Tíminn - 30.04.1972, Síða 16

16
TÍMINN
Sunnudagur 30. april 1972
Á MORGUN
——— ii
Framhald af bls. 11.
Þá er i greininni m.a. þessi
lýsing á úthafstogurum Rússa:
„Flest um borð er unnið með
sjálfvirkum vélum, spilinu
stjórnað frá brúnni, og það hifir
nær 60 m. á minútu, fiskurinn er
kældur strax og hann kemur úr
veiðarfærinu og unninn úr
þessum kæligeymslum i sjálf-
virkum fiskvinnsluvélum, sem
vinna i 32 þumlunga blokkir, sem
aðrar vélar taka siöan viö og
pakka i loftþéttar umbúðir og
siðan i pappaöskjur. Allur
úrgangur er unninn i lýsi og mjöl.
Fiskleitartækin eru hljóðburðar-
tæki af nýjustu gerð, sem leita
bæði lárétt og lóðrétt og eru svo
nákvæm orðin, að hægt er aö
þekkja á fisksjánni, hvaða tegund
er um að ræða. Þessi fiskleitar-
tæki svo og öll siglingartækin eru
eins fullkomin i þessum fiski-
skipum og i herskipum, þvi aö
þessi skip eiga eínnig að þjóna
njósnastarfi og eru þvi búin þeim
leitartækjum, sem bezt
þekkjast.”
„Það er ördeyða
á þeim svæðum,
sem þeir
hafa farið yfir"
Þessari athyglisverðu grein i
Sunday Times, sem er talið eitt
virtasta blaö i Bretlandi, lýkur
svo með þessum orðum:
„Þessi skip skilja ekki eftir
nema kannski svifið á þeim haf,-
væðum, sem þau fara yfir.
Rússarnjr hirða allt, sem i
vörpuna kemur og vinna ruslið i
mjöl, eins og áður segir. Það er
ördeyða á þeim svæðum, sem
þeir hafa farið yfir.”
Það er þessi þróun og þessi
framtiðarmynd, sem Bretar ættu
að óttast miklu miklu fremur en
verndunaraðgerðir Islendinga á
uppeldis — og hrygningar-
stöðvum fiskstofnanna i Norður
Atlantshafi við Island.
Bretar myndu vakna upp við
vondan draum, áður en mörg ár
liða, þótt engin útfærsla ætti sér
stað á fiskveiðilögsögu
Islendinga. Sunday Times kallar
aukningu rússneska fiskiflotans
„óhugnanlega staðreynd”, og
fullyrðir að þessi floti, sem vitaö
er að muni enn vaxa hröðum
skrefum, „sé farinn að nota veiöi-
aðferðir, sem eru svo árangurs-
rikar og harkalegar aö öll haf-
svæðin eru i bráðri hættu af
þessum kerfisbundnu ger-
eyðingarveiðum”. En telji brezk
blöð ástæðu fyrir Breta að óttast
þessa þróun, þá er ástæðan
margfalt, margfalt rikari fyrir
Islendinga, sem eiga allt sitt
undir þvi, að fiskimiöin á
islenzka landgrunninu verði ekki
að ördeyöu gerð.
Hverra
hagsmunir eru
raunverulega
í veði?
En þaö er fleira, sem Bretar
mættu hyggja að i þessu sam-
bandi og vissulega timabært fyrir
þá nú, er þeir hafa gengið i Efna-
hagsbandalag Evrópu. Aðal-
hvatinrf að frjálsari og hömlu-
minni heimsviðskiptum hefur
veriö sú trú, að það væri öllum
fyrir beztu að nokkur verkaskipt-
ing ætti sér stað i framleiðslu
þjóðanna og hver þjóð ætti að fá
að framleiöa og selja á sem
frjálsustum markaði, það sem
væri henni eölilegast og hag-
kvæmast að framleiða — það er
að segja það, sem hún gæti fram-
leitt betur og ódýrar en aðrar
þjóðir. Kenningin er sú, að það
verði öllum þjóðum til hags, er til
lengdar lætur. Þessi rök hefur
rikisstjórn Bretlands meðal
annars flutt til rökstuðnings
stefnu sinni að ganga i Efnahags-
bandalag Evrópu, og þeim
ávinningi, sem Bretar ættu þar
af aö hafa.
