Tíminn - 17.04.1973, Síða 11

Þriðjudagur 17. april 1973.
TÍMINN
11
ETTAN
Viðtal við
Kristján Friðriksson
gervis, sem drýgstur hefur verið
til að halda uppi menningarlegri
og efnahagslegri velferð einstak-
linga og samfélaga. Næst tel ég
matshæfni og dómgreind, sem ég
álit, að sé sett i hættu með of lang-
varandi einangrun og sifelldri
handleiðslu langskólans.
— Þú gerir mjög mikið úr þvi
að skólinn einangri nemendur frá
lifinu?
— Já, ég tel að langskólasetan
geti orðið að eins konar öfug-
skólun með þvi að einangra nem-
endann frá þeirri skólun, sem
lifandi og frjó tengsl við nið strið-
andi lif úti i sjálfri lifsbaráttunni
mundu annars veita ungmenn-
unum. Hún kemur i veg fyrir hina
dýrmætu reynslu, sem nem-
andinn annars gæti öðlast með
þátttöku i eðlilegu starfi með
öðruin aldursflokkum.
— Þú átt við að skólasetan auki
á kynslóðabilið, sem svo mikið er
talað um?
— Já, ég held, að langskóla-
setan sé aðalorsökin sem reisir
járntjaldið eða Kinamúrinn milli
kynslóðanna. En þessi kynslóða-
Kinamúr, ef ég má nefna það svo,
tel ég að sé eitt þeirra fyrir-
brigða, sem sé drýgra en flest
annað til að koma i veg fyrir eðli-
legan þroska nútima æsku.
— Meinarðu að þarna sé ef til
vú.ll eina af orsökum hinna svo-
kölluðu unglingavandamála?
— Já, ein megin orsökin. Hér
er um að ræða bitra reynslu af
uppelsdisaðferðum ýmissa þjóða.
Og þetta vandamál fer vaxandi.
Gallar rikjandi skólastefnu eru
nú sem óðast að koma fram, bæði
hérlendis og erlendis — og að þvi
er virðist nokkurn veginn i rétti
hlutfalli við i hve rikum mæli
langskólasetustefnan nær viðtæk-
ari heljartökum.
— Hefur ekki komið fram
gagnrými á langskólasetu hjá
þjóðum, sem hafa búið lengur við
hana en við?
— J_ú, nú eru sem óðast að
koma fram ýmiss konar andsvör
— nýjar stefnur og nýjar skólatil-
raunir i mörgum löndum, sem
risa gegn langskólasetunni.
Areiðanlega meðfram vegna þess
að hún og unglingavandamálin
eru sett i samband hvort við
annað.
— Þú álitur, að of löng
skólavistgeti leitt til
unglingavandamála, en er ekki
starf nemendanna i skólunum
jákvætt út af fyrir sig?
— Jú, svo langt sem það nær —
og að svo miklu leyti, sem það er
eðlilegt. En þó tel ég einmitt, að
meðal skólaskemmdanna sé sú
reynsla, að langskólasetan virðist
spilla alme nnri starfshæfni ung-
menna, virðist spilla starfshæfni
þeirra, bæði til andlegrar og
likamlegrar vinnu, þ.e. vinnu,
sem nokkrar verulegar kröfur
gerir til þeirra um þolgæði, vand-
virkni og þrek. Orsökin til þessa
mun liggja i þvi, að hæfnin til að
læra að vinna er allmjög bundin
við ákveðið þroskaskeið. Sá sem
ekki lærir að vinna á þvi þroska-
skeiði, sem honum er það eðlilegt,
lærir það ef til vill aldrei. Hann á
á hættu að verða lifstiðarónytj-
ungur. Þjóðfélagið verður af með
vinnuframlag hans og hann
sjálfur glatar tækifærinu til að
öðlast þann ómetanlega
hamingju- og heilbrigðisgjafa,
sem vinnan er.
— Ég reikna með, að margur
mundi vilja spyrja, hvernig það
megi vera, að ,,blessaður” skól-
inn geti valdiö öllum þessum
skemmdum á ungu fólki?
— Ég vil svara þessu með þvi
að gefa lýsingu á þvi, hvernig -
nútimaskólinn kem ur fram við
barnið og unglinginn. Þessi saga
hefst með þvi að barnið er tekið
sex til sjö ára og sagt er við það:
Gakk inn um þessar dyr, sittu á
þessum stól við þetta borð — og
sittu kyrr — og gerðu eins og þér
er sagt. Hvert fótmál er ákveðið
fyrir einstaklinginn, flestar
ákvarðanir eru teknar fyrir hann,
hann á aðeins að laga sig eftir
kerfinu, hann situr fastur i þvi.
