Tíminn - 16.05.1973, Qupperneq 7

Tíminn - 16.05.1973, Qupperneq 7
Miðvikudagur 16. maí 1973 TÍMINN 7 Útgefandi: Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór- arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson, Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans). Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason. Ritstjórnarskrif- stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif- stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug- lýsingasimi 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuði innan iands, i lausasölu 18 kr. eintakið. Blaðaprent h.f - ■ - 200 ára gömul afturganga Broslegt er að lesa skrif Morgunblaðsins og Visis um stjórnmálaályktun nýlokins lands- fundar Sjálfstæðisflokksins. Bæði blöðin skrifa eins og hér sé eitthvað nýtt og merkilegt á ferð- inni. Sannleikurinn er sá, að mikill hluti ályktunarinnar er hrein grautargerð, sem er framreidd til að gera flokknum fært að vera á vixl hægri flokkur og vinstri flokkur, ihalds- flokkur og frjálslyndur flokkur, auðvaldsflokk- ur og sósialiskur flokkur, en Jónas Kristjáns- son ritstjóri Visis hefur nýlega lýst þvi rétti- lega, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi á undan- förnum árum hagað vinnubrögðum sinum á þann veg, að hann sé þetta allt i senn. Að svo miklu leyti, sem landsfundarályktunin er ekki grautargerð, og reynt er að móta einhverja sérstæða stefnu, þá er þar ekki um annað að ræða en afturgöngu liðins tima. Jóhann Haf- stein játaði lika i lokaræðunni á fundinum, að hin svokallaða sjálfstæðisstefna, sem Mbl. og Visir eru nú að flagga með, væri runnin frá Jóni Þorlákssyni og rekti rætur sinar til Ihalds- flokksins, sem hér starfaði á árunum 1924-’28. Sá maður, sem nýlega er orðinn helzti hug- myndafræðingur Sjálfstæðisflokksins, Jónas Haralz, hefur hins vegar sýnt fram á, að þessi stefna er miklu eldri. í ræðu, sem hann flutti 15. janúar 1946, lýsti hann henni alveg réttilega á þessa leið: „Hér á fslandi er það Sjálfstæðisflokkurinn, sem er málsvari auðvaldsskipulagsins, einkarekstursins og hins svokallaða frjálsa framtaks einstaklingsins. Þegar Sjálf- stæðismenn eru að tala um, að stefna sú, sem þeir kalla Sjálfstæðisstefnu, sé eitthvað sérstaklega íslenzkt fyrir- brigði, þá er það hin mesta fásinna. Að þvi leyti, sem hér er um einhverja stefnu aðræða, þá er hún alþjóðlegt fyrir- brigði. Hún er ekkert annað en hin hér um bil tveggja alda gamla stefna hins óhefta einstaklingsframtaks og af- skiptaleysis þess opinbera af atvinnumálum. Enda þótt þessi stefna hafi á sinum tima haft talsvert til sins ágætis, þá er hún við þá þjóðfélagshætti, sem nú eru rikjandi, orð- in gjörsamlega úreltog gjaldþrota og megnar ekki á neinn hátt að leysa þau aðkallandi þjóðfélagsvandamál, sem fyrir hendi eru”. Það er hægt að fyrirgefa Jóni Þorlákssyni, þótt hann flaggaði með þessari stefnu 1929, eins og Jóhann Hafstein vitnaði til i lokaræðunni. Hún hafði þá ekki beðið sitt mesta skipsbrot þ.e. valdið heimskreppunni miklu. Siðan hefur undantekningalitið verið viðurkennt, að hún sé orðin úrelt og eigi ekki við, nema þá að tak- mörkuðu leyti, i nútimaþjóðfélagi, þar sem nauðsynlegt er að þegnarnir hafi með sér margvislegt samstarf i stað samkeppni og að þjóðfélagið hafi forustu á mörgum sviðum. Mbl. segir, að landsfundarályktunin hafi verið undirbúin af mörgum mönnum i marga mán- uði. Allur árangurinn varð sá, að þeir fundu 200 ára gamla afturgöngu og gerðu hana að fána S jálf stæðisflokksins. Þ.