Tíminn - 07.05.1972, Síða 20

tau
Ævintýrið að Laxaióni:
Eins og að komast
undir regnbogann
að fá heilbrigðan
regnbogasilung
suður í Evrópu
n n Ð
n wam
*-* i * 1 M M

I Sunnudagur 7. mai*flS72.
I ~ Ri JNSCV. -ý'TT
*»**■<<, *i+*r*.*i<i r*
m«SL

as**S|
i HMJBOWTROirr t H>*UUWIKVJI
Aftur en sjúkdómakenningin lokaöi fyrir frekari ræktun á regnbogasilungi að Laxalóni tókst að flytja
nokkurt magn af honum út. Mynd þessi er tekin árið 1954.
IGÞ—Reykjavik.
Nú er komið á daginn, að liklega fyrirfinnst
hvergi ósýktur regnbogasilungur nema hér i
Reykjavik, eða nánar sagt hjá Skúla Pálssyni á
Laxalóni, en eldisstöð hans, sem nú er komin á
þriðja tuginn að aldri til, er svo gott sem komin
inn i borgina, þótt hún væri byggð nokkuð utan
hennar i fyrstu. Fer þá Reykjavik að eignast
tvö fágæt fyrirbæri innan sinna marka, fiski-
ræktarlegs eðlis, Elliðaárnar og heilbrigða
regnbogasilunginn hans Skúla.
Annars er það nánast fyrir
þrautseigju Skúla eina saman,
að ekki skuli sá stofn af regn-
bogasilungi, sem hann flutti
hingað inn frá Danmörku,
vera útdauður fyrir löngu.
Yfirvöld veiði- og fiskeldis-
mála hafa löngum þann stein-
inn klappað, að regnboga-
silungur Skúla væri haldinn
sömu sýki og regnbogasilung-
ur i Danmörku og annars stað-
ar i Evrópu. Hefur þessi
skoðun yfirvalda auðvitað tor-
veldað alla frekari ræktun
regnbogasilungsins hér. Hins
vegar hefur Skúli ekki viljað
láta sig með það, að stofn hans
væri heilbrigður, og þess
vegna talið vinnings vert að
halda lifinu i stofninum, ef
einhvern tima skyldi fara svo,
að rofaði til hjá yfirstjórn
veiðimála.
Fréttamaður Timans leit
við hjá Skúla á Laxalóni núna
eitt kvöldið og skoðaði eldis-
stöð hans, sem samanstendur
af stóru eldishúsi, fjölmörgum
kerum undir beru lofti, þar
sem nær fullvaxin laxagöngu-
seiði eru geymd, og tjörnum,
þar sem er að finna nokkurt
magn af regnbogasilungi, en
hrogn úr þessum silungi eru
nú með eftirsóttustu vöru,sem
viðgetum boðið. Hafa væntan-
legir kaupendur lýst þvi yfir
bréflega, að þeir hafi aflað
heimilda til að flytja þau inn
án heilbrigðisvottorða héöan,
aðeins ef þau séu sótthreinsuð,
og kemur þvi varla til kasta
yfirstjórnar veiðimála að
stöðva útflutning hrognanna
héðan af á þeirri kenningu, að
þau séu úr sjúkum fiski. Það
eru einkum þeir aðilar, sem
hafa árum saman orðið að
berjast við sjúkdóma i regn-
bogasilungi, danskir fiski-
ræktarbændur, sem telja, að
einungis að Laxalóni verði sótt
hrogn úr heilbrigðum fiski, og
telja sig þar af leiðandi ekki
þurfa nein vottorö héðan um
að svo sé.
Strlðið út af regnbogasil-
ungnum að Laxalóni hefur
staðiö i langan tima. Auðheyrt
er á Skúla, að hann er orðinn
langþreyttur á viðureigninni
við þá aðila, sem á sinum tima
dæmdu regnbogastofninn aö
Laxalóni úr leik vegna
meintrar sýkingar. En Skúli
segir, að nú sé að rofa til i
þessum efnum. Nýlega er fall-
inn dómur i undirrétti, þar
sem rikissjóður er dæmdur til
fjárbóta fyrir að Skúla skuli
hafa verið meinað að selja
regnbogasilung á röngum for-
sendum um sýkingu.
Það var á árinu 1951, sem
Skúli fékk keypt regnboga-
hrogn frá Danmörku, eöa áður
en sýkingar varð vart i
stofninum þar. Vegna mistaka
i flutningi eyðilögðust hrognin
i þessari fyrstu sendingu.
Hrogn þessi voru flutt með
skipi, en skipafélagið tók á sig
skaðann. Sending sú, sem kom 1
i staðinn, var flutt með flug-