Útgerð Breta hefur átt i tal-
sverðum erfiðleikum, og stað-
reyndin er sú, að þvi fer fjarri að
heildarhag tslendinga og
nágrannaþjóða sé bezt borgið
með þeim hætti, sem nú er staðið
að fiskveiðum og alþjóðlegum
viðskiptum með fiskafurðir við
noröanvert Atlantshaf.
Nágrannaþjóðir okkar, sem
sækja á tslandsmið, greiða niður
skip sin úr rikissjóði og styrkja
fiskveiðar togara sinna á Islands-
miðum með margvislegum hætti.
Hér er um feiknalegar fjárhæðir
að ræða, svo erfitt er að gera sér
glögga grein fyrir þvi, hversu
mikið það kostar raunverulega
umræddar þjóðir að sækja
þennan afla á Islandsmið. Þær
taka helming heildaraflans á
Islandsmiðum á móti
tslendingum, og vissulega væri
það verðugt verkefni að reikna
það út með nokkurri vissu, hve
miklu dýrar það er fyrir þessar
þjóðir að sækja afla með eigin
togurum hingað, i stað þess að
kaupa fisk af Islendingum. Þá má
fullyrða það, að Islendingar geti
veitt og selt viökomandi þjóðum
sömu fiskafurðir á miklu raun-
lægra verði en þær þurfa raun-
verulega að greiða með þvi að
sækja fiskinn sjálfar á þann hátt,
sem nú tiökast með styrkjum til
útgerðar og niðurgreiðslu á
skipum og á viðgerðum skipa.
Þessar sömu þjóðir setja veru-
legar skorður við innflutningi
fiskafurða frá Islandi, bæði
með tollum og innflutnings-
kvótum, sem eru miklu óhag-
stæðari en á öðrum iðnvarningi,
þannig að viðskiptahagsmunir
íslendinga, sem hafa sérstaka að-
stöðu til að framleiða góðar og
ódýrar fiskafurðir, eru skertir
miðað við þær þjóðir, sem byggja
útflutning sinn á almennum
iðnaðarvörum til þessara rikja.
Þjóna þessir óheilbrigðu við-
skiptahættir með fiskafurðir
hagsmunum þjóðanna, þegar
ofan i kjölinn er skoðað? Þvi má
hiklaust svara neitandi. Þá
viðurkenningu er hinsvegar erfitt
að draga fram hjá andstæðingum
okkar i landhelgismálinu, en
sannleikurinn er sá, að útfærsla
landhelginnar i 50 sjómilur er
fyrst og fremst nauðvörn okkar
gegn þessum óhagkvæmu við-
skiptaháttum, sem skerða ekki
einungis okkar hag, heldur og
einnig nágrannaþjóðanna.
Hollast er fyrir allar þjóðir, að
það verði hætt að ganga fram hjá
þessari óhagganlegu staðreynd.
Svo mættu Bretar gjarnan til
viðbótar þessu hugleiða, hver
hagur þeirra fiskimanna, sem
veiða á grunnmiðum við
England, Wales og Skotland væri
nú, ef Bretar hefðu ekki fært út i
12 milur i kjolfar útfærslunnar við
fsland, eftir að þeir höfðu beitt
herskipum gegn Islendingum.
Lífshagsmunir
Sjávarútvegur og fiskiðnaður
er undirstaða alls efnahagslifs á
Islandi. Um 90% útflutnings
Islendinga er fiskur og fisk-
afurðir. Um fimmtungur þjóðar-
tekna Islendinga kemur úr
fiskiðnaðinum, en um helmingur
þjóðarteknanna er bundinn
verzlun við önnur lönd og sýnir
það, hve gifurlega Islendingar
eru háðir útflutningi sjávarafla.
