Tíminn - 01.02.1974, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Föstudagur 1. febrúar 1974.
Tungumálaörðug
leikar Araba
Arabar vilja, að arabíska verði eitt
hinna opinberu tungumála Sþ.
Hinn 2. október s.l. — fjórum dög-
um áður en til striðs kom á milli
Araba og Israela — gengu margir
sendimenn Arabarikjanna hjá Sþ.
á fund Waldheims aðalritara og
kröfðust þess, að arablska yrði
viðurkennd sem eitt hinna opin-
beru tungumála Sþ.
Waldheim skýrði þeim frá þvi,
að það myndi valda Sþ miklum
aukaútgjöldum, eöa sem svaraði
nálægt 350 milljónum íslenzkra
króna, ef bæta ætti nýju tungu-
máli viö þær fimm tungur, sem
þegar eru notaðar hjá Sþ, en það
eru enska, franska, spænska,
rússneska og kinverska.
Sendiherra Libýu svaraði
óðara: — Það borgum við!
En á þessu máli eru fleiri hliðar
en hin efnahagslega og pólitiska.
Arabiska ritmálið hefur að visu
litt breytzt undanfarnar þrettán
aldir og er hið sama meðal allra
Araba, allt frá Indlandshafi til
Atlantshafs, þótt stillinn sé að
sjálfsögðu mismunandi eftir þvi,
hver heldur á penna, rétt eins og
gerist með okkur. Allt frá dögum
Múhameðs spámanns hefur mál-
ið öðru fremur verið einingartákn
allra Araba. Upphaflega var ara-
biskan einvörðugu mál þeirra
þjóða, sem byggðu Arabiu. Þegar
Arabar hófu landvinninga sina
með Kóraninn i hönd, fylgdi tung-
an þeim, og hún sigraði hvar-
vetna aðrar tungur.
Meiri breytingar hafa hins veg-
ar orðið á talmálinu. Nú tala um
120 milljónir manna arabisku, og
500 milljónir að auki aðhyllast
Múhameðstrú og eru þvi kunnug-
ir ritmálinu. Þær 120 milljónir
manna, sem mæla á arabiska
tungu, tala margar sundurleitar
mállýzkur. Mest hefur breytingin
á talmálinu orðið i þeim löndum,
sem áður voru nýlendur, þvi að
þar hefur tunga nýlenduherranna
spillt arabiskunni.
Vegna þessa yrði talsverðum
erfiðleikum bundið að nota ara-
bisku sem opinbert mál hjá Sþ.,
þvi að hætt er við, að erfitt myndi
reynast að skilgreina, hver mál-
lýzknanna ætti að teljast ara-
biska.
Erfiðleikarnir I sambandi við
ritmálið eru hvað mestir i Alsir.
Frakkarriktu yfir landinu I röska
öld og gerðu allt sem þeir gátu til
þess að útrýma arabiskunni, með
þeim árangri, að mikill hluti fólks
i borgum og bæjum talar enn
frönsku eða frönskublending.
Þetta hefur stundum verið til
trafala i samningaviðræðum
Alsirmanna við aðrar Arabaþjóð-
ir, Egypta t.d., og leitt til mis-
skilnings.
Alsirmenn reyna samt allt.sem
hægt er, til þess að ryðja arabisk-
unni braut, þótt þar sé við ramm-1
an reip að draga, þvi að talmálið
verður ekki hreinsað,án þess að
Grikkir sleppa
Fregnir frá Beirut, höfuðborg
Libanon, herma, að Palestinu-
skæruliðarnir tveir, sem ný-
lega voru dæmdir til dauða
fyrir morð á fimm mönnum á
flugvellinum i Aþenu I ágúst-
mánuðis.l., verði náöaðir með
þvi skilyrði, að Palestinumenn
gripi ekki framar til aðgerða
af þessu tagi i Grikklandi.
Libanska blaðið ,,A1
Nahar”, sem skýrði frá þessu,
sagöi að leynilegar viðræður
um máliö hefðu farið fram I
griska sendiráðinu i Beirut.
Skæruliðarnir höfðu verið
dæmdir til dauða af griskum
dómstól fyrir að hafa skotið á
farþega, sem biðu þess að
ganga um borð i flugvél á
Aþenuflugvelli, en þeir héldu,
að farþegarnir væru á leið til
ísraels. 45 manns særðust og
fimm létu lifið fyrir byssukúl-
um skæruliðanna.
Fregnir voru á kreiki um að
palestinsku skæruliðasamtök-
in „Svarti spetember” hefðu
sent griskum yfirvöldum bréf,
þar sem hótað var, að árásir
yrðu gerðar á grlska rikis-
borgara búsetta I Miðaustur-
löndum og Evrópu, ef
Arabarnir tveir yrðu ekki
látnir lausir, en starfsmenn
griska sendiráðsins i Beirut
neituðu þvi, að slikt bréf hefði
borizt.