Þ. ERLENT YFIRLIT Breytir Pompidou utanríkisstefnunni? Pompidouismi leysir Gaullista af hólmi Mesmer flytur ræðu. 1 ERLENDUM blöðum er nú meira og meira um það rætt, að Gaullisminn sé liðinn undir lok i Frakklandi, en Pompi- douisminn kominn til sögunn- ar. Einkum hefur þetta komið á dagskrá eftir að Pompidou endurskipulagði stjórn sina að loknum þingkosningunum, sem fóru fram i fyrrihluta maimánaðar. Margir þeirra, sem viku úr stjórninni, voru meðal dyggustu stuðnings- manna de Gaulles, eins og t.d. Debre, sem var varnarmála- ráðherra i fráfarandi stjórn. Hinir nýju menn, sem komu i stjórnina, hafa hins vegar ver- ið.þekktir fyrir að vera miklir stuðningsmenn Pompidous. Flestir eru taldir liklegir til að reyna ekki að fara eigin leiðir, heldur að fylgja fyrirmælum forsetans. Þetta gildir ekki sizt um forsætisráðherrann, Pierre Messmer, sem Pompi- dou fól stjórnarforustuna á siðastl. ári vegna þess, að hann hafði verið einn nánasti samstarfsmaður de Gaulles og fyrir kosningarnar þótti gott að geta haft nafn de Gaulles þannig á oddinum. En Messmer hefur sýnt, að hann starfar sem trúr embættis- maður og er nú jafntryggur Pompidou og hann var de Gaulle áður. Pompidou hefur valið stjórn sina á svipaðan hátt og Nixon valdi sér sam- starfsmenn i Hvita húsið. Þeir eru nær allir eða allir trúlegir til að hlýða forsetanum og sýna honum hollustu i gegn um þykkt og þunnt. De Gaulle gerði meira að þvi, að velja i ráðherrastöður menn, sem höfðu bein i nefinu, og höfðu oft svigrúm til að fara sinar eigin leiðir. Af þessum ástæðum er hin nýja stjórn Pompidous mjög litlaus stjórn. Af ráðherrunum er ekki nema einn maður verulega þekktur og lætur eitthvað að ráði á sér bera, en það er Giscard d’Estaing fjár- málaráðherra. Margt þykir nú benda til, að Pompidou hafi helzt augastað á honum sem eftirmanni sinum. A.m.k. læt- ur hann hilla undir það við ýmis tækifæri, og sumir telja, að þetta geri Pompidou þó af klókindum einum, þvi að hann telji þetta vænlega aðferð til að hafa fjármálaráðherrann sér hliðhollan. HVERS KONAR stefna er svo þessi Pompidouismi, sem talað er um, að sé að leyáá Gaullismann af hólmi? Af stef nuyfirlýsingu rikis- stjórnarinnar að dæma beinist hann að hægfara umbótum á ýmsum sviðum félagsmála. T.d. er lofað lækkun á eftir- launaaldrinum úr 65 i 60 ár, hækkun á lágmarkslaunum, hækkun ellilauna og sjúkra- trygginga o.s.frv. Þá er lofað að stuðla að þátttöku verka- manna i stjórn atvinnufyrir- tækja, en það var eitt af stefnumálum de Gaulles. Þegar þessum og fleiri slikum loforðum urh umbætur i trygginga- og félagsmálum sleppir, er stefnan yfirleitt ihaldssöm. T.d. er lögð áherzla á sterktrikisvald, sem sé fært um að halda uppi ró og reglu. Sumir hinna nýju ráðherra eru þekktir fyrir það, að þeir vilja halda óspektum i skefjum, en þær fara nú aftur i vöxt i Frakk- landi. Einkum eru það stúdentar, sem láta þar bera á ser i mjög vaxandi mæli. Sum- ir spádómar ganga i þá átt, að árið 1968 kunni að endurtaka sig, en þá voru rósturnar svo miklar, að segja mátti, að stjórnleysi rikti um skeið. Þær leiddu til mikils