A Islandi eru engir málmar,
engin olia, sem er mikil búbót
ýmsum öðrum þjóðum og þær
gera kröfu til að fá einar að
nýta—mörg hundruð milur út frá
ströndum sinum samkvæmt
Genfarsamþykktinni frá 1958. Við
verðum að flytja inn gifurlegt
magn af neyzluvörum og
hráefnum. Fyrir allt verðum við
að borga með fiski og
fiskafurðum.
Þess v.egna höfum við nú sagt
upp nauðungarsamningunum frá
1961, um leið neitum við að þurfa
einir þjóða heimsins að afsala
okkur rétti til einhliða útfærslu
fiskveiðilögsögu og hlita úrskurði
dómstóls, sem hefur við engin al-
þjóðalög i þessum efnum að
styðjast, en hlýtur að þurfa að
byggja á ihaldssömum
sjónarmiðum. Við viljum enga
áhættu taka, þegar lifsréttur
okkar og afkomenda okkar eru i
veöi.
Þessvegna
bíðum við ekki
1 framsöguræðu sinni á Alþingi
fyrir þingsályktunartillögu rikis-
stjórnarinnar um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar i 50 sjómilur,
sagði ólafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra meðal annars:
„Ein er sú spurning, sem oft-
lega er lögð fyrir okkur i
sambandi við þetta mál. Hvers
vegna biðið þið ekki eftir hinni
fyrirhuguðu Hafréttarráðstefnu
1973, og sjáið til, hvað þar gerist?
Þetta er i sjálfu sér ekki óeðlileg
spurning, og vel má verafað
sumum ókunnugum gangi illa að
skilja, að við skulum ekki geta
beðið. En við verðum að svara þvi
til, að málið er að okkar dómi svo
aðkallandi, að það þolir ekki slika
bið. Við teljum suma fiskstofna i
yfirvofandi hættu. Það eru
siðustu forvöð að gera vissar
friðunarráðstafnir og setja reglur
um skynsamlega hagnýtingu
fiskimiða landgrunnsins.. Það er
á okkar valdi að setja slikar
reglur upp á eindæmi, þegar fisk-
veiðimörkin hafa verið færð út.
Það er of seint að gripa i
taumana, þegar fiskstofnarnir
hafa verið eyðilagðir og miðin eru
uppurin. Við getum ekki tekið
slika áhættu, enda er með öllu
óvist,að ráðstefnan verði haldin
1973. Margir telja liklegt, að
henni verði frestað... Ennfremur
minnum við á, að það hefur áður
verið sagt við okkur að biða. Það
var gert fyrir ráðstefnuna 1958,
— við biðum, en á ráðstefnúnni
1958náðistengin lausn. Þá urðum
við að gripa til okkar ráða og færa
út þrátt fyrir mótmæli ýmissa
þjóða.... Þá er og á það aðlita,að
það er yfirlýst stefna stórvelda,
að fá 12 sjómilna landhelgi sam-
þykkta á ráðstefnunni sem al-
þjóðalög. Þó að ekki séu miklar
likur til að slikt takist, er ekki
leyfilegt að loka augunum fyrir
þeim möguleika. Ef svo færi, væri
erfitt um vik á eftir. Hins vegar
er hugsanlegt að jafnvel i þvi falli
yrðu riki ekki skyldug til að stiga
til baka þau skref, sem þau hefðu
þegar stigið, og gæti þvi ef til vill
haldið þeirri landhelgi, sem þau
hefðu þegar ákveðið, enda þótt
viðáttumeiri væru.
Þetta eru meginástæðurnar
fyrir þvi, að við getum ekki haldið
að okkur höndum og beðið, enda
er reynslan sú, að i þessu efni
hefur aldrei neitt áunnizt, nema
með ákveðnum aðgerðum af
Islendinga hálfu. Það lætur út af
fyrir sig ekki illa i eyrum, að
útfærslu fiskveiðimarka eigi að
byggja á alþjóðasamningi, og
ekki verði viðurkennd útfærslan
nema hún byggist á alþjóða-
samningi. En ég spyr, hvaða
útfærsla, og hvenær hefur það átt
sér stað þannig? Ég þekki ekki
til þess. Hafa stórveldin stuðzt við
slikan alþjóðasamning, þegar
þau hafa fært út hjá sér? Nei, ég
held ekki. Nei, i þessum efnum
hafa Islendingar ætiö þurft að
berjast fyrir retti sinum. Þeir
hafa engum áfanga náð öðru visi.
