Tíminn - 05.11.1972, Blaðsíða 9

Sunnudagur 5. nóvember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:|
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson;!
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans)J:
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason, Ritstjórnarskrif-i:|
stofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306^:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusimi 12323 — auglýs-:;:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjaldi:
225 krónur á mánuði innan iands, i lausasöiu 15 krónur ein':
takið. Blaðaprent h.f.
Hvarf Geirs
Hvarf Geirs Hallgrimssonar úr borgar-
stjóraembættinu i Reykjavik gerist með allt
öðrum hætti en þeirra manna, sem áður hafa
gegnt þvi. Allir fyrirrennarar hans hafa átt þvi
að fagna, að flokksmenn þeirra hafa kosið að
geta notið þar lengur starfskrafta þeirra. Eðli-
legar orsakir hafa valdið þvi, að þeir létu af
störfum. Knud Zimsen baðst lausnar vegna
lasleika og þreytu, Jón Þorláksson og Pétur
Halldórsson létust meðan þeir gegndu störfum
borgarstjóra, en Bjarni Benediktsson og Gunn-
ar Thoroddsen voru kvaddir til þess af flokkn-
um að gegna ábyrgðarmeiri störfum, Bjarni til
þess að verða utanrikisráðherra og Gunnar til
þess að verða fjármálaráðherra. Flokkurinn
hefur hins vegar ekki kvatt Geir til að taka við
ábyrgðarmeira starfi, og það er með öllu óvist,
að honum bjóðist það i náinni framtið.
Geir lætur bersýnilega af borgarstjórastarf-
inu vegna þess, að hann finnur vaxandi
óánægju flokksmanna yfir þvi, að hann brást
þvi loforði, að rækja það sem aðalstarf. Sú
óánægja óx um allan helming eftir að það var
ljóst við afgreiðslu fjárhagsáætlunarinnar á
siðastl. vori, að þar var það flokksforingi en
ekki borgarstjóri, sem réði ferðinni. Frá
sjónarhóli flokksforingja gat það verið pólitiskt
klókt að leggja aukaálag á fasteignaskattinn
og útsvörin og kenna rikisstjórninni um, en
frá sjónarmiði borgarstjóra, sem átti að keppa
að sem lægstum álögum á borgarbúa, var
það rangt og ósæmilegt. En Geir hlaut ekki
þann pólitiska ávinning af þessu, sem hann
hafði vænzt, heldur þvert á móti vaxandi gagn-
rýni fyrir óréttmætar skattaálögur.
Albert Guðmundsson býr hins vegar við
vaxandi gengi vegna þess, að hann beitti sér
gegn skattaálögum Geirs eins lengi og flokks-
aginn leyfði honum það. Þessi vaxandi
óánægja mun hafa ráðið mestu um, að Geir
ákvað að láta af borgarstjórastarfinu, og fáir
flokksmanna hans munu hafa hvatt hann til að
halda áfram af ótta við, að hann væri ekki væn-
legur til sigurs i næstu borgarstjórnarkosning-
um.
Það er þannig enginn glæsileiki yfir brott-
hvarfi Geirs úr borgarstjórastarfinu, likt og
óneitanlega var á vissan hátt hjá Bjarna Bene-
diktssyni og Gunnari Thoroddsen. Vafalaust
dreymir Geir um formennskuna i Sjálfstæðis-
flokknum og hyggst vinna upp missi borg-
arstjóraembættisins á þann hátt. En til þess að
ná þvi marki, þarf hann fyrst að ýta Jóhanni
Hafstein til hliðar, en Jóhann er vafalitið sá
leiðtogi flokksins, sem sakir persónulegra
vinsælda getur bezt haldið flokknum saman.
Að loknu þvi að hafa ýtt Jóhanni til hliðar, þarf
Geir svo að sigra Gunnar Thoroddsen i glimu,
sem getur orðið örlagarik fyrir samheldnina i
flokknum hvernig, sem hún fer.
Brottför Geirs Hallgrimssonar úr borgar-
stjóraembættinu getur þannig orðið upphaf
ýmissa tiðinda. En óneitanlega hefur hún orðið
með þeim hætti, að það skapar ekki þá trú, að
hann sé efniviður i mikinn flokksforingja.
