Tíminn - 10.09.1972, Síða 9
Sunnudagur 10. september 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Frámsóknarflokkurinn
; Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór
: arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karisson
: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans)
: Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif
: stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306
: Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiösiusimi 12323 — auglýs
: ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjal<
• 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takiö. Blaöaprent h.f.
Vinnuafköst bænda
I grein, sem Ingi Tryggvason, blaðafulltrúi
búnaðarsamtakanna, ritaði i Timann 2. sept.
sl. svarar hann enn þeim firrum, sem haldið
hefur verið fram um vinnuafköst bænda, vegna
þess að Alþýðublaðið hafði i heilagri vandlæt-
ingu talið það hina mestu ósvifni að draga i efa
þá aðferð, sem Björn Matthiasson beitti við út-
reikninga á vinnuaflsafköstum i landbúnaði.
Þeir útreikningar gefa alranga mynd af
vinnuafköstum bænda og framleiðni i landbún-
aði. Þessir útreikningar eru byggðir á trygg-
ingarskyldum vinnuvikum skv. ákvæðum
tryggingalaga, en ekki þeim vinnustundum,
sem bændum eru greiddar i verðlagsgrundvelli
landbúnaðarins.
Það er auðvitað hin mesta firra að nota gjör-
ólikar og ósambærilegar tölur við ákvörðun
kaups annars vegar og mat á afköstum hins
vegar. Þetta gera Björn Matthiasson og
leiðarahöfundur Alþýðublaðsins og láta eins og
þeir viti ekki um það mikla ósamræmi, sem er
vissulega milli tryggðra vinnuvikna og að
fullu greiddra vinnuvikna i landbúnaði.
Ingi Tryggvason bendir i grein sinni á
nokkur dæmi til sönnunar þessu ósamræmi.
Hann segir:
,,Mjög margt gamalt fólk hefur að einhverju
leyti tekjur af landbúnaði og er tryggt allt árið.
Þvi miður er ekki til nein rannsókn á þessum
þætti tryggingarmála svo að ég viti, en til að fá
örlitla hugmynd um þetta, gerði ég fyrirspurn
um hjón, sem ég þekki. Bóndinn er fæddur 1892
og býr með syni sinum og tengdadóttur. Kona
eldri bóndans er fædd 1892 og hefur verið að
mestu rúmföst heima hjá sér nokkur undanfar-
in ár. Spurningu minni svaraði viðkomandi
starfsmaður skattstjóra á þessa leið:
„Þessi hjón eru tryggð samanlagt 104 vinnu-
vikur á ári við landbúnað. Þau hafa allar sinar
tekjur af landbúnaði, aðrar en ellilaun. Þessi
ákvörðun um fjölda tryggðra vinnuvikna er i
samræmi við reglur okkar, enda hefur bóndinn
ekki óskað eftir, að trygging verði felld niður.”
Sumum kann að finnast, að dæmi sem þetta
sé litið sönnunargagn. En ef við litum á þá
staðreynd, að meðalaldur þeirra, sem land-
búnað stunda, er mjög hár, hlýtur mönnum að
vera ljóst, að afköstin fara ekki endilega eftir
fjölda tryggðra vinnuvikna.
Ingi bendir á fjöldamörg önnur atriði til
sönnunar þvi, að ekki er hægt að nota tryggðar
vinnuvikur i landbúnaði sem grundvöll út-
reikninga i vinnuaflsafköstum. Hann sýnir
ennfremur fram á, að óvéfengjanlegt er, að
ákvörðun um fjölda tryggðra vinnuvikna fer
með allt öðrum hætti fram i landbúnaði en öll-
um öðrum atvinnugreinum landsmanna. Það
eitt út af fyrir sig væri vissulega nægjanlegt til
að útiloka samanburð á „vinnuaflsafköstum”
við aðrar stéttir byggða á þessum grunni.
Hinn eini raunhæfi grundvöllur til útreikn-
inga á vinnuafköstum bænda og framleiðni-
aukningu i landbúnaði hlýtur að vera sá vinnu-
timi bænda, sem þjóðfélagið fæst til að viður-
kenna á hverjum tima i verðlagsgrundvelli
landbúnaðarins. -TK
Frumstæðir
þjóðflokkar verða
hart úti í stríði
Styrjöldin raskar hefðbundnum lifsháttum þeirra og veldur
margvíslegum erfiðleikum, en tilgangur og markmið þeirra
er þeim oftast hulið
Greinin, sem hér fer á eftir,
segir frá Meomönnum viö
Mckong-á, en höfundarnir
dvöldust hjá þeim i þrjár
vikur við undirbúning sjón-
varpsþáttar, sem sýndur er
i flokknum „Heimur, sem
er að hverfa”. Kemur afar
skýrt fram I greininni, hve
herfilega viðvarandi
styrjöld getur leikið frum-
stæða, fátæka minnihluta-
þjóðflokka, sem engra
hagsmuna eiga að gæta i
styrjöldinni og einskis óska
fremur en að fá að lifa I
friði. Styrjaidarófreskjan
slettir hala sinum viða, og
stundum stoðar jafnvel
ekki að reyna að flýja meö
allt sitt á friðvænlegri stað.
