Tíminn - 10.10.1974, Page 9

Fimmtudagur 10. október 1974.
TÍMINN
9
pólsku togarana, sem keyptir
hafa veriö þar, en þeir eru sjö
talsins. Þá höfum við flutt inn frá
Póllandi timbur, járn, stál, land-
búnaöarafuröir, kartöflur, niöur-
soöna ávexti og grænmeti, súkku-
laöikex ekki sizt hiö þjóðkunna
Prinspóló og loks pólskt vodka og
fleiri áfenga drykki.
Fyrstu sjö mánuði ársins nam
innflutningur okkar frá Póllandi
945,5 milljónum islenzkra króna,
en á sama tima fluttum viö þang-
að út vörur fyrir 946,9 milljónir
kr. En viöskipti landanna á þessu
ári munu fara yfir tvo milljarða.
Margvisleg menningartengsl
hafa skapazt meö íslendingum og
Pólverjum. Fjöldi íslendingar fer
til Póllands árlega, þar af um 50
ferðamenn aö jafnaði. En að
meðaltali koma hingaö um 100
Pólverjar á ári, en tæpast nokkrir
ferðamenn.
íslenzkar bókmenntir hafa ver-
iö þýddar á pólsku allt frá því á
18. öld. Godek segir okkur, að á
árunum 1741—1969 hafi 116 þýö-
ingar á islenzkum verkum veriö
gefnar út i Póllandi, en þar er
ekki um eins marga bókatitla
að ræða, þar sem ýmsar bækur
hafa komið út oftar en einu sinni.
Af Islenzkum bókum, sem komið
hafa út á pólsku siöan 1969 má
geta um Land og syni eftir Ind-
riða G. Þorsteinsson. Laxdæla
hefur nú komið út i fyrsta sinn á
pólsku. Og Svartfugl Gunnars
Gunnarssonar, sem kom út á
pólsku 1932, kemur I endurútgáfu
á þessu ári. Þá hefur Kristnihald
undir jökli verið þýtt á pólsku.
1973 voru fimmhundruð ár liðin
frá fæðingu stjörnufræðingsins
Kópernikusar og var þess veg-
lega minnzt i Póllandi og einnig

Gzeslaw Godek, Danuta, Józefa og Jacek
hér á landi. M.a. voru fluttir hér
fyrirlestrar og blaðagreinar birt-
ust I islenzkum blööum i tilefni
þess atburðar.
Pólski hljómsveitarstjórinn
Bodan Wodisco dvaldist hér fjór-
um sinnum og starfaði með Sin-
fóniuhljómsveit íslands i tið
Godeksfjölskyldunnar, en hann
hafði verið hér fyrir þann tima
einnig.
Og þegar talað er um menning-
artengsl má heldur ekki gleyma
þeim fjölmörgu pólsku kvik-
myndum, sem sýndar hafa verið i
islenzka sjónvarpinu, þ.á.m.
framhaldsmyndaflokkunum
Kloss höfuðsmaður og nú Bænd-
urnir. Danuta og Jacek höföu upp
á einu bindi samnefnds skáld-
verks I islenzkri þýðingu Magnús-
ar Magnússonar frá 1949, fengu
hana að láni á bókasafni og lásu á
islenzku, en þau voru spennt að
fylgjast með sjónvarpsgerð þess-
arar miklu skáldsögu.
Danuta og Jacek eru hrifin af
félagslifinu i islenzkum fram-
haldsskólum. Þau eru búin að
vera á busaballi i MR i haust og
sama dag var Jacek tolleraður
svo hressilega að allar tölur fóru
úr fötunum hans og peysan rifn-
aði. í Póllandi eiga þau nú eftir að
eignast nýja félaga, þvi þau hafa
litið samband haft við leiksystkini
sin þar á árunum, sem þau voru
hér. Þau halda kannski að strang-
ari reglur gildi i skólum i Póllandi
en hér, t.d. um klæðaburð, hár-
greiðslu og klippingu.
Þau systkin eru bæði sannir
Vesturbæingar og i KR. Hann
hefur leikið knattspyrnu, en seg-
ist vera að mestu seztur I helgan
stein nú. En Danuta leikur hand-
bolta með KR og ekki er okkur
grunlaust um að hún háfi verið að
koma af æfingu þegar hún kom
inn rjóð og hraustleg til að spjalla
við okkur.