— TK.
ERLENT YFIRLIT
Misheppnast Nixon
helzta herbragðið?
44 millj. kjósenda eru ekki á kjörskrá
NÆSTKOMANDI þriðjudag
fara fram forsetakosningar i
Bandarikjunum. Ef nokkuð er
hægt að fara eftir spám og
skoðanakönnunum, mun
Nixon verða endurkosinn með
miklum yfirburðum. Þó getur
farið svo, að munurinn verði
heldur minni en spáð hefur
verið, þvi að siðasta og helzta
herbragðið, sem Nixon hafði
undirbúið i sambandi við
kosningabaráttuna, virðist
ætla að takast ver en til var
ætlazt. Hér er átt við sam-
ningana um Vietnam.
Þvi hefur lengi verið spáð,
að Nixon myndi reyna að
semja um Vietnam fyrir kosn-
ingarnar, en c^aga það á
langinn og skýra ekki frá sam
komulaginu fyrr en rétt fyrir
kjördag. Þetta hefur ekki
reynztalveg röng tilgáta.Alvar
legar samningaviðræður
hófust fyrst fyrir nokkrum
vikum og var látið berast út,
að þeim miðaði vel áleiðis, og
að lokum var það látið
fregnast, að samkomulagi
væri náð milli Bandarikjanna
annarsvegar og Norður-Viet-
nam hinsvegar um öll megin-
atriði. Stjórn Norður-Vietnam
og Þjóðfrelsishreyfingin i
Suður-Vietnam lýstu sig fúsar
til að undirrita samkomulagið
31. okt., en Nixon lét ekkert
uppskátt um hvenær hann
væri tilbúinn til undirritunar.
Kissinger aðalráðunautur
hans var sendur til viðræðna
við stjórnina i Saigon, og mun
Thieu hafa reynzt ófús til að
semja, eins og vænta mátti.
Að lokum hélt Kissinger þó
heimleiðis, og lýsti yfir þvi, að
samkomulag væri fengið um
höfuðatriði, en þó ætli eftir að
jafna nokkur minni atriði.
Hann þyrfti þvi að eiga nýjan
samningafund með Norður-
Vietnömum áður en undir-
ritun gæti farið fram.
Þannig virðast þeir Nixon
og Kissinger hafa ætlað sér, að
þetta héldist fram yfir kosn-
ingar. Kjósendur gætu þakkað
Nixon fyrir það við kjörborðin,
að samkomulag væri fengið,
en af tæknilegum ástæðum
yrði samkomulagið
ekki birt eða undirritað
fyrr en eftir kosningar. Menn
yrðu að láta sér það nægja, að
búið væri að ná samkomulagi,
enda væri það aðalatriðið.
HANOISTJÓRNIN kunni
hinsvegar illa þessum drætti,
enda grunar hún sennilega
bæði Thieu og Nixon um
græzku. Hún greip þvi til þess
ráðs rétt fyrir siðustu helgi að
birta nokkur helztu atriði
samkomulagsins. Sú birting
mun hafa komið Nixon á
óvart, enda hefur hún orðið
takmarkaður ávinningur
fyrir hann. Birting Hanoi-
stjórnarinnar á samkomu-
laginu leiðir nefnilega i ljós,
að Nixon hefur samið á þann
hátt, sem hann hefur átt kost á
undanfarin fjögur ár, en
hafnaði með þeirri röksemd,
að það væri sama og uppgjöf
að semja á þeim grundvelli.
Allt það fjögurra ára strið,
sem hefurveriðháði Vietnam
siðan Nixon varð forseti, hefur
þvi verið unnið fyrir gig. Það
hefur ekki borið annan áfangur
en þann, að Nixon hefur nú
samið um það, sem hann átti
strax kost á 1969.
Með þessu falla um sjálfar
sig allar ádeildur Nixons og
samherja hans á McGovern
fyrir uppgjafarstefnu i Viet-
nam. Nixon hefur farið eins að
i meginatriðum og McGovern —
Nixon
og samherjar hans hafa gert
tillögur um. Hafi tillögur
þeirra verið vansæmandi, þá
er samkomulag Nixons ekki
siður vansæmandi. Eftir að
þetta liggur ljóst fyrir, er engu
betra fyrir svonefnda hauka
meðal demokrata að kjósa
Nixon en McGovern. Að dómi
margra gerir samkomulagið
það þvi að verkum, að auð-
veldara verður fyrir óánægða
demokrata að kjósa
McGovern eítir en áður.