Við verðum enn að tala þaö mál,
að viðmælendur okkar skilji, að
okkur er alvara^ Þar dugar engin
tæpitunga. Hun hefur aldrei
dugað i sjálfstæðismálum
Islendinga. En hér er i rauninni
um sjálfstæðismál að ræða. Við
getum ekki sætt okkur við það, að
okkur sé ætlað að fara eftir ein-
hverjum imynduðum réttar
reglum, sem önnur riki hafa ekki
farið eftir, þegar þau hafa fært út
hjá sér, eða helgað sér land-
grunnsbotn og auðlindir þar.”
Tvískinnungur
stórveldanna
Andstaða Breta og Vestur-
Þjóðverja gegn baráttu
lslendinga, smáþjóðar, sem berst
fyrir rétti sinum til einu náttúru-
auðlindarinnar, sem land hennar
fóstrar, gefur tilefni til að gera að
umtalsefni þann tviskinnung og
það tvöfalda siðgæði, sem stór-
veldi leyfa sér oft að viðhafa i al-
þjóðamálum i skiptum við
smærri riki.
Engin þjóð heimsins er jafnháð
fiskveiðum, og þar með rúmri
f i s k v e i ð i 1 a n d h e 1 g i , og
tslendingar. Enginn leyfir sér aö
draga þá staðreynd i efa — ekki
einu sinni Bretar og Vestur-Þjóð-
verjar — þessi staðreynd segir,
að þjóöum heimsins beri þvi að
sýna þá sanngirni, að leyfa
Islendingum að hafa fiskveiði-
landhelgi, sem sé eins rúm og
mest se' viöurkennt i alþjóða-
samskiptum de jure eða de facto.
Suður-Amerikuriki hafa tekið sér
200 milna landhelgi. íslendingar
fara aðeins fram á 50 milna fisk-
veiðilögsögu. En hver eru
viðbrögð Breta og Þjóðverja
gagnvart 200 milum Suöur-
'Amerikurikja? Er það viðskipta-
strið, hótanir og ofbeldi? Nei.
Þessi stórveldi hafa keppzt'um
það á undanförnum árum að auka
viðskipti við Suður-Ameriku-
þjóðir i margvislegum myndum
og veitt þeim margvislega aðstoð
til lifskjarabóta i formi lána og
fjárfestingar. Þannig haga stór-
veldi seglum eftir hagsmunavindi
sinum, og beina nú spjótum
sinum gegn smáþjóð, sem berst
fyrir lifi sinu.
Hótanir EBE-ríkja
Riki Efnahagsbandalags
Evrópu, með Bretland og Vestui
Þjóðverja i broddi fylkingar, hóta
okkur nú hörðu. Efnahagsbanda
lagið hefur viðtæka möguleika ti
þess að beita okkur þvingunum á
viðskiptasviöinu. Raunarer þess:
baratta Efnahagsbandalags
Evrópu gegn okkur, minnsta riki
Evrópu, þegar hafin. Efnahags-
bandalagið hefur gerl
tslendingum langóhagstæðasta
tilboð þeirra þjóða, sem leita eftir
viðskiptasamningum við banda-
lagið nú, eftir að sýnt er, að
EFTA leysist upp, með aðild
Breta Dana og Norðmanna að
Efnahagsbandalagi Evrópu.
Efnahagsbandalagið hefur
bundið hagstæðara tilboð til
Islendinga þeim skilyrðum, að
Islendingar hætti við áform sin að
færa fiskveiðilögsöguna i 50
sjómilur 1. september næst
komandi. Að slikum kröfum
munu Islendingar aldrei ganga.
Þeir munu heldur ekki undan
láta, þótt Efnahagsbandalaginu
muni ekki þykja nóg að gert, að
neita þeim um eðlilega viðskipta-
samninga á grundvelli gagn-
kvæmra réttinda, heldur láti
einstök EBE — riki innflutnings-
bann fylgja i kjölfarið. Við
munum ekki láta beygja okkur.
