Tíminn - 03.06.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Laugardagur 3. júni 1972
Kristinn Snæland:
HÚSNÆÐISMÁL
Freisið
Nýlega hreyfði borgarstjórn
þeirri hugmynd að setja á stofn
opinbera skrifstofu til sölu alls
ibúðarhúsnæðis.
Þeir aðilar, er stefna vilja að
þvi, að draga fbúðarhúsnæði,
bæði sölu þess og leigu, úr hönd-
um braskara, hljóta að fagna þvi
að hreyft sé við þessu máli.
Það er þó vert að benda á, að
húsnæðismál verða ekki leyst
með afgreiðslu hluta þeirra hér i
Reykjavik, þó virða beri þessa
tilraun. Húsnæðismál verður að
lita á sem eina heild og vinna að
þeim samkvæmt þvi. — Vett-
vangur fyrir alvarlegar og varan-
legar aðgerðir hlýtur þvi að vera
alþingi.
Reynslan sýnir, að húseigendur
mega alls ekki njóta þess frelsis i
þessum málum,sem nú er.
Margir aðilar, úr öllum stjórn-
málaílokkum, aðhyllast það
frjálsræði, er nú rikir i þessum
máium og telja, að nægilegt
framboðhúsnæðis sé öruggt verð-
lagseftirlit.
Þessi kenning er sú villukenn-
ing, sem lengst af hefur komið i
veg fyrir, eða verið notuð til að
koma i veg fyrir, of mikil afskipti
opinberra aðila af húsnæði, —
leigu og sölu.
Það grundvallarsjónarmið,
sem þarf og ætti að rikja varðandi
húsnæði, sölu þess og leigu, er að
umsvif með slikt ættu ekki að
gefa neina hagnaðarvon.
Til nánari skýringar vil ég geta
þess, að eðlilegt er að bygginga-
meistarar hagnist af byggingu
húsnæðis, sem nemur álagningu á
útselda vinnu og eðlilegri álagn-
ingu á selt efni.
Ilúsnæðisstofnun
011 sala ibúðarhúsnæðis ætti að
fara um sérstaka sölustofnun i
hverju lögsagnarumdæm i.
Byggingameistari eða félag sæju
hvorki um úthlutun né sölu, en
sölustofnunin tæki að sjálfsögðu
tillit til forgangsréttar félaga i
viðkomandi byggingarfélögum.
Vitanlega þarf i sambandi við
slika byltingu i húsnæðismálum
að setja margháttaðar reglur,
sem óþarfi er að fjölyrða um i
smágrein um þessi mál.
Það er réttara að svara þegar
einni aðalröksemdinni gegn
þessari hugmynd, en það er að
slik stofnun yrði rosafyrirtæki.
Það er augljóst, að ef teknar eru
allar fasteignasölur og húsnæðis-
miðlunarstofnarnir,er nú finnast i
Reykjavik og þær settar undir eitt
þak, þá hlyti það að verða eitt
óhemju stórt þak, sjálfsagt með
mörgum hæðum undir, en hversu
gifurlegt sem það hús þyrfti að
vera, er vonandi öllum ljóst, að
hús Húsnæðissölu og leigu
Reykjavikurborgar yrði áreiðan-
lega helmingi minna, jafnvel þótt
það þætti stórt hús.
Við skulum athuga, að i dag er
smá-forstjóri á hverri fasteigna-
sölu, og þessi smá-forstjóri ekur á
smá-forstjórabil, á smá-for-
stjórahús og lifir smá-forstjóra-
lifi.
Með þessu er ég að benda á, að
þessir menn, sem eru fjölmargir,
hafa laun, sem eru nokkru hærri
en skrifstofumannslaun. Reikna
má með.að meðallaun smá-for-
stjórans séu um 50 þús. kr. á
mánuði, en skrifstofumannsins 25
þús. á mánuði.
Óttinn
Með slikri stofnun hefðum við
smá-forstjóralaun af allmörgum
aðilum, sem i sjálfu sér ber að
harma, þvi að þessir menn greiða
afar há opinber gjöld, að sjálf-
sögðu.
Það ástand, sem húsnæðismál
eru i nú, er öllum almenningi til
tjóns, og hverri rikisstjórn
vandamál, ekki sizt vegna verð-
bólguáhrifa, þvi ber stjórnar-
flokkunum að taka þetta mál
fyrir til sérstakrar afgreiðslu, er
miði að þvi að koma húsnæði, sölu
þess og leigu, á það svið, að
gróðabralli verði ekki við komið.
Efla ber húsnæðismálastofnun
og framkvæmdir sem i Breið-
holti, en þar mun Framkvæmda-
nefndin vera komin með afar
lágan byggingarkostnað, og engin
ástæða til að ætla, að nefndinni
takist ekki að lækka byggingar-
kostnað enn verulega, ef vel er að
henni búið.
