Tíminn - 03.06.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Laugardagur 3. júni 1972
Ingólfur
Davíðsson:
Sætpipar ræktaður á Reykjum
Nokkur undanfarin ár hefur
sætpipar, öðru nafni paprika,
verið ræktuð i gróðurhúsum
garðyrkjuskólans og viðar.
Paprikan er fræg fyrir það,að
C fjörefni var fyrst unnið úr
henni og gerði það ungverskur
maður Szent — Gyorgy árið
1928.
Er sérlega mikið C fjörefni i
aldinum papriku. Þegar
Kólumbus og menn hans komu
til Ameriku 1492, sáu þeir
þennan nýja ávöxt, er þá var
ókunnur i Evrópu. En Indián-
ar höfðu þá ræktað papriku
öldum saman og það ýmis af-
brigði og á mörgum stöðum.
Virðist heimkynni jurtarinnar
vera hliðar Andesfjalla, bæði
að austan og vestan. 1 rústum i
Perú hafa fundizt um tvö þús-
und ára gamlar leifar pap-
rikualdina. Og útsaumaðar
myndir af þeim i Indiánafatn-
aði frá fyrstu öld eftir Krists
fæðingu. Virðast margar ætt-
kvislir Indiána hafa ræktað
jurt þessa á dögum
Kólumbusar og notað aldinin
sem mat og krydd. Kólum-
busarmönnum geðjaðist bezt
bragðsterk afbrigði og fluttu
heim til Spánar og Portúgals.
Evrópumenn komust raunar
miklu auðveldar á pipar-
bragðið, en kartöflukeiminn,
og notkun papriku breiddist
fljótar út um álfuna, sunnan-
verða. Bragðmild afbrigði eru
oft nefnd sætpipar.
Pimiento segja Spán-
verjar. Sætpipar (pimiento)
Bandarikjamanna, ber rauð,
þykkveggjuð aldin, sem eru
t.d. notuð i olifur og
pimentoost. Ungverjar eru
sérlega sólgnir i papriku og
telja varla neinn mat góðan án
hennar. Ungverjar rækta pap-
riku á helmingi stærra svæði,
en Norðmenn nota til allrar
sinnar grænmetisræktunar.
Sumir skipta paprikuafbrigð-
um i tvo meginflokka: I.
Kryddpaprikur, en i þeim er
mikið af „alkaloids”
capsaiein. Kryddpaprikur eru
aðallega notaöar sem þurrt
krydd. II. Sætpipar eða mild
paprika, sem aðeins litið
capsaicin er i. Það er þessi
flokkui; sem etinn er ferskur.
Hér er paprlka aðeins rækt-
uð i gróðurhúsum og þarf öllu
meiri hita en tómatar.
Jurtirnar eru bundnar við
prik. Hriðing talin fremur
Sætpipar — paprika
auðveld, en þó sækja blaðlýs
mikið á jurtirnar. Sumstaðar
erlendis er safnað bjölluteg-
undum, sem heita mariu-
hænur og þeim beitt á lýsnar.
Aldin papriku eru græn, rauð
eða bláleit. Þau eru geymd við
lOgr. - I5gr. hita og geta
haldizt fremur lengi. Aldinin
eru etin hrá, soðin eða steikt.
Gefa salati góðan kryddkeim.
Afbrigði með litlum, fagur-
litum aldinum eru kölluð
spanskur pipar og ræktuð til i
skrauts i jurtapottum. Aldin
þessara stofuiurta eru
gljáandi rauð eða blásvört, að
lokum skarlatsrauð Venjulega
fást ungar jurtir i blómabúð-
um. Aldinin stofuprýði langt
fram á haust Aldin papriku
eru ber, uppblásin og hol inn-
an, ýmisleg. löguð, löng eða
pýramidalaga. A litin græn,
rauð, gul, fjólublá eða svar -
blá. Etin m.a. með kjötréttum
i stað salats. Einnig notað i
karry, hrisgrjónarétti o.fl.
Sætpipar er milt krydd. En
suður og austur á Java o.fl.
Indlandseyjum nota innfæddir
„djöflapipar” (Cayenepipar)
svo sterkan, að óvönum finnst
munninn loga ef þeir bragða
hann.
tslendingar eru farnir að
kunna að meta papriku. I
fyrra voru seld um 4 tonn af
papriku, ræktaðri i gróðurhús-
um Garðyrkjuskólans.
