Tíminn - 20.10.1972, Qupperneq 8

8
TÍMINN
Föstudagur 20. október 1972.
—1
■
Um framkvæmd eignanáms
Stp—Reykjavík
Á dagskrá efri deildar i gær
voru tvö mál. Hinu siðara þeirra,
frumvarpi til laga um tima-
bundnar efnahagsráðstafanir,
var frestað. Ölafur Jóhannesson
forsætisráðherra mælti fyrir
frumvarpi til laga um fram-
kvæmd eignarnáms. I upphafi
máls lýsti hann yfir þakklæti sinu
vegna þess, hve nefndin, er frum-
varpið samdi, hafði innt af
höndum frábært verk með
samningum þess.
I nefndinni áttu sæti próf.
Gaukur Jörundsson, Páll Lindal,
borgarlögmaður og Hallgrimur
Dalberg, skrifstofustjóri. Var hún
skipuð hinn 20. október 1970 i
samræmi viö þingsályktun frá 22.
april 1970 um endurskoðun laga
um framkvæmd eignarnáms.
Flutningsmenn tillögunnar til
ofangreinda þingsályktunarvoru
alþingismennirnir Auðun Auðuns,
Halldór E. Sigurðsson, Geir
Gunnarsson og Bragi Sigurjóns-
son. Hafði Auður Auðuns fram-
sögu fyrir þingsályktunartillög-
unni. Var tillagan flutt að frum-
kvæði Sambands islenzkra
sveitarfélaga. 1 henni var lagt til,
að i tillútandi frumvarpi yrði ma
kveðið á um skyldu matsmanna
til að taka beina afstöðu til til-
tekinna atriða, sem áhrif hafa á
verö eignarnámslands, og
sundurliða og gera allnákvæma
grein fyrir, á hvaða forsendum
matsfjárhæö er byggö. bá yrði i
frumvarpinu reglur um ákvöröun
þóknunar matsmanna og um skil
matsgeröa til ákveöinnar stofn-
unar.
Fram kom i flutningi forsætis-
ráðherra, að hann telur það
veigamesta atriðið i frum-
varpinu, að föst nefnd eða stofnun
skuli komið á fót, er f jalli um mat
eignarnámsbóta. Samkvæmt
annarri grein frumvarpsins skal
ráðherra skipa formann mats-
nefndar til fimm ára i senn og
annan til vara. beir skulu hafa
lokið embættisprófi i lögfræði. Til
meðferðar hvers máls kveöur
formaöur tvo eða fjóra hæfa og
óvilhalla menn.
Forsætisráðherra benti enn
fremur sérstaklega á 10., 11., 12.
og 18. grein frumvarpsins/sem
ánægjulegar og þarfar umbætur.
1 þessum greinum frumvarpsins
kemur m.a. fram, aö matsnefnd
skal kveöa upp úrskurö um fjár-
hæð eignarnámsbóta. 1
úrskurðinum skal gerð grein fyrir
þeim atvikum og réttarreglum,
sem liggja til grundvallar niður-
stöðum matsins. Eigi aðrir rétt-
hafar en eigandi eignarnumins
verðmætis rétt til eignarnáms-
bóta, skal meta og tilgreina sér-
staklega þær bætur, sem hverjum
þeirra ber.
Kostnað af starfi matsnefndar
skal greiða úr rikissjóði, en mats-
nefnd ákveður hverju sinni i
úrskurði sinum, þegar rikið er
ekki eignarnemi, hverja greiðslu
eignarnemi^ skuli inna af hendi
til rikissjóðs vegna sliks
kostnaöar. Eignarnemi skal
greiða eignarnámsþola endur-
gjald vegna þess kostnaöar, sem
eignarnámsþoli hefur haft af
rekstri matsmáls og hæfilegur er
talinn.
Skerðist fasteign með þeim
hætti við eignarnám, að sá hluti
hennar, sem eftir er, verður ekki
nýttur á eðlilegan hátt sem sjálf-
stæð eign, getur matsnefnd
ákveðið að kröfu eiganda, aö
eignarnámið skuli ná til eignar-
innar allrar.
Formaður matsnefndar varö-
veitir matsúrskurði og sér um
útgáfu þeirra eöa úrdrátta úr
þeim. Jafnan skal senda fast-
eignamati rikisins afrit mats-
úrskurða.
