Tíminn - 28.05.1974, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Þriðjudagur 28. mai 1974.
Hvað segja þeir um kosningarnar?
Timinn leitaði i gær til
formanna stjórnmála-
flokkanna og Magnúsar
T o ri a Ó1 a f s s o n a r
menntamálaráðherra,
og bað þá að segja álit
sitt á úrslitum bæjar- og
sveitarstjórnakosn-
inganna og lýsa viðhorfi
sinum til komandi al-
þingiskosninga. Urðu
þeir allir við þeim til-
mælum nema Hannibal
Valdimarsson, for-
maður Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri
manna.
Bjartsýnn um úrslit
í alþingis-
kosningunum
Ólafur Jóhannesson, forsætis-
ráðherra og formaður Fram-
sóknarflokksins, sagði:
— Það er staðreynd, að Sjálf-
Ólafur Jóhannesson
stæðisflokkurinn fer með stóra
vinninginn i þessu. Að þvi er
varðar Framsóknarflokkinn hefði
ég væntzt betri kosningaúrslita
miðað við málefnastöðu. Ég held
samt, að við höldum i horfi, og
getum þess vegna verið sæmilega
ánægðir.
Að sjálfsögðu hafa þessi kosn-
ingaúrslit viss áhrif á alþingis-
kosningarnar. Það er t.d. augljóst
mál, að Frjálslyndi flokkurinn
þurrkast út. Miðað við þessar
kosningatölur þá er alveg óráðin
gáta hvað verður um Alþýðu-
flokkinn og Samtökin. Að öðru
leyti held, ég, að það komi svo
mjög sérstök atriði til greina i
sveitarstjórna kosningum að ég
vil ekki draga of sterkar álykt-
anir af niðurstöðum þeirra.
Þannig að ég er þrátt fyrir allt
bjarsýnn um framtið Fram-
sóknarflokksins í alþingiskosn-
ingunum.
Fengum ekki
hljómgrunn
Bjarni Guönason formaður
Frjálslyndá flokksins sagði: —
tlrslit bæjar- og sveitarstjórna-
kosninganna sýna, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur unnið mikið og
Alþýðubandalagið og Fram-
sóknarflokkurinn hafa nokkurn
veginn haldið sfnu. Engu að siður
er heildarmyndin sú af kosn-
ingunum, að þær eru áfall fyrir
félagshyggjufólk i landinu. Ég vil
reyna að skýra þetta á þá lund,
að þarna fléttast saman annars
vegar sá glundroði sem rikt hefur
á vinstri væng stjórnmálanna og
hefur ýtt undir fylgi til Sjálf
stæöismanna. f öðru lagi tel, ég
að stjórn efnahagsmálanna hafi
veriðmeðþeim hætti að þaðhafi
verið eðlilegt, að einhver mótbyr
kæmi gagnvart stjórnarflokk-
unum.
Frjálslyndi flokkurinn beið
mikið afhroð. Hann bauð að visu
aðeins fram í Reykjavik, en engu
að siður er bersýnilegt, að hann
fékk ekki hljómgrunn fyrir mál-
flutning sinn. Ein ástæða þess er
náttúrlega, sú, að þingrofið or-
sakaði mjög skarpar linur i
islenzkum stjórnmálum, og það
var mjög erfitt fyrir smáflokk að
mynda sérstöðu i stjórnmálum
eins og sakir stóðu. Við erum
félagshyggjuflokkur, en gagn-
rýndum efnahagsstefnu rikis-
stjórnarinnar. Þetta leiddi eigin-
lega til þess, að við urðum hálf-
partinn á milli st'óru fylk-
inganna, þ.e.a.s. við sögðum
hvorki já né nei, heldur vildum
við nýja félagshyggjustjórn með
betri stjórn á fjármálunum, en
við höfum ekki haft styrk til að
láta þá rödd heyrast nægilega
mikið, eða kjósendur hafa ekki
viljað hlýða á þá rödd.
