Fréttablaðið - 04.02.2005, Blaðsíða 16

Innanflokksátök miðjuflokkanna í
íslenskum stjórnmálum eru nú
komin á slíkt flug að þau skyggja
algerlega á önnur pólitísk átök í
landinu. Er nú svo komið, að næst
því að vera framsóknarmaður í
Kópavogi er það heppilegast fyrir
pólitíska átakafíkla að gerast liðs-
maður í Samfylkingunni. Slags-
mál um formennsku og forustu í
stjórnmálaflokkunum tekur
vissulega á sig ólíkar myndir eftir
því hverjir eiga í hlut, og ef til vill
má segja að þessi átök endur-
spegli þá pólitísku menningu, sem
varðveitt er í ólíkum flokkum.
Því kemur það í raun ekki á
óvart að þegar menn ræða um
hugsanlega aðför að Guðna
Ágústssyni varaformanni Fram-
sóknarflokksins og fleirum, að þá
skuli sú baráttan taka á sig ýmis
einkenni eða minni úr fornsögun-
um. Uppistandið og átökin í Kópa-
vogi er til marks um þennan eig-
inleika. Þar snýst liðssafnaðurinn,
að sagt er, m.a. um langtímafram-
gang þeirra bræðra Páls og Árna
Magnússona og hafa bæði þeir og
andstæðingar þeirra staðið í því
að safna liði á bæjum vítt um
sveitir rétt eins og fornkappar og
sjálfstæðir bændur gerðu á þjóð-
veldisöld. Og Kópavogskaflinn í
höfðingjaslag flokksins bendir
raunar til að framsóknarmenn séu
að skrifa sína eigin Njálu, því eig-
inkonur höfðingjanna leika lykil-
hlutverk í framvindu sögunnar.
Þær fyrtast við ef þær njóta ekki
þeirrar stöðu sem þær telja sér
sæma. Þær vilja engar hornkerl-
ingar vera og una því illa að vera
sagðar viljalaus verkfæri í hönd-
um húsbænda sinna. Hvassastar
eru þær þó gagnvart öðrum kon-
um í flokknum og hugsanlega
kemur að því að þær láta vega
pólitíska húskarla eða stela mat-
arbirgðum – hver veit?
Samfylkingarmegin hins vegar
hafa átökin tekið á sig nokkuð
aðra mynd. Þar hafa bæði formað-
urinn og varaformaðurinn reynt
að halda umræðunni á kurteisis-
legum nótum og stundum tekist
það. Átökin eru þó engu minni en
hjá framsóknarmönnum í Kópa-
vogi þó þau séu ekki alltaf sýni-
leg. Herferðir fylkinga Ingibjarg-
ar Sólrúnar og Össurar um að
greiða atkvæði í netkönnunum
eru meðal þess sem verið hefur í
gangi auk annarra klassískra
meðala í slag sem þessum. Stóra
bomban féll þó hér í Fréttablaðinu
í gær þegar niðurstöður skoðana-
könnunar, sem sýnir yfirburða-
stöðu Ingibjargar Sólrúnar í þess-
um slag, voru birtar. Þegar þessar
línur eru skrifaðar hafa ekki kom-
ið fram nein opinber viðbrögð frá
stuðningsmönnum Össurar við
þessum niðurstöðum, en líklegt er
að þeim sé ekki skemmt. Könnun
sem þessi hefur gríðarlega skoð-
anamótandi áhrif og styrkir mjög
verulega vígstöðu Ingibjargar
Sólrúnar, sem þess foringjaefnis
sem „fólkið vill sjá“. Könnunin
setur þessari baráttu líka ákveð-
inn ramma þar sem Össur er litli
aðilinn og þarf að sækja á, en
Ingibjörg Sólrún kemur út eins og
prinsessan sem fólkið vill, en er
um stundarsakir hneppt í álög
embættisleysis – hún er fjalla-
svanurinn með klippta vængi.
Þetta er hinn pólitíski veruleiki
þrátt fyrir að könnunin hafi alls
ekkert snúist um það hvaða for-
ingja „fólkið vill sjá“. Könnunin
snerist um það hvort þeirra Öss-
urar eða Ingibjargar fólk taldi lík-
legra til að vinna. Það var ekkert
spurt um hvor frambjóðandinn
það vildi að ynni. Ólíklegt er þó að
í umræðunni verði gerður mikill
greinarmunur á þessu tvennu og
eflaust gerir Össur sjálfur sér
manna best grein fyrir því. En
það er fleira sem Össur getur
bent á varðandi þessa uppstill-
ingu. Auk þess að draga fram
hvað nákvæmlega var verið að
spyrja um, þá skiptir það miklu
máli fyrir Össur að þeir sem tóku
þátt í könnuninni eru ekki endi-
lega flokksbundnir Samfylkingar-
menn. Könnunin endurspeglar
með öðrum orðum sjónarmið mun
víðari hóps heldur en mun taka
þátt í sjálfu formannskjörinu.
