Tíminn - 31.12.1972, Blaðsíða 17

Sunnudagur 31. desember 1972
TÍMINN
17
Að minum dómi hefði dómstóll-
inn eigi átt að gefa leiðarvisun um
úrræði til verndar. Hin sérstöku
tilvik þessa máls réttlæta ekki,
þrátt fyrir gagnstæða skoðun,
slikar aðgerðir gegn riki, sem
andmælir lögsögu dómstólsins, á
ekki hlut að þessum málarekstri,
og réttindum þess sem fullvalda
rikis er þannig raskað.
Kigi liafa verið færðar
sönnur á það, að andstæð sé
þjóðarrétti krafa l.vðveldisins
islands, til að færa út fisk-
veiðilögsögu sina til 50 sjó-
milna breiðs beltis kringum
ísland,
Spurningin um lögsögu
dómstólsins liefur eigi verið
köiiuuð lil hlitar. Hann reisir
aðallega heimild sina til lög-
sögu á erindaskiptunum frá
II. marz 1901, samningi, sem
I.yðveldið island staðhæfir, að
liafi að fullu uáð tilgangi
sinum ug markmiði. Telur
það. að ákvæði samningsins
eigi ekki lengur við og séu þess
vegna úr gildi fallin".
Réttsýni þessa mexikanska
dómara mun lengi i minnum höfð
á íslandi og viðar, þar sem al-
þjóðarétt ber á góma.
Þróunin er okkur hagstæð
Allt frá þvi á árinu 1948, að við
settum lögin um visindalega
verndun fiskveiða á landgrunninu
höfum við unnið að viðurkenningu
á meginsjónarmiði okkar i land-
helgismálinu, en með misjafn-
iega miklum þunga eins og al-
kunnugt er.
Á alþjóðavettvangi hófst sókn
okkar árið 1949, á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna, en afleiðing
þeirrar samþykktar, sem þar var
gerð að okkar frumkvæði var
skýrsla þjóðréttarnefndarinnar
og Genfarráðstefnurnar tvær um
hafréttarmál 1958 og 1960. Það er
þvi sérstakt fagnaðarefni fyrir
okkur, að Sameinuðu þjóðirnar
féllust nýlega á það sjónarmið i
fyrsta sinn með yfirgnæfandi
meirihluta við atkvæðagreiðslu
um tillögu fslands og Perú, að
strandriki hafi varanleg full-
veldisyfirráð yfir náttúruauð-
lindum siniini, þar á meðal
náttúruauðlindum á hafsbotni og i
liafinu yfir lionum.
Þótt Bretland og fleiri riki
beittu sér ákveðið gegn tillögunni,
var hún samþykkt i nefnd með 82
atkvæðum, en endanlega á alls-
herjarþingi með 102 atkvæðum en
22 sátu hjá.
Tregablandin gleði
Gleði okkar yfir þessum mikla
sigri málstaðar okkar á alþjóða-
vettvangi er þó tregablandin. 011
V-Evrópurikin, að Irlandi undan-
teknu, ýmist beittu sér gegn til-
lögunni eða sátu hjá. Sérstaklega
hörmum við afstöðu Norður-
landaþjóðanna, sem hefðu auð-
veldlega getað sýnt þann skilning
að greiða tillögunni atkvæði sitt.
Það gerðu þau ekki. Máttu þau þó
vita, að hér var mál á ferð, sem
varðaði iifshagsmuni okkar.
Þessum viðbrögðum þeirra
hvorki viljum við né getum
gleymt um sinn.