Arabaríkin styrkja
Afríkuríkin til olíukaupa
Arabisku oliulöndin hafa kom-
ið sér saman um að koma á fót
sjóði, sem ætlað er það hlut-
verk að styrkja Afrikuriki til
oliukaupa, að þvi er Mahmoud
Rayd, aöalritari Arababanda-
lagsins, skýrði frá i Kairó fyr-
ir fáum dögum. Til sjóðsins
eiga að renna sem svarar um
17600 milljónum Islenzkra
króna.
Aöalritarinn skýrði einnig
frá þvi, að i marzmánuði n.k.
yrði opnaður arabiskur banki,
sem ætlað væri að styrkja
Afrikuriki I landbúnaðar og
iðnaðarmálum. Til þess yrði
varið sem svarar um 44000
milljónum islenzkra króna.
Ákvörðun um þetta hvort
tveggja var tekin á ráðstefnu
Araba- og Afrikurikja I Kairó
fyrir skömmu. Ráðstefnuna
sitja fulltrúar tiu arabiskra
oliurikja og sjö rikja, sem
aðild eiga að Einingarstofnun
Afrikurikja.
Afrikurikin hafa farið þess á
leit við arabisku oliurikin, að
þau komi i veg fyrir frekari
verðhækkanir á olíu til Afriku-
rikja.
Flest Afrikurikjanna slitu
stjórnmálasambandi við Isra-
el, þegar októberstriðið geis-
aði, og studdu Arabarikin á
þann hátt. Talið er, að þau lán
og styrkir, sem Arabarikin
hafa ákveðið að veita Afriku-
rikjunum, séu veitt þeim I
þakklætisskyni fyrir þann
stuðzt sé við ritmálið. Þá verða
menn að leita til Kóransins og
fornbókmennta Araba, en þessi
rit eiga engin orð um margt af
þvi, sem séð hefur dagsins ljós
undanfarnar fimm aldir eða svo.
Þótt unnt hafi verið að skrifa
veigamikil og nýstárleg rit á
þeirri tungu fyrir mörgum öldum
um margvisleg efni eins og sagn-
fræði, stjarnfræði, rökfræði og al-
gebru, hrekkur orðaforðinn ekki
til, þegar rita á um ýmsar hinna
nýrri visindagreina, svo að ekki
sé minnzt á fjölda hluta, sem nú
eru hversdagsmatur, en ekki
þekktust á þeim öldum, þegar rit-
málið varð til. Þess vegna hafa
menn orðið að taka upp f jölda út-
lendra orða i ritmálið.
Allt veldur þetta miklum
örðugleikum i skólunum. Nú er
arabiskan ein saman notuð i
yngstu bekkjum I barnaskólun-
um, en þegar fram i sækir, verður
að gripa til frönskunnar. Hún er
notuð við kennslu i stærðfræði og
náttúrufræðum á þriðja ári i
skólunum. Fyrir allmörgum ár-
um var gerð tilraun til þess að
^ •
Arabiska ritmálið hefur lltt breytzt undanfarin 1300 ár. Það veldur
miklum örðugleikum i skólum I Árabaríkjunum.
nota arabiskuna i þeim greinum i
efri bekkjunum, en sú tilraun fór
út um þúfur, þvi að hún reyndist
ekki nothæf i öðrum greinum en
bókmenntum og trúarsögu. Þá er
ekki heldur hægt að skrifa allar
þær kennslubækur, sem þörf er á,
vegna þessara örðugleika.
Alsirmenn eru sammála um, að
hefja beri arabiskuna til vegs og
virðingar á nýjan leik, þótt þá
greini á um, hvernig þvi verði
bezt hagað. Til þessa ásetnings
má rekja tilmæii arabisku sendi-
fulltrúanna um, að arabiskan
vérði eitt hinna opinberu tungu-
mála Sþ. Tæpast er nokkrum vafa
bundið, að slikt myndi flýta mjög
fyrir þvi, að arabiskan öðlaðist
þann orðaforða, sem nauðsynleg-
ur er nú á dögum.
* Jx&jlll (Jy civil
Ætlaði ítalski herinn
að taka völdin um
helgina?
miklar vangaveltur
og sögusagnir
Ætlaði herinn að taka völdin á
ítallu um helgina? Hafi svo verið,
er hættan þá liðin hjá?
Þessar spprningar eru mjög til
umræðu meðal stjórnmálamanna
og fréttamanna á ttallu um þess-
ar mundir, og er andrúmsloftið
mettað óróa og óvissu.
Litlar upplýsingar liggja fyrir
um þá dularfullu atburði, sem
áttu sér stað um helgina. Menn
velta mjög vöngum, en i ljósi
blaðafrétta á ttaliu undanfarna
daga, væri rangt að efast um
sannleiksgildi gamla orðtaksins
um, að sjaldan rjúki, án þess að
eldur leynist einhvers staðar. 1
blaðaumræðum og sögusögnum
er undirtón að finna, sem bendir
til þess, að ástandið sé alvarlegt,
segirfréttamaður Reuters I Róm.