Kjósendur Samfylkingarinnar
eru ekki endilega flokksbundnir
og almennt virðast menn sam-
mála um að kjörþokki Össurar
aukist því innar í flokksmaskín-
una en komið er. Það þarf því ekki
að vera öll nótt úti enn fyrir Öss-
ur. En þessi staða kallar á mjög
skapandi taflmennsku af hans
hálfu ef hann á að eiga séns á
sama tíma og Ingibjörg Sólrún er
komin með pálmann í hendurnar.
Gamli orðtaksleppurinn um að
vika sé langur tími í stjórnmálum
á þó svo sannarlega við í þessari
glímu, hvað þá fjórir mánuðir.
Það eru ekki miklar líkur til
þess að á meðan borgarastyrjald-
ir af þessu tagi geisa innan flokk-
anna muni pólitísk átök um hug-
myndafræði og ólíkar stjórnmála-
stefnur ólíkra flokka ná sér á
strik. Þegar síðan bætist við
flokksþing Framsóknar og for-
mannskjör Samfylkingar og
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
í haust, þá er ljóst að þetta ástand
mun einkenna stjórnmálin lung-
ann úr árinu. ■
U m síðustu helgi birtist hér í Fréttablaðinu athyglisverðgrein eftir Kára Stefánsson, forstjóra Íslenskrar erfða-greiningar. Greinin var nokkurs konar ritdómur um ára-
mótaannál sem Hallgrímur Helgason rithöfundur skrifaði fyrir
Fréttablaðið um helstu atburði síðasta árs þar sem Davíð Oddsson
og fjölmiðlamálið komu meðal annars mjög við sögu. Fannst Kára
lítill sómi að annál Hallgríms og færði ýmis rök fyrir þeirri skoð-
un sinni.
Grein Kára var um margt bráðskemmtilegt innlegg í umræðu
dagsins, sérstaklega þegar haft er á bak við eyrað að hann er í
þeirri óvenjulegu stöðu að teljast til eins af einkavinum Davíðs
Oddssonar en að hafa jafnframt tekið þá ákvörðun á sínum tíma að
kaupa hlut í fjölmiðlafyrirtæki sem þessi sami vinur hefur lengi
haft á opinbera andúð. Nú er Kári að vísu ekki lengur hluthafi í
fyrirtækinu sem gefur út Fréttablaðið og rekur Stöð 2, en hann var
í hluthafahópnum þegar átökin um fjölmiðlafrumvarp Davíðs
Oddssonar stóðu sem hæst á síðasta ári. Og um þau hatrömmu átök
hafði Kári þetta að segja í grein sinni:
„Það er svo önnur spurning hvers vegna fjölmiðlafrumvarpið
var svona óvinsælt. Ein ástæðan er vafalaust sú að frumvarpið var
meingallað, önnur að Davíð rak málið af óbilgirni og smekkleysi og
sú þriðja sem vegur ekki minnst er sá linnulausi áróður sem
ákveðnir fjölmiðlar ráku gegn frumvarpinu. Þetta var áróður af
því magni og þunga að hann hefði sjálfsagt nægt til að breyta fjalli
og er í sjálfu sér ástæða þess að sett séu lög um fjölmiðla á Íslandi
í þeim tilgangi að koma í veg fyrir að þeir beygli heimsmynd þjóð-
arinnar til þess að þjóna þröngum hagsmunum fárra.“
Það eru vonbrigði að Kári Stefánsson setji á prent viðlíka full-
yrðingar og koma fram í þriðja lið þessarar tilvitnunar og full
ástæða til þess að rísa upp til varnar íslenskum blaðamönnum. Með
því að segja að þörf sé á lögum um fjölmiðla svo þeir geti ekki þjón-
að „þröngum hagsmunum fárra“ lætur Kári liggja að því að íslensk
blaðamannastétt meti meira hagsmuni þeirra sem eiga fjölmiðlana
en eigin prinsipp. Þetta er gróf móðgun sem ekki er hægt að sitja
þegjandi undir.
En þetta er svo sem ekki ný skoðun sem birtist í orðum Kára.