UM 250 þúsundir Meomanna
búa i hálendi Laos, en tvær
milljónir þeirra búa i Kina og
annars staðar i suð-austur
Asiu. 1 skýrslu, sem lögð var
fram i öldungadeild Banda-
rikjaþings árið 1970 stóð þetta
m . a.um Meomenn:
„Saga Meomanna i Laos er
sannarlega harmsaga. Heita
má, að þeir séu allir flótta-
menn, annað hvort óbreyttir
borgarar á flótta frá orrustu-
svæðum eða fyrrverandi her-
menn á flótta eftir ósigur.
Meomenn i Laos voru taldir
um 400 þúsund árið 1960, en að
minnsta kosti 40-50%
fullorðinna karla hafa fallið og
um 25% kvenna og barna hafa
einnig orðið styrjöldinni að
bráð með einhverjum hætti.”.
Franskur mannfræðingur,
Jacques Lemoine að nafni,
var leiðsögumaður okkar til
þorps Meomanna i óshólmum
Mekong-árinnar. Hann taldi
framanskráða lýsingu orðum
aukna og kvað þorpið, sem við
fórum til, einmitt bera þess
vott, að sumum Meomanna
hefði tekizt að bjarga sér og
menningu sinni með hlutleysi i
styrjöldinni.
LEMOINE hóf rannsóknir
sinar meðal Meomanna fyrir
átta árum. Honum ætlaði að
ganga illa að finna þorp, sem
sloppið hefði við varanleg
áhrif styrjaldarinnar. tbúar
fyrsta þorpsins, sem hann
settist að i, voru undir svo
sterkum áhrifum styrjaldar-
innar, að minnstu munaði að
þeir dræpu hann, þar sem þeir
töldu hann útsendara Pathet
Lao.
Þegar Lemoine kom til
þorpsins, sem hann visaði
okkur til, sætti hann grun-
semdum, sem jöðruðu við
fjandskap. Þorpsbúar sögðu
honum ekki að hypja sig, en
létu honum ekki i té neinn
mat, en þannig koma þeir ein-
mitt fram við alla óvelkomna
gesti. Lemoine þraukaði, en
ibúar þorpsins þóttust einmitt
fá grun sinn staðfestan þegar
hann tók að rita hjá sér nöfn
einstakrá manna i sambandi
við athuganir sinar á fjölgun
fólksins. Það lá svo sem i aug-
um uppi, að hinn konunglegi
her Laos eða Bandarikjamenn
höfðu sent hann á vettvang.
Hálft annað ár leið áður en
þorpsbúar hættu að skrökva
að honum og fóru að taka hon-
um með vinsemd.
ÞORPSBÚAR fræddu
Lemoine nokkru siðar á þvi,
hvers vegna þeir viðhefðu
svona mikla varfærni. Hinn
konunglegi her Laos kvaddi þá
til herþjónustu árið 1962 og
fékk þeim i hendur bandariska
riffla. Þeir voru auðvitað
ánægðir með að eignast nýjar
byssur eins og sönnum veiði-
mönnum ber.
Menn af Khme-þjóðflokkn-
um bjuggu i þorpi einu i næsta
nágrenni. Pathet Lao hafði
skömmu áður kvatt þá i her
sinn og fengið þeim
rússneskar og kinverkar
byssur. Tveir smávægilegir
árekstrar urðu milli ibúa
þorpanna, en kvöld eitt var
Meomönnum skipað að gera
árás á grannþorpið. Þeir
hlýddu þeirri skipan, báru eld
að þorpinu og drápu nokkra
menn.
Daginn eftir fundu þeir til
sneypu og tóku að óttast
hefndir. Þeir gerðu sér ljósar
afleiðingar nútima hernaðar
og skiluðu rifflunum til þeirra,
sem höfðu kvatt þá til vopna.
Að svo búnu tóku þeir saman
silfur sitt, sáðkorn,búsmuni og
hross og lögðu af stað yfir
Mekongá til þess að byggja
sér nýtt þorp, þar sem þeir
gætu lifað i friði að nýju.
HINN konunglegi her Laos
hótaði að ráðast á þorpið og
brenna nýbyggðu húsin, ef
þorpsbúar hyrfu ekki aftur til
fyrri heimkynna. Bandarikja-
menn komu einnig á vettvang
i þyrlu og reyndu að fá þorps-
búa til að þiggja aðstoð. Þegar
þyrlan settist, hlupu þorps-
búar inn i hús sin og komu ekki
út fyrir dyr, þrátt fyrir fagur-
yrðin, sem ómuðu úr gjallar-
horni gestanna.