Barnið fær til dæmis ekki framar
að vera við sauðburð að vorlagi,
annan enda samstæðunnar. Siðan
saxar. þrýstir, malar og þurrkar
verksrniðjan,og út um hinn enda
hennar koma heykögglar, sem
allir eru svo til eins að löguni og
eiginleikum. Sérkenni hverrar
jurtar, hvort sem um var að ræða
sterkbyggðan snarrótarpunt, fin-
gert sveifgras, arfakló, eða fagra
blómjurt — öllu hefur verið þrýst
inn i sama formið.
— Þú óttast semsagt um sér-
kenni og sérhæfni einstakling-
anna?
— Já, þótt heykögglar séu að
visu ágætt fóðurefni, þá má ekki
beita tilsvarandi aðferð þetar um
er að ræða einsstaklinga, sem
ætla að lifa áfrm, einmitt hver
með sinum sérkennum og sér-
hæfileikum. Þjóðfélagið þarfnast
hinna margbreytilegu hæfileika
þeirra og þeir eiga sjálfir að fá að
njóta þeirra. Núverandi kerfi er
gróðrarstia fyrir mugmennsku-
uppeldi.
— En hvað um þá þekkingu,
sem skólarnir miðla, nú þarf
nútimamaðurinn á mikilli
þekkingu að halda?
— Sá litli þekkingarforði, sem
kann að hafa siazt inn i nemand-
ann i hinum vélræna skóla
nútimans getur hæglega orðið að
eins konar dauðu steinbarni i sál
nemándans, af þvi að reynslu-
þekkingu þá skortir, sem hefði
getað gert þekkingarforðann
lifrænan.
— Áttu við að einangrun
skólans, sem þú minntist á hér á
eða smalamennslu að haustlagi,
þótt það kynni að eiga þeirra góðu
kosta völ, þvi það er búið að
lengja svo skólatimann. Ung-
mennið fær hvergi að vera með i
eðlilegu lifi og starfi annarra
aldursflokka. Barnið einangrast
frá reynslu kynslóðanna, þvi
skólakerfið heimtar það til setu á
stólnum og við borðið fyrrnefnda.
— Ég hef heyrt, að þú hafir likt
skólakerfinu við heykögglaverk-
smiðju. Hvað áttu við með þvi?
— Já, skólakerfið er orðið að
nokkurs konar vélasamstæðu,
sem heimtar sitt hráefni. Mér
finnst ekki fjarri lagi að likja þvi
við einhvers konar fjöldafram-
leiðslu-verksmiðju. T.d. hey-
kögglaverksmiðju. Þar eru
margs konar jurtir settar inn i
Framleióandi á Islandi
Slippfélagið íReykjavík hf
Málningarverksmiójan Dugguvogi—Símar 33433 og 33414
Kristján Kriöriksson.
undan, geri þekkingarforða
nemendans ólifrænan?
— Já, aðeins eðlileg þátttaka
ungmenna i raunhæfu samstarfi
með hinum mismunandi aldurs-
flokkum, ungu fólki, miðaldra og
Framhald á bls. 5
Hetnpd’s
skipamálning getur varnað því
að stál og sjór mætist
Sérfræðingar telja að viðhaldi íslenzkra fiski-
skipa sé ábótavant, og þess vegna gangi þau fyrr úi\.
sér en nauðsynlegt sé. Viðhald kostar peninga, en
vanræksla á viðhaldi er þó dýrari.
Málning er einn þýðingarmesti liðurinn í við-
haldi skipa. Málningin ver skipin ryði, fúa og tæringu.
HEMPELS skipamálning er ein mest selda
skipamálningin á heimsmarkaðnum. Það er engin til-
viljun. Það er einfaldlega vegna þess hve góð hún er.
Tugir vísindamanna í mörgum löndum vinna að stöð-
ugum endurbótum á henni, og þeir hafa búið til marg-
ar tegundir, sem henta við misjafnar aðstæður, þar
á meðal við okkar aðstæður hér á íslandi. Látið mála
skip yðar með HEMPELS skipamálningu og réttu teg-
undinni af HEMPELS og þér munuð komast að raun
um að þér hafið gert rétt.