Fréttablaðið - 17.09.2003, Qupperneq 10

Tímarit sem gefið er út vestur áSeljavegi í Reykjavík er nú
komið hættulega nærri því að eyði-
leggja það sem þó var eftir af
orðstír blaðamannastéttarinnar á
Íslandi.
Á undanförnum mánuðum hefur
þetta blað m.a. flutt okkur frásagn-
ir af yfirvofandi skilnaðarmálum
prívatfólks - stundum svo að hlut-
aðeigendur höfðu varla tóm til að
ræða við börnin sín -, lýsingar á
nauðgunarkærum gegn ónafn-
greindum mönnum, sem öllum var
þó ætlað að þekkja af lýsingu og
óskýrri mynd, og nú síðast af lög-
broti alþingismanns sem reyndist
ekki vera neitt lögbrot. Hér er að-
eins fátt eitt talið, en allt er þetta
vel að merkja birt í tímaritinu til að
gera lífið skemmtilegra.
Nú kann að vera, að við birtingu
sumra þessara frétta hafi ritstjóra
blaðsins brostið dómgreind. Kann
að vera. Annað eins gerist.
En fréttin af alþingismanninum
og meintu lögbroti hans var ekki
dómgreindarbrestur. Hún var bara
óheiðarleg. Ritstjórarnir og að því
er virðist eigandi blaðsins höfðu
nefnilega staðfestingu á því frá
sýslumanninum á Selfossi, að frétt-
in væri röng. Fyrir því var ljós-
mynd til frekari sönnunar.
Venjulegir blaðamenn hefðu
hætt við birtingu þessarar „frétt-
ar“. En ekki þessir gæjar. Þeir
prentuðu blaðið, seldu svolítið út á
athyglina og báðust svo afsökunar á
að hafa valdið „óþægindum“. Svo
innilega að uppgerðarauðmýktin
lak af pappírnum.
Fásinna ritstjórans
Þessi skemmdarverk hefðu
kannske ekki skipt neinu máli ef
þau hefðu ekki orðið í miðri
skringilegri umræðu um frétta-
flutning af lögbrotum þingmanna
almennt. Þar ber hæst (eða lægst,
eftir atvikum) pistil Gunnars
Smára Egilssonar ritstjóra hér í
blaðinu í síðustu viku. Niðurstaða
hans var í stuttu máli þessi: Ís-
lenzkir fjölmiðlar eiga ekki að taka
upp engilsaxneska púritanasiði og
skýra frá lögbrotum þingmanna,
ráðherra og slíkra, enda er mann-
skepnan „breyzk“. Og allra sízt
ættu blaðamenn að segja svoleiðis
fréttir án þess að greina um leið
frá sínum eigin breyzkleikabrot-
um.
Látum nú vera að þetta er sá
hinn sami Gunnar Smári Egilsson
og ritstýrði Pressunni þegar hún
gekk lengst allra fjölmiðla í um-
fjöllun um alls kyns breyzkleika
fólks, jafnt opinberra sem prívat-
persóna. Látum það vera. Menn
hafa rétt á að skipta um skoðun.
Þessi skoðun er hins vegar glæ-
ný og óvenjuróttæk - ekki einu
sinni Mogginn hefur gengið svona
langt í sinni þöggunarblaða-
mennsku - og sætir þeim mun
meiri tíðindum að í hlut á ritstjóri
útbreiddasta(?) blaðs á Íslandi.
Hér væri hægt að setja á langa
tölu um að aðrar reglur gildi um
opinberar persónur en prívatfólk
og mörkin þarna á milli. Það mætti
t.d. vitna í nýlegan dóm í máli
Kjartans Gunnarssonar gegn Sig-
urði G. Guðjónssyni, um að Kjartan
sé opinber persóna af einhverri
sort og megi því þola öðruvísi og
harkalegri ummæli um sig en ella.
Það mætti líka ræða um stig og
eðli hugsanlegra brota, t.d. að það
væri líklega ekki frétt þótt þing-
maður í spreng pissaði utan í Al-
þingishúsið og bryti þannig bæði
gegn lögreglusamþykkt og lands-
lögum, en það væri hins vegar frétt
ef hann keyrði fullur á húsið sjálft.
En pistill Gunnars Smára býður
ekki upp á slíkar rökræður. Þar er
allur slíkur fréttaflutningur
kategórískt tabú. Sem er einhver
alversta kenning sem fram hefur
komið hin síðari ár.