Jacek er andans maður lika og
fæst við ljóðaþýðingar. Hann og
Þrándur Thoroddsen lögðu sam-
an krafta sina og þýddu á pólsku
nokkur ljóð eftir Jónas Hall-
grimsson, sem flutt voru i vetur i
pólska útvarpinu, en i sama þætti
var einnig leikin tónlist með trió-
inu Þrjú á palli.
Danuta og Jacek vilja alls ekki
fara til Varsjár. I Gdansk vilja
þau búa, — þvi að hún er nær Is-
landi! Og þar er lika engin meng-
un eins og i Varsjá, okkur er ekki
um stórborgir. Þau eru sannfærð
um, að þau muni hitta islenzka
vini sina aftur bæði hér og I Pól-
landi.
Við þökkum Godekfjölskyld-
unni ánægjuleg kynni og óskum
góðrar ferðar.
SJ
-
„Kvennaáríð"
undirbúið
Frímerki og ráðstefna um konur
í atvinnulífinu
Sennilega verður ekki stefnt
þangað manngrúa til margra
daga hátiðarhalds. Og liklega
ekki eins dags heldur, á annan
hátt en þann, að þar mæti fulltrú-
ar héraðanna, prófastsdæmanna,
veglegur hópur lærðra og leikra
til þess að minnast merkasta við-
burðar Islenzkrar sögu, syngja
þar messur og fylla Almannagjá
lofgerðarsöng, likt og fyrrum. Og
með þá sannfæringu i brjóstinu,
að þá væri bjartara yfir landi og
lýð en nokkru sinni.
Hefurðu séð Hörgár-
brúna?
Þetta var þrálát spurning
þeirra, sem höfðu verið svo lán-
samir að hafa séð þessa furðu-
smið, sem vigð var með mikilli
viðhöfn um sl. aldamót, og þótti
stórkostleg samgöngubót. Hengi-
brú yfir Hörgá! Hvilikt undur!
Enda þóttust þeir nokkuð, er séö
höfðu, að upplitsdjarfari miklu en
hinir, sem þess höfðu farið á mis.
Og aldrei held ég að gengið hafi
meir fram af mér en þá, er ég leit
þetta undursamlega mannvirki.
Og fjarri þvi að mig furðaði
jafnmikið á að sjá lengstu hengi-
brú veraldar, hálfri öld síðar.
En nú er sú Hörgárbrú horfin
og önnur fullkomnari komin i
hennar stað, ásamt öllum smá-
brúnum hér og þar, sem einu
sinni þóttu stórar. Þannig má
segja að sé hin eölilega
framvinda I þessum efnum. Og sú
stórkostlegust, sem hér blasir við
mér á þessu viðburðarika sumri.
Þvi að nú er ég staddur á
„Brúnum miklu”, sem ég vil
kalla svo, sem harla fáir munu
hafa trúað fram til þess, að
nokkurntima yrðu til yfir vötnin
miklu á Skeiðarársandi.
Hvilikt undur! Og nú stend ég
hér furðu lostinn yfir þessum
mannvirkjum öllum, þakklátur
hamingjunni að ég fékk að lita
Snorri Sigfússon
þessa tröllasmið úr Islenzkum
huga og höndum. Og ég er stoltur
yfir þeirri dirfsku og bjartsýni, er
að baki liggur, þvi að allir virðast
ánægðir með, hvernig þessum 800
milljónum króna, sem til þess
þurfti, er varið. Og það er þá
fyrst, þegarslikterorðaði tölum,
sem einstaklingum úr mannhafi
stórþjóðanna kann að blöskra
slikt framlag sem þetta, 4000
krónur á hvert einasta
mannsbarn i landinu. Svo var um
tengdason minn, ameriskan
doktor, sem horfði með okkur á
þetta mikla mannvirki og lang-
þráðu samgöngubót, og fannst þá
mikið til um þetta framlag, er
hann skildi, hvað slikt kostaði
hvern einstakling hins fámenna f
samfélags.
