Tíminn - 14.10.1973, Side 19

TMVÍINTÍ
19
Sunnuíagup' lí .'-oktbbei^
Ctgefandi; Framsóknarflokkurinn
Frainkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Auglvsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuöi innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakiö.
Blaöaprent h.f t
•- . ■*
Öflug kynning
Hannes Jónsson blaðafulltrúi gerði á land-
helgisfundinum, sem haldinn var að Hótel Sögu
siðastl. sunnudag, itarlega grein fyrir hinni
margþættu kynningu á landhelgismálinu er-
lendis siðan núv. rikisstjórn kom til valda.
1 fyrsta lagi hefðu ráðherrarnir, einkum þó
forsætisráðherra, sjávarútvegsráðherra og
utanrikisráðherra, átt viðtöl við mjög mikinn
fjölda fréttamanna, bæði hérlendis og erlendis,
auk þess sem þeir hefðu flutt margar ræður og
yfirlýsingar um málið á alþjóðlegúm ráðstefn-
um.
í öðru lagi hefði Einar Ágústsson utanrikis-
ráðherra alveg sérstaklega, svo og ýmsir emb-
ættismenn utanrikisþjónustunnar, talað fyrir
stefnu okkar i málinu á fjölmörgum alþjóða-
ráðstefnum, og yfirleitt ekkert tækifæri látið
ónotað til þess að túlka stefnu okkar og skapa
skilning á henni, auk þess, sem þeir hefðu rætt
við mikinn fjölda erlendra fréttamanna um
málið.
í þriðja lagi hefðu verið gefin út þrjú prentuð
kynningarrit um landhelgismálið og dreift um
allan heim, bæði til fjölmiðla, stjórnarerind-
reka og alþjóðastofnana þ.á.m. Nato, Sþ og
Evrópuráðsins. öll þrjú kynningarritin hefðu
verið gefin út á ensku I stórum upplögum, auk
þess sem eitt þeirra hefði verið gefið út i þýzkri
þýðingu og annað i norskri þýðingu. Félögum,
firmum og einstaklingum hefði verið gefinn
kostur á ókeypis upplagi af öllum þessum upp-
lýsingagögnum. Notuðu margir sér tækifærið
til þess að koma sjónarmiðum okkar á fram-
færi, þar á meðal Stúdentaráð Háskóla íslands,
SÍNE, Alþýðusamband íslands, Samband is-
lenzkra samvinnufélaga, Eimskipafélag ís-
lands, og fjölmörg önnur félagssamtök og
firmu á Islandi.
í f jórða lagi hefðu verið gefnar út 7 f jölritað-
ar upplýsingagreinargerðir um landhelgismál-
ið á ensku til dreifingar og afnota fyrir ræðis-
menn íslands erlendis, islenzku sendiráðin og
aðra málssvara íslands á erlendum vettvangi.
í fimmta lagi hefði verið gerð litkvikmynd
um landhelgismálið, ,,The living Sea”, sem
sýnd hefði verið i sjónvarpi mjög viða um
heim, og hún er til bæði með ensku og þýzku
tali.
í sjötta lagi hefði sendiráðum íslands verið
falið að dreifa i umdæmum sinum öllum ritum,
sem gefin hefðu verið út um landhelgismálið á
vegum rikisstjórnarinnar. Jafnframt hefði
sendiherrunum verið bent á að nota slik tæki-
færi til þess að efna til fréttamannafunda til
kynningar á málinu, og nota þá viðkomandi
gögn sem undirstöðu að kynningunni i hvert
skipti.
í sjöunda lagi hefðu verið farnar allmargar
sérstakar ferðir einstakra manna til þess að
kynna landhelgismálið erlendis.
í áttunda lagi benti Hannes Jónsson á, að
samkvæmt eðli embættis sins hefði hann átt
viðtöl við erlenda frétta- og sjónvarpsmenn i
hundraðatali, bæði heima og erlendis, til kynn-
ingar á málinu, og m.a. haldið daglega frétta-
mannafundi um lengri tima á meðan fjöldi er-
lendra fréttamanna var mestur hér á landi.