Það sem gerir almenning
hræddan við slika stofnun er sá
ótti, t.d. eiganda 3ja herbergja
ibúðar, að verðhækkun hennar og
hlutfall raskist gagnvart 4ra her-
bergja ibúð. Þessi almenni ótti er
ástæðulaus. Verðhlutföll ættu
ekki að raskast, en gætu hins
vegar staðlazt, ef svo mætti
segja. Fast verð kæmi á rúm-
metra, sem siðan væri metið eftir
aldri og gerð húsnæðis.
Meginatriðið er, að
almenningur sætti sig við að
sleppa allri hagnaðarvon i sam-
bandi við ibúðarhúsnæði, hús-
næðismiðlarar gera það áreiðan-
lega ekki.
Framboð
Enn nokkur orð til varnar gegn
oftrú á gildi kenningarinnar um
framboð og eftirspurn. Fyrst og
fremst þarf nægt framboð hús-
næðis um allt land til að lækka
verð húsnæðis. Sjái einhver fram
á, að það takmark náist, kemur
þessi kenning til álita, en þvi
aðeins að strangt eftirlit fylgi.
Það er staðreynd, að miklu
framboði fylgja aðgerðir viðkom-
andi söluaðila til þess að halda
verðinu uppi, svo sem með
minnkandi framleiðslu eða sam-
tökum um lágmarksverð. Það
mun mörgum kunnugt, að lág-
marksverð er i gildi meðal
margra félagssamtaka á Islandi.
A þeim sviðum, sem frjáls
álagning er leyfð, kemur fram.að
sú heimild leiðir til þess að álagn
ing hækkar og er verulega hærri
en sú álagning, er, sem leyfð er á
sambærilega vöru. — Greinilegt
er, að frjáls verzlun leiðir af sér
hærri álagningu og jafnvel sam-
tök um slikt, þó þau séu óformleg.
Það er rétt að nefna hér tvö
dæmi, sem hver einasti tslend-
ingur, sem dvalizt hefur erlendis
smátima, getur staðfest, þó vera
kunni með öðrum vörutegundum
en ég nefni.
Dæmi 1. : Barnastóll litill, úr
tágum og lakkaður kostar i smá-
söluverzlun i Sviþjóð (talið dýrt
land) 204 kr. islenzkar. Stóllinn er
merktur Ungverjalandi. Ná-
kvæmlega samskonar stóll — og
merktur Ungverjalandi en ekki
lakkaður, kostar i verzlun á
Skólavörðustig i Reykjavik 930
krónur.
Dæmi 2. : Borðstofustólar
keyptir i Sviþjóð i smásölu kosta
tæpar 500 kr. — Sænskir borð-
stofustólar þvi sem næst eins, en
þósýnilega heldur lélegri, kosta i
verzlun i Reykjavik 2100 kr.
Flutningsgjöld, tollar eða
tryggingar eru ekki skýringin
heldur það, sem kallað er svo
fagurlega frjáls verzlun, frjáls
álagning eða framboð og eftir-
spurn.
Þvi miður er greinilegt, að
ekkert af þessum fögru slagorð-
um verndar neytandann og þvi
hlýtur hann að krefjast meiri
opinberra afskipta.
Ilúsaleiga
Sé reiknað með,að húsaleiga sé
lág á timum nægs framboðs, sem
verður þá að vera um allt land, þá
má reikna með að hún sé há, þeg-
ar framboð er minna en eftir-
spurnin, — þeir timar eru nú.
Það er alvarlegt mál þegar
opinber stofnun setur á um-
sóknareyðublöð sin dálk, sem
merktur er, „raunveruleg húsa-
leiga”. Þetta þýðir að viðkom-
andi stofnun gengur út frá þvýað
flestir gefi húsaleigu sina rangt
upp til skatts.
Frá sömu stofnun hefur komið,
að húsaleiga 3ja herbergja ibúðar
sé nú um 10 þúsund krónur að
meðaltali.
Mánaðarlaun dagvinnu gifur-
legs hluta launþega er sam-
kvæmt samningum um 20 þúsund
krónur.
Ef gert er ráð fyrir þvi.að rétt
sé að láta framboð og eftirspurn
Þrir beztu „blandararnir” í Long Drinks keppninni. Frá vinstri Daníel Stefánsson, Jón Þór ólafsson
og Bjarni Guðjónsson. (Tímamynd Róbert)
Long drínks keppni barþjóna
Klp—Reykjavik.
Nýiegfi fór fram i Att-
hagasal Hótel Sögu Long Drinks
keppni barþjóna. Er þessi keppni
haldin annað hvort ár á móti
Coctail keppninni. Var þetta 3ja
Long Drinks keppnin og voru
þátttakendur að þessu sinni 9
talsins.
Til keppninnar var boðið mörg-
um gestum, og voru dómarar
valdir úr þeirra hóp,en auk þess
var sérstök yfirdómnefnd. Hver
keppandi—eða réttara sagt hans
drykkur— fékk stig og sá sem
hlaut flest sigraði.
