Tíminn - 22.10.1972, Síða 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 22. október 1972
Menn 09 máUfni
Landhelgismál og
landssöfnun
I stefnuræðu sinni á Alþingi
skýrði Ölafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra, frá þvi, að þjóðar-
búið hefði orðið fyrir verulegu
áfalli vegna stórfellds aflabrests.
Reiknað er með, að framleiðslu-
magn sjávarútvegsins minnki á
þessu ári um 7-8%, en aflaminnk-
unin kemur til viðbótar verulegri
tilkostnaðarhækkun i atvinnu-
rekstri vegna gengisbreytinga er-
lendis.
Á yztu nöf
Forsætisráðherra minnti á, að
hann hafði skömmu eftir gerö
j kjarasamninganna i desember sl.
lýst þvi yfir, að með þeim
samningum væri gengið fram á
yztu nöf, hvað greiðsluþol at-
vinnuveganna snerti. Ef þróun
efnahagsmála á þessu ári hefði
orðið i samræmi við þær þjóð-
hagsáætlanir, sem þá lágu fyrir,
þ.e. ef ekki hefði komið til afla-
brests, og áfalla vegna gengis-
breytinga i öðrum löndum, sem
enginn islenzkur aðili fær viö ráð-
ið, hefði allt gengið áfallalaust.En
aflabrestur og erlendar gengis-
breytingar urðu auðvitað ekki
séðar fyrir. Það eru hins vegar
staðreyndir, sem horfast verður i
augu við og haga seglum þjóðar-
búsins i samræmi við það.
Aflabrestur
Tilfinnanlegast við aflabrestinn
er það, að aflaminnkunin kemur
fram á mikilvægustu fisktegund-
unni, þorskinum. Fjóra sumar-
mánuði þessa árs hefur þorskafl-
inn minnkað um nær helming
miðað við sömu mánuði i fyrra.
Þetta er svo mikil breyting frá
þvi, sem reiknað hafði verið með,
að ekki verður hjá þvi komizt að
taka tillit til hennar. Hún vegur
þungt i islenzku þjóðarbúi, sem
segja má að standi og falli með
fiskaflanum.
En þótt rikisstjórnin þurfi nú að
gripa til ráðstafana vegna afla-
brests og gengisbreytinga erlend-
is , er það ekki nein ný bóla.
Hins vegar sagði forsætisráð-
herra, að ekki yrðu teknar
ákvarðanir um það til hverra ráð-
stafana yrði gripið fyrr en mynd-
in hefði skýrzt betur og séð væri
hve stór vandinn væri og hvert
umíang hans. Rétt væri, að efna-
hagssérfræðingar leggðu fram þá
valkosti, sem um væri aö ræða.
Þá gætu aflavonir glæðzt að nýju
og hafa yrði i huga, að ný og betri
skip kæmu i gagniö á næsta ári,
og við þau skip eru miklar vonir
bundnar. Það er þvi ekki nein
ástæða til hrollvekjutals, þvi að
þegar litið er til efnahags þjóðar-
innar, atvinnuástandsins, neyzlu-
stigsins og lifsafkomu fólksins,
sem nú hefur meiri kaupmátt
launa en nokkru sinni fyrr, veröur
ekki sagt að voði sé á ferð, þótt
við yrðum að lækka seglin ofurlit-
ið um stundarsakir. Að visu munu
þeir Jóhann og Gylfi vafalaust
telja það dauðasynd, ef núver-
andi stjórn dytti i hug að bjóða
iaunþegum kaupmátt launa, sem
væri aöeins örlitið meiri en hann
var t.d. siðasta viðreisnarárið,
þvi engum dettur i hug að bjóöa
upp á kaupmátt, sem væri eitt-
hvað i likingu við það, sem var á
12 ára viðreisnarferlinum.