Þ.Þ.
Yost skrifar um viðræður í Genf:
Kröfuharka getur
spillt sambúðinni
Rangt að gera þjóðféiagsbreytingar að skilyrði
t'harles W. Yost fyrrverandi sendiherra Bandarikjanna hjá
Sameinuóu þjóóunuin.
HIÐ eitraða kalda strið er
búið að standa i fjórðung
aldar. Knörr bættrar sambúð-
ar Bandarikjamanna og
Sovétmanna er enn næsta
veikbyggt far, sem báðum
aðilum ber að varast að of-
hlaða, ef þvi á ekki að hvolfa
jafnskjótt og það er komið á
flot.
En hvert er þá markmið
bættrar sambúðar?
Það er vissulega ekki breyt-
ing á félagsmálakerfi gagnað-
ilans. Hvor aðili um sig hélt
þetta um hinn meðan á kalda
striðinu stóð, hvort sem sá
grunur hefir verið á rök-
um reistur eða ekki.
Vestrænir menn héldu, að
Sovétmenn væru að reyna að
útbreiða kommúnismann og
ætluðu að ganga af kapital-
ismanum dauðum. Sovétmenn
héldu hins vegar, að ..heirns-
valdasinnar” væru að reyna
að umkringja þá og ætluðu að
kæfa kommúnismann. Ótti
beggja hefir rénað um sinn, en
hann lifir eigi að siður og
gæti ágerzt að nýju með skjót-
um hætti.
HVOR aðili um sig hefir
komizt að þeirri niðurstöðu, að
hann geti ekki gengið milli
bols og höfuðs á hinum án þess
að fara sjálfur sömu leiðina.
Markmið bættrar sambúðar
er þvi að viðhalda og treysta
„friðsamlega tilveru tveggja
félagsmáiakerfa hlið við
hlið”, eins og Sovétmenn
kojast að orði.
Höfuðleiðirnar að þessu
marki eru þessar:
1 fyrsta lagi að hafa hemil á
vigbúnaðarkapphlaupinu og
draga úr þvi.
1 öðru lagi að fjarlægja
smátt og smátt setuliðin,
sem búið hafa um sig i Mið-
Evrópu.
í þriðja lagi að koma á og
efla samskipti i viðskiptum,
tækni, visindum og menning-
armálum, en af sjálfu leiðir,
að slik samskipti efla áhuga
beggja á varðveizlu þeirra og
viðhaldi.
t fjórða iagi eru svo tiðir
fundir stjórnmálamanna á öll-
um áhrifastigum, — einnig
leiðtogafundir — til þess að
koma i veg fyrir nýja árekstra
og kanna ný samstarfssvið.
ÞRÁTT fyrir þessi markmið
erenn mikil freisting að reyna
að hlaða sambúðarfarið skil-
yrðum, sem hvorum aðila um
sig þykja girnileg. Margir
vestrænir menn segja til
dæmis, að ef Sovétmenn
þarfnist vestrænnar tækni jafn
sárlega og af sé látið, hvaö sé
þá á móti þvi að láta þá endur-
greiða hana með þvi að slaka
á sumum verstu hömlunum i
samfélaginu, til dæmis að
leyfa brottflutning fólks úr
landi, hætta að trufla erlendar
útvarpssendingar og heimila
verulega aukin mannleg sam-
skipti? Andrei Sakharoff hefir
af miklu hugrekki varað vest-
ræna menn við þvi að efla
stjórnina i Sovétrikjunum fyrr
en að þessar breytingar eru
komnar i kring.
Einnig kann að vera mikil
freisting fyrir Sovétmenn að
reyna að hlaða sambúðarfarið
sinum skilyrðum annað hvort
strax i upphafi eða siðar. Þeir
kunna að segja sem svo, að ef
vilji vestrænna manna til þess
að draga úr spennunni sé jafn
einlægur og af er látið, sé rétt
að láta þá ganga á undan um
minnkun vigbúnaðar i
Evrópu, hætta að gera hosur
sinar grænar við bandaþjóð-
ir-þeirra i Austur-Evrópu,
knýja tsraelsmenn til þess að
auðsýna Aröbum réttlæti og
vinna Kinverja inn á að semja
við Sovétmenn.