Sigurvegari i keppninni að
þessu sinni varð Daniel Stefáns-
son, og hlaut hann verðlaunin
fyrir drykk, sem hann nefndi
Othello. önnur verðlaun hlaut
Bjarni Guðjónsson á Loftleiðum
fyrir drykkinn Valdimosa og i
þriðja sæti varð Jón Þór Ólafsson
með drykk, sem hann nefndi
Ólavia.
Allir fengu þeir vegleg verð-
laun, sem gefin voru af fyrir-
tækjunum Vifilfell, G. Helgason &
Melsted og Heildverzl. Karls K.
Karlssonar, en hún gaf einnig öll-
um keppendunum og eiginkonum
þeirra skemmtilegan minjagrip.
Fyrstu verðlaununum fylgir
farandgripur, sem er nákvæm
eftirliking af sverði þvi, sem
Bruce Skotakonungur notaði til
að lumbra á Englendingum á sin-
um tima. Ekki mun Daniel veita
af þessu sverði, þegar kemur að
þvi að gera verðlaunadrykkinn
fyrir gesti sina á næstunni. En
það hefur löngum verið drjúg
aðsókn að börum þeirra
barþjóna, sem laga verðlauna-
drykki i kepppi, sem þessari, þvi
-margir vilja fá að bragða á hon-
um.
En fyrir þá, sem vilja vita, er i
honum m.a. Southern Comfort,
Parfoit Amouir, Bananalikjör,
Grand Marnies Rouge, og Lemon,
Lime og Ananassafi. Þetta er svo
fyllt upp með 7up, og borið fram
með sitrónusneið, kirsiberi og
sogröri.
Krogius, fulltrúi Spasskys, skoðaði væntanlegan dvalarstað Spasskys i Reykjavik Hótel Sögu i gær.
Þessi mynd var tekin inni á skrifstofu Konráðs Guðmundsonar, hóteistjóra A myndinni eru trá vinstri:
rússneskur sendifuiltrúi, Guðmundur G. Þórarinsson, forseti Skáksambands Islands, Konráð
Guðmundsson hótelstjóri og Nicuoaly Krogius. (TimamyndGE)
ráða leigunni þá má lika telja
eðlilegt að hún komi öll til skatts.
Með opinberri leigustofnun væri
það tryggt.
Mismunurinn á þvi, sem i dag
er kallað „raunveruleg húsa-
leiga” og það, sem kalla mætti
skatthúsaleiga, er það mikill að
skatttekjur af mismuninum
myndi greiða kostnað stofnunar-
innar og vel það.
Sem dæmi um aðferð húseig-
anda nokkurs.er leigir úr mikið
húsnæði, má nefna kvittana-
formið, sem hann notar. Það er
þannig gert, að húseigandinn
kvittar þannig „Hefur greitt
húsaleigu fyrir janúarmánuð að
fullu”, en engin krónutala er
nefnd. Til hliðar á kvittuninni er
dálkur fyrir tölur, en hann er
auður við hliðina á þessari
mánaðarkvittun. t næstu linu er
siðan „greitt inn á hita fyrir
janúarmánuð” og i framhaldi af
þvi eru færðar 500 kr. á talnadálk-
inn.
Hvernig kvittun þessi verður,
er hún kemur fram við ársupp-
gjör, er ekki gott að segja, en von-
ÞÓ-Reykjavik.
Um þessar mundir er verið að
úthluta 200 húsalóðum á svæðinu
vestan við Markholt i Mosfells-
hreppi. Á þessu svæði verða aðal-
lega reist einbýlishús og raðhús.
Hrólfur Ingólfsson, sveitastjóri
Mosfellshrepps, sagði blaðinu, að
mjög mikil eftirsókn væri eftir
byggingaleyfum á þessu svæði.
Lóðirnar eru að stærð frá 960-1000
fermetrar rúmir, en verð hverrar
lóðar fer eftir húsastærð. Verðið
er talið vera á bilinu frá 260 - 300
þús. krónur.
andi verður húsaleigutalan i
dálknum „raunveruleg húsa-
leiga”, en hver býst við þvi?
K.Sn.
tbúar Mosfellshrepps eru nú
rúmlega 1000, og hefur þeim
fjölgað hægt og sigandi siðustu
ár. Nú er hinsvegar talið, að mikil
breyting verði á, þar eð nýr og
steyptur vegur er að koma frá
Reykjavik og i gegnum Mosfells-
hrepp. Þar af leiðandi verður
auðveldara fyrir fólk að sækja
vinnu i Reykjavik, þótt um 10 km
sé að ræða á milli staða.
Reiknað er með,að svæðið vest-
an Markholts verði fullbyggt á
næstu þremur árum.
200 nýjar lóðir f Mosfellshreppi