Fréttablaðið - 05.02.2004, Blaðsíða 21

Fólki af erlendum uppruna hef-ur fjölgað umtalsvert hér á
landi síðustu áratugina. Það er
fagnaðarefni að mínu áliti og eyk-
ur fjölbreytileika í samfélaginu,
opnar okkur Íslendingum nýjar
víddir, kennir okkur nýja siði og
áður lítt þekkta menningu fjar-
lægra þjóða. Þess vegna eigum
við að taka þessum nýju Íslend-
ingum opnum örmum og hjálpa
þeim að aðlagast og verða nýtir og
hamingjusamir einstaklingar á
okkar ísa kalda landi.
Nú er svo komið að tæplega
20.000 Íslendingar eru af erlendu
bergi brotnir, eða 6,6% þjóðarinn-
ar. Þessi þróun hefur átt sér stað
hérlendis á tiltölulega skömmum
tíma, mestan part á síðustu 10-15
árum. Nú finnst okkur öllum sjálf-
sagt og eðlilegt að hitta fólk á förn-
um vegi, sem hefur annan litarhátt
en forfeður og formæður okkar Ís-
lendinga. Það þótti hins vegar tíð-
indum sæta hér á árum áður, ef
fólk sást á ferli hér á Íslandi, sem
hafði dökkan eða gulan litarhátt.
Sjálf minnist ég þess úr eigin
æsku, upp úr miðju síðustu aldar,
að aldrei sá ég fólk með dökkan lit-
arhátt, öðruvísi en í sjónvarpi eða
blöðum. Það var ekki fyrr en í
kringum 1965-70, þegar ég ferðað-
ist til útlanda í fyrstu skiptin, að ég
mætti blökkumönnum á götu í
London. Það var eftirminnileg upp-
lifun og ég man að ég dáðist að
glæsileika þeirra.
Jafnvel þótt hér á landi hafi
verið bandarísk herstöð starfandi
frá stríðsárunum varð það ekki
einu sinni til þess að blökkumönn-
um brygði fyrir. Ástæða þess var
seinna upplýst og hún var sú að ís-
lensk stjórnvöld höfðu farið þess
á leit við bandarísk yfirvöld að í
herliðinu á Miðnesheiði yrðu ekki
litaðir menn. Þessi afstaða ís-
lenskra stjórnvalda segir mikið
um þekkingarleysi og fordóma
hérlendis á þessum tíma – fyrir 50
árum eða svo.
Nýbúar og
launalægstu störfin
Á þessum viðhorfum hafa al-
mennt orðið ánægjulegar breyting-
ar og aukin þekking. Ég hygg að
langstærstur hluti þjóðarinnar taki
þessum nýju Íslendingum opnum
örmum. Á hinn bóginn er það ekki
alltaf vandalaust að bjóða fólk vel-
komið til nýrra heimkynna. Það
þarf að hjálpa því og aðstoða fyrstu
skrefin, upplýsa það og fræða og
tryggja því mannsæmandi lífs-
afkomu. Nágrannaþjóðir okkar, til
dæmis hinar Norðurlandaþjóðirn-
ar, gengu í gegnum þessi verkefni
fyrr en við og á ýmsu hefur gengið
hjá þeim. Þar var viðmiðið um of
það að flytja inn vinnuafl frá útlön-
dumsem gæti tekið að sér launa-
lægstu störfin. Og í allt of mörgum
tilvikum festust þessir nýju Norð-
urlandabúar á þeim básnum. Því
miður bendir margt til þess að við
séum að falla í svipað far, það er að
segja að nýju Íslendingarnir festist
í láglaunastörfum. Í heilbrigðis-
kerfinu, svo sem á Landspítala,
þangað sem ég hef sjálf þurft að
sækja góða þjónustu síðustu miss-
erin, verður maður þess var að
konur af erlendum uppruna eru
áberandi í þjónustustörfunum á
gólfinu; í láglaunastörfunum við
þrif, matargerð og þess háttar. Mér
hefur verið sagt að konur og karlar
sem vinna á Landspítala eigi rætur
að rekja til um 60 landa. Og lang-
flest þetta fólk er í láglaunastörf-
um á sjúkrahúsinu.