Afbrigðið heitir Don Pedro,
þe. - herra Pétur!
Byrjað er einnig að rækta
eggaldin I gróðurhúsum garð-
yrkjuskólans.
Ríó-tríóið til Noregs
— taka upp tvær LP, koma fram í sjónvarpi
skemmta á íslendingamótum, í klúbbum, á
samnorrænni þjóðlagahátíð og víðar
Á morgun, sunnudag,
halda þremenningarnir i
Eió-trióinu til Osló, þar
sem þeir munu koma
fram á nokkrum stöð-
um, hljóðrita tvær hæg-
gengar hljómplötur og
gera skemmtiþátt fyrir
norska sjónvarpið.
Heim koma þeir aftur
16. þ.m.
Er blaðamaður Timans ræddi
við þá félaga á æfingu i vikunni,
sögðust þeir að vonum hlakka
mikið til fararinnar. Sögðu þeir
ferðinni vera þannig háttað, að á
mánudeginum fari þeir til upp-
töku og verði að stanzlaust þar til
á föstudaginn, en þá tekur annað
við. A plötunum tveimur, sem
koma út sitt i hvoru lagi, verða
ýmis lög, sem þeir hafa flutt i vet-
ur og á undanförnum árum, en
einnig verða nokkur frumsamin
lög, eftir þá i sameiningu og
hvern um sig.
Flesta texta hefur gert Jónas
Friðrik Guðnason, sem hefur ver-
ið samstarfsmaður þeirra félaga
um hartnær þriggja ára skeið.
Strax að upptöku lokinni, leika
þeir i þekktum klúbb i Osló — en
þvi miður mundu þeir ekki nafnið
i augnablikinu — og leika þeir þar
fjögur kvöld. A þriðjudaginn I
næstu viku, 13., koma þeir fram á
samnorrænni þjóðlagahátið I ná-
grenni Osló og er sú hátið ein sú
mikilvægasta af þvi tagi, sem
haldin er á Norðurlöndum. Þá i
vikunni gera þeir einnig sjón-
varpsþátt fyrir norska sjónvarpið
og að kvöldi hins 14. leika þeir á
þjóðhátiðarskemmtun hjá Is-
lendingafélaginu i Noregi.
Meðþeimi förinni verður Gunn-
ar Þórðarson, gitarleikari Trú-
brots, og mun hann stjórna upp-
töku platnanna, auk }5ess að leika
með þeim á gitar, flautu og raf-
magnsbassa. Gunnar hefur einn-
ig útsett nokkur laganna fyrir
strengjahljóðfæri og Magnús
Ingimarsson önnur, rokksyrpu.
Ferð þessi er þannig tilkomin,
að kunningi þeirra, Jón Þór
Hannesson, hljóðtæknimaður hjá
islenzka sjónvarpinu, er staddur i
Osló um þessar mundir og hefur
hann skipulagt dvöl þeirra i Osló.
Jón er á námskeiði hjá norska
sjónvarpinu, og er það fyrir hans
milligöngu að þeir félagar gera
skemmtiþáttinn þar. Jón mun
einnig verða þeim innanhandar
við hljóðritun platanna.
Strax og þeir koma heim, eða á
þjóðhátiðardaginn, 17. júni, munu
þeir þeytast um allt suðurlands-
undirlendið og skemmta i ýmsum
bæjum. Sögðust þeir reikna með
að leigja sér flugvél og fljúga á
milli staða, svo þeir gætu annað
öllum, sem vildu fá þá á
skemmtanir.
Plöturnar tvær koma svo út i
haust og vetur, sú fyrri, „Eitt og
annað smávegis” um mánaða-
mótin ágúst/september og sú sið-
ari, „Þabla þa’, sko!” fyrir jólin.
Þess ber þó að geta, að nafn siðari
plötunnar er stytting þeirra fé-
laga á orðatiltækinu „Það er
nefnilega það!”
Það sem gaf að heyra á æfing-
unni hjá Rió-trióinu nú i vikunni,
lofaði sannarlega góðu, en þegar
þeir voru spurðir, hvernig efni
yrði á plötunum tveimur, svöruðu
þeir einum rómi:
„Sumt er nýtt, annað er gam-
alt, en þetta er allavega það
bezta, sem við erum með núna.”
ó. vald.
Ágúst Atlason ólafur Þóröarson Helgi Pétursson