Þegar hér varkomið ákvað
Nixon að skerast opinberlega i
leikinn. Hann tilkynnti i sjón-
varpsræðu s.l. fimmtiudags-
kvöld, að samkomulagið yrði
ekki undirritað fyrir kjördag.
Jafnframt gaf hann til kynna,
að það verði lagfært, og þvi
megi ekki leggja of mikið upp
úr þvi, sem Hanoistjórnin
hefur birt. Það geti breytzt.
Margt bendir til, að þetta
muni þó ekki hjálpa honum og
að helzta yfirbragðið, sem
hann ætlaði að beita i
kosningunum, verði frekar
vatn á myllu McGoverns en
h a n s s j á 1 f s .
KOSNINGABARATTAN i
Bandarikjunum hefur verið
frábrugöin öllum öðrum að
þessu sinni. 1 rauninni er það
rétt, sem McGoverns sagði
nýlega, að raunverulega hefur
ekki nema einn frambjóðandi
tekiö þátt i kosninga-
baráttunni. Nixon hefur haft
sig eins litið i frammi sem
frambjóðandi og mögulegt
hefur verið. Hann hefur haldið
sárafáa fundi, litið komið
fram i sjónvarpi, en meira i
útvarpi. Hann hefur litið gert
af þvi að boða nokkur stefnu-
mál. Hinsvegar hafa fylgis-
menn hans ýmsir haldið uppi
miklum áróðri. Nixon sjálfur
hefur verið eins og goð á
stalli, utan og ofan við
deilurnar. -
Óneitanlega hefur þetta
dregið úr spennu i sambandi
við kosningarnar og gert
McGovern örðugra að vekja
athygli á sér en ella. Til þess
hafa refirnir lika verið
skornir. Það er fyrst allra
siðustu vikurnar, sem
eitthvert lif hefur færzt i
kosningarbaráttu hans, og á
hann það ekki sizt að þakka
Edward Kennedy, sem hefur
mætt á mörgum fundum með
honum. Aðsókn að kjósenda-
fundum McGovern hefur mjög
farið vaxandi siðustu dagana
og fleira bendir til, að fylgi
hans sé að eflast, þótt þess
sjáist enn litil merki, i
skoðanakönnunum.
Nú um helgina mun
kosningarbaráttan' ná há-
marki sinu. Oft hafa siðustu
dagarnir getað breytt miklu
en ótrúlegt er þó að sú
breyting geti orðið sú, að hún
haggi yfirburðasigri Nixons.
VEGNA ÞESS, hve spár
hafa verið óhagstæðar
McGovern, óttast fylgismenn
Nixons, að kosningaþátttaka
geti orðið minni en ella.
Hinsvegar eru nú 13 millj.
kjósenda fleiri á kjörskrá en i
forsetakosningunum 1968.
Árið 1968 voru kjósendur
taldir 120.4 millj. en ekki voru
nema 82 millj á kjörskrá.
Menn komast ekki á kjörskrá i
Bandarikjunum, nema þeir
sjái um þaðsjálfir.og auk þess
þarf að fullnægja ýmsum
skilyrðum. Nú eru taldir 139
millj. kjósenda i Banda-
rikjunum, en á kjörskrám
eru ekki nema rétt 94.5
millj. Það er þvi rúmlega 44
milljónir kjósenda, sem ekki
eru á kjörskrá, og geta þvi
ekki neytt kosningaréttar
sins. Af Kjósendum i Banda-
rikjunum er m.ö.o. ekki
nema 67.7% á kjörskrá. Hinir
eru útilokaðir, þvi þeir hafa
ekki látið skrá sig eða ekki
getað fullnægt vissum
skilyrðum. Þetta fyrirkomu-
lag hefur oft verið gagnrýnt i
Bandarikjunum, en samt
hefur enginn stjórnmála-
maður enn reynt að taka sér
fyrir hendur að breyta þvi.
Þ.Þ.