BREYTING A LÖGUM VERÐJÖFNUNARSJÓÐS
Stp—Reykjavík
Lúðvik Jósepsson, sjávar-
útvegsmálaráðherra, bar fram i
neðri deild i gær frumvarp til laga
um breytingu á lögum um Verð-
jöfnunarsjóð fiskiðnaðarins. Hér
verður um að ræða bráðabirgða-
lög, er gilda munu fyrir timabilið
1. okt. til 31. desémber 1972.
Aðdragandi þessa máls er sá,
að sjávarútvegsmálaráðuneytið
hafði skipað sérstaka nefnd til að
rannsaka afkomu frystihúsanna á
þessu ári. 1 skýrslu þeirrar
nefndar, sem fram var lögð, 29.
sept. s.l., segir m.a. — bað er
sameiginlegt álit okkar, að
meginniðurstaðan af þessum at-
hugunum sé sú, að vegna minnk-
andi framleiðslumagns frá fyrra
ári og vegna afurðarrýrara
hráefnis, hafi hagur frystihús-
anna versnað á ársgrundvelíi um
200 til 250 millj. kr., frá þvi, sem
áætlaö hafði verið viö siðustu
fiskverðsákvarðanir i yfirnefnd
Verðlagsráðs sjávarútvegsins. —
Við verðákvörðun á fiskverði
fyrir verðlagstimabilið 1. október
til 31. desember á þessu ári kom i
ljós, að nauðsynlegt væri að
hækka fiskverð verulega til þess
að jafna launakjör sjómanna við
launakjör annarra stétta og til
þess að bæta kjör útgerðarinnar
frá þvi, sem orðið var. Hagur sjó-
manna og hagur útgeröarinnar og
fiskvinnslu hafði farið versnandi
á þessu ári vegna minnkandi afla.
Hafði aflinn á þorsk, ufsa og
karfa minnkað um 13% á átta
fyrstu mánuðum þessa árs miðað
við aflann sömu mánuði i fyrra.
Varð Verðlagsráð sjávarút-
vegsins sammála um að leggja
til, að fiskverð yrði hækkað að
meðaltali um 15%. Féllst rikis-
stjórnin á, að nauðsynlegt væri að
breyta lögum um Verðjöfnunar-
sjóð fiskiðnaðarins til að hægt
væri að koma fram þeirri fisk-
verðshækkun, sem Verðlagsráð
lagði til. Setti rikisstjórnin þó það
skilyrði, að hér yrði um að ræða
almenna 10% fiskverðshækkun,
en auk þess komi til 5% hækkun,
er skiptist jafnt á allar helztu
tegundir bolfiska. en sú hækkun
væri sérstaklega miðuð við árs-
tima og erfiðleika útgerðarinnar
nú.
Bráðabirgðaákvæðið, er komi
inn i lög Verðjöfnunarsjóðs,
kveður á um, að stjórn sjóösins sé
heimilt skv. reglum, er hún setur
og sjávarútvegsmálaráðherra
samþykkir, að greiða úr deildum
sjóðsins fyrir frystar fiskafurðir
og saltfiskafurðir sérstakt fram
lag vegna bol- og flatfiskafurða
að undanskildum kolategundum,
sem framleiddar eru á timabilinu
frá 1. okt. til 31. des. 1972. Skulu
greiðast 88 millj. kr. ef verðmæti
afla, sem landað er innanlands til
þessarar vinnslu á þessu timabili,
nemur sem svarar 400 millj. kr.
reiknað á lágmarksverði á fiski,
Fyrirspurn
til utanríkis-
ráðherra
Stp—Reykjavik
Fimmti fundur sameinaðs
Alþingis var haldinn i gær og voru
tvö mál á dagskrá auk fyrir-
spurna. Málunum var báðum
frestað, en þau eru endurskoðun
skattalaga annars vegar og Lán-
veitingar Húsnæðismála-
stofnunar rikisins. Fyrsti þing-
maður Reyknesinga, Matthias A.
Mathiesen kom með fyrirspurn til
Einars Agústssonar utanrikisráð-
herra vegna skipunar sérlegs
ráðunauts, Thors Vilhjálms-
.sonar, rithöfundar, á þing S.b.
