Tíminn - 10.01.1975, Blaðsíða 9

Föstudagur 10, janúar 1975.
TÍMINN
9
/
'ímwm
i

Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i iausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Viðræður um
ERLENT YFIRLIT
Er stjórnarferill
Brézjnefs á enda?
Hann hefur verið varfærinn og hægfara stjórnandi
nýja kjarasamninga
Samkvæmt ósk Alþýðusambands Islands munu
senn hefjast viðræður fulltrúa frá samtökum
vinnumarkaðarins um nýja kjarasamninga, en
næstum öll verkalýðsfélögin hafa notað sér
gengislækkunarákvæðið til þess að segja upp þeim
kjarasamningum, sem voru gerðir siðastl. vetur.
Af hálfu Alþýðusambandsins eða verkalýðsfélag-
anna hafa enn ekki verið lagðar fram beinar kröf-
ur, en i áiyktunum þessara aðila hefur komið
fram, að höfuðatriðið sé að tryggja atvinnuörygg-
ið, en þar næst að tryggja hlut láglaunafólksins.
Jafnframt beri svo að stefna að þvi, að tryggja
sem fyrst hliðstæð kjör og fengust með samn-
ingunum á siðastl. vetri.
Samkomulagshorfur munu að sjálfsögðu fara
mjög eftir þvi, hvernig þessari stefnumörkun
verður fylgt i framkvæmd. Allir munu vera sam-
mála um, að höfuðatriðið sé að tryggja næga at-
vinnu. Enn hefur rikisstjórninni tekizt að tryggja
næga atvinnu, en það verður stöðugt örðugra, enda
sjást nú viða glögg hættumerki, t.d. i byggingar-
iðnaðinum. Reynsla frá öðrum löndum, t.d. Dan-
mörku, hefur sýnt, að byrji atvinnuleysi á annað
borð, getur það magnazt á skömmum tima. Höfuð-
skilyrði þess að afstýra atvinnuleysi er að undir-
stöðuatvinnuvegirnir stöðvist ekki vegna þess að
of mikils sé krafizt af þeim. Yfir þeim vofir einnig
sú hætta, að verðlag á aðfluttum rekstrarvörum
þeirra haldi áfram að hækka en verðlagið á út-
flutningsvörum þeirra lækki enn. Haldist sú öfug-
þróun, verður ekki hjá þvi komizt, að einhver
kjaraskerðing eigi sér stað.
Af þeim ástæðum, sem hér eru raktar, má það
vera ljóst, að nú er ekki grundvöllur fyrir almenna
kauphækkun. Annars er atvinnuleysi og aukinni
verðbólgu boðið heim. Hitt er jafn nauðsynlegt, að
tekið verði til rækilegrar athugunar, hvernig hægt
sé að firra láglaunastéttirnar sem mest kjara-
skerðingu, án þess að atvinnuleysi og aukinni
verðbólgu sé boðið heim. Þetta er enn sjálfsagðara
vegna þess, að hlutur þeirra var fyrir borð borinn
við gerð siðustu kaupsamningaognauðsynlegt er
þvi að jafna kjörin meira að nýju. Þetta er hins
vegar erfitt úrlausnar, eins og efnahagsástandið
er. útilokað er þetta þó ekki, ef vilji er fyrir hendi.
Hér þarf rikisvaldið vafalaust að koma til skjal-
anna og vera samtökum vinnumarkaðarins til að-
stoðar. Þess ber að minnast, að brotið var blað I
þessum efnum, þegar sett voru bráðabirgðalög um
sérstakar láglaunabætur á siðastl. ári. Þar hafði
Ólafur Jóhannesson og Framsóknarflokkurinn
forustu, en þetta mál fékk strax góðan stuðning
núv. forsætisráðherra og flokksbræðra hans. Efa-
laust er, að rikisstjórnin hefur fullan vilja til að
gera það, sem i hennar valdi er i þessum efnum. 1
þessu sambandi er ekki úr vegi að vitna til þeirra
orða forseta Alþýðusambandsins, að kjarabætur
felast i fleira en kauphækkun.
Margt bendir til, að kreppuástandið i heiminum
haldi áfram að versna næstu mánuði og það getur
bitnað á okkur með ýmsum hætti. Meðan svo árar,
skiptir mestu að reyna að tryggja atvinnuöryggið
og verja hag láglaunafólks svo sem kostur er.
