Fréttablaðið - 31.07.2004, Blaðsíða 14

Mér fannst ég vera orðinn fullorð-
inn tólf ára. Það er ennþá hlegið að
því í fjölskylduboðum. Þetta þótti
þá þegar fyndið. Fólk varð nefni-
lega ekki fullorðið fyrr en um ferm-
ingu. Fljótlega upp úr því fengu
flestir ef ekki allir að fara með
jafnöldrum sínum á útihátíðir.
Hending var ef foreldrar komu
með. Þeir þóttu vitanlega hallæris-
legir og var vandlega haldið til hlés.
Fermingarmyndir eru þó hlægi-
legri en flest annað ef hugmyndin
er sú að þær sýni fullorðinn ein-
stakling. Í mínu tilviki fólst fullorð-
insbragurinn fyrst og fremst í gulri
þverslaufu og stæljakkanum (sem
ég leyndi vandlega að væri í raun-
inni fenginn að láni hjá vinkonu
mömmu á neðri hæðinni). Nefið var
ekki einu sinni farið að stækka þótt
misbólugrafin fermingarsystkin
mín gætu mörg hver státað af
nokkrum kynþroska.
Og nú líður mér eins og gömlum
karli (væntanlega líka talsvert um
aldur fram). Svo margt hefur bless-
unarlega breyst. Foreldrar hafa
tekið sig saman og setja börnum
sínum sjálfsögð mörk varðandi úti-
vistartíma, fyllirísferðir og sjoppu-
hangs. Rannsóknir hafa enda sýnt
að þrátt fyrir að nánast allir ung-
lingar prófi áfengi og jafnvel önnur
fíkniefni er samneyti við foreldra
mikilvægast til að forða þeim frá að
festast í neyslu. Þeim mun seinna
sem regluleg neysla áfengis hefst
þeim mun betra. Þeim mun meiri
tíma sem foreldrar verja með börn-
um sínum þeim mun betra.
Ábyrgir foreldrar í fjölmiðlum
sem hvetja aðra foreldra til að vera
með börnum sínum um verslunar-
mannahelgina eru því orðnir jafn
árvissir og lóur að vori. Börn eiga
að fá að vera börn og foreldrar eiga
að axla uppeldisskyldur sínar. Ein-
falt mál. Skýr skilaboð. Ástæða
þess að minna þarf á þessi sjálf-
sögðu sannindi er þó líklega sú að
við Íslendingar erum nokkuð begg-
ja blands í þessum efnum. Mér
fannst ég vera fullorðinn tólf ára
vegna þess að um það leyti byrjaði
ég að vinna fyrir kaupi. Okkur hef-
ur alla tíð þótt sjálfsagt að vinna
frá barnsaldri. Nú þegar skólaárið
hefur lengst í báða enda hlýtur hins
vegar að vera umhugsunarefni
hvort ekki sé eðlilegt að börn fái
sumarfrí. Er ekki úrelt að það sé
nánast skylda sveitarfélaga að sjá
börnum fyrir vinnu frá fjórtán ára
aldri þrátt fyrir að atvinnulífið sé
að langstærstum hluta hætt að nýta
sér börn sem vinnuafl? Væru ekki
allir sammála um að sniðganga
vörur ef fram kæmi að fjórtán ára
Indverjar ynnu við framleiðslu
þeirra? Það er öllum hollt að vinna
en börn eiga að fá að vera börn.
Væri hægt að ná samstöðu um að
sumarvinna unglinga hæfist sum-
arið eftir samræmd próf, við sext-
án ára aldur? ■
31. júlí 2004 LAUGARDAGUR14
MAÐUR VIKUNNAR
Áfimmtudag var John Kerry útnefndur semforsetaframbjóðandi Demókrataflokksins. Íræðu sinni þar sem hann tók við útnefning-
unni talaði hann mikið um fjölskyldu sína og for-
eldra en mestu áhersluna lagði hann á að draga upp
muninn á þeim hugmyndum sem hann hefur um
framtíð Bandaríkjanna og þeirri stöðu sem nú er
uppi.