Spurði hann m.a., hvort lita bæri
á skipun hans sem vantraust á
hæfni fulltrúa þingflokkanna á
S.b. siðastliðin ár.
Einar svaraöi þvi til, aö málinu
væri þannig háttað, að Thor sæti
nú þing rithöfunda i New York
vegna úthlut.unar bókmennta-
verðlauna, og hefði komið fram
sú beiðni, að hann sæti sem
fulltrúi Islands á Mengunarráð-
stefnu S.b., og hefði það veriö
samþykkt. Væri þvi um mis-
skilning aö ræða hjá þing-
manninum.
er gilt til 30. sept. 1972, að við-
bættri greiðslu i Stofnfjársjóð
fiskiskipa og verðuppbót á linu-
fiski. Framlagið skai hækka eða
lækka i hlutfalli við breytingar á
aflamagni frá þessu marki.
— Lúðvik bar til baka þær æsi-
fréttir blaða undanfarið, að
Verðjöfnunarsjóður allur upp á
1000 millj. kr. yrði tekinn til að
bjarga frystihúsunum og dygði þó
ekki til. Sagði Lúðvik, þetta hina
mestu fyrru. Eftir útreikningi
hagstofustjóra þyrftu frystihúsin
aðeins 15 milljónir til að reisa við,
en eftir samkomulagi við fulltrúa
þessara fyrirtækja yrði framlagið
26 milljónir króna.
Um frumvarpið tóku til máls
Jóhann Hafstein, Gylfi b. Gisla-
son og Guðlaugur Gislason. Var
fyrstu umræðu frumvarpsins ekki
lokið, er fundi neðri deildar var
slitið i gær.
Frá vinstri: borbjörg Björnsdóttir yfirbókavörður, Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir formaður bókasafns-
nefndar, Sveinsfna Narfadóttir umsjónarkona, Vilborg Guðjónsdóttir, bókavörður, Iðunn Reykdal
bókavörður Stefán Júliusson bókafulltrúi og Páll Kr. Pálsson umsjónarmaður Friðriksdeildar.
Bókasafn Hafnarfjarðar 50 dra
JGK—Reykjavík
AUt fram á síðustu ár hefur
gjarna verið litið á almennings-
bókasöfn sem dauðar bóka-
geymslum i litlum tengslum við
umhverfið. Nú er hins vegar sem
óðast að vakna skilningur á þvi,
að bókasöfn eru allt annað og
meira: þegar bezt lætur eru þau
lifandi menningarmiðstöðvar:
háskóli hverjum þeim, sem vill og
kann að nota sér þjónustu þeirra.
bvi er vakið máls á þessu að á
iniövikudaginn s.l. átti Bókasafn
Hafnarfjarðar 50 ára afmæli og
var blaðamönnum af þvi tilefni
boðið að skoða það og fræðast um
sögu þess og starfsemi i nútið og
fortið.
Sá sem mestan þátt átti i stofn-
un safnsins fyrir fimmtiu árum
var Gunnlaugur Kristmundsson
kennari og sandgræðslustjóri.
Hann gerðist kennari viö barna-
skólann i Hafnarfirði 1914 og hóf
þegar að vekja máls á nauðsyn
Almenningsbókasafns. Gunn-
laugur var gjaldkeri og tilsjónar-
maður safnsins frá upphafi og
seinna formaður bókasafnsnefnd-
ar. Ilann lézt árið 1949. Allt starf
sitt i þágu safnsins vann hann, án
þess aö greiðsla kæmi fyrir.
Allt fram til ársins 1938 var
vaxla safnsins aukastarf. bá var
ráðinn bókavöröur Magnús
Stefánsson, sem kunnari er scm
skáldiö örn Arnarson. Hann hóf
þegar að flokka safnið og skrá, en
entist ekki heilsa til aö ljúka þvi
verki. ólafur b. Kristjánsson
lauk þvi en hann starfaði aðeins
við safnið skamma hrið. Gegndi
Stefán Júliusson bókavaröarstöð-
unni i einn vetur. Arið 1941 tók svo
Magnús Ásgeirsson skáld viö og
var bókavöröur tildauðadags 1955.