kosningasig- urs Gaullista og dró mjög úr þeim á eftir. Nú eru þær hafnar aftur einkum við háskólana. Þessi óróabylgja stúdenta er þó engan veginn einkennandi fyrir Frakkland eitt, heldur nær til Evrópu allrar, þegar kommúnistarik- in eru undanskilin. Þar hafa stúdentar ekki frjálsræði til þess að láta mikið á sér bera. SUMIR blaðamenn gizka á, að Pompidou fylgi heldur umbótasinnaðri stefnu i félagsmálum sökum þess, að hann vilji nálgast miðfylking- una eða umbótafylkinguna, eins og hún kallaði sig, en hún getur ráðið úrslitum i næstu forsetakosningum, sem eiga að fara fram 1976. Ekki hefur þetta þó enn borið árangur, eips og sést á þvi, að þegar nýlega voru greidd atkvæði i þinginu um traust á stjórnina, greiddu 28 af 34 þingmönnum miðfylkingarinnar atkvæði gegn stjórninni. Traustsyfir- lýsingin var samþykkt með 254 atkvæðum gegn 206. ÝMSIR velta þvi fyrir sér, hvort Pompidouisminn verði eitthvað frábrugðinn Gaullismanum á sviði utanrikismála. Hingað til hef- ur Pompidou fylgt stefnu de Gaulles i stórum dráttum á þvi sviði. Hins vegar þykjast nú ýmsir sjá þess merki, að breyting kunni að vera i vænd- um i þessum efnum. Af þeim ástæðum m.a. beinist nú sér- stök athygli að væntanlegum fundi þeirra Pompidous og Nixons i Reykjavik. Val Pompidous á hinum nýja utanrikisráðherra þykir yfirleitt benda til, að Pompi- dou ætli sér að ráða utanrfkis- stefnunni sem mest sjálfur. Fyrir valinu varð Michel Jobert, sem hefur stjórnað skrifstofu forsetans og gegnt ekki óliku hlutverki og Halde- man hjá Nixon. Pompidou hefur þó ekki likt honum við Haldeman, heldur sagt að hann sé „sinn Kissinger”. Michel Jobert er 51 árs að aldri, fæddur á Korsiku og ólst upp i Marokkó, þar sem faðir hans var embættismaður. Hann bjó sig undir að feta i fótspor föður sins og lauk öll- um þeim embættisprófum, sem til þess þurfti. Arið 1954 vakti hann sérstaka athygli er Mendes-Frances, sem þá var forsætisráðherra, gerði hann að einkaritara sinum. Siðan beindist ekki athygli að honum aftur fyrr en Pompidou gerði hann að skrifstofustjóra sin- um. Það starf hefur Jobert unnið svo i kyrrþey, að ekki hefur verið tekið neitt sérstak- lega eftir honum og þvi kom öllum á óvart, er Pompidou gerði hann að utanrikisráð- herra,en vafalaust hefur hann reynzt Pompidou vel og unnið traust hans fyrst hann fól hon- um þetta vandasama embætti. Um skoðanir Joberts á utanrikismálum er litið vitað annað en það, að hann er fylgjandi náinni samvinnu Evrópurikja og að hann er vinveittur Bandarikjunum, sem er ekki neitt undarlegt, þvi að hann er kvæntur ameriskri konu. EINS OG áður segir, eiga næstu forsetakosningar að fara fram 1976. í fyrri umferð þingkosninga i marzmánuði fengu Gaullistar, eða Pompi- douistar 8.6 millj. atkvæða, en andstæðingar þeirra saman- lagt 13.9 millj. atkvæða. 1 seinni umferðinni fengu Gaullistar hins vegar viða betri útkomu i ýmsum kjördæmum, þvi að miðfylkingin kaus þá með þeim og jafnaðarmenn reynd- ust ótryggir stuðningsmenn, þar sem kommúnisti var i kjöri fyrir vinstri fylkinguna. Eigi að siður eru þessi úrslit merki þess, að Pompidou verður að tryggja sér miðfylg- ið, ef hann á að halda velli, og loforð hans i trygginga- og félagsmálum benda til, að það geri hann sér ljóst. — Þ.Þ.

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.