Fáránleikanum er bezt lýst með
dæmum. Þannig gæti þingmaður
eða sjálfur forsætisráðherrann
vafrað dauðadrukkinn um miðbæ-
inn vopnaður haglabyssu fretandi á
gesti og gangandi án þess að frá því
væri greint í Fréttablaðinu. Nema
kannske undir fyrirsögninni
„Breyzkur maður á sextugsaldri
fer mikinn í miðbænum“.
Eða svo nefnd séu nærtækari
dæmi: Samkvæmt þessari reglu
hefði Fréttablaðið aldrei greint frá
því að Árni Johnsen sæti í fangelsi
og væri því ekki lengur í framboði
til þings. (Eða það sem merkilegra
er: Ef íslenzkir fjölmiðlar hefðu
fylgt reglu Gunnars Smára sæti
Árni líklega enn á þingi.) Við viss-
um heldur ekkert um fangelsisdóm
Gunnars Örlygssonar og fengjum
því enga skýringu á fjarveru hans
úr þingsölum.
Afrek ritsóðanna
Auðvitað eiga íslenzkir blaða-
menn ekki að taka mark á þessari
fásinnu ritstjórans (nema þeir sem
vinna hjá honum og neyðast til
þess). Auðvitað er það frétt ef þing-
maður er tekinn ölvaður undir
stýri. Hann er ekki bara að brjóta
lög og „keyra fullur, greyið“; hann
er að stofna lífi og limum vegfar-
enda í stórhættu. Og við þá iðju er
hann, þrátt fyrir allt, ekki eitthvert
fólk úti í bæ heldur alþingismaður.
Jafnvel þótt breyzkur sé.
En líklega er það svo, að rökræð-
ur um þetta virka nú sem hjóm eitt.
Fyrir því hafa vinir okkar á tímarit-
inu á Seljaveginum séð. Kenning
ritstjóra Fréttablaðsins og vísvit-
andi röng frétt tímaritsins um lög-
brot alþingismanns verða því mið-
ur líklega til þess að íslenzkir
blaðamenn veigra sér við að fara í
fréttir af þessu tagi, af ótta við að
vera kallaðir æsifréttamenn, slúð-
urberar eða þaðan af verra. Nógu
illa er nú talað um þá samt.
Í því felst skemmdarverk ritsóð-
anna. Og eru þá afrek þeirra orðin
fleiri en þeir sjálfir hugðu. ■
Það er dálítið undarlegt að sam-tök launþega og atvinnurek-
enda geti ekki verið samstíga í um-
ræðum um launakjör erlendra
starfsmanna Impregilo og undir-
verktaka við Kárahnjúka.
Í fljótu bragði
mætti ætla að ís-
lenskir launþegar
og íslensk fyrirtæki
hefðu hag af þvi að
hið erlenda verk-
takafyrirtæki grei-
ddi starfsmönnum
sínum laun sam-
kvæmt íslenskum
samningum og færi
að öðru leyti eftir
íslenskum lögum í samskiptum
sínum við starfsmenn sína. Það er
hagur íslenskra launþega að girða
fyrir að hægt sé að sniðganga
kjarasamninga með því að flytja
hingað inn erlent vinnuafl og láta
það vinna samkvæmt kjörum síns
heimalands. Að sama skapi er það
hagur íslenskra fyrirtækja að er-
lend fyrirtæki geti ekki undirboðið
þau í útboðum í trausti þess að þau
geti síðan sveigt framhjá því
vinnuumhverfi sem íslenskum
fyrirtækjum er búið.
Viðbrögð talsmanna Samtaka
atvinnulífsins hafa hins vegar ver-
ið mjög ólík viðbrögðum forsvars-
manna verkalýðshreyfingarinnar
við meintum brotum Impregilo og
undirverktaka á kjarasamningum.
Það er ef til vill ekki hægt að ætl-
ast til þess að talsmenn Samtaka
atvinnulífsins séu jafn herskáir og
verkalýðsforkólfarnir enda búa
þeir ekki að sömu sögulegu hefð.