Bandarikjamenn eru undar-
legar og yfirnáttúrlega
máttugar mannverur i augum
þorpsbúa. Þeir virðast eiga
heima óravegu i burtu, en sýn-
ast eigi að siður ráða afar
miklu um það, sem gerist i
landinu. Ibúarnir heyra mikið
frá þeim sagt i útvarps-
stöðvunum fimm, sem út-
varpa á tungu Meomanna, eða
Peking-útvarpinu, Hanoi-út-
varpinu, útvarpi Pathet Lao,
útvarpi konunghollra manna i
Laos og útvarpi Thailendinga.
Bandarikjamenn eru orðnir að
þjóðsagnapersónum, sem
heimaménn óttast sifellt að
þeir kunni að mæta á fáförn-
um slóðum, þegar þeir eru á
veiðum.
MEOMENN óttast einnig
hugsanleg áhrif Bandarikja-
manna á sölu ópiums, sem
þeir þurfa sjálfir á að halda og
er auk þess mikilvægasta
söluvaran i skiptum þeirra við
sléttubúa. Ópium er afar létt,
miðað við verð, og er þvi sér-
lega hentug söluvara fyrir
fjallabúa, þar sem vegir eru
strjálir og miður góðir. En
Meomenn gjalda þess, að
heroin er unnið úr ópium og
þrir fjórðu af öllu heroini á
heimsmarkaðinum er runníð
frá hálendi suð-austur Asiu.
Bandarikjamenn hafa lagt
hart að rikisstjórnum i suð-
austur Asiu að banna ópium-
rækt, og ráða stjórnmálin
heima i Bandarikjunum þar
mestu um. Hin konunglega
rikisstjórn i Laos gaf út slik
lög fyrir niu mánuðum, og
Meomenn i þorpinu, sem við
heimsóttum, áttu i fyrsta sinni
i erfiðleikum með að selja
ópiumframleiðslu sina.
Háðulegast er þó i þessu
sambandi, að Bandarikja-
menn hafa áður hvatt Meo-
menn til ópiumræktar og
Frakkar áður en þeir komu
þarna til sögu. CIA hefir til
skamms tima flutt megin-
hlutann af ópiumframleiðslu
Meomanna, enda var það
hentug aðferð til að öðlast vel-
vild þeirra.
VIÐ héldum til hjá Chu Yao,
einum af öldungum þorpsins
og helzta töframanni eða
presti i dalnum. Chu Yao
reykti ávallt ópium áður en
hann framdi helgiathafnir sin-
ar. Hann sagði okkur, að hann
þyrfti á þvi að halda til þess að
halda út þulusönglið og
gandreiðina, en hún er há-
punktur bæði friðmælinga og
útrekstrar illra anda.
Töframaðurinn er sóttur til
að lækna likamlega veiki og
sálarkvilla. Meomenn þekkja
ekkert til læknavisinda, og i
þeirra augum er orsök illra
drauma og mýraköldu hin
sama, eða illir andar. Töfra-
maðurinn er sóttur til þess að
komast að þvi, hvaða illir
andar séu að verki, og friða
þá.
Þegar Chu Yao fremur
særingar sinar, bindur hann
fyrir augun, stigur á bak hesti
skýja og vinda — sem er
brakandi trébekkur — og
heldur af stað i för sina til
himnanna við bjölluhljóm og
þulusöngl. Þegar Chu Yao er
kominn til himna, sendir hann
andaher sinn til orrustu gegn
hinum illu öndum. Þegar
orrustan hefst, stekkur hann
af baki hesti sinum þyljandi i
ákafa, bregður sverði sinu og
heggur til hinna illu anda.
Þetta er hápunktur athafnar-
innar og allir vona, að
særingamaðurinn sigri og
sjúklingnum batni.
ÞEGAR þorpsbúar fóru yfir
Mekongána fyrir tiu árum,
settust þeir að á svæði, sem er
hvorugum striðsaðilanum
mikilvægt, og þess vegna hefir
litið verið barizt i nágrenninu.
lbúarnir leyfa hermönnum
beggja að leggja leið sina um
dalinn, en staldri þeir of lengi
við, er hætt að gefa þeim mat.
Erfiðleikar steðjuðu að
meðan við dvöldumst i daln-
um. Tveir ungir menn úr
þorpinu höfðu verið teknir og
neyddir með valdi til að ganga
i hinn konunglega her Laos,
þegar þeir fóru i heimsókn til
aðalborgar byggðarlagsins. í
fimm ár hafði enginn reynt að
knýja þá til herþjónustu. Ef
stjórnarvöldin hefðu sent
skrásetjara i dalinn, eins og
hótað hafði verið hefðu þorps-
búar einfaldlega tekið saman
pjönkur sinar og lagt af stað
að nýju i leit að friði.