Annað verður að biða betri tima. Þetta verða að
vera meginmarkmið aðila vinnumarkaðarins og
rikisvaldsins i sambandi við þá samningagerð,
sem nú er að hefjast.
Leonid I. Brézjnef.
SIÐUSTU dagana hefur
gengið margs konar orðrómur
um heilsufar Leonid
Bre’zjnefs, leiðtoga rússneska
kommúnistaflokksins og
helzta valdamanns Sovét-
rikjanna. Tilefnið er það, að
hann frestaði fyrirhugaðri
ferð sinni til Kairó um miðjan
þennan mánuð. Fyrst var
einkum gizkað á, að þetta
hefði stafað af ósamkomulagi
milli Egypta og Rússa, en
siðar gaus upp orðrómurinn
um veikindi Brézjnefs. Ýmist
hefur verið sagt, að hann hefði
fengið lungnabólgu og þyrfti
að fara vel með sig, eða að
hann hefði hvitblæði og væri
jafnvel ráðgert að hann leitaði
til bandariskra sérfræðinga.
Það hefur ýtt undir þennan
orðróm, að Brézjnef hefur
ekkert komið fram opinber-
lega að undanförnu, að þvi
undanskildu, að hann mætti i
fyrradag við útför móður
sinnar, sem lézt fyrr i vikunni.
Þetta er annars ekki i fyrsta
sinn, sem orðrómur gengur
um að Brézjnef sé ekki heilsu-
hraustur. Þess þótti sjá merki,
þegar hann heimsótti franska
forsetann i byrjun desember
siðastl. að hann væri ekki
alveg heill heilsu. Annars þarf
þetta ekki að hafa stafað af
öðru en að hann væri þreyttur.
En Brézjnef hefur jafnan ver-
ið vinnuhestur hinn mesti og
siðustu árin hafa bætzt við
mikil ferðalög með tilheyrandi
samkomum og veizluhöldum
Aldurinn er lika farinn að
segja til sin, en Brezjnef varð
68 ára 19. desember siðastl.
A SIÐASTLIÐNU hausti
var þess all rækilega
minnzt i fjölmiðlum utan
Sovétrikjanna að 10 ár voru þá
liðin siðan Krustjoff var steypt
af stóli og Brézjneff varð
valdamesti leiðtogi Sovét-
rikjanna eða aðalritari
kommúnistaflokksins, en það
hefur verið valdamesta
embættið i Sovétrikjunum frá
upphafi byltingarinnar. Eftir
fráfall Stalins, var það ætlun
forráðamanna Sovétrikjanna,
að enginn einn þeirra yrði eins
valdamikill og Stalin var, en
mjög sótti i það horf siðustu
valdaár Krustjoffs. Það
mun hafa verið ein ástæða
þess, að Brézjnef og félagar
hans véku honum frá völdum.
Fyrst á eftir var reynt að láta
lita svo út, að þrir leiðtogar
Sovétrikjanna væru nokkuð
jafnir að völdum, eða þeir
Brézjnef, Podgorny og
Kosygin. Fljótt sótti þó i það
horf, að Brézjnef var bersýni-
lega valdamestur þeirra.
Segja má, að þetta hafi orðið
augljósara með hverju árinu,
sem hefur liðið. Gleggst hefur
þetta sézt á þvi, að það er
Brézjnef, sem mætir fyrir hönd
Sovétrikjanna, þegar leiðtog-
ar stórveldanna koma saman,
þótt það ætti samkvæmt vest-
rænum venjum að vera annar-
hvor þeirra Podgornys eða
Kosygins.
í TILEFNI af 10 ára ferli
Brézjnefs sem valdamesta
manns Sovétrikjanna, ræddu
fjölmiðlarnir ekki sizt um það,
hvernig honum hefði farið
stjórnin úr hendi. Þótt ekki
væri hægt að segja, að niður-
stöðurnar væru lofsamlegar,
voru þær frekar jákvæðar.
Brézjnef hefur ekki leyft eins
mikið frjálsræði og orðið var
siðustu valdaár Krústjoffs, en
hann hefur ekki heldur horfið
til stjórnarhátta Stalins.
Frekar má segja, að hann hafi
reynt að þræða hér meðalveg.