Í kynningu Demókrataflokksins á frambjóðanda
sínum er mikið gert úr því að hann þjónaði í hernum
í Víetnamstríðinu. Ekki nóg með það heldur hlaut
hann margvíslegar viðurkenn-
ingar fyrir hetjudáð. Þar
með er þó ekki öll sagan
sögð því eftir að hann
kom heim úr stríðinu
upphóf hann andóf
gegn stríðsrekstrin-
um og varpaði heið-
ursmerkjum sínum
í Potomac-ánna í
Washington til
merkis um andúð
sína á stríðinu.
Reyndar segja
háværar kjafta-
sögur að Kerry
hafi alls ekki
hent sínum eigin
heiðursmerkj-
um heldur hafi
hann haldið
þeim eftir en hent
merkjum sem
hann fékk frá öðr-
um hermönnum.
Til viðbótar þessu
hafa nokkrir af
fyrrverandi félög-
um hans í Víetnam
gefið út bók undir
titlinum „Óhæfur
til ábyrgðar“ (e. Un-
fit for Command),
sem, eins og tiltillinn
segir til um, er ekki
beint jákvæð í garð for-
setaefnisins.
Kerry studdi innrás-
ina í Írak og hefur stefna
hans í þessu mikilvæga
kosningamáli þótt fremur
óljós. Gert hefur verið grín að
því að sem öldungadeildar-
þingmaður hafi Kerry stutt
innrásina en ekki stutt lög um
fjármögnun stríðsrekstursins.
Fyrir vikið hafa repúblikanar
reynt að draga upp mynd af
Kerry sem eins konar pólitísk-
um vindhana og tækifæris-
sinna.
Og vísast er nokkuð til í því.
Kerry er ekki leiftrandi hug-
sjónamaður í pólitík. Hann fer
þá leið sem best hentar hverju
sinni og siglir milli skers og
báru í hatrömmustu deiluefn-
um bandarískra stjórnmála.
Þegar Bandaríkjamenn eru
spurðir um það í skoðanakönn-
unum hvort Kerry hafi heild-
stæða sýn á framtíð Bandaríkjanna getur meirihlut-
inn ekki samsinnt því. Samt sem áður er staða hans
í skoðanakönnunum tiltölulega góð og kosningasér-
fræðingar telja að hann eigi ágæta möguleika á
sigri.
Á flokksþingi demókrata í Boston flutti Bill Clint-
on, fyrrum forseti, magnaða ræðu yfir flokkssystk-
inum sínum. Margir áheyrendur höfðu á orði að þar
færi maðurinn sem ætti að vera í framboði en
stjórnarskrá Bandaríkjanna bannar mönnum að
sitja í forsetaembætti lengur en tvö kjörtímabil.
Samanburðurinn við Clinton á þessu flokksþingi er
Kerry ekki sérlega hagstæður. Það er nefnilega
þannig með Kerry að þrátt fyrir mikla pólitíska vel-
gengni hefur honum aldrei tekist að hrífa fólk með
sér á sama hátt og leiðtogar á borð við Clinton, Kenn-
edy og Roosevelt – helstu goðsagnir
Demókrataflokksins á tuttugustu
öldinni.
Raunar er yfirbragðið á
Kerry meira í ætt við
repúblikanann Richard
Nixon. Brosið er stíft
og þvingað. Ræðu-
stíllinn er þaulæfður
en laus við leiftr-
andi snilld og til-
finningar og pólitík-
in er praktísk
fremur en innblás-
in af hugsjónum.
Það sem gerir
það hins vegar að
verkum að Kerry
er líklegur til að ná
góðum árangri í
kosningunum er
einfaldlega sú stað-
reynd að hann er
ekki George Bush.
Stjórnmálaskýrendur
hafa lýst þessu svo að
velgengni Kerry sé
frekar til kominn vegna
þess sem hann er ekki,
frekar en fyrir það sem
hann er.