vél, og komust hrognin þá
heilu og höldnu hingað. Allt
frá þeim tima, að fyrsta
sendingin misfórst vegna mis-
taka i flutningi, hefur yfir-
stjórn veiðimála álitið, aö um
sýkingu á hrognunum hafi
verið aö ræða, og þau hafi, úr
þessari fyrstu sendingu, lent
að Laxalóni, þótt öll væru þau
dauð, og væri skolað niður um
tiltekið niöurfall hér i bænum.
Skúli skýrði blaðamanni
einnig frá þvi, að vegna þess-
arar meiningar yfirstjórnar
veiöimála, hafi farið fram
itarleg rannsókn á heilbrigði
regnbogasilungsins að Laxa-
lóni fyrir einum seytján árum.
Rannsókn þessi fór fram tvö
sumur i röð að Keldum, en hún
leiddi i ljós, að regnboginn var
heilbrigður. Nú hefur verið
staðfest i undirrétti, aö
sýkingarótti yfirstjórnar
veiði- og fiskeldismála var
rangur.
Þetta sýkingarþref hefur
þýtt það, að Skúli hefur ára-
tugum saman ekki getaö gert
annað en halda lifi i
stofninum. Og nú, þegar er-
lendir aöilar treysta á Laxa-
lóns—stofninn sér til bjargar
við að koma upp heilbrigðum
regnbogastofni að nýju, getur
Skúli ekki orðiö við beiðnum
þeirra um milljónir og aftur
milljónir og af hrognum, sem
honum hafa borizt og eru að
berast og liggja skjalfestar á
borðinu.
Ræktun regnbogasilungs er
mikill og arðbær atvinnuvegur
viða um heim. Hins vegar hef-
ur stofninn sýkzt svo alvar-
lega, að fiskiræktarbændur
verða fyrir þungum búsifjum
ár hvert, þótt framleiðslan sé
samt svo arðbær, að þeir leggi
ekki upp laupana. Þeir hafa
eðlilega leitað um allt með
logandi ljósi að heilbrigðum
stofni, ef takast mætti aö
rækta út frá honum nýjan og
heilbrigðan matfisk. Þeir
beina augum sinum einkum að
Laxalóni. Sem dæmi um eftir-
spurnina má nefna að i marz
1971 vildi einn danskur aðili
kaupa tlu milljónir regnboga-
hrogna af Skúla á Laxalóni, og
gera um það samning til fimm
ára. Hann hefur ekki litið svo
á að þau væru úr sjúkum fiski.
USA Wildlife Service i New
Mexico hefur óskað eftir
tveimur milljónum hrogna til
að byrja meö. Hvers vegna?
Liklega af þvi þeir treysta þvi
án vottorða, að hér sé ósýktur
regnbogasilungur.
Þannig streyma beiðnirnar
inn. Verðmætið skiptir tugum
milljóna. En Skúli getur ekki
orðið' við þessum beiðnum
nema i mjög litlu mæli. Það
tekur mörg ár að koma
stofninum upp eftir sýkingar-
herferðina, sem hafði m.a.
úrslit varðandi fjármagns-
fyrirgreiðslu, þótt Skúli leggi
áherzlu á, að hefði Búnaðar-
bankinn ekki veitt honum
fyrirgreiðslu, þá væri fyrir-
tækið úr sögunni og enginn
regnbogasilungur til.
Það sem Skúla tekst að af-
greiða á þessu ári af regn-
Framhald á bls. 19
BEKAERT
iðnaðargirðing
Net gerS úr sterklega zinkvörðum vír.
Venjulegur zinkvarinri vír þykir ekki lengur
nægilega góður í margs konar
iðnaðargirðingar, við rakt loftslag og nærri sjó.
Hins vegar er GALITOR-netið sem gert er
úr tvöfaldlega zinkvörðum vír, sem veitir mestu
vörn gegn veðrun og tæringu.
Þetta er fyrsta fiokks efni í girðingar um
leikvelli, íþróttasvæði, skrúðgarða, byggingar
og athafnasvæði.
Netið er selt í 25 metra rúllum. Hverri rúllu
fylgir bindivír.
Möskvar: 25—60 mm
Vír: 2,00—3,65 mm
Venjuleg gerð: möskvar 50 mm, vír 2,70 mm
Breidd (hæð) á rúllum:100,125, 150, 175, 200 sm.
GALITOR-netin eru gerð úr harðteigðum vír og
eru sérstaklega traust til notkunar þar sem
mikið mæðir á grðingum, t. d. vegna snjóalaga.
SAMBANDID
BYGGINGAVÖRUR
simi 22648
Skúli Pálsson.