Það er bersýnilegt, að vinstri
menn í landinu þurfa að þjappa
sérbetur saman og horfast í augu
við staðreyndir, og þeir þurfa líka
að læra að stjórna fjármálum.
Það er ekki nóg að heita bara
vinstri menn og kannski stjórna
eins og hægri menn i fjármálun-
um.
Frjálslyndi flokkurinn var til-
raun til að veita kjósendum nýjan
valkost, og hann hefur i raun og
veru gert skyldu sina að þessu
leyti. Aðalatriðið er það, að kosn-
ingarnar nú um helgina verði
þjóðinni til heilla.
Flokksstjórn Frjálslynda
flokksins verður kölluð saman til
að taka afstöðu til þess, hvort
flokkurinn stendur að framboði i
alþingiskosningunum eða ekki.
Við munum ræða viðhorfin eins
og þau eru núna. Það liggur alveg
ljóst fyrir, að Frjálslyndi flokk-
urinn hefur ekki fengið hljóm-
grunn hjá kjósendum fyrir mál-
flutning sinn, og við munum að
sjálfsögðu vega þetta og meta.
En eitt er ljóst, að vinstri menn
þurfa að fara að standa saman og
reynda að vinna bug á þeirri óein-
ingu, sem verið hefur meðal
þeirra.
— Telur þú að Sjálfstæðismenn
vinni einnig á i alþingiskosn-
ingunum 30. júni?
— Mér sýnist það á öllu. Þetta
er svo mikil fylgisaukning, að
Bjarni Guðnason
jafnvel þótt eitthvað fari frá þeim
aftur þá held ég að hann vinni á
einnig þá. Þetta er svo stutt til
kosninga. Einnig viröast þeir
hafa unnið á herferöinni Variö
land. Þeir hafa getað notaö það i
varnarmálunum.
Vísbending um
meðbyr í alþingis-
kosningunum
Gcir Hallgrimsson formanni
Sjálfstæðisflokksins fórust orð á
þessa leið:
— Það leikur ekki vafi á að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur unnið
stórsigur nú i sveitarstjórnakosn-
ingunum. Árangurinn i
Reykjavik varð betri en nokkru
sinni áður, við fengum 57,8%
atkvæða. Þessi sókn lýsir sér
einnig i kosningaúrslitum um allt
land. Við höfum nú 50,5%
atkvæða á öllu landinu. Og við
teljum okkur hafa ástæðu til að
ætla, að þetta sé visbending um
Geir llallgrimsson
meðbyr i alþingiskosningunum,
og við erum þvi bjarsýnir á að ná
miklum og góðum árangri i þeim.
— Áliturðu að Varið land hafi
eflt Sjálfstæðisflokkinn?
— Ég tel, að það séu ýmsar
ástæður til þessa sigurs, Auk
sterkar aðstöðu i sveitar-
stjórnarmálum sé hér um að
ræða viðhorfið til landsmála, og
þá ekki sizt efnahags og varnar-
mála,semhafi aukið fylgi okkar.
Ég vona að baráttugleði Sjálf-
stæðismanna aukist við þessa
velgengni, og hún auki okkur
kraft i starfinu fyrir alþingis-
kosningarnar.
Kosningasamstarfið
misheppnaðist
gersamlega
Gylfi Þ. Gíslason formaður
Alþýðuflokksins sagði eftir-
farandi:
— Ég tel heildarniðurstöðu
þessara kosninga ekki vera vis-
bendingu um það, hvernig úrslit
muni verða i alþingiskosningum.
Það er greinilegt, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur hagnazt á and-
stöðu sinni við rikisstjórnina, og
er sigurvegari kosninganna fyrst
og fremst sem stjórnarandstöðu-
flokkur. Ástæða þess, að Alþýðu-
flokkurinn hefur ekki notið
stjórnarandstöðu sinnar, er að
minu viti sú upplausn og sú
sundrung, sem verið hefur að
myndast i islenzkum stjórn-
málum á undanförnum vikum og
dögum, og sú staðreynd, að kosn-
ingasamstarfið við Samtök
frjálslyndra og vinstri menn
hefur misheppnazt gersamlega.
