Tíminn - 24.11.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 24. nóvember 1972
Ómar Valdimarsson skrifar frá Svfþjóð:
Fæði 5 manna fjölskyldu kostar
rúmlega 20.000 krónur á mánuði
- A undanförnum 4 árum hefur matvara hækkað um 25-30%, og
enda þótt Svíar séu farnir að spara, hækkar allt jafnt og stöðugt
Iooo sænskar krónur — tæpar 19.000 islenzkar — duga ekki fyrir mánað-
arlegum matarreikningi 5 manna sænskrar fjölskyldu, erida hafa mat-
vörur i Sviþjóð hækkað um 25-20% siðan 19(>S.
t veiferðarrikinu Sviþjóð, þar
sem meðal árstekjur eru i kring-
um 22.000 krónur sænskar
(425.000 isl. kr.), kostar að
minnsta kosti 1000 krronur s. fyrir
5 manna f jölskyldu að eta mánað-
arlega — og er þá svo sannarlega
ekki reiknað með rifjasteik á
hverjum sunnudegi.
Frá árinu 1968 hafa matvörur
hækkað um 25-20% og söluskattur
er nú 17.65%. t beinum peningum
þýðir þetta, að það, sem kostaði
1000 krónur sænskar lyrir fáum
árum kostar i dag 1200-1400 krón-
ur. t>á mun hver og einn Svii
kasta i burtu á milli 20 og 50 kg. af
mat árlega og auk þess hefur ver-
ir reiknað Ut, að hver Svii kasti i
burtu að andvirði 50 s kr.
árlega, þar eð hann hefur
skemmzt i geymslu. Mest af þvi
er brauð, kjöt og fiskur.
Samkvæmt nýlegum Utreikn-
ingum kostar það til dæmis
hvorki meira né minna en 7. 400
krónur 290 s kr.) að fæða 15 ára
gamlan ungling á mánuði. Fyrir
aðeins einu ári kostaði matur
handa jafngömlum manni ,,að-
eins'' 6.660 krónur (251 ,jkr.), sem
er rUmlega 700 króna hækkun.
fjvi segir sig sjálft, að venjuleg,
sænsk fjölskylda á erfitt með að
láta peningana hrökkva fyrir
nauðsynjum. Piltar eru dýrari en
stUlkur i ..rekstri", og dýrastir
allra eru piltar á aldrinum 15-17
ára. Þeir eta töluvert meira en
þeir, sem eru eldri og yngri, eins
og kemur fram i meðfylgjandi
töflu.
Þó kann að aorka tvimælis, að
kalla 5 manna fjölskyldu venju-
lega, þar sem 5. hluti allra
sænskra heimila eru einstakl-
ingsheimili og meirihluti sænskra
fjölskyldna telur ekki nema 3-4
manneskjur. Svenson hefur
nefnilega komizt að þeirri niður-
stöðu, að hann getur skemmt sér
meira og keypt sér stærra lita-
sjónvarp, ef hann hrUgar ekki
niður börnum.
Samt er það svo, að á siðast-
liðnu ári lækkaði visitala fram-
færslukostnaðar hér i fyrsta
skipti i 20 ár. 1 venjulegu ári
hækkar visitalan um 4 stig
árlega, en i fyrra lækkaði hUn
hlutfallslega um 7 stig. Astæðan
er sU, að Svenson og Karlsson eru
farnir að spara. Hvarvetna má
sjá i Utstillingargluggum banka
og annarra slikra fyrirtækja
áskoranir til fólks um að spara
meira. „Spara mera Sverige!”
stendur á spjöldunum, sem
skarta jafnframt litrikum ljós-
myndum af hamingjusömu fólki
við fallega bilinn sinn fyrir utan
fallega hUsið. Hins vegar vekur
það athygli gestsins, að á mynd-
unum eru engin börn.
Svenson er farinn að baka eigin
brauð, eta einfaldari mat og yfir-
leitt að lita á bakhlið krónunnar,
áður en hann lætur hana frá sér.
Saml sem áður virðist árið i
fyrra, með sinum 7 stigum undii
meðallagi, ætla að vera undan
tekningin. A þeim tæpu 11 mánuð
um, sem liðnir eru af þessu ári,
heíur visitalan hækkað um 7
stig og rUmlega það, en reiknað
hafði verið með i mesta lagi 4.5
stigum. 1. janUar 1973 hækka svo
landbUnaðarvörur. og tilkynntar
hafa verið ýmsar hækkanir, sem
eiga að koma til framkvæmda á
ýmsum timum á komandi ári.
Framkvæmdastjóri iðnrekenda-
sambandsins i Sviþjóð, Göran
Holmquist. lét til dæmis nýlega
hafa eftir sér i viðtali, að almenn-
ar hækkanir á árinu 1973 færu
ekki undir 5%, en bætti þvi jafn-
Iramt við, að eðlileg hækkun
na'mi i hæsta lagi 3%. Og eftir
áramótin geta ibUar i suður- og
suð-vestur hluta Sviþjóðar ekki
sparað á þvi að fara yfir til Dan-
merkur að verzla, þar sem aðild
landsins að EBE tekur gildi þá.