En það kemur á óvart að þeir skuli
nánast virka sem talsmenn hins er-
lenda verktakafyrirtækis – eins og
hagur þess sé jafnframt hagur ís-
lenskra fyrirtækja. Ef svo væri
þyrfti að liggja fyrir opinber
stefna Samtaka atvinnulífsins um
að brjóta niður það form sem
tíðkast hefur á kjarasamningum á
Íslandi; að vinnuumhverfi íslensks
atvinnulífs væri of þröngt og erfitt
íslenskum fyrirtækjum og að þau
þyrftu að brjótast undan því með
því að taka upp nokkurs konar
hentifánastefnu á vinnumarkaði.
Fyrirtækin gætu þá valið sér þá
kjarasamninga í heiminum sem
þau vildu vinna eftir og ráðið sér
fólk af viðkomandi svæði þótt
starfsemi þeirra væri á Íslandi. Ég
kannast ekki við þessa stefnu ís-
lenskra fyrirtækja.
Það er því engu líkara en Sam-
tök atvinnulífsins hafi tekið að sér
að verja hagsmuni Landsvirkjunar
fremur en félagsmanna sinna al-
mennt. Ef það er trú Landsvirkjun-
ar að brot á kjarasamningum séu
forsendur lágs tilboðs Impregilo
og að fyrirtækið geti ekki neitað
sér um að taka tilboðinu þrátt fyr-
ir það eiga Samtök atvinnulífsins
ekki að taka að sér að verja þá
ákvörðun. ■
Fyrir skömmu bárust þær frétt-ir að ísraelsk stjórnvöld hefðu
rætt þann möguleika að ráða
Yasser Arafat, leiðtoga Palestínu-
manna, af dögum. Nokkrum dög-
um eftir að fréttin lak út ákváðu
ísraelsk stjórnvöld að reka Arafat
úr landi en frestuðu svo aðgerð.
Þessar fréttir hafa vakið litla
hrifningu umheimsins og Banda-
ríkjastjórn hefur varað Ísraels-
stjórn við slíkum áformum.
Hinn umdeildi leiðtogi Palest-
ínumanna fæddist árið 1929 í
Kairó. Faðir hans var vel stæður
kaupmaður. Arafat missti móður
sína fimm ára gamall og var send-
ur í fóstur til ættingja í Jerúsal-
em. Þar varð hann í fyrsta sinn
vitni að átökum milli Araba og
Gyðinga. Arafat hefur verið fá-
máll um æskuár sín en sagði eitt
sinn að ein af fyrstu minningum
sínum væri af breskum hermanni
sem braust inn í hús hans um nótt
og tók að berja fjölskyldu hans.
Eftir fjögurra ára dvöl í Jer-
úsalem var Arafat sendur til
Kairó þar sem eldri systir hans sá
um hann. Faðir Arafats var aldrei
náinn börnum sínum. Sagt er að
Arafat tali aldrei um hann og hann
var ekki viðstaddur jarðarför
hans árið 1952.
Arafat lærði verkfræði við há-
skólann í Kairó og tók þar virkan
þátt í stjórnmálastarfi. Hann gekk
síðan í egypska herinn. Hann
stofnaði Fatah-samtökin, sem
urðu voldugasti hluti Palestínsku
frelsissamtakanna, PLO, og varð
yfirmaður þeirra árið 1969. Í tvo
áratugi gerði PLO blóðugar árásir
á Ísrael og víða var litið á Arafat
sem miskunnarlausan hryðju-
verkamann. Í byrjun var hann á
þeirri skoðun að hryðjuverk væru
heppileg aðferð til að tryggja
Palestínumönnum varanlegt
heimaland. Með árunum fór af-
staða hans þó mjög að mildast,
hann tók að tryggja sig í sessi og
skapaði sér ímynd sem nútíma
stjórnmálamaður. Hann kom sér
upp samböndum í Washington og
seint á níunda áratugnum til-
kynnti hann Sameinuðu þjóðunum
að PLO hefði afneitað hryðjuverk-
um.
Árið 1990 kvæntist Arafat
hinni 26 ára gömlu Suha Tawil,
dóttur auðugra kristinna foreldra.
Suha tók upp íslamska trú eftir
hjónavígsluna. Dóttir þeirra,
Zahwa, fæddist árið 1996.