En séum við staðráðin i að láta
ekki kúga okkur i þessu lifshags-
munamáli, þurfum við að gera
okkur sem bezta grein fyrir þvi,
hvað barátta okkar kann að kosta
okkur i bili, hvaða fórnir við
þurfum að færa nú, til þess að
tryggja framtiðarhagsmuni og til
að standa á lifsrétti okkar, og
siðast en ekki áizt til hvaða ráða
við eigum að gripa til að mæta
þeim erfiðleikum, sem efnahags-
bandalagslöndin geta bakað
okkur.
A siðasta ári fór 27%
útflutnings okkar til Efnahags-
banda1agsrik j a nna og
Danmerkur, Noregs og
Bretlands. Við þurfum þvi
kannski að afla fjórðingi
útflutnings-framleiðslu okkar
nýrra markaða. Þetta verða
menn jafnan að hafa i huga um
leið og þeir fagna hverri nýrri
yfirlýsingu rikja utan efnahags-
bandalagsins, sem lýsa stuðningi
við málstað okkar og baráttu i
landhelgismálinu. Og litill vafi er
á þvi, að meirihluti þjóða heims
styður nú stefnuna um viða fisk-
veiðilögsögu strandrikja.
En i þessu sambandi skiptir það
okkur geysilega miklu máli, hver
afstaða Bandarikjastjórnar og
stuðningur hennar við okkur
verður. Bandarikin eru fyrir
okkur ekki aðeins öflugasta
veldið meðal hinna vestrænu
rikja, heldur er þar i landi stærsti
og hagstæðasti fiskmarkaður
Islendinga — sá markaður, sem
langliklegastur er að geta tekið
við þeim fjórðungi útflutnings-
framleiðslu Islendinga á
hagstæðu veröi, sem EBE kynni
að loka fyrir eftir 1. sept.
næstkomandi.
1 baráttu okkar fyrir 50
sjómilna lögsögunni er við stórar
og voldugar þjóðir að glima. En
við munum ekki láta undan
hótunum, viðskiptastriði, né her-
skipaofbeldi. Frá ákvörðun
Alþingis veröur ekki hvikað. Það
var festa og alvara i þeirri yfir-
lýsingu, sem Ólafur Jóhannesson
forsætisráðherra gaf á alþingi,
15. feb. sl.:
„Ég vil taka það skýrt fram,
við þetta tækifæri, að það verður
ekki af rikisstjórnarinnar hálfu
um að ræða neinar tilslakanir frá
þeirri stefnu, sem mörkuð er með
þessari Alþingissamþykkt.
Rikisstjórnin mun fylgja henni
fast fram.”
Á morgun, 1. mai, mun islenzk
alþýða fylkja liði og sýna með
myndarlegum hætti, að hún
stendur fast að baki Alþingi og
rikisstjórn i þessu máli, og mun
taka hraustlega undir þessa til-
vitnuöu yfirlýsingu Ólafs
Jóhannessonar forsætisráðherra.
—TK
Monika við eina mynda sinna.
Sýnir í Arketekta þjónustunni
ÞÓ-Reykjavik
Þýzk kona Monika Buttner,
hefur opnað sýningu á 32 mál-
verkum i sýningarsal ÁSI að
Laugavegi 26. Flestar eru
myndirnar vatnslitamyndir,
einnig nokkrar kritamyndir,
teikningar og myndskreytingar.
Monika er búsett hér á landi
og gift islenzkum manni. Hún
nam við myndlistaskóla i
Berlin. Eftir það hefur hún
myndskreytt bækur, og segir,
að ekk'i sé of mikið að gera fyrir
teiknara hér á landi. Þá hefur
Monika fengizt við að skreyta
glugga.
Sýning Moniku verður opin
frá kl. 17 - 22 hvern dag frá
22.april til l.mai. Allar
myndirnar á sýningunni eru til
sölu og er verö frá kr. 1000 til
3500.
OMEGA
Nivada
®rmm
Jtlpina.
piERPonr
I
Magnús E. Baldvinsson !
Laugavegi 12 - Sími 22804