Verði þessi sjónarmið rikj-
andi hjá rikistjórnum aðila
koma til heilar raðir nýrra
ágreiningsefna, draga hlýtur
ört úr sambúðarbatanum og
sennilega skemmur kalda strið
ið á aftur.
TAKMORKUNUM sambúð-
arbata er ætlað að stefna i allt
aðra átt. Ætlunin er að leggja
um sinn aöaláherzluna á þau
mál, þar sem hvor aðilinn um
sig er fyrir sitt leyti reiðubú-
inn að slá nokkuð af fyrri
kröfum til samkomulags, svo
sem takmörkun vigbúnaðar,
öryggi Evrópu og aukin við-
skipti, sem báðum eru til
hagsbóta. Ætlunin er að forð-
ast þau mál eða að minnsta
kosti að fresta þeim málum,
sem hvorugur er reiðubúinn
að breyta og allra sizt eftir
skipunum frá öðrum. Ber
þarna hæst gerð og venjur
félagsmálakerfanna tveggja.
Hinu er ekki að leyna, að
takmarkaöur sambúðarbati
hlýtur með timanum að hafa
allviðtækar afleiðingar. Þess
meira, sem úr spennunni
dregur, þess meiri skipti sem
fram fara á vörum og mönn-
um, þess fleiri sem sameigin-
legir hagsmunir Austurveld-
anna og Vesturveldanna
verða, þess meiri likur eru á,
að þær þrúganir, sem vest-
rænum mönnum þykja
grimmilegastar og bera mest-
an fornaldarblæ, fái einnig
þann blæ i augum Sovétmanna
sjálfra og verði þér smátt
og smátt breytt.
SOVETMÖNNUM kann að
skiljast, að ástæðan til þess,
hve samíélag þeirra er langt á
cftir öðrum samfélögum i
þeim málefum, sem að borg-
urunum sjálfum snúa, jafn
langt og þeir hafa náð i tækni á
hernaðarsvíinu, er einmitt það
járntjald, sem rikisstjórnin
helir komið fyrir i öryggis-
skyni milli þessara tveggja
sviða. Hin miklu afrek i vis-
indum hafa þvi tiltölulega litið
áhrif haft á almenna tækni eða
þjóðfélagiö yfirleitt.
Leiðtogar Sovétmanna
verða ennfremur að gera sér
þess grein i alvöru, að ofsóknir
þeirra á hendur andlegum af
burðamönnum eru liklegar til
að vekja það mikla andúð
meðal vestrænna manna, að
það setji sambúðarbatanum
ákveðnar skorður, hvers svo
sem stjórnir vestrænna rikja
kunna að óska. Andmæli vis-
indaakademiu Bandarikjanna
gegn meðferðinni á Sakharoff
er táknrænt dæmi um aukna
hættu i þessu efni.
VESTRÆNIR menn verða
einnig að varast að reyna að
ná of miklum árangri of
skjótt. Ef reyna ætti með
þrýstingi að utan að hlaða
sambúðarfarið þegar i stað
öllum fjórum höfuðafbrigðum
frelsisins, hlyti það ekki að-
eins að mistakast, heldur yrði
það sennilega til þess að
sökkva þvi. Þarna er efalaust
skynsamlegast að flýta sér
hægt, eins og tiðast á við i
alþjóðamálum.
Við megum ekki verða von-
sviknir, þó að hið ihaldssama
skrifstofuvald Sovétrfkjanna
óttist þróunina, sem við mæl-
um með, og hefði þvi fremur
tök sinenlosi i svip. En þegar
timar liða er sólin liklegri til
þess en vindurinn að fá ferða-
manninn til þess að fara úr
kápu sinni, einsog segir i
dæmisögu Esóps.