Árið 1993 gerðist það sem
flestir hefðu talið ómögulegt. Ara-
fat hitti ísraelska forsætisráð-
herrann, Yitzak Rabin, í friðarvið-
ræðum sem leiddu til þess að
Palestínumenn fengu takmarkaða
sjálfstjórn. Arafat, Rabin og utan-
ríkisráðherra Ísraels hlutu friðar-
verðlaun Nóbels árið eftir. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um afstöðu Samtaka atvinnu-
lífsins til launakjara við Kárahnjúka.
10 17. september 2003 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Kvartað yfir
Stöð 2
Sigurður Hreinsson skrifar:
Stjórnendur Íslands í dag hafaundanfarna daga fjallað um
málefni tveggja þingmanna, sem
bókstaflega hafa yfirtekið þátt-
inn. Fjallað hefur verið um brot
þeirra og hafa þeir reynt að fá alla
viðmælendur sem þeir hafa haft
til að fella dóm yfir þeim. Fyrir
nokkrum dögum voru allir reynd-
ustu og bestu fréttamenn Stöðvar-
innar reknir og svo fengnir ann-
ars flokks frétta- eða dagskrár-
menn til að fjalla um málefni líð-
andi stundar. Þetta leiðir til þess
að enginn tekur mark á þessari
fréttastöð enda held ég að hún sé
á mikilli niðurleið og það er
kannski best fyrir alla. Reyndir
fréttamenn leita eftir fréttum og
eru ekki endalaust að að velta sér
upp úr mannlegum mistökum,
sem alla getur hent.
Varðandi veðurfréttir þá eiga
þær að vera veðurfréttir en ekki
æsifréttir. Þeir eiga að segja frá
veðrinu eins og það verður, en
ekki vera endalaust að tuða á því
að það sé stormur í aðsigi, að hon-
um seinki um klukkutíma og hann
verði ekki eins hvass og þeir
héldu fyrir klukkustund.
Ég held að Stöð 2 sé að mis-
takast að komast aftur inn á mark-
að með breyttum útsendingartíma
á fréttum og svo ætti ekki að hafa
stjórnanda þarna, sem hvorki hef-
ur vit á stjórnun né frétta-
mennsku. ■
Skemmdarverk
ritsóðanna
■ Bréf til blaðsins
Samtök á villigötum
■
Fyrirtækin gætu
þá valið sér þá
kjarasamninga
í heiminum sem
þau vildu vinna
eftir og ráðið
sér fólk af við-
komandi svæði
þótt starfsemi
þeirra væri á
Íslandi.
YASSER ARAFAT
Hinn umdeildi leiðtogi Palestínumanna hefur mildast í skoðunum með árunum.
Um daginnog veginn
KARL TH.
BIRGISSON
■
skrifar um mis-
jafnt fréttamat
fjölmiðla
Maðurinn
■ Ísraelsk stjórnvöld
vilja Arafat feigan.
Leiðtogi á
dauðalistaSjónvarphverra?
Þór skrifar:
Það er með ólíkindum hvaðsjónvarpsstöðvarnar, sérstak-
lega Ríkissjónvarpið, geta sýnt
áhorfendum sínum mikla lítils-
virðingu.
Síðasta sunnudag settist ég
niður fyrir framan sjónvarpið til
að horfa á Fótboltakvöld í Ríkis-
sjónvarpinu. Ég settist fyrir
framan tækið skömmu áður en
Fótboltakvöldið átti að byrja,
tuttugu mínútur í tíu. Þá var
næsti dagskrárliður á undan að
byrja, allt of seint. Svo leið og
beið. Tólf mínútum eftir að Fót-
boltakvöld átti að byrja var það
loksins kynnt til sögunnar en
byrjaði reyndar ekki betur en svo
að í átta mínútur fengum við ekki
að sjá annað en Afsakið hlé. Tutt-
ugu mínútum of seint byrjaði
þetta svo loksins.
Ég get fyrirgefið seinkun
vegna ófyrirsjáanlegra ástæðna
eins og þeirra sem töfðu útsend-
inguna um átta mínútur. En það
er óþolandi að dagskrárliðum
skuli sí og æ seinka von úr viti án
þess að nokkuð óvænt komi upp
á. Það virðist vera meðvituð
stefna að hafa dagskrána á eftir
áætlun, hvort sem er til að koma
fleiri auglýsingum að eða í öðrum
tilgangi. Í það minnsta virðist
þetta gerast oftar en ekki. Sjón-
varp allra landsmanna ætti að
kunna betri mannasiði. ■