Full atvinna
Ólafur Jóhannesson, forsætis-
ráðherra lagði á það rika áherzlu
að grundvallarboðorðið hjá rikis-
stjórninni væri og yrði, hvað sem
á dyndi, að halda atvinnutækjum
i fullum gangi og tryggja atvinnu-
öryggi um land allt. Ef þaö ætti
hins vegar eftir að sýna sig, að
fiskimið okkar væru nú þegar að
verulegu leyti eyðilögð, þá væri
útlitið verulega alvarlegt, en i
lengstu lög skyldu menn vona, að
ekki væri svo illa komið.
ræðu forsætisráðherra og umræð-
um um hana. Aður var það 1.
umræða fjárlaga, sem útvarpað
var. Þeir, sem að þessari breyt-
ingu þingskapa stóðu, ólu þá von i
brjósti, að með þessu yrðu um-
ræður i útvarpi i upphafi þings
meira upplýsandi og málefna-
legri en áður hafði verið og sner-
ust fyrst og fremst um málefni
framtiðarinnar, þau mál, sem
rikisstjórn hygðist leggja fram á
þinginu og stefnu hennar og einn-
ig stefnu stjórnarandstöðunnar
og þau mál, sem hún hygðist beita
sér fyrir.
Nær allir ráðherrarnir höguðu
málflutningi sinum i samræmi
við þetta og eyddu ræðutima sln-
um til aö skýra frá hvernig þau
mál, sem undir ráðuneyti þeirra
heyra, stæðu, hvaöa frumvörp
yrðu flutt á þessu þingi og hvaöa
málum yröi unniö að á næstu
misserum.
Staðnaðir
í gömlum tíma
Ræðumenn stjórnarandstöð-
unnar fýlgdust hins vegar ekki
með inn i hinn nýja tima. Þeirra
ræður voru eldhúsræður i gamla
stilnum. En fyrst og fremst voru
þær þó hnýtukast og stóryröa-
glamur. Að stjórnarandstaðan
hefði einhverja stefnu i einu eða
öðru máli örlaði hvergi á, en þeir
töluðu mikið um þá góðu daga,
þegar þeir sjálfir sátu i ráðherra-
stólunum. Allt var betra þá. Það
muna launþegar i landinu lika.
i þættinum Þingsjá i útvarpinu
á föstudagskvöldið ræddi Styrmir
Gunnarsson, stjórnmálaritstjóri
Mbl. um útvarpsumræðurnar.
Hann taldi þær hafa misheppnazt
vegna þess, að hefðu verið i
gamla eldhúsdagsstilnum. Þeir,
sem hlýddu á umræðurnar vita að
hverjum sú gagnrýni beinist fyrst
og fremst: Jóhanni Hafstein.
Landhelgismálið
á Alþingi
1 siðustu viku urðu talsverðar
umræður um landhelgismálið og
starfsemi Landhelgisgæzlunnar á
Alþingi. Spunnust þær út af frum-
varpi, sem Sjálfstæðismenn hafa
flutt um eflingu Landhelgisgæzl-
unnar, og að Landhelgissjóði
verði ákveðinn fastur tekjustofn.
Fyrsti flutningsmaður frum-
varpsins er Jóhann Hafstein, er
fór með málefni Landhelgisgæzl-
unnar siðustu 7 ár viðreisnar-
stjórnarinnar.
Það munu allir sammála um
það nú, að eðlilegt sé, að Land-
helgisgæzlan fái fasta, örugga
tekjustofna i stað þeirra óvissu
tekna, sem Landhelgissjóður hef-
ur nú. Ólafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra, tók einnig undir
þann þátt frumvarps Sjálfstæðis-
manna og bað þingnefnd að taka
frumvarpið til gaumgæfilegrar
athugunar. Hann vildi hlusta á
tillögur um eflingu gæzlunnar,
hvaðan sem þær kæmu og hverjir
sem þær flyttu.
Jóhann gefur sjálfum
sér einkunn
Hins vegar komst Ólafur ekki
hjá þvi að minna á það, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði i 12 ár
samfleytt farið með málefni
Landhelgisgæzlunnar og margt
væri auðveldara úrlausnar nú, ef
Sjálfstæðismenn hefðu öll þau ár,
haft jafn mikinn áhuga á málefn-
um gæzlunnar, vexti hennar og
viðgangi og þeir virðast hafa nú.