Einkum kemur eftirfarandi vel
fram i leiðurum og fréttum blað-
anna: — Þó að það reynist rangt,
að tekizt hafi að koma i veg fyrir
valdatöku hersins nóttina milli
laugardags og sunnudags, þá
hefði enginn orðið sérlega hissa,
þó að skriðdrekar hefðu ekið upp
að forsetahöllinni.
Það sem vitað er, er þetta: A
sunnudagsnóttina tóku stórir hóp-
ar lögreglumanna og björgunar-
sveita sér stöðu við allar mikil-
vægustu byggingar, s.s.
þinghúsið, útvarpið og flugstöðv-
arnar. Þá voru varðmenn við
heimili helztu stjórnmálamanna.
Blöðin tilkynntu, að svipaðar
aðgerðir hefðu átt sér stað i
Milanó. Torino, Genova,
Bergamo og mörgum stórum
borgum viða um landið.
Skýring innanrikisráðuneytis-
ins á aðgerðunum i Róm var sú,
að lögreglan hefði fengið upplýs-
ingar frá Alþjóðalögreglunni,
Interpool, um að hryðjuverka-
menn ætluðu að láta til skarar
skriða i höfuðborginni.
Lögreglan i Róm sagði, hins
vegar, að allt hefði þetta verið
gert til að fylgjast betur með öku
banninu, sem gekk I gildi kl. 01.00
um nóttina. Hins vegar hafa eng-
ar skýringar komið á aðgerðun-
um úti um landið.
A sunnudagsmorguninn skrif-
aði kommúnistablaðið L’Unita,
að I herbúðum um alla ítaliu
hefðu menn fengið skipanir um aö
veravið öllu búnir. Blaðið bætti
þvi við, aö I hverjum búðum hefðu
yfirmenn hersins haldið fundi og
rætt stjórnmálaástandið I land-
inu. Varnarmálaráðuneytið bar
greinina I blaðinu þegar til baka
og sagði, að enginn grundvöllur
væri fyrir þessum upplýsingum.
En á mánudaginn endurtók
blaðið, að upplýsingarnar væru
réttar, og kæmu þær frá kommún-
ista-hópum, sem einnig hefðu
skýrt blaðinu frá þvi, að leyfi her-
manna hefðu verið afturkölluð
fyrir helgina.
Með þvi að leggja tvo og tvo
saman fékk meirihluti blaðanna
og stjórnmálamannanna það út,
að lögreglan i Róm hefði verið
kölluð út eftir fregnir um,að hluti
hersins væri að undirbúa bylt-
ingu.
Jafnframtkom I ljós, að undar-
legar hernaðaraðgerðir höfðu átt
sér stað næstum um alla ttaliu, að
næturlagi undanfarnar vikur. 1
þessum æfingum hafði verið sett-
ur vörður um hinar og þessar
byggingar.
Það hafa vaknað spurningar
um, hvað allir þessir hermenn
hafi verið að gera öðru hverju á
flugvöllunum við Róm. Þvi hefur
jafnan verið haldið fram af yfir-
völdum, að þar væri um að ræða
að vera viðbúinn, þar sem Inter-
pool hefði grun um að hryðjuverk
væru I aðsigi.
En þær raddir hafa heyrzt með-
al sérfræðinga, að aðgerðirnar á
flugvöllunum séu alls ekki til
varna, heldur einkennist þær öllu
meira af sókn. Yfirmenn gáfu
skipanir með skeiðklukku I hönd-
um, rétt eins og verið væri að æfa
árás.
Hægri öfl á ttaliu hafa fordæmt
allar umræður um þetta og segja,
að þær séu til þess eins að sverta
herinn og skapa nýtt almennings-
álit gegn hægri öflunum.
En vinstri öflin segja, að þó að
þetta kunni allt að vera vitleysa,
sé enginn vafi á þvi, að nýfasistar
séu farnir að hreyfa sig á ný.
Margir telja að lýðræðisgrund-
völlurinn á italiu sé heldur
ótraustur um þessar mundii; og
kemur þar margt til, einkum
fjármálin, sem eru nánast i
kaldakoli og skána litið við oliu-
kreppuna. Þá er verið að
rannsaka reiður. ýmissa manna,
meira að segja máttsettra, i þvi
skyni að komast að þvi, hvort þeir
eru i sambandi við Mafiuna.
Grunur leikur á, að dómarar láti
múta sér unnvörpum,og ekki bæt-
ir slikt álitið á réttarkerfinu.
Blöð á Italiu hafa krafizt gildr-
ar skýringar á aðgerðunum um
helgina — að þagga málið niður
er að sá efasemdum um traust-
leika lýðræðisins, sagði blaðið
Corriera Della Sera I Milanó á
dögunum.
— SB.