Greinilegt er, meðal annars af
fyrrgreindri atkvæðagreiðslu, að
þróun þjóðarréttar er okkur hag-
stæð i landhelgismálinu. Hlýtur
þessi ályktun allsherjarþingsins
að hafa áhrif á niðurstöðu haf-
réttarráðstefnu. S.þ., sem nú er
ákveðið að hefjist i desember 1973
i New York, en haldi siðan áfram
i Santiago i Chile i april/mai 1974
og muni ljúka á árinu 1974 eða
1975. Er og nær óhugsandi að
Alþjóðadómstóllinn láti þessa
ályktun, sem vind um eyrun
þjóta, þó að trú manna á honum
hafi mjög dvinað á siðari árum,
sem bezt má marka af þvi, að
heita má undantekning, að hann
fái nokkur mál til meðferðar,
enda skipun hans orðin úrelt og i
algeru ósamræmi við skipun
annarra stofnana Sameinuðu
þjóðanna, og réttarhugmyndir
gamalla forréttindaþjóða þar allt
of miklu ráðandi.
Drengskapur Færeyinga
Eitt er það atvik úr þorska-
striðinu við Breta og V-Þjóðverja,
sem lengi mun i minnum haft á
Islandi.
Það er drengskapur, fórnar-
lund og virkur stuðningur
færeysku þjóðarinnar við okkar
málstað.
Ótilkvaddir og af eigin fórnar-
lund og drengskap ákváðu þeir á
örlagastund að veita brezkum
veiðiþjófum ekki þjónustu til þess
að stunda veiðiþjófnað á fslands-
miðum.
Þarna fundum við þann
Norræna bræðrahug, þá sam-
stöðu og þann drengskap, sem við
kunnum að meta.
,,Orðstirr deyr aldrigi, hveims
sér góðan getr”, segir i Hávamál-
um. Drengskapur og virkur
stuðningur Færeyinga i land-
helgismálinu mun lengi lifa i
tslandssögunni.
Um leið og ég rifja þetta upp
endurtek ég þakkir islenzku
þjóðarinnar til Færeyinga fyrir
virka vináttu þeirra, drengskap
og stuðning.
Grænlendingum má heldur ekki
gleyma. Þeim skulu þakkir
færðar. Við þurfum i framtiðinni
að leggja miklu meira kapp á að
I SLAN D -i
FLATARMAL FISKVEIÐILANDHELGI
OG LANDGRUNNS MISMUNANDI
DÝPTARMARKA,
í ÞÚSUNDUM FERKÍLÓMETRA.
3 sjómilur
(1901)
4 sjómilur
(1952)
12 sjómilur
(1958)
12 sjömilur
(1961)
50 sjómitur
1972
>200 metrar
>400 metrar
> 500 metrar
25
Innan
12 sjómilna
43
Utan
íA 12 sjómilna
70
75
21B
111
1B3
212
1-----1---1----1----1----I---1----1----1---1----T
100 200
Myndritið sýnir m.a. að flatarmál fiskveiðilögsögunnar hefur stækkað úr 75 þúsund fcrkilónietrum f 216
þúsund ferkilómetra við útfærslu fiskveiðilögsögunnar úr 12 i 50 mílur. Einnig má sjá stærð fiskveiðilög-
sögunnar i þúsundum ferkilómetra 1901 og 1952 svo og flatarmál þess svæðis, sem markast af 200, 400 og
500 metra jafndýptarlfnu.
efla samvinnu við þessa vini
okkar. Auðvitað vitum við, að við
eigum marga örugga stuðnings-
menn á Norðurlöndunum öllum.
Við þá alla stöndum við i mikilli
þakkarskuld, þó að áðurnefnd
framkoma hlutaðeigandi rikis-
stjórna hafi valdið okkur sárum
vonbrigðum, og við höfum ekki
fengið viðhlítandi skýringu á.

4«-
t*L

6C
6£
6£
—i—r—|—i—i—|—i—ir-j—i—i—|—i—r—|—i—r-]—i—r~|—i—i—i—r
28' 26' 24' 22' 20'
' ' I 1 T"l I' 1 I 1 1 I T"''
14' \7

1
4S'
64'
iJtí
KZ
Landhelgin var færð úr 12 i 50 milur 1. september. Uppdrátturinn sýnir nýju og gömlu fiskveiðitak-
mörkin og iandgrunnið við 400 metra jafndýptarlínu.