Þess vegna er nú enginn vafi á
þvi, að Alþýðuflokkurinn mun i
alþingiskosningunum bjóða einn
fram i öllum kjördæmum. Hann
hélt velli þar sem hann gerði það i
kosningunum á sunnudaginn var.
t alþingiskosningabaráttunni
mun hann leggja megináherzlu á
að jafnaðarstefna verði áfram að
Gylfi Þ. Gislason
vera traust og ábyrgt afl i
islenzkum stjórnmálum.
Alþýðuflokkurinn er eini flokk-
urinn, sem hefur haldið merki
islenzkrar jafnaðarstefnu á lofti,
og við munum i kosningunum
heita á alla þá, sem sjá og skilja,
að það merki má ekki falla, að
ganga til liðs við Aiþýðuflokkinn.
— Verður þú í framboði
i Reykjavik?
— Ákvörðun um það verður
tekin á fundi fulltrúaráðs flokks-
ins i kvöld.
Úrslitin ekki
dfall fyrir
stjórnarflokkana
Ragnar Arnalds: formaður
Alþýðubandalagsins tók svo til
orða: — Stóra breytingin i
þessum kosningum er fylgis-
aukning Sjálfstæðisflokksins, en
það er sérstaklega eftirtektar-
vert, að hún er fyrst og fremst á
kostnað hinna sameiginlegu lista
Alþýðuflokksins og Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna,
sem biðu mjög stórfellt fylgis-
hrun, miðað við atkvæðamagn
þessara flokka i siðustu kosn-
ingum. Fylgisaukning Sjálf-
Ragnar Arnalds
stæðisflokksins i Reykjavik og á
Akureyri nemur nokkurn veginn
alveg sama hlutfalli og tap eða
hrun þessara aðila.
Ég tel alveg fráleitt að tala um,
að þessi úrslit séu áfall fyrir nú-
verandi stjórnarflokka. For-
maður Sjálfstæðisflokksins hefur
reynt ab halda þvi fram, og sjálf-
sagt reyna þeir Sjálfstæðismenn
að halda áfram að segja, að þetta
sé áfall fyrir rikisstjórnina, en
ég endurtek fylgisaukning Sjálf-
stæðisflokksins er greiniiega
fyrst og fremst fenginn hjá
Alþýðuflokknum og Hanni-
balistum, en hún kemur ekki frá
núverandi stjórnarflokkum.
Framsóknarflokkurinn hefur að
visu heldur tapað fylgi, en at-
kvæðaaukning Alþýðubandalags-
ins gerir talsvert betur en að
bæta tap samstarfsflokksins upp.
Útkoman hjá Alþýðubandalaginu
er viðast hvar góð, og sums
staðar með miklum ágætum. t
fjórum stærstu kaupstöðum er
um fylgisaukningu að ræða, og á
þessum stöðum hefur Alþ.bl.
fengið 3 ný sæti. Útkoman er að
visu heldur lakari á örfáum
stöðum, en þar hafa úrslitin
löngum verið mjög tvisýn, og til
dæmis á Siglufirði unnum við
siðast með fárra atkvæða mun
þann mann, sem við töpuðum
núna. 1 Neskaupstað eru úrslitin
hins vegar sérlega glæsileg fyrir
Alþ.bandal., og viða annars
staðar er um ágæta sigra að
ræða.
Útkoman hjá flokki Bjarna
Guðnasonar er einmitt ljós vottur
þess, að kjósendur eru mjög tor-
tryggnir á allt þetta smaflokka-
moð, sem verið hefur i óvenju-
legri gerjun nú seinustu vikurnar.
