Tíminn - 07.06.1972, Síða 9
Miðvikudagur 7. júní 1972
TÍMINN
9
iwáw
Útgefandi: .*• ráSlSÓkKarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: PÓr--
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,;
Andrés Kristjánsson (ritstjórn Sunnudagsblaðs Timans).:
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason,. Ritstjórnarskrif-i
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306.
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusfmi 12323 — auglýs-:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald:
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-j
takið. Blaðaprent h.f.
Listahátíð í Reykjavík
Listahátiðin i Reykjavik, er hófst á laugar-
daginn var, er mikill viðburður i menningarlifi
tslendinga. Listahátiðin, sem standa mun i
tvær vikur, býður upp á hvorki meira né minna
en 60 atriði á dagskrá: listsýningar, hljóm-
leika, leiksýningar, dans, upplestur og fl. Þetta
er önnur listahátiðin, sem haldin er i Reykja-
vik, og standa sömu aðilar að þessari hátið og
hinni fyrstu, en þeir eru um 20 talsins.
Er Magnús Torfi Ólafsson, menntamálaráð-
herra opnaði listahátiðina sl. laugardag, sagði
hann, að listahátið i Reykjavik væri árangur
þróunar og markviss starfs, sem að mestu
hefði verið unnið á fáum áratugum. Skilyrðin,
sem þyrfti til að hleypa af stokkunum lista-
hátið, sem bæri nafn með rentu, væru ávöxtur
af starfi margra manna og stofnana. Kvaðst
menntamálaráðherra sérstaklega minna á tvö
nöfn, sem væru dæmigerð fyrir þennan hóp:
Ragnar Jónsson i Smára og Jón Leifs. Við-
horf þeirra fælu i sér þær eigindir, sem þyrfti
til að leggja grundvöll að svo fjölbreyttu og
þroskuðu listalifi i Iandinu, að tök væru
nú á að fella það að framlagi afbragðsmanna
utan úr heimi á alþjóðlegri listahátið. Magnús
Torfi Ólafsson sagði, að fordæmi manna eins
og Jóns Leifs og Ragnars Jónssonar væri
ævarandi hvatning til að ávaxta þann fjársjóð
alhliða Islenzkrar listar og fjölþættra tengsla
við listalif umheimsins, sem þjóðin hefði fengið
i hendur á einum mannsaldri.
Mesta hættan
í ræðu þeirri, sem Lúðvik Jósefsson sjávar-
útvegsráðherra flutti á sjómannadaginn,
minnti hann á nýjustu skýrslur, sem nú liggja
fyrir um stöðu fiskstofnanna i Norður-Atlants-
hafi. Þær sýna hraðversnandi stöðu þýðingar-
mestu fiskstofnanna. Niðurstaðan er sú, að
allir þorsk- og ýsustofnar i Norður-Atlantshafi
vestan og austanverðu séu þegar fullnýttir eða
ofveiddir.
Fiskifræðingarnir benda á þá stórauknu
hættu, sem stafar af hinum stóru fiskiskipum
og þvi, hve auðvelt þau eiga með að hreyfa sig
á milli fjarlægra fiskimiða og vera þvi jafnan
þar sem bezt lætur hverju sinni. Um þetta
sagði ráðherrann:
,,Vegna þessa hreyfanleika flotans skiptir
einn vel heppnaður fiskárgangur á einstöku
fiskisvæði svo litlu máli um heildarþróunina,
þvi að stóru skipin koma þá jafnan þangað,
sem nýi stofninn er i uppvexti, og veiða hann
upp áður en hann hefur orðið kynþroska.