En mér verður litið til jökuls-
ins, hins mikla ógnvalds og böl-
valds,og spyrsjálfan mig.eins og
liklega flestir munu gera:
Standast þessi mannvirki ógnir
og trylling flóða og jakahlaupa
frá þeirri heljaruppsprettu? Og
mér finnst sem þessir hugvit-
sömu og djörfu verkfræðingar og
verkamenn hafi oft þurft aö
steyta hnefann gegn jöklinum og
tauta fyrir munni sér: „Við skul-
um sigra þig, hvernig sem þú
lætur”, til þess að geta hamast
viö þetta verk, haldið voninni og
trúnni á varanleik þess. Og það
ætti þvi að vera heilög skylda og
föst venja allra þeirra, sem nú og
siðar bruna yfir þessar brýr, að
biðja þess af heilum hug, að öllum
þeim, sem komu þessu i verk,
mætti verða að þeirri trú sinni.
En svo verður manni hugsað til
hestsinsþess margblessaða þarfa
þjóns, sem um allar aldir þurfti
að glima við þessi og önnur jökul-
vötn upp á líf og dauða vegna
þjónustunnar við manninn. Ætti
nú ekki að reisa honum þarna
veglegt minnismerki, helzt
beggja megin sandsins, með
siðustu vatnagarpana á baki, þá
Hannes á Núpsstað að vestan og
Odd í Skaftafelli að austan.
Það væri vissulega
verðskuldaður heiður, báðum
aðilum sýndur, hesti og manni.
Og sæmdar viðfangsefni fyrir
hestamannafélögin að hafa fram-
kvæmd um, með stuðningi allra
góðra manna.
Og nú er vist bezt að slá botninn
i þessar hugleiðingar um sumarið
góða, og þakka fyrir sig. Þvi að
vlst er um það, að margt er að
þakka.
SJ-ReykjavIk
„Kvennaársnefndin”, sem
stofnuð var að tilhlutan
„Menningar og friðarsamtaka
islenzkra kvenna” hefur beint til
B.S.R.B. óskum um samstarf i
tilefni „kvennaársins 1975”. Þá
hefur nefndin og M.F.Í.K. lagt til,
að vegna framkvæmda og
starfsemi á „kvennaárinu” verði
skipuð nefnd undir forsæti ráðu-
neytisstjóra menntamálaráðu-
neytisins, er verði skipuleggjandi
og ráðgefandi. Lagt er til að leitað
sé tilnefningar af háifu A.S.t. og
B.S.R.B., en aðrir i nefndina
verði skipaðir samkvæmt til-
nefningu þeirra samtaka, er
ráðuneytið hefur þegar snúið sér
til. Þá hafa „Kvennaársnefndin”
og M.F.t.K. lagt til við póstmála-.
stjórnina að gefin verði út fri-
merki i tilefni „kvennaársins”.
Tillagan er á þá leið aö fri-
merkin verði tvö, og beri myndir
þeirra mæðganna Brietar Bjarn-
héðinsdóttur og Laufeyjar
Valdimarsdóttur. Þessar tvær
forystukonur voru ekki aöeins
✓
frumkvöðlar i baráttu kvenna
fyrir almennum þegnréttindum,
heldur voru þær einnig stofn-
endur verkakvennafélaga og
Laufey Valdimarsdóttir sat stofn-
þing „Alþjóðasambands lýð-
ræðissinnaðra kvenna” og er þvi
meðal stofnenda okkar samtaka.
„Kvennaársnefndin” óskar
eftir samstarfi við B.S.R.B. um
ráðstefnu um kjör þeirra kvenna,
sem eru virkar i atvinnulifinu.
Verkefni ráðstefnunnar gætu
m.a. verið.
a) að gera úttekt á kjörum þeirra
kvenna, sem starfa hjá riki og
bæjum, miðað við aðra starfs-
hópa i atvinnulifinu,
b) að leita nýrra leiða, sem leitt
gætu til raunverulegs launa-
jafnréttis kvenna og karla.
c) að koma á framfæri réttinda-
og hagsmunamálum, sem ekki
eru beinlinis launamál, en
varða þó kjör kvenna á vinnu-
markaöinum og á einstökum
vinnustöðum.