Hins öfluga miðstjórnarvalds
flokksvélarinnar gætir enn á
öllum sviðum, en þó hefur
verið slakað til, t.d. á þann
hátt, að uppreisnargjarnir
einstaklingar geta frekar látið
til sin heyra nú en áður. Þeir
eiga nú meir á hættu að vera
sendir úr landi en i vinnubúðir
eða á geðveikrahæli. Lifskjör
almennings hafa tvimælalaust
batnað verulega á þessu tima-
bili, mikið hefur verið gert til
að bæta úr húsnæðisleysinu og
framleiðsla neyzluvöru hefur
aukizt og vörurnar batnað.
Þannig hefur áreiðanlega
miðað i rétta átt á ýmsum
sviðum i stjórnartið
Brézjnefs. Það hefur verið
stefnt að þvi, að lagfæra og
bæta ýmsa hluti, án þess að
hrófla þó við kerfinu. Þvi
hefur verið komizt svo að orði
um Brézjnef, að hann væri
hægfara ihaldsmaður, gæddur
þó nokkrum framfaravilja. En
þess verður að gæta, að risa-
veldi, sem byggt er á mörgum
ólikum þjóðflokkum eins og
Sovétrikin, verður að gæta sin
fyrirstórum sveiflum og örum
breytingum. Þá gæti meira
hrunið en ætlazt er til. Þess
vegna útheimtir kerfið var-
færni og ihaldssemi, en verður
þó að geta fullnægt vissum
framfarakröfum. Það var ótt-
inn við veikleika kerfisins,
sem vafalaust réði mestu um,
að Brézjnef beitti hervaldi tií
að hindra of miklar og óráðnar
breytingar i Tékkóslóvakiu.
Hins vegar hafði hann lært af
þvi, að slik ihlutun Rússa
mæltist ekki vel fyrir, og þvi
hafði hann önnur og hyggilegri
tök, þegar hann studdi að þvi
að Gierek leysti Gomulka af
hólmi i Póllandi.
SIÐUSTU ÁRIN hefur
Brézjnef látið alþjóðleg
málefni meira og meira til sin
taka og þykir nú vist, að hann
sé helzti talsmaður þess i
innsta hring rússneska
kommúnistaflokksins, að
stefnt sé að bættri sambúð við
Vestur-Evrópu og Bandarikin.
Öneitanlega hefur orðið veru-
leg breyting til bóta i þeim
efnum siðan Brézjnef tók við
forustu Sovétrikjanna. Þar er
fyrst að nefna samningana við
Vestur-Þýzkaland, samninga
fjórveldanna um Vestur-
Berlin, margháttaða
samninga milli Sovétrikjanna
og Bandarikjanna, ásamt
stóraukinni og sivaxandi
verzlun Sovétrikjanna við
vestrænu rikin. Af þessu má
draga þá ályktun, að Brézjnef
geri sér ljóst, að friðsamleg
sambúð við vestrænu rikin, sé
ekki siður hagur Sovét-
rikjanna en þeirra, en við
þetta kann svo einnig að
bætast ótti við Kina i fram-
tiðinni. Hvað, sem menn
kunna annars að hafa um
Brézjnef að segja, er það
ótvirætt, að sambúð austurs
og vesturs er nú stórum betri,
en hún var fyrir 10 árum.
Orðrómurinn um veikindi
Brézjnefs, ásamt þvi að hann
nálgast sjötugsaldurinn, hefur
ytt undir ágizkanir um
hugs-nlegan eftirmann hans.
Þekktur ameriskur blaða-
maður, Michael Parks, sem
þekkir vel til i Sovétrikjunum,
taldi að Brézjnef myndi helzt
kjósa Andrei Kirilenko sem
eftirmann sinn, einkum þó ef
hann yrði að láta af völdum
fljótlega, en sá galli er á
þessu, að þeir Brézjnef og
Kirilenko eru janfaldrar, en
sá siðarnefndi er talinn heilsu-
betri. Kirilenko mun þvi varla
koma til greina ef Brézjnef
stjórnar i nokkur ár enn.
Newsweek nefndi nýlega Yuri
Andropof, yfirmann leynilög-
reglunnar (KGB), sem likleg-
an eftirmann Brézjnefs. Hann
er sextugur að aldri og virðist
njóta hylli Brézjnefs. Það get-
ur ráðið miklu um framtið
Sovétrikjanna og raunar alls
heims, hver eftirmaður
Brézjnefs verður, en mörgum
finnst orðið öryggi i þvi, að
maður eins og Brézjnef heldur
nú um stjórnvöl Sovét-
rlkjanna. Þ.Þ.
Þ.Þ.