Samfara þessu er fyrirliggjandi
að brottfall nýbúa úr námi er miklu
meira en almennt gerist og allt of
fáir sækja framhaldsnám eða há-
skólanám. Á þessu vandamáli verð-
ur að taka föstum tökum.
Við Íslendingar eigum að hafa
þann metnað að búa vel að þessum
nýju íbúum og gera þeim kleift að
auðga hér mannlíf og þekkingu.
Það gerum við best með því að
skapa þessu fólki nákvæmlega
sömu skilyrði og okkur hinum. Ég
trúi því að almennt standi vilji Ís-
lendinga til þess. Þannig skynja
ég það að kynþáttafordómar séu
hér á hröðu undanhaldi og séu
frekar litlir sem betur fer, enda
erum við Íslendingar mikið að
ferðast og kynnumst fjölda fólks
af erlendum grunni.
Tækifæri til staðar
Heimurinn er enda að
„minnka“ með batnandi samgöng-
um og stórauknum ferðalögum
fólks heimsálfa á milli. Þannig
erum við Íslendingar býsna vel
sigldir og þúsundir Íslendinga
hafa dvalið erlendis við nám eða
störf árum saman og komið aftur
heim með nýja heimssýn, þar sem
víðsýni og virðing fyrir öllu fólki,
hvar sem það býr í heiminum, er
grundvallaratriði.
Allt þetta hjálpar okkur til að
takast á við það mikilvæga verk-
efni að búa vel að Íslendingum með
erlendan bakgrunn. Það þarf um-
fram allt að gerast með jákvæðum
hætti. Við Íslendingar erum aðeins
280 þúsund talsins og „maður á
mann aðferðin“, þar sem fólk lítur
til með náunganum, er árifamikil í
þessum efnum sem öðrum. Einnig
er afar mikilvægt að yfirvöld
standi vel vaktina og líti fyrst og
síðast á það sem samfélagslegt
verkefni, en ekki lausn á vanda-
málum, þegar hinum nýju Íslend-
ingum er hjálpað til að aðlagast.
Ýmislegt hefur verið vel gert.
Nefni ég þar fyrst til sögu starf-
semi Alþjóðhúss, sem sett var af
stað fyrst og fremst fyrir tilstuðlan
Reykjavíkurdeildar Rauða kross-
ins og Reykjavíkurborgar, með
góðu samstarfi við nágrannasveit-
arfélögin; Hafnarfjörð, Kópavog
og Seltjarnarnes. Mikilvægt er að
hlúð sé vel að þeirri starfsemi og
Alþjóðahúsinu veitt fjármagn og
aðstaða til að færa út kvíar til að
standa fyllilega undir nafni.
Eins og fyrr segir erum við Ís-
lendingar skammt á veg komnir
miðað við aðrar þjóðir í þróun þess-
ara mála, þ.e. að taka á móti stórum
hópum fólks frá útlöndum, sem hér
vill setjast að. Við eigum að læra af
mistökum annarra þjóða. Ýmislegt
bendir því miður til þess að við
séum um sumt að falla í sömu
gryfjur og þær, t.d. varðandi lág-
launastörf og lágt menntunarstig
nýbúa. Í þeim efnum þarf að snúa
við blaðinu þegar í stað. Við eigum
að freista þess að nýta hið jákvæða
sem í þessum nýja mannauði felst,
svo sem nýja reynslu, nýja þekk-
ingu og nýja hugsun. Tækifærin til
þess eru til staðar, ef við stöndum
rétt að málum. Íslendingar gætu
orðið fyrirmynd annarra þjóða í
þessum efnum, ef vel er á verki
haldið, þar sem blómstrar fjöl-
menningarlegt samfélag með ís-
lenskum undirtóni, þar sem fólk
ber virðingu hvert fyrir öðru, ólíkri
reynslu þess og menningararfi. ■
Fjölmenning á Íslandi:
Íslendingar með
erlendan uppruna U
ndanfarin tvö ár hefur Vaka
verið í forystu í Stúdenta-
ráði Háskóla Íslands og á þess-
um tíma hefur fylkingin náð
miklum árangri í hagsmunabar-
áttu stúdenta. Vaka hófst þegar
handa við að þrýsta á uppsetn-
ingu lykilkortakerfis í bygging-
um Háskólans, enda eðlilegt að
tryggja stúdentum óheftan að-
gang að vinnustað sínum. Fyrir
tveimur árum var málið enn á
teikniborði háskólayfirvalda en
Vaka tók forystu í málinu, kann-
aði ýmsar hliðar framkvæmdar-
innar og greiddi götu hennar. Í
dag er uppsetningu lykilkorta-
kerfis í Odda lokið og á næstu
dögum verður lykilkortum
dreift til nemenda. Hér má þó
ekki láta staðar numið og það er
stefna Vöku að tryggja öllum
stúdentum aðgang að bygging-
um skólans.