Þessar nýju upplýsingar visindamannanna eru
uggvekjandi fyrir okkur íslendinga, en þær eru
jafnframt undirstrikun á þvi, sem við höfum
sagt um þörf okkar á að fá i okkar hendur
stjórn á fiskveiðunum kringum landið, þannig
að við getum sett reglur um veiðarnar og
bannað þær veiðar, sem við vitum að eru
hættulegar.” -TK
Forustugrein úr The Guardian, Manchester:
Samningamir í Moskvu vom
nauðsyn fyrir bæði hsavddin
Rússnesku valdhafarnir hugsa vel um innanlandsmálin
Brcsjneff
Aö undanförnu hefur um fátt
verið meira rætt i heimsblöð-
unum en viðræður Nixons for-
seta og ráðamanna Sovct-
rikjanna, og kennir ýmissa
grasa i þeim skrifum. lfér fer
á eftir forustugrein, sem
birtist i hinu merka enska
blaði „The Guardian’’ 31.
f.m.:
SAMNINGAR, yfirlýsingar
og lokatilkynningin hafa
streymt út úr viðræðuvélinni
með áhrifamiklum hraða og
öryggi tölvustyrðrar prent-
smiðju allt frá þeirri stundu,
að Nixon sté úr flugvél sinni i
Moskvu og leiðtogafundurinn
hófst. Innihaldið minnir einnig
á rafeindatæknina.
Samningarnir sýna raunsæi,
þeir eru gagnlegir og endur-
spegla prýðilega þá vitneskju,
sem báðir aðilar hafa matað
samningavélina á mánuðum
saman.
Samningarnir og ti 1-
kynningarnar eru einnig gjör-
sneydd þeim hlýleika, sem
bæði Bandarikjamenn og
Rússar eiga yfirleitt að mæta i
hópi samherja sinna og
bandamanna. Ekki verður
betur séð, en að allt hafi
gengið snurðulaust.
RÚSSAR og Bandarikja-
menn hafa ekki á valdi sinu að
koma á friði i heiminum. Smá-
rikin efna til styrjalda eins og
nú er komið málum. En öllum
ætti að vera fagnaðarefni, að á
þeim sviðum, þar sem risa-
veldin hafa örlög okkar i hendi
sér, hafa þau orðið á eitt sátt
um að draga úr bruðli aðfanga
og fjármuna i vigbúnaði og
snúa sér i þess stað að eðlileg-
um verkefnum friðsamlegrar
tilveru hlið við hlið.
Sovétmenn láta innanlands-
málin sitja i fyrirrúmi i öllum
millirikjasamningum, sem
þeir gera eins og sakir standa.
Auðvitað er þeim kappsmál að
treysta öryggið á landa-
mærunum, en þá er auðvitað
átt við vesturlandamæri
kommúnistarikjanna i Austur-
Evrópu. En hinir aldurhnignu
leiðtogar verða með ein-
hverjum hætti að tryggja frið-
samleg umskipti og eðlileg
þrepaskipti i stjórnmálafram-
vindunni meðal þjóðarinnar.
LEIÐTOGUNUM hlýtur aö
vera ljóst, aðalvarleghætta er
á, að æðar stjórnmálakerfis-
ins þrengist. begar þetta
gerðist i Tékkóslóvakiu olli
það gifurlegum og skyndi-
legum áhuga á nýjum
kommúnisma, ekkert gat
stöðvað þá öldu nema skrið-
drekar Rauða hersins. Núver-
andi leiðtogar verða með ein-
hverju móti að beina umbóta-
hreyfingunni i Rússlandi inn á
aðgengilegar og viðunandi
brautir áður en þeir afsala sér
völdum i hendur hinna yngri
manna, sem verið er að þjálfa
til starfsins.
Þetta verður að gerast með
tvennum hætti, eða bæði i
stjórnmálunum og á efna-
hagssviðinu. Leiðtogarnir
hljóta að hafa þungar
áhyggjur af þvi, með hverjum
hætti eigi aö- koma á nauð-
synlegum breytingum i
stjórnmálum, en um það var
auðvitaö ekki rætt á leiðtoga-
fundinum i Moskvu. Þeir
verða að koma fram þeim
breytingum i efnahagsmálum,
að innanlandsmarkaðinum
verði tryggð aukin aðföng.
Sumir leiðtoganna vilja efla
herinn, en aðrir vilja auka
valkosti neytendanna. Hinni
langvinnu baráttu milli þess-
ara andstæðu afla verður ekki
lokið með öðru en samningum
við Bandarikjamenn, sem
gera kleift að draga úr
hernaðarútgjöldum og auka
neyzluvöruframleiðsluna.
