Tíminn - 12.08.1973, Blaðsíða 15

Nixon Bandarikjaforseti og aöstoðarmaöur hans, Butterfield, sem
fyrstur skýrði frá þvi, að öli samtöi I skrifstofu forsetans i Hvita húsinu
hefði veriö tekin upp á segulband.
Svæðið á tcikning Litill Ráðgjafar
.•Æ\,;unni til hægri^ fundarsaiur forsetans
j, „ .1 . .w=.V. -• V-.-..
£p.
l,S
Austurendi
Vesturendi
ttt-EPHONt TAP 'ÉU4'
fy) KHEHI *.Vw/
-ýVJ

V' .'V r,/
Simahlerunartæki " Segulbandsmiðstöðin
j I Starfs!'
j j manna-
_ j * , herbergi
TLl______ 1_____L
4 forsetaritarar
í 0l_
Fundarsalur r
rikisstjórnarinnar
L—r1 • Hljóðnemar faldir
Hvita húsið (vesturendi)
Þessi mynd sýnir hvar hljóðnemum var komið fvrir i Hvita húsinu.
ar. Og auðvitað spyrja menn
einnig, hvers vegna Nixon hafi
látið taka upp á segulbönd öli
samtöl, sem hann hefur átt við
innlenda sem erlenda menn i
Hvita húsinu.
Einkum hafa veriö nefndar
þrjár hugsanlegar skýringar á
þeirri ákvörðun Nixons, aö af-
henda ekki segulbandsspólurnar:
1. Segulbandsspólurnar eru
þess efnis, að þær myndu eyði-
leggja Nixon, þar sem þær sanna
að Dean, fyrrverandi ráðunautur
Nixons, hefur sagt sannleikann.
Dean á sjálfur að hafa sagt við
vini sina, þegar fréttist um segul-
bandsspólurnar: „Einungis ein
þeirra mun granda forsetanum”
Ekki er heldur hægt að visa al-
gjörlega á bug þeirri afsökun
Nixons, að á segulbandsspólunum
sé að finna vanhugsaðar yfir-
lýsingar um menn, sem, ef þær
væru teknar úr samhengi, gætu
orðið til tjóns. Þetta ætti hins
vegar ekki að hindra það, að
spólurnar væru spilaðar fyrir
luktum dyrum á fundi
rannsóknarnefndarinnar, þar
sem ekki væri hætta á að slikar
yfirlýsingar, úr samhengi, birtust
i fjölmiðlum.
2. Spólurnar sanna, að Nixon
hefur rétt fyrir sér, og að Dean er
þar með lygari. Forsetinn ætlar
að geyma spólurnar þar til öllum
vitnaleiðslum er lokið, og mun
siðan skyndilega og óvænt leggja
spólurnar fram og leggja þannig
andstæðinga sina af velli. Þessi
kenning er að sjálfsögðu borin
fram af þeim, sem trúa á sakleysi
forsetans.
3. Spólurnar eru ekki afhentar
vegna þess, að sérfræðingum þarf
að vinnast timi til að „lagfæra
þær”. Með þessu er átt við, að
sérfræðingar forsetans muni fjar-
lægja orðog setningar, sem koma
sér illa fyrir forsetann, þannig að
spólurnar innihaldi ekkert, sem
mæli gegn framburði forsetans,
ef dómstólarnir neyða hann til að
afhenda þær. Þetta er tæknilega
séð framkvæmanlegt, þótt að visu
sé mjög erfitt að falsa segul-
bandsspólurnar það vel, að sér-
fræöingar geti ekki sýnt fram á að
slik fölsun hafi átt sér stað.
Það hefur reyndar þegar verið
haft orð á þvi innan rannsóknar-
nefndarinnar, að nú, þegar upp-
lýst sé um segulbandsspólurnar,
séu þær gangslausar af ofan-
greindum ástæðum Og það gerir
vissulega aðstöðu Nixons enn
erfiðari, að ef hann neyðist til
þess að afhenda spólurnar og þær
kynnu aö staðfesta orð hans, þá
munu margir þess fullvissir, að
um flalsaðar spólur sé að ræða.
Hvernig hlerunin i
Hvita húsinu fór fram
Fréttin um, að Nixon forseti
hefði látið taka öll samtöl sin i
Hvita húsinu á segulband kom
mjög á óvart. Þau vitni, sem
komið hafa fyrir rannsóknar-
nefndina og kynni hafa haft af
þessu hlustunarkerfi, hafa lýst
þvi i smáatriðum hvernig segul-
bandsupptökurnar fóru fram.
Leynilegum hljóðnemum var
komið fyrir i skrifstofu forsetans i
fundarherbergi rikisstjórnar-
innar, i skrifstofum sérlegra ráð-
gjafa hans, svo sem þeirra Halde-
mans og Ehrlichmans, og i skrif-
stofu við hlið forsetaskrif-
stofunnar, þar sem fjórir forseta-
ritarar höfðu aðsetur. Þá voru
simtæki forsetans tengd við
hlustunarkerfið. Aðsetur for-
setans i Camp David var hlerað á
sama hátt.
Segulbandstækin fóru af stað
þegar simtól var tekiö upp.