Stúdentar nota netið í aukn-
um mæli við nám sitt. Uppsetn-
ing á þráðlausu neti í bygging-
um skólans er langt komin en
vegna ábendingar frá Stúdenta-
ráði verður sett upp þráðlaust
net í stofum Aðalbyggingar inn-
an skamms. Þá vill Vaka að
þráðlaust net verði til staðar á
öllum lessvæðum Þjóðarbók-
hlöðunnar en ekki einungis á af-
mörkuðum svæðum eins og nú
er.
Biðlistar eftir úthlutun íbúða
á stúdentagörðum styttust veru-
lega þegar stærsta fjölbýlishús í
hverfi stúdentagarðanna var
tekið í notkun í október síðast-
liðnum og í nóvember varð ára-
langt baráttumál Vöku að veru-
leika þegar matvöruverslun
opnaði á jarðhæð byggingarinn-
ar. Á starfsárinu hefur verið
þrýst á um uppbyggingu stúd-
entagarða í öðrum sveitarfélög-
um og einnig liggur fyrir vilja-
yfirlýsing frá borgarstjóra um
úthlutun lóða fyrir stúdenta-
garða í Reykjavík.
Hagsmunamál stúdenta eru
margvísleg og lausnirnar þurfa
ekki alltaf að vera flóknar eða
dýrar. Í vorprófunum var enn
ekki búið að setja upp klukkur í
prófstofur en málið hafði lengi
verið til meðferðar innan Há-
skólans. Stúdentaráð, undir for-
ystu Vöku, tók af skarið, keypti
klukkur og fékk leyfi til þess að
setja þær upp í jólaprófunum.
Þetta er gott dæmi um það
hvernig Vaka leysir vandamálin,
stór og smá, í stað þess að út-
hrópa þau. Því verðum við að
halda vöku okkar og tryggja
Vöku áframhaldandi forystu í
Stúdentaráði. ■
Þorgerður Katrín Gunnars-dóttir á fund við stúdenta
Háskóla Íslands í dag.
Fundurinn markar tímamót
því stúdentum gefst í fyrsta
sinn í langan tíma tækifæri til
að inna menntamálaráðherra
svara við áleitnum spurningum
um stefnu yfirvalda í málefnum
Háskólans. Hvaða hlutverk ætla
menntamálayfirvöld Háskólan-
um í framtíðinni? Er upptaka
skólagjalda á stefnuskránni eða
verða almennar fjöldatakmark-
anir að veruleika?
Röskva leggur áherslu á að
Háskólanum verði tryggður
rekstrargrundvöllur sem fjöl-
breyttur þjóðskóli sem stendur
öllum opinn. Það verður hvorki
gert með skólagjöldum né al-
mennum fjöldatakmörkunum.
Séu framlög til háskóla í
OECD-löndunum skoðuð sést að
Ísland er undir meðallagi, Há-
skólinn skuldar 300 milljónir
króna fyrir árið 2002 og allt lítur
út fyrir að skuldir skólans muni
hækka eftir árið 2003 um annað
eins. Þrátt fyrir þetta hefur Þor-
gerður Katrín, menntamálaráð-
herra, sagt að Háskólinn sé ekk-
ert blankur.
Fjárveit-
ingar til Há-
skóla Ís-
lands eru
byggðar á
fjölda nem-
enda. Það er
grundvallar-
atriði að Há-
skólinn fái
greitt fyrir
alla þá nem-
endur sem
stunda nám
við skólann.
Fyrir árin
2001 til 2003
var ekki greitt fyrir alla stúd-
enta við Háskólann. Fyrsta
skrefið í baráttunni fyrir bætt-
um fjárhag skólans væri að leið-
rétta þennan mismun. Það er
ótækt að Háskólanum sé skylt
að taka við öllum umsóknum ný-
nema ef yfirvöld neita á sama
tíma að greiða fyrir sérhvern
stúdent.