Þetta er mikilvægasti jákvæði
árangur leiðtogafundarins frá
sjónarhóli forustunnar i
Moskvu séð.
SVO virðist þó, sem
Moskvumenn hafi ekki enn
fengiö framgengt öllu þvi, sem
þeir vildu. Aðgangur að
bandariskum tækniyfirburð-
um, sem gætu breytt rúss-
neska efnahagslifinu, er háður
viðskipta- og lánasamningum,
sem boðaðir eru i hinni sam-
eiginlegu yfirlýsingu. En til
þessa hafa slikir samningar
aðeins verið boðaðir, rétt eins
og þeir yrðu ekki gerðir nema
Rússar skiluðu viðunandi
niðurstöðu á öðrum sviðum.
Eitt af þessum „öðrum svið-
um” er Vietnam, og um leið
hið augljósasta. Þvi er ætlað
litið rúm i hinni sameiginlegu
yfirlýsingu og hvor aðili um
sig leggur megináherzlu á
sina afstöðu. Ekki er vitað,
hve miklum tima var varið til
viðræðna um Vietnam i
Moskvu. Bandarikjamenn
hafa hins vegar sýnt eindreg-
inn vilja til alvarlegra samn-
ingaviðræðna við leiðtoga
Norður-Vietnama. Og þeir
hljóta að ætlast til, að Rússar
greiði götu þeirra i þvi efni.
HAFNBANNIÐ á Haiphong
og loftárásirnar á Norður-
Vietnam hefðu getað orðið
alvarlegur þröskuldur á leið-
togafundinum, en svo er að
sjá, sem Bandarikjamönnum
hafi tekizt að snúa þessu sér i
hag. Þeir kunna að hafa sagt
við Rússa:
„Þið skuluð fá viðskipta-
samningana, sem þið óskið
eftir,lán til langs tima og láns-
og leigu-aðstoö ef þið hjálpið
okkur að komast klakklaust á
burtu frá Indo Kina”.
En nokkur bið kann að verða
á,að úr þessu fáis.t skorið. I
.hinni sameiginlegu yfirlýs-
ingu er ekki vikið að þvi, að
Itússar reyni að knýja
Norður-Vietnama til að milda
friðarskilmála sina. Þeir eru
raunar staðfestir af Rússa
hálfu.
EF allt stendur i raun og
veru fast i þessu efni geta
Rússar verið nokkurn veginn
vissir um, að raunveruleikinn
knýji Bandarikjamenn til að
slá nægilega mikið undan til
þess, að endir verði bundinn á
styrjöldina. Ef til vill voru
rússneskir leiðtogar að and-
mæla afsökununum, sem
Bandarikjamenn færa fram
fyrir nærveru sinni i Viet-
nam, þegar þeir létu Pravda
fella niður úr frásögn sinni af
útvarpsræðu Nixons forseta
eftirfarandi setningu:
„Átök smáþjóða hafa oft
dregið stórþjóðir inn i
styrjaldir, án þess að þær
ætluðu sér þátttöku i þeim”.
Ekki hefði verið unnt að
halda leiðtogafundinn i
Moskvu og láta sem Vietnam-
styrjöldin væri ekki til -
Bandarikjamenn og Rússar
geta hvorugir notið hagræðis
af gerðum samningum til full-
nustu fyrr en að styrjöldinni
þar er lokið. En aö flestu öðru
leyti verður að telja, að leið-
togafundurinn hafi orðið
árangursrikur og tekizt vel.
Staðfesting sáttmála Vestur-
Þjóðverja við Rússa og Pól-
verja ruddu brautina, enda
munu Mið-Evrópumenn njóta
árangursins i rikustum mæli,
næst Rússum.
Rússar og Bandarikjamenn
hafa margoft heitið að skipta
sér ekki af málefnum annarra
þjóða, en þeir geta engu að
siður ráðið úrslitum um örlög
Mið-Evrópu. Rússar hafa
lengi haft öryggismálaráð-
stefnu Evrópu á oddinum i
utanrikisstefnu sinni, og nú |
virðistekkert þvi til fyrirstöðu
að hún verði haldin.