Í prófkjöri demókrata
kom Kerry flestum í opna
skjöldu og rúllaði yfir and-
stæðinga sína. Þá kusu
demókratar Kerry vegna
þess að hann var ekki
Howard Dean – maðurinn
sem hreif með sér fjöldann en
þótti ekki vera nægilega forseta-
legur og yfirvegaður til að eiga
möguleika á að sigra núverandi
forseta. Nú siglir Kerry á öldu óá-
nægju með George W. Bush.
Hvort það komi til með að duga
Kerry til að tryggja sér forseta-
embættið er vafasamt. Kerry mun því á næstu vik-
um halda áfram að meitla skilaboð sín til kjósenda
þannig að þeir þurfi ekki að klóra sér í kollinum og
velta vöngum þegar þeir eru spurðir að því fyrir
hvað John Kerry standi í pólitík.
Milli skers og báru
JOHN KERRY
FORSETAFRAMBJÓÐANDI
TE
IK
N
: H
EL
G
I S
IG
. W
W
W
.H
U
G
VE
R
K
A.
IS
DAGUR B.
EGGERTSSON
Fermingarmyndir eru
þó hlægilegri en
flest annað ef hugmyndin er
sú að þær sýni fullorðinn
einstakling.
,,
SKOÐUN DAGSINS
AÐ FULLORÐNAST
Hvað eru börn lengi börn?
Í uppvexti í Reykjavík var mér
kennt að bera virðingu fyrir ná-
grönnum og eigum þeirra. Ekki
skyldi brjóta rúður með snjókasti
til dæmis, ekki traðka niður gróð-
ur og ekki vaða inn á skítugum
stígvélunum. Því hefur það komið
mér á óvart undanfarið hversu
grimmilega er stundum ráðist að
eignum fólks í grónum hverfum
borgarinnar af þeirra hálfu sem
einmitt eiga að stuðla að viðhaldi
og uppbyggingu fagurs mannlífs;
nefnilega skipulagsyfirvalda. Það
liggur við að gefið hafi verið út
skotleyfi á gömlu hverfin í borg-
inni, einkum Þingholtin og
Skuggahverfið og nánasta um-
hverfi. Margir kunna þó að meta
þennan gamla borgarhluta og kom
það berlega í ljós í hugmynda-
samkeppni um framtíð miðborgar-
innar, sem Landsbankinn stóð
fyrir í vor.
Íbúar gömlu Reykjavíkur í
kringum Laugaveg þekkja vel hve
ferðamenn og fótgangandi Íslend-
ingar gefa sér góðan tíma til að
þræða stíga og afkima hverfisins,
skoða óregluleg þök, garðholur og
spjalla við íbúa. Þarna ríkir sér-
stakur og eftirsóknarverður andi
innan um lágreist hús, steinbæi,
stakar verslanir og nálægð. Mann-
líf af því tagi sem var í hávegum
haft í verðlaunuðum hugmyndum
áðurnefndrar keppni. Margir
sækjast einnig eftir að búa í gömlu
Þingholtunum, gera upp gömul
hús og hlúa að gróðri og veröndum
innan um bárujárnsklædd og
ósamstæða húshluta, jafnvel þótt
götumyndin sé sögð misheppnuð.
Skyldu söguritarar geta bent á
nokkur tímabil íbúaflótta úr Þing-
holtunum? Til að stuðla að því að
þessi góði andi haldist svo nálægt
miðbænum væri því góð skipu-
lagshugmynd að styðja viðleitni
íbúanna, sjá til þess að gömul hús
komist í áhugasamar viðhaldsglað-
ar hendur og aðstoða við endurnýj-
un þess gamla; að viðhalda anda
hverfisins í stað þess að gefa
byggingarverktökum með risa-
stórar hugmyndir leyfi til að kæfa
hann. Það væri vænleg leið til að
halda aðdráttarafli miðbæjarins
fyrir nýja íbúa. Á sama hátt er
æskilegt að stuðla að betra við-
haldi húsa við Laugaveginn í stað
þess að rífa upp með rótum það
eina sem gerir götuna enn við-
kunnanlega, nefnilega gömlu hús-
in með litlu verslununum; leifarn-
ar af byggingasögu svæðisins.