Röskva krefur menntamála-
ráðherra um skýr svör varðandi
málefni Háskóla Íslands.
Stúdentar, tökum höndum
saman og fjölmennum á fund með
menntamálaráðherra í dag. ■
Íslenska fiskveiðistjórnunar-kerfið leiðir það af sér vegna
framsalsins, að atvinnuréttur
fólks hvar sem er á landinu er í al-
gjörri óvissu, hvort sem er á Ak-
ureyri eða Sandgerði. Þeim sem á
stærri útgerðarstöðunum búa
ætti nú að vera þetta ljóst.
Að afhenda fáum útvöldum all-
an fiskinn í sjónum umhverfis
landið okkar er mesta brjálæði Ís-
landssögunnar. Um það bil 500
milljarðar hafa verið gefnir fáum
útvöldum og aðrir mega éta það
sem úti frýs. Fólkið sem bjó til
veiðireynslu sægreifanna situr
eftir í verðlausum eignum hring-
inn í kringum landið.
Hetjur hafsins og hermenn
þjóðarinnar sem hafa menntað sig
til starfa til sjós hafa ekki að
neinu að hverfa, helmingur sjó-
manna er leiguliðar með einum
eða öðrum hætti.
Hverju skilar kvótakerfið?
Árangurinn af fiskveiði-
stjórnunarkerfinu er ekki neitt til
að hæla sér af, skuldir upp á 220-
230 milljarða hjá sjávarútvegs-
fyrirtækjum og margir skulda
háar upphæðir í hlutabréfum í
sömu fyrirtækjum. Ástand fiski-
stofna er í sögulegu lágmarki að
mati Hafrannsóknastofnunar.
Að stela lífsbjörginni frá fólk-
inu í landinu á eftir að leiða af sér
harða baráttu og sennilega hörð-
ustu baráttu í sögu þjóðarinnar.
Það er enginn öruggur. Þess
vegna verðum við að breyta um
stjórn fiskveiða með góðu eða illu.
Dýrt að verja kvótakerfið
Rekstur Fiskistofu kostar 650
milljónir til að verja fiskinn í
sjónum fyrir sægreifana. Á sama
tíma erum við að setja 157 millj-
ónir til Fíkniefnalögreglunnar,
sem ætlað er að berjast gegn
mesta böli æskunnar og verja
framtíð Íslands. Er þörfin svona
miklu meiri við að verja kvóta-
kerfið, að stjórnvöld verði að
verja til þess fjórfalt meiri fjár-
munum en í fíkniefnavarnir?
Verða menn ekki að staldra við
og hugsa sinn gang upp á nýtt? Er
ekki kominn tími til að snúa af
villu vegar, maður spyr: Hvað
ætla stjórnarflokkarnir að halda
brjálæðinu lengi áfram með öllu
því óréttlæti og spillingu sem
þessu kerfi fylgir? ■
Í NÁMSFLOKKUM REYKJAVÍKUR
„Við Íslendingar eigum að hafa þann
metnað að búa vel að þessum nýju íbúum
og gera þeim kleift að auðga hér mannlíf
og þekkingu,“ segir Snjólaug í grein sinni.
SNJÓLAUG G.
STEFÁNSDÓTTIR
■
uppeldisfræðingur
skrifar um að nýta
hið jákvæða sem
felst í mannauði
nýrra Íslendinga.
Umræðan
GRÉTAR MÁR
JÓNSSON
■
varaformaður
Frjálslynda flokksins
skrifar um
kvótakerfið.
Umræðan
Menntamálaráðherra
fundar með stúdentum
HANNES RÚNAR
HANNESSON
Skipar 4. sæti á
lista Vöku til
Stúdentaráðs.
GUNNAR ÖRN
HEIMISSON
Skipar 1. sæti á
lista Röskvu til
Stúdentaráðs.
ARI TÓMASSON
Situr í Stúdentaráði
fyrir hönd Vöku.
21FIMMTUDAGUR 5. febrúar 2004
Öflug forysta
Vöku í Stúdentaráði
Breytum stjórn fiskveiða