Ýmsir stjórnmálamenn hafa lengi haldið álíka málflutningi á lofti.
Stjórnmálamönnunum er hins vegar ákveðin vorkunn þar sem þeir
falla í þá gryfju að halda að vinnuumhverfið á fjölmiðlum sé eins
og þeirra þar sem þeir mega eiga von á að þurfa að kyngja eigin
sannfæringu þegar hún rekst á flokkslínuna, eða eiga ella yfir
höfði sér andúð flokksfélaganna eða jafnvel útskúfun.
Kæri Kári, ég get fullyrt að íslenskir blaðamenn eru almennt
sjálfstæðari en íslenskir þingmenn sem virðast sumir hverjir ekki
víla fyrir sér að styðja mál sér þvert um geð til þess að geta spilað
með sínu liði. Ekki ætla okkur blaðamönnum slíkt. ■
4. febrúar 2005 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Um fjölmiðla, þingmenn og sjálfstæðar skoðanir.
Til varnar
blaðamönnum
FRÁ DEGI TIL DAGS
Með því að segja að þörf sé á lögum um fjölmiðla
svo þeir geti ekki þjónað „þröngum hagsmunum
fárra“ lætur Kári liggja að því að íslensk blaðamannastétt
meti meira hagsmuni þeirra sem eiga fjölmiðlana en eigin
prinsipp. Þetta er gróf móðgun sem ekki er hægt að sitja
þegjandi undir.
,, Í DAGÁTÖK Í SAMFYLKINGU OG FRAMSÓKN
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Það eru ekki miklar
líkur til þess að á
meðan borgarastyrjaldir af
þessu tagi geisa innan
flokkanna muni pólitísk
átök um hugmyndafræði og
ólíkar stjórnmálastefnur
ólíkra flokka ná sér á strik.
,,
Tímabil innanflokksátaka
Heilbrigðar auglýsingar
Lögð hefur verið fram tillaga á Alþingi
um að auglýsingar lækna, tannlækna og
annarra heilbrigðisstétta sem og auglýs-
ingar heilbrigðisstofnana verði heimilað-
ar. Flutningsmaður er Ágúst Ólafur
Ágústsson alþingismaður Samfylkingar-
innar. Samkvæmt gildandi lögum er öll-
um heilbrigðisstéttum og -stofnunum
óheimilt að auglýsa starfsemi sína. Telur
Ágúst að þetta komi í veg fyrir að
almenningur geti fengið nauð-
synlegar upplýsingar um heil-
brigðisþjónustu. Sjúklingar
verði að treysta á umtal,
ímynd og orðróm
þegar þeir velji
sér heilbrigðis-
þjónustu. Al-
menningur eigi þess oft kost að velja á
milli lækna og heilbrigðisstofnana sem
keppa um þjónustu og aðstöðu fyrir al-
menning þrátt fyrir að í flestum tilvikum
sé það ríkið sem greiðir fyrir þjónustuna.
Enn ríkari ástæður telur Ágúst fyrir því
að afnema auglýsingabann hjá tann-
læknum þar sem þeir hafi frjálsa gjald-
skrá. „Á sínum tíma var auglýsingabann
talið nauðsynlegt vegna fámennis í land-
inu og kunningsskapar og talið halda
uppi aga innan stéttarinnar. Flutnings-
maður telur að þessi rök eigi ekki við í
dag, hafi þau einhvern tímann átt við.
Núverandi auglýsingabann sé sömuleið-
is erfitt og flókið í framkvæmd.“
Klippið hér...
Ólíklegt er að aðrir en allra athugulustu
lesendur Fréttablaðsins hafi tekið eftir
smáletursorðsendingu sem fylgdi opnu-
auglýsingu frá flugfélaginu Iceland Ex-
press sem birt var í gær í tilefni þess að
nú er að hefjast beint flug félagsins til
Frankfurt í Þýskalandi. Efst vinstra megin
á 16. síðu í blaðinu stóð „Kappsamir
starfsmenn Icelandair klippið hér“. Var
auglýsingin öll römmuð inn með skær-
um og punktalínum til leiðbeiningar.
Þetta er greinilega sneið til Flugleiða en
mikla athygli vakti á dögunum þegar
fréttist af því að starfsmenn félagsins á
ferðakynningu á Spáni hefðu klippt aug-
lýsingu frá Iceland Express út úr opin-
berum landkynningarbæklingi Ferða-
málaráðs sem þar var dreift. Rétt er að
geta þess að Flugleiðir hafa beðist af-
sökunar á atvikinu.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
16-17 leiðari 3.2.2005 22.03 Page 2