Jóhann Hafstein fullyrti, að
Landhelgisgæzlan væri á götunni.
Ólafur Jóhannesson sagði, að það
væri ofmælt, enda væri þaö
slæmur vitnisburöur um 12 ára
viðreisnarstj. landhelgismála.
Landhelgisgæzlan byggi við sömu
húsakynni og hún hefði gert i tið
Jóhanns Hafstein, en þó mun hafa
veriö eitthvað af þvi húsnæði
sniöið, er hún hafði aösetur sitt I
i ráðherratiö Jóhanns Hafstein og
þvi plássi ráðstafað undir annað:
Samningaviðræð-
urnar við Breta
Ólafur Jóhannesson, forsætis-
ráðherra, sagði einnig i þessum
umræðum, að Alþingi hefði sið-
asta orðið um það, hvenær endan-
lega yrði staðið upp frá
samningaboröi, iþeim tilraunum,
sem gerðar væru til að finna
bráðabirgðasamkomulag i deil-
unni við Breta og Vestur-Þjóð-
verja. Enn væri i gildi sú ályktun
Alþingis, sem samþykkt hefði
verið með 60 atkvæðum, atkvæð-
um allra alþingismanna, að halda
bæri áfram samkomulagstilraun-
um við Breta og Vestur-Þjóð-
verja. Hann kvaðst sjálfur ekki
vilja standa að þvi að nokkurri
samkomulagsleið yrði lokað
meðan einhver von væri um að ná
sómasamlegu samkomulagi.
Enn hefði ekki verið tekin af-
staða til tillögu vestur-þýzku
stjórnarinnar um áframhald við-
ræðna, og utanrikisráðherra hef-
ur nú beðið um nánari skýringar
af Vestur-Þjóðverja hálfu um fyr-
irkomulag þeirra viðræðna.
Rikisstjórnin hefur enn ekki tekið
endanlega afstöðu til skýrslu em-
bættismannanefndarinnar, sem
átti könnunarviðræður við brezka
embættismenn fyrir nokkru. Upp
úr samkomulagsviðræðum hefur
þvi ekki slitnað formlega enn, og
þeim mun verða haldið áfram
eins og forsætisráðherra sagði,
meðan einhver von er til, að unnt
sé að ná sómasamlegu samkomu-
lagi.
Störf Landhelgis-
gæzlunnar
Forsætisráðherra sagði, að
meðan samninganefndirnar
brezku og islenzku sátu að við-
ræðum i Reykjavik, hefði Land-
helgisgæzlan af augljósum ástæð-
um reynt að haga störfum sinum
þannig, að ekki yrði stofnað til
sérstakra átaka við brezka tog-
ara, enda þótt varðskipin væru á
ferð á þeim tima, og skorað á
landhelgisbrjóta að hafa sig á
brott úr fiskveiðilandhelginni. Sú
tilhögun var auðvitað eðlileg og
lýsti i raun vonum Islendinga um
að takast mætti að finna friðsam-
lega lausn á deilunni við Breta.
Áskorun til Breta
En þvi miður gerðist það eftir
þessar viðræður, að landhelgis-
brjótar brezkir fylktu liði inn i
Islenzka fiskveiðilögsögu i enn
rikara mæli en áður. Þessu varð
auðvitað að svara með viðeigandi
hætti, og það hefur verið gert og
mun veröa gert. Skoraði forsætis-
ráðherra á Breta að kalla togar-
ana úr fiskveiðilögsögunni á með-
an tilraununum væri haldið
áfram til að finna bráðabirgða-
lausn deilunnar. Sagði ráðherr-
ann, að slik ráðstöfun Breta
myndi sýna meiri samkomulags-
vilja af þeirra hálfu en öll þeirra
fagurmæli.