Bæjarstjórnarkosningarnar i
Reykjavik eru að visu alltaf
nokkuð sérstaks eðlis. Sjálf-
stæðisflokkurinn lagði á það
megináherzlu að hagnýta sér
glundroðakenninguna marg-
frægu, og varð sérstaklega vel
ágengt i þetta sinn, ekki sizt
vegna atburða siðustu vikna. En
við þessar aðstæður var þetta
sem sagt mjög gott i Reykjavik
hjá Alþ.bandal., að halda sinu og
vel það. Varöandi fylgishrun
jafnaðarmannalistanna, þá er
það alveg sérlega athyglisvert,
þegar það er haft i huga, að það
var ekki aðeins Alþýðuflokkurinn
og stuðningsmenn Hannibals,
sem stóðu að þessum lista. Bæði
Möbruvallahreyfingin og stuðn-
ingsmenn Magnúsar Torfa hvöttu
kjósendur til þess að kjósa J-
listann, en hann fékk þó ekki
nema 3034 atkvæði i Reykjavik,
eða innan við 7% af atkvæðunum,
þegar allt þetta lið leggur saman
krafta sina sameiginlega. Hvað
verður þá þegar þessi öfl bjóða
fram að minnsta kosti i tvennu
lagi i alþingiskosningunum? Ef
við skiptum þessu atkvæðamagni
jafnt, eins og jafnaðarmönnum
sæmir, koma aðeins rétt um 1.500
atkvæði i hlut hvors aðila, en til
þess að koma að mönnum i þing-
kosningum, verða flokkar að fá
einhvers staðar menn kjörna, og
Reykjavik hefur hingað til þótt
öruggasti staðurinn til þess að
flyta móðurskipinu að, en til þess
þarf nú næstum 4 þúsund atkvæði.
Eftir þessum úrslitum að dæma
gæti svo farið — ég er ekki að
segja að það verði — en það gæti
svo farið að eftir næstu alþingis
kosningar verði hér aðeins þrir
flokkar: Sjálfstæðisflokkurinn,
Framsóknarflokkurinn og
Alþýðubandalagið.
— Hvað heldurðu um úrslit al-
þingiskoninganna I júni?
— Fyrir hönd Alþýðubanda-
"lagsins er ég ótvirætt bjartsýnn.
Ég held lika, að af úrslitunum
nú geti kjósendur dregið þann lær
dóm — hvilik nauðsyn er á þvi að
vinstri menn'i landinu skipi sér
ekki i marga smá flokka, heldur
fylki sér um þá flokka, sem aug-
ljóslega hafa mest traust meðal
vinstra fólks i landinu. Linurnar
hafa verið að skýrast óvenju-
mikið siðustu mánuði og vikur.
Það stendur núna yfir tvisýn
barátta á milli hægri og vinstri i
islenzkum stjórnmálum, og
Ihaldsöflin fylkja sér þétt um
Sjálfstæðisflokkinn. Þá mega
vinstri menn ekki láta eitt einasta
atkvæði fara til spillis, heldur
verða þeir að einbeita sér að þvi
að gera Alþýðubandalagið,
forystuaflið á vinstri væng stjórn-
málanna, sem allra sterkast.
Magnús Torfi ólafsson
Vonandikann
borgarstjórnar-
meirihlutinn í
Reykjavík með
sigurinn að fara
Magnús Torfi ólafssonmennta-
málaráðherra sagði: — Kosn-
ingaúrslitin eru viðast hagstæð
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, sér-
staklega i Reykjavik, og er von-
andi, að borgarstjórnarmeiri-
hlutinn kunni vel með sigurinn að
fara. Ófarir J-listans eru öllum
sem hann studdu vonbrigði og
sýna, að hugmyndin um sam-
einingu Alþýðuflokksins og Sam-
takanna verður ekki hespuð af i
snarti, vegna þess eins að kosn
ingar reki á eftir. Auðvitað halda
Sjálfstæðismenn þvi fram, að úr-
slit sveitarstjórnakosninganna
boði svipaða niðurstöðu af al-
þingiskosningum, en reynslan
sýnir, að þar getur allt annað
orðið uppi á teningnum.
SJ