Tíminn - 29.11.1973, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Fimmtudagur 29. nóvember 1973.
Fimmtudagur 29. nóvember 1973.
TÍMINN
11
Söngur og dans:
Þáttur
í þjóðlífi
Súkúmafólksins
í Tanzaníu
,,I)ANS minn gleður alla” —
þannig liefst einn af söngvum
Súkúmafólksins i Tanzaniu. Og
siðan segir: „Fólkið gleðst, hvar
sem ég birtist”. Þannig hljóðaði
að minnsta kosti söngur þrjátiu og
tveggja manna söngflokks
Súkúmafólks, sem var á ferð á
Norðurlöndum fyrir skömmu til
þess að kynna einn þátt þjóð-
menningar i Tanzaniu.
Það er um dans Súkúma-
fólksins að segja, að hann er ekki
list, sem aðeins fáir tileinka sér.
Hann er þáttur daglegs lifs, sem
iðkaður er seint og snemma af al-
menningi, sem hrifst af lifi og sál
af söng sinum og dansi. Hljóm-
fallið er meira að segja svo sam-
gróið þessu fólki, að það stundar
vinnu sina i hópum, ef þess er
nokkur kostur, og þá eru bumbur
barðar og sungið.
Eigi til dæmis að erja nýjan
akur með hökum, stýrir verk-
stjórinn vinnuhraðanum með
bumbuslætti og söng, og
hreyfingar allra fylgja hljóm-
fallinu. Söngur, dans og vinna
hefur kynslóð eftir kynslóð verið
nátengt hvað öðru meðal þessa
fólks. Það eitt hefur breytzt, að
nýir söngvar verða sifellt til, og
sumir hverjir þessara nýju
söngva túlka ný lifsviðhorf og
þjóðfélagssjónarmið. Þar er það
nýi timinn, sem kallar i gömlu
formi. Dæmi um það getur verið
söngur, sem hefst á þessa leið:
„Stöndum saman og hjálpum
okkur sjálf — við Tanzaniumenn
verðum að standa á eigin fótum”.
Þetta er æskulýðssöngur, sem á
seinni árum hefur borizt byggð úr
byggð, og er það sjálfstæði lands-
ins og framtiðarvonir fólksins,
sem hér skjóta upp kollinum.
Súkúmamennirnir þrjátiu og
tveir, sem komu til Norðurlanda i
haust, voru ekki menn, sem hafa
söng og dans að atvinnu. Þeir
voru úr röðum ósköp venjulegs
fólks, sem komnir voru til þess að
bregða upp myndum úr lifi
þjóðarinnar eins og það gengur og
gerist. Aðallega voru þetta
sveitamenn, sem eiga heima i
litlum þorpum, en söngurinn og
dansinn er runninn þeim svo i
merg og blóð, að þeir hefðu getað
stigið fram á hvaða leiksvið sem
er. Og hvar sem þeir komu fram,
þessir Súkúmamenn, var hver
einasti aðgöngumiði seldur, svo
að ekki þurftu þeir að kvarta yfir
þvi, að þeir hefðu erindisleysu
langa leið.
Koma Súkúmamannanna var
undirbúin af nefnd, sem starfar
að málum svokallaðra þróunar-
landa, og einkum er tengd rikis-
menntaskólanum i Árósum, þó
með hjálp ýmissa aðila annarra.
AAikil og merk félags- og
byggðarsaga Eyfirðinga
Ármann Dalmannsson:
Byggðir Eyjafjarðar
útgefandi Búnaðarsam-
band Eyjafjarðar
Mikill skriður er nú kominn á
alls konar héraðsútgáfur i land-
inu. Þar eru ekki aðeins að verki
átthagafélög og sögufélög
heimamanna og brottfluttra,
heldur einnig búnaðarfélög og
búnaðarsambönd.
Nú hefur Búnaðarsamband
Eyjafjarðar sent frá sér yfirlits-
verk i tveim bindum um byggðir
Eyjafjarðar, og hefur Ármann
Dalmannsson mest að þvi unn-
ið. Þetta er hið vandaðasta út-
gáfuverk að öllum frágangi,
pappir þykkur og þungur, band
traust og prófarkir vellesnar,
enda hafa um þær fjallað glögg-
ir islenzkumenn, aðallega Árni
Kristjánsson, mennaskólakenn-
ari. Prentverk Odds Björnsson-
ar á Akureyri hefur annazt alla
gerð bókanna. t ritnefnd telst
stjórn sambandsins, en i henni
eru, auk Ármanns, Eggert
Daviðsson og Sveinn Jónsson
Bæði bindin eru rúmar 900
blaðsiður að stærð.
Ármann segir i formála, að á
aðalfundi Búnaðarsambands
Eyjafjarðar 1966 hafi verið
samþykkt tillaga um könnun
möguleika á útgáfu byggðar-
sögu, og stjórnin siðan falið Ár-
manni söfnun heimilda. Hefur
slikt verið mikið eljuverk,
einkum vegna þess, hve vand-
lega var að unnið, og byggöar-
fólki sendar allar bæjarlýsingar
til leiðréttingar.