Gel ég nefnt sem dæmi, að þegar
ég nýlega kom inn i skóbUð i
Piltar
15-17 ára
Piltar
13-14 ára
Karlmenn
+ 10-12 ára.
Konur,stálkur
eldri en 12 ára
+ börn 9 o.eldri
8 ára börn
7 ára börn
6 ára börn
5 ára börn
4 ára börn
Börn að 3 ára
aldri
1972 (1968)
390#kr. (273-)
330 -
300 -
210 -
180 - (126-)
.150 - (105-)
■120 -
(84-)
■90 - (63-)
(l vÖkr. = ca. 18.50 ísl. kr. )
A þessari töflu sést vel hve mikið það kostar að fæða hvern og einn Svia
pr. mánuð. Þvi er það varla að undra, að meirihluti þeirra telur sig
geta íifað betra lifi einhvers staðar annars staðar I heiminum.
Sviar baka orðið heima og eta afgangana sjálfir, enda hefur velta verzlana sem þessarar, venjulegrar ma+
vöruvcrzlunar, minnkað um 5% á undanförnum 3 mánuðum. Neytendum eru boðin mikil kjarakaup, eins
og sjá má af spjöldunum í glugganum, en það dugar skammt.
Gautaborg og spuröist fyrir um
verð á venjulegum gUmmistig-
vélum, kostuðu þau ekki undir 70
skr., en þegar ég var i Danmörku
nokkrum dögum siðar, keypti ég
mér sams konar stigvél á 35 dkr.,
sem er hérumbil 75% minna verð.
En það eru ekki aðeins matvör-
ur og aðrar nauðsynjar, sem
hækka i Sviþjóð, nU eru það hér-
umbil óskráð lög, að skattar séu
minnst 30%. Jafnframt minnk-
ar kaupgeta. Þó eru til menn, sem
lita björtum augum á framtiðina.
Einn þeirra er Johan Hermelin,
formaður sænsku neytendasam-
takanna. Hann sagði nýlega 'i
sjónvarpsviðtali, að hann hefði
trU á, að hækkanir á næsta ári
yrðu ekki eins miklar og almennt
væri spáð. — Almenningur i
Sviþjóð hefur lært að spara, sagði
hann, — og ég heldiað árið 1971
komi til með að vera regla i fram-
tiðinni.
Kaupmenn hafa vissulega farið
illa Ut Ur sparnaði Svia, sérstak-
lega smásölukaupmenn. Verzlun
þeirra hefur lækkað um 5% á und
anförnum þremur mánuðum, en
heildsalarnir standa betur að
vigi: þeirra lækkun nemur aðeins
1/2%. Útreikningar leiða einnig i
ljós, að heildarsala fataiðnaðar-
ins hefur minnkað um hvorki
meira né minna en 9% á sama
tima og i heimilistækjum 1%. Þó
kann siðastnefnda talan að hækka
töluvert, þegar öll kurl koma til
grafar, þar sem komið hefur i
ljós, að aukning i sölu Utvarps- og
sjónvarpstækja jókst um 7% á
nefndum tima, svo til eingöngu
vegna Ólympiuleikanna i Míinch-
en, sem sjónvarpaðvar og Utvarp-
að beint hingað i fleiri tima dag-
lega.
Inn i matarUtreikningana
kemur vafalaust einnig til, að
sala á tilbUnum mat (þar á meðal
svokallaðir „sjónvarpsréttir” og
annar djUpfrystur matur) hefur
mjög minnkað frá þvi sem var á
siðasta áratug.
Það er þó ekki eingöngu al-
menningur, sem finnur fyrir auk-
inni dýrtið. Mörg stór fyrirtæki,
þar á meðal Volvo, Facit, Felix
og önnur, hafa orðið að selja stóra
hluta — eða allt — af fyrirtækjum
sinum til erlendra auðhringa,
sem annaðhvort hafa einhverja
starfsemi hér, eða hafa þá i
hyggju að flytja einhverja hluta
starfsemi sinnar hingað. Þá hafa
nokkrir sænskir forstjórar og
iðjuhöldar flutt bUferlum, flestir
til Sviss, vegna hárra skatta og
annars svipaðs — og það undar-
lega er, að sænskur almenningur
virðist hafa samUð með þeim.
Auk þess ágerist „blaðadauð-
inn” svokallaði.
Þvi það er sama hvað öllum Ut-
reikningum liður, sænskur
almenningur — Svensson, Karls-
son og Johannsson — vita, að
hlutirnir eru dýrari i dag en þeir |
voru i gær og þvi vilja þeir ekki
una. Þvi má Palme vara sig og I
ekki sizt fjármálaráðherra hans,
Gunnar Strang, sem upp á sið-
kastið hefur orðið fyrir æ sterkari
gagnrýni vegha ýmissa aðgerða
og orða, og eru það ekki aðeins
móderatar og hægrimenn, sem [
kvarta.
ó. vald.