Landhelgismálið
mál málanna
Ég hefi gerzt hér svo fjölorður
um landhelgismálið, þó að flest,
sem ég hefi nefnt hafi verið
margsagt áður, ýmist af mér eða
öðrum, af þvi að landhelgismálið
er mál málanna. Það er að min-
um dómi svo langt hafið yfir önn-
ur mál ársins, að þar kemst eng-
inn samjöfnuður að. Það verður
t.d. ekki á neinn hátt borið saman
við efnahagsmálin, sem eðlilega
hafa verið mikið i munni manna
siðustu dagana. Þau eru auðvitað
snar þáttur i viðfangsefnum
hvers árs. En þau hafa oftast nær
blæ liðandi stundar. En land-
helgismálið varðar alla framtíð
islenzku þjóðarinnar um ókomin
ár.
Sjálfstæðari
utanríkisstefna
t málefnasamningi rikis-
stjórnarinnar er tekið fram að
ste'fna íslands i alþjóðamálum
skuli vera sjálfstæðari og ein-
beittari en hún var I tið við-
reisnarstjórnarinnar. Skuli hún
miðast við það að tryggja efna-
hagslegt og stjórnarfarslegt full-
veldi islenzka rikisins.
Framkvæmd þessarar stefnu
má hvarvetna sjá siðan rikis-
stjórnin tók við völdum. Til dæm-
is má nefna stuðning okkar við,
að Alþýðulýðveldið Kina tæki sæti
Kina hjá Sameinuðu þjóðunum,
ákvörðun rikisstjórnarinnar um
að viðurkenna Austur-þýzka Al-
þýðulýðveldið og þeir viðskipta-
samningar, sem nýlega voru
gerðir við þá á stjórnargrund-
velli. Einnig má nefna ákvörðun
rikisstjórnarinnar um áthugun á
þvi að taka upp stjórnmálasam-
band við Norður-Vietnam.
Greinilega má iika sjá þessa
sjálfstæðari og einbeittari utan-
rikisstefnu i starfi tslands á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna. Þar
hefur Island nú beinlinis tekið
frumkvæði i sumum málum, t.d. i
landhelgismálinu og flutt tillögu
ásamt Perú um varanleg full-
veldisyfirráð strandrikja yfir
auðæfum hafbotns og sjávar, svo
sem getið var um hér að framan.
Einnig hefur rikisstjórnin beitt
sér á alþjóðavettvangi i sam-
bandi við varnir gegn mengun og
umhverfisvernd og fulltrúi ts-
lands var nýlega kjörinn i um-
hverfisráð S. þ.
Þessi sjálfstæða og einbeitta
utanrikisstefna sézt einnig i sam-
bandi við viðhorf okkar til
öryggisráðstefnu Evrópu, en hug-
myndinni um hana hefur rikis-
stjórnin lagt lið allt frá þvi að hún
kom til valda. Var fyrsti fundur
undirbúningsnefndar ráðstefn-
unnar haldinn nýlega i Finnlandi
með virkri þátttöku tslands.
Ef nahagsmálin
Efnahagsmál hafa mikið verið
á dagskrá að undanförnu, enda
eru þau jafnan hið mesta munn-
gæti þrasgefnum stjórnmála-
mönnum. Ég hef litinn áhuga á
þvi orðaskaki og útúrsnúningum,
sem menn hafa látið sér um munn
fara á siðustu dögum, enda hygg
ég, að fólk sé flest orðið heldur
leitt á þeim umræðum. Mér finn-
st, að það séu tiltölulega fá og ein-
föíd atriði, sem fólk þarf að átta
sig á. Það eru lifskjörin, atvinnu-
öryggiðog kaupmáttur teknanna.
Þetta eru allt atriði, sem hvert
mannsbarn skilur og finnur fyrir.
Og það er á þessum atriðum, sem
fólk hlýtur að byggja á sinn dóm
um það, hvort efnahágsmála-
stjórn er góð eða slæm.
Hafa lifskjör hér á landi verið
betri i annan tima en nú? Ég held
ekki. | pramhald á bls. 18