Fyrra bindið hefur að geyma
félagsmálasögu Eyfirðinga, þá
er búskap og sveitalif varðar,
einnig kaupstaöalýsingar og
hreppa. Eru þarna saman
komnar miklar upplýsingar um
þessi mál með ýmissi töl-
fræði og ljósmyndum. Siðast
i þvi bindi eru til að mynda
skýrslúr frá aldamótum til
1970 um ibúafjölda sveitar-
félaga i sýslunni, heyfeng,
kartöfluuppskeru, búpenings-
eign o.fl. Loks er þar nafnaskrá.
Raunar er svo i báðum bindun-'
um, hvoru fyrir sig, og er það til
hagræðis. Loks fylgir þessu fyrr
bindi vandað landabréf af
Eyjafjarðarsýslu og nágrenni
hennar.
t siðara bindinu eru bæjarlýs-
ingarnar, og er þar farin boðleið
um hreppa sýslunnar, lagt af
stað i Siglufirði og haidið inn
með firði að vestan til innstu
dala og siðan norður austan ár,
og endað á Grimsey. Hver bær
færeina blaðsiðu til umráða, og
fylgir lýsingunni mynd af býli
og ábúendum. I lýsingunni er
fyrst getið heimilisfólks, siðan
lýst byggingum, töðufeng, áhöfn
býlis, iandsháttum og loks drep-
iðá eyðibýli, er i landareigninni
eru. Þá er og getið fasteigna-
mats árið 1970. Samanburður
áhafna á bæjum er tekinn úr
Jarðabók Árna Magnússonar og
Páls Vidalins.
Ármann Dalmannsson
Þegar þessari bók er flett,
opnast mikil nútiðarsaga i
héraði, þar sem ef til vill er bezt
búið á landinu, að minnsta kosti
mjög vel búið. Það vekur at-
hygli, hve húsakostur er yfir-
leitt reisulegur og ræktun mikil.
Þá sést einnig, að ábúendur
eru i langflestum tilvikum
eigendur jarða sinna. Annað er
raunar undantekning.
Slikar byggðasögur sem þessi
eru hin beztu uppsláttarrit fyrir
þá, sem vilja kynnast lifinu i
landinu, og siðari timum verða
þau ómetanlegar heimidlir. Þau
eru ekki aðeins gagnleg eign
heimamönnum, heldur ekki sið-
ur þeim, sem búa annars staðar
á landinu og vilja fylgjast með
þvi, sem gerist utan heipiahaga.
Mest er þó um vert, þegar slik
rit eru unnin af vandvirkni og
kröfuhörku um sannindi efnis og
allan frágang, svo sem er um
þessar bækur. Liklega fást
þessar bækur i mörgum
bókabúðum, en þær má einnig
panta beint frá skrifstofu
Búnaöarsambands Eyjafjarðar
á Akureyri, eftir þvi, sem aðal-
forvigismaður verksins, Ár-
mann Dalmannsson, segir.
Kaupfélag Eyfirðinga hefur
styrkt þessa útgáfu myndarlega
með riflegu fjármagni, og er sá
stuöningur veittur i minningu
Bernharðs Stefánssonar, fyrr-
verandi alþingismanns, sem sat
lengi i stjórn Kaupfélags Eý-
firðinga, og var lengi þingmað-
ur og skeleggur fulltrúi héraðs-
ins i margvislegum framfara-
málum, ekki sizt búnaðarmál-
um. Sýslunefnd Eyjafjarðar-
sýslu hefur einnig styrkt þessa
útgáfu. — AK.
1 einum vinnudansinum sýnir stúlka leirkerasmlöi, og fylgjast tónar og
hreyfingar að.
Vinnudansar voru meðal þess, sem mikla athygli vakti. Hér sjást
menn, sem eru að kveikja eld.
Hárgreiðsla — móðir og dóttir
syngja á meöan. Söngurinn er á
þessa leið: „Haltu áfram aö
dansa faliega, yndislega barn. Ég
er hrifin af fegurð þinni. Ég þrái
þig allar stundir — meðan ég
matast og meðan ég vinn. Þannig
er mér farið”.
.
Dóttirin aö
greiðslunni.
lokinni hár-
Súkúmafóikið malar hirsi I steinkvörnum, margir saman. Ungu stúlkurnar eru ekki fyrr komnar að
kvörnunum en piltarnir bætast i hópinn, og þá er vixlsöngur sunginn og dansspor stigin við vinnuna.
Piltarnir syngja: „Hvers vegna ættum viö ekki aö kvænast?” Stúlkurnar svara: „Æ, þiö eruð svo leiðin-
legir, við viljum ykkur ekki”. Kannski fylgir ekki hugur máli hjá kvenfóikinu, enda virðist myndin
benda til þess, að ekki eigi að taka þessi orð of bókstaflega.
Lokaþáttur I vinnudansi, er allir hópast saman sigri hrósandi.