Sömuleiðis um leið og einhver
rödd talaði i einhverju þeirra her-
bergja, sem hlerað var. Tækin
stöðvuðust einnig af sjálfu sér 10
sekúndum eftir aö samtalinu
lauk. Þar með var engin hætta á,
aö spólurnar færu til spillis, en
segulbándstækin gátu tekið
stanzlaust i 48 klukkustundir.
Talið er þó, að ávallt hafi verið
skipt um spólu á 24 klukkustunda
fresti. Það gerðu starfsmenn
leynilögreglunnar, sem höfðu
umsjón með hlerunarmiðstöðinni
I kjallara Hvita hússins.
Þegar forsetinn fór úr einu her-
bergi i annað kviknaði ljós i
hlerunarmiðstöðinni jafnframt
þvi sem hljóðnemarnir i þvi her-
bergi, sem hann fór inn i, voru
settir i gang.
Bæði i skrifstofu forsetans og
eins i fundarherbergi rikis-
stjórnarinnar voru sérstakir
takkar, sem forsetinn gat notað
til þess að taka hlerunarkerfið úr
sambandi. Fullyrt hefur verið, að
það hafi forsetinn hins vegar
aldrei gert.
Náðu hverju smáhljóði
Sérfræðingar þeir, sem vitnað
hafa um hlerunarkerfi Hvita
hússins, segja, að hljóönemarnir
hafi verið mjög næmir, og þvi
getað getið upp hvert smáhljóð.
Jafnvel það, sem sagt hafi verið i
hálfum hljóðum, eigi þvi að vera
á segulbandsspólunum.
Hlerunarkerfið mun einnig
vera tiltölulega ódýrt. Hver hljóð-
nemi, sem ekki er stærri en
fingurnögl, mun hafa kostað 11-13
þúsund krónur, en hvert segul-
bandstæki um 400 þúsund krónur.
Gamaldags kerfi?
Sérfræðingar segja, að
hlerunarkerfið i Hvita húsinu sé á
margan hatt gamaldags miðað
við þau tæki, sem framleidd eru
nú á dögum til að komast að
leyndarmálum annarra.
Hið nýjasta hvað simahlerun
áhrærir mun vera svonefndur
„endalegur hljóðnemi”. Þessi
hljóðnemi mun vera minni en
tieyringur, og þegar hann er
settur i simtækið þá hlerar hann
ekki aðeins það, sem sagt er i
simann, heldur einnig samtöl i
herberginu, sem siminn er i.
Hljóðneminn gengur fyrir
raforku frá simtækinu. Hann fer
sjálfkrafa i gang um leið og
hringter i simann. Og hið nýjasta
nýtt i þessu efni, er, að nú er hægt
að hringja i ákveðið simanúmer
án þess að simtækið hringi. Ef
þessi nýi hljóðnemi væri þvi i
sima t.d. Bandárikjaforseta, þá
væri hægt að hringja i simanúmer
hans, án þess að simi forsetans
hringi, og hlusta á allt saman sem
talað er i herberginu, sem simi
forsetans er i.
Það eru einnig aðrir næsta
ótrúlegir möguleikar i hlerunar-
tækninni.
Það er t.d. hægt að hlera hvað
ákveðinn maður, sem stendur út i
horni i stóru herbergi, þar sem 1-2
þúsund gestir eru i kokkteilveizlu,
er aö segja. Þetta er gert með
svonefndum „stefnuhljóðnema”.
Þessum hljóðnema er beint aö
umræddum manni, og tekur hann
einungis við þvi, sem hann segir,
mitt i öllu skvaldrinu.
Og það er ekki einu sinni nauð-
synlegt að koma fyrir hljóð-
nemum i þvi herbergi, sem
ætlunin er að hlera, þvi að nú eru
til hljóðnemar, sem einungis þarf
að beina að glerrúðum umrædds
herbergis. Hljóðneminn nær
öllum samtölum i þvi herbergi
með þvi einu að mæla þann titring
glersins, sem hljóðbylgjurnar
skapa.
Minnir á 1984
En þótt tæknin sé komin Iengra
heldur en hlerunarsérfræðingar
Hvita hússins, þá er það ekki
tæknin sjálf sem mestan óhugnaö
vekur, heldur sá hugsunarháttur,
sem virðist hafa verið rikjandi
meðal s a m s t a r f s m a n n a
forsetans, og jafnvel hjá honum
sjálfum. Watergate-málið hófst
með afhjúpun kiaufaiegrar til-
raunar til að koma leynilegum
hljóönemum fyrir i aöalstöövum
Demókrataflokksins i skrifstofu-
byggingunni Watergate. Þróun
málsins hefur nú m.a. upplýst, að
sjálft Hvita húsið var eins og einn
stór hljóðnemi, Þar var allt tekið
inn á segulbandsspólur — jafnt
samtöl forsetans við samstarfs-
menn sina sem og trúnarðarvið-
ræður erlendra stjórnmáiamanna
við Bandarikjaforseta.
Sú furðulega staðreynd, að
borð, málverk, veggir og loft
Hvita hússins hafi á undanförnum
árum haft hljóðnæm eyru og
hlustað á hvert orð, sem sagt
hefur verið, ' minnir vissulega
óhugnanlega mikið á martröð
George Orwells i bókinni 1984. Og
enn er þó rúmur áratugur þar til
árið 1984 rennur upp. Kannski
verður framtiðarsýn Orwells i
ýmsu likari raunveruleikanum
1984 en margur hyggur nú. —
(EJ. þýddi og cndursagði).