Þeir skerast úr leik
Inn i þessar umræður á Alþingi
blandaðist nokkuð Landssöfnun
til Landhelgissjóðs, svo sem ekki
var óeðlilegt. 1 þvi sambandi
áréttaði forsætisráðherra að eðli
þessarar söfnunar væri alls ekki
það, að hún ætti að létta eða
draga nokkuð úr skyldum fjár-
veitingarvaldsins við Landhelgis-
gæzluna. Þessi söfnun væri fyrst
og fremst til þess að sýna um-
heiminum hina miklu þjóðarein-
ingu á tslandi um að verja hina
nýju fiskveiðilögsögu og það
myndi sýna sig, þegar lengra liði
á söfnunina, að hún speglaði við-
horf almennings á tslandi vel. Þvi
gætu engar úrtölur spillt.
Þvi er þó ekki að neita, að
nokkrir aðilar hafa skorizt úr
leik, eins og t.d. meirihluti
hreppsnefndar Seltjarnarness-
hrepps og bæjarfulltrúar nokkrir
i Vestmannaeyjum. Svo leiðin-
lega vill til, að þessir aðilar
tilheyra allir Sjálfstæðisflokkn-
um. Svo er einnig um Kaup-
mannasamtökin, en þau eru einu
samtökin i landinu, sem söfn-
unarnefndin hefur leitað til, er
neitað hafa aðstoð og skerast úr
leik. F’orystumenn Kaupmanna-
samtakanna eru einnig þvi miður
meðal forystusveita Sjálfstæðis-
flokksins.
Kaupmenn og samtök þeirra
hafa að undanförnu kvartað yfir
skilningsleysi almennings, rikis-
valdsins og þjóðfélagsins i heild á
mikilvægi starfa sinna og þjón-
ustu. Varla verður afstaða þeirra
i landhelgissöfnuninni til þess að
glæða samúð almennings með
sjónarmiðum Kaupmannasam-
takanna almennt.
Ummæli Kristjáns
Ragnarssonar
I viðtali, sem Timinn átti við
Kristján Ragnarsson, fram-
kvæmdastjóra Landssambands
islenzkra útvegsmanna, en hann
er varaformaður söfnunarnefnd-
arinnar og gegnir nú formanns-
störfum i fjarveru Guðmundar
Péturssonar, kemur fram, að
söfnunin er nú að komast i fullan
gang.
I viðtalinu segir Kristján Ragn-
arsson m.a. um árangur
söfnunarinnar:
Ég á ekki von á öðru en alþjóö
láti sér skiljast.hvað hér er i húfi,
enda hafa undirtektir alls þorra
fólks þegar sýnt það. t framhaldi
af þessum orðum vil ég ekki láta
hjá liða að leggja á það hina
mestu áherzlu, hversu samstaða
landsmanna i sliku máli er mikils
viröi. Og þá er ekki eingöngu og
endilega krónufjöldinn, sem hver
einstakur gefur, er mestu máli
skiptir, heldur ekki siður hin al-
menna þátttaka. Efnahagur fólks
er misjafn, og litið framlag eins
getur verið jafnmikil fórn og jafn-
einlæg viljayfirlýsing og miklu
meiri fjárhæð úr hendi annars.
Vissulega verðum við að draga
mikið fé til þess að ná þvl marki,
sem sett var, en samhugurinn og
samstaðan i svona máli vegur
lika þungt. Við stöndum i þeim
sporum, þegar það er ábyrgðar-
hluti fyrir fólk að skerast úr leik
eða láta einhverja dynti hlaupa
með sig i gönur.
Það er til dæmis ekki skemmti-
legt frásagnar, að kaupmanna-
samtökin skyldu ein allra heild-
arsamtaka skerast úr leik, þegar
til þeirra var leitað, og það kemur
lika á óvart, að nú skuli hafa ver-
ið efnt.af vissum hópi manna,til
annarrar eða annars konar söfn-
unar, samhliða landsöfnuninni,
sem maður hélt alla flokka
standa að. Slik sundrung i öðru
eins stýrir ekki góðri lukku”.
— TK.
Útvarpsumræðurnar
Það er eitt af nýmælunum i hin-
um nýju lögum um þingsköp
Alþingis, að útvarpað er stefnu-