Mjög aðlaðandi hugmyndir um að
nýta baklóðir húsanna við Lauga-
veginn sáust á sýningu arkítekta-
nema í Listasafni Reykjavíkur í
vor. Hugmyndir sem ekkert áttu
skylt við að fylla upp í alla reiti
með steinsteypu heldur aðgengi
fólks um króka og kima.
Í Þingholtunum er afar þéttbýlt
þótt ekki skrapi öll hús skýin. Við
Grettisgötu búa einna flestir íbúar
borgarinnar á fermetra. Á baklóð-
um í Þingholtunum eru ótalmörg
sólrík smábýli sem prýdd eru
svalagörðum og fyrirmyndarlóð-
um. Samt er því slegið fram að
þétta þurfi byggð við miðbæinn og
spjótin beinast einatt að Þingholt-
unum. Byggð hefur sannarlega
verið þétt á undanförnum árum
við Skúlagötu, Þórsgötu, Grettis-
götu, Barónsstíg og reyndar víðar.
Og nú er enn búið að skipuleggja
þéttari byggð á litla græna blettin-
um milli Spítalastígs, Grundar-
stígs og Bergstsaðastrætis. Þetta
er í samræmi við núverandi stefnu
þeirra sem taka ákvarðanir um
þróun byggðar í hverfinu – ef
marka má framkvæmdir undan-
farinna ára. Ef þetta er raunveru-
lega vilji íbúa Reykjavíkur væri
ekki verra að fá umræðuna upp á
yfirborðið í stað þess að kynna
verðlaunahugmyndir um allt aðra
þróun en setja óskyldar hugmynd-
ir sífellt í framkvæmd. Nú er til að
mynda hugmyndin um að byggja
fjögurra til fimm hæða hús sem á
að fylla upp í 25 bílastæði skáhallt
á móti Bernhöftsbakaríi, græna
baklóð við Spítalastíg 6 og yfir-
gnæfa öll eins, tveggja og þriggja
hæða timburhúsin í kring. Ný-
byggingin stæði í suðurátt frá
Spítalastíg og þar með breiða
skugga yfir eina götutréð í ná-
grenninu og allt mannlíf sem teng-
ist þessum reit (hugmyndirnar eru
kynntar í glugga við Bergstaða-
stræti 15). Í öllum íbúðum um-
hverfis reitinn býr fólk sem valdi
sér að setjast þarna af því það er
sátt við götumyndina eins og hún
er. Lái þeim hver sem vill að fara í
fýlu, en verðmæti eigna þeirra er
einnig í húfi. Ef götumyndin hefði
fælt þessa íbúa frá, byggju þeir nú
líklega í Fellahverfi þar sem götu-
myndin er heildstæð og engin
skörð sjáanleg í fyrirmyndartann-
garði skipulagsyfirvalda.
Ég skrifa því mér finnst nýj-
ustu skipulagsbreytingar slæmar.
Ég tek mér því í munn orð Snorra:
Eigi skal höggva. Hlífum þessum
sérstaka reit sem hefur glettilega
heillegt yfirbragð lágreistra og vel
viðhaldinna húsa. Nú er nóg hög-
gvið. Stöndum frekar að því að
þarna verði til reitur með gróðri,
boltavelli, tengistígum eða nýjum
lágreistum bárujárnshúsum og
frágengnum bílastæðum eða hver-
ju því sem virðir menningarsögu
reitsins og bætir mannlíf ná-
granna og gesta og þar með mið-
bæjarins. ■
Grisjun mannlífs
og götumynda
MARÍA MAACK
UMHVERFISSTJÓRI OG KENNARI
UMRÆÐAN
ÞINGHOLTIN
Ég skrifa því mér
finnst nýjustu skipu-
lagsbreytingar slæmar. Ég
tek mér því í munn orð
Snorra: Eigi skal höggva.
,,
Og vísast er nokkuð
til í því. Kerry er
ekki leiftrandi hugsjóna-
maður í pólitík. Hann fer
þá leið sem best hentar
hverju sinni og siglir milli
skers og báru í hatrömm-
ustu deiluefnum banda-
rískra stjórnmála.
,,