Arið 1955 voru afgreidd á
alþingi ný lög um almennings-
bókasöfn og um sama leyti hófust
byggingaframkvæmdir við nýtt
hús fyrir safnið i Hafnarfirði.
Jafnframt var ráðinn yfirbóka-
vörður að safninu, frú Anna Guð-
mundsdóttir ekkja Magnúsar
Asgeirssonar. Kom þvi mest i
hennar hlut að viuna að fyrir-
komulagi hinnar nýju bókhlöðu
og cndurskipiileggja starfsemi
safnsins og rekstur að nýju i sam-
ræmi við hin nýju lög. Verður
ekki annað sagt en sal'nið beri
smekkvisi hennar fagurt vitni
þótt margir hafi þar lagt hönd á
plóginn. Anna gcgndi starfinu allt
til ársins 1970 cr núverandi yfir-
bókavöröur borbjörg Björnsdótt-
ir tók við. Anna er nú bókavörður
á Selfossi.
Bókasafnshúsið er tvær hæðir
en allt fram að þessu hefur Iðn-
skólinn i Hafnarfirði haft efri
hæðina til umráða. En nú hefur
hann fengið eigið húsnæði fyrir
starfsemi siná, tvöfaldast þá hús-
rými safnsins. Er þaö sennilega
kærkomnasta afmælisgjöfin, sem
þvi berst að þessu sinni.
Á afmælisdaginn gafst blaða-
mönnum kostur á aö ganga um
safnið og skoða það undir leiðsögn
Ragnheiðar Sveinbjörnsdóttur
formanns bókasafnsnefndar og
borbjargar Björnsdóttur yfir-
bókavaröar. bað sem e t.v. vekur
mesta athygli af þvi sem þar ber
fyrir augu er Friðriksdeildin en i
henni eru bækur og munir Friö-
riks Bjarnasonar tónskálds og
konu hans, Guðlaugar Péturs-
dóttur. Hér er um að ræða um
200 bindi bóka, mest bækur um
tónlist, nótur og músikblöð, sem
þau arfleiddu safniö að. Margt af
þvi sem þar er varöveitt er ómet-
anlcgt til fjár og ófáanlegt annars
staöar. i tengslum við Friðriks-
deild hefur verið komið á fót
hljómplötusafni, einkum hefur
verið lögð áherzla á söfnun gam-
alla hljómplatna islenzkra. barna
er um að ræða eina íslenzka
safniö, sem lánar út hljómplötur.
bcss ber einnig að geta um Frið-
riksdeild, að hún vinnur aö þvi, að
safna röddum gamalla Hafnfirð-
inga og geyma þær á stálþræði.
Gæzlumaður Friðriksdeildar er
Páll Kr. Pálsson.
Á efri hæð safnhússins hefur
verið sett upp sýning á ýmsum
hókum og biöðunt sem snerta
sögu safnsins og sögu Hafnar-
fjaröar, þar gctur að lita gamlar
verz.lunarbækur, blöð og bækur
gefin út I Hafnarfirði eða skrifað-
ar af Hafnfirðinum og siðast en
ekki sizt fjöldi Ijósmvnda af
gömlum Hafnfirðingum, sem
Gunnar Rúnar Ijósmyndari hefur
tckið.
Nú, þegar húsrými safnsins
eykst til muna, er á ýmsan hátt
brotið blað i sögu þess. Aðstaða
Friðriksdcildar stórbatnar, en
mjög er nú orðið þröngt um starf-
semi hennar. Barnabókadeildin
og lestrarsalurinn fá einnig mjög
bætta aðstöðu. Og ljóst er aö for-
ráöamenn safnsins munu ekki
láta sitt eftir liggja til að safnið
fái sem bezt gegnt fjölþættu hlut-
verki sinu i framtiðinni.
Enn herðum
við
drykkjuna
Á timabilinu 1. júli til 30. sept.
varð 39,35% söluaukning á áfengi
hjá Áfengisverzluninni miðað við
sama timabil i fyrra. Að visu
hækkaöi áfengi allmikið i veröi á
s.l. ári, en samt sem áöur er
neyzluaukningin veruleg.
Á nefndu timabili var selt
áfengi fyrir nær 400 milljónir
króna frá útsölum Afengisverzl-
unarinnar, cn i fyrra fyrir rúm-
lega 286 millj. kr.