Tíminn - 17.04.1975, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 17. april 1975.
TÍMINN
5
Nýting dveitu-
og flæðiengja
landsins
Nýlega flutti Þdrarinn
Sigurjdnsson alþm. athyglis-
veröa þingsályktunartillögu
um athugun á þvi, hvort ekki
sé unnt og timabært að nýta
betur en nú er gert áveitu- og
flæðiengi landsins til fdður-
framleiðslu, en áveitu- og
flæðiengin eru ekki nýtt nema
að litlu ieyti hérlendis.
i framsöguræðu með tillögu
sinni sagði Þórarinn m.a.:
„Vitað er,
að allt fram
að árinu 1932
var meirihluti
heyöflunar
iandsmanna
tekinn af ó-
ræktuðu landi,
og sennilega
að stærstum
hluta á engjalöndum. Fyrstu
heyöflunarskýrslur, sem ég
veit um, eru frá árinu 1882, og
var þá engjaheyið 2/3 hlutar
heymagnsins. Árið 1932 er það
orðið rúmiega helmingur af
heymagninu, sem afiað er á
landinu, en 40 árum seinna,
eða árið 1972, er það ekki
nema 0,5% af heyskapnum.
Hefur þvi stöðugt dregið úr
fdðuröflun af engjalöndum, og
þá sérstaklega eftir að tilbú-
inn áburður kom á markaðinn
og stórvirkar vélar og tæki
voru tekin i þágu ræktunar og
heyöflunar. Nú, þegar við ráð-
um yfir stöðugt betri og meiri
vélakosti til þess að nýta
engjaiöndin, og tilbúinn á-
burður hefur farið stöðugt
hækkandi I verði, og aldrei
meira en nú, er fyllilega á-
stæða til að sú athugun fari
fram, sem hér er lagt til, með
flutningi þessarar þingsálykt-
unartillögu. Svo og vegna
þess, að ekki hefur farið fram,
svo ég viti, gagngerð athugun
á þvi, hvort þessar harðgerðu
fdðurjurtir séu ekki sam-
keppnisfærar við aðra fóður-
framleiðslu, með þeirri tækni,
sem við ráðum nú yfir.
Vísindalegar
dveitutilraunir
Jafnframt þvi, að gerð væri
athugun á efnainnihaidi fdðurs
af engjalöndum, væri æski-
legt, að fram færi athugun á
þvi, hvort raunhæft væri að
nota einhverja tegund af til-
búnum áburði til þess að auka
uppskeruna, t.d. með því að
blanda honum I áveituvatn
eða dreifa honum á annan
hátt. Telja má vist, að áveitur
séu elztu jarðræktarfram-
kvæmdir sem þekktar eru, eða
svo hefur verið talið. Hér á
landi munu^veitur hafa verið
stundaðar siðan á landnáms-
öld, og þá aðallega til frjóvg-
unar, þdtt eitthvað hafi þær
verið notaðar til vökvunar.
Ekki er mér kunnugt um, að
hér á landi hafi farið fram vis-
indalegar áveitutilraunir. Má
0 Indriði G.
„Hvað þvi viðkemur að ég hafi
notað í bókinni orð og orðastef,
sem Tómas á að hafa viðhaft i
réttar prófum, þá hef ég ekki gert
það, enda tel ég, að mál Tómasar
hafi tekið mörg ár, og tímafrekt
hefði verið fyrir mig að leita uppi
og fara i gegnum þau réttar-
skjöl,” sagði Indriði G. Þorsteins-
son.
„Hins vegar getur verið, að
munnlegar geymdir, sem fljóta
manna á milli, komi fram i skáld-
sögunni. Ég tel mig ekki hafa
farið út fyrir nein þau mörk, sem
prentfrelsislög heimila. Ef svo
færi, þá þyrfti vist að segja
lögbann á helftina af skáldsögum,
sem gefnar hafa verið Ut á
íslandi.”
það þd merkilegt heita, þar
sem þjóðin hefur varið miklu
fé I áveitufyrirtæki á liðnum
árum. En þrátt fyrir vankunn-
áttu okkar um hagnýtingu á-
veituvatna, hafa áveitur þó
um aidirnar verið hinar
traustustu stoðir landbúnað-
arins, þar sem þær hafa verið
notaðar. Mest hefur verið veitt
á mýrarlönd og flóa, og hefur
uppskeram jafnan stóraukizt
við áveiturnar, og mun al-
gengast, að fengizt hafa 10—30
hestburðir af hektara, en þó I
sumum tilfellum meira.
Flóadveitan
Fyrstu áveiturnar munu
hafa verið einstaklingsfyrir-
tæki, og mun áhugi manna
hafa verið meiri á áveitufram-
kvæmdum en túnrækt allt
fram á 20. öld, og hafa áveitur
tiðkazt um allt land meira og
minna. Stærsta áveita lands-
ins var Flóaáveitan, en á
henni var byrjaö 1922, og var
veitt á Flóann i fyrsta sinn
1927. Var hún þá talin stærsta
áveitan i Evrópu, norðan
Alpafjalla. Lengd skurða I
Flóaáveitunni mun hafa verið
um 300 km. Flóðgarðar voru
um 800 km, og ábúendur, sem
bjuggu við þetta áveitusvæði,
voruum 200. Áveitan á Flóann
jók uppskeruna mjög mikið,
og varð til þess að búskapur-
inn tók miklum framförum.
Gróðurfarið tók miklum
breytingum. Mýrarstörin og
gulstörin voru algengastar, og
reyndust að flestra dómi gott
fóður og ódýrt, þangað til
þurrkun mýranna og tilbúinn
áburður kom til sögunnar.
Eftir það hefur stöðugt dregið
úr nýtingu áveitunnar. Upp-
skeran á áveitusvæðinu varð
árvissari, og höfðu vetrar-
hörkur og vorkuldar litil áhrif
á uppskeruna. Nú er Flóaá-
veitan lítið sem ekkert notuð
til áveitu, en skurðakerfið
meira og minna notað til
framræslu. t ölfusi mun þó
ennþá vera heyjað i flestum
árum eitthvað á engjum, sem
veitt hefur verið á, og eflaust
viða um landið. Tel ég, að
sjálfsagt sé, að nú þegar verði
undirbúin sem vlðtækust at-
hugun á þessari fóðuröflunar-
leið, svo að úr þvl fáist skoriö,
hvort æskilegt sé að auka aft-
ur þessa fóðurframleiðslu.”
Mól, sem skoða
þarf gaumgæfilega
Tillaga Þórarins Sigurjóns-
sonar er athyglisverö. Við lif-
um i harðbýlu landi, og stund-
um hefur veöráttan valdið
okkur miklum erfiðleikum,
svo að þjóðin og búpeningur
landsmanna hafa goldið veru-
legt afhroð, þegar verst hefur
gengið, en trúlega hafa á-
veitur og fiæðiengi alltaf stutt
llf dýra og manna. Þess vegna
ber að skoða þennan þátt
gaumgæfilega með tilliti til
framtiðarinnar. —a.þ.

Þaö er auðvitaö allur gangur j
á því, en hvort þaö er satt
eöa ósatt sem þú sérö í sjón-
- / Skipholti 19 sími 23800
Klapparstíg 26 sími 19800
B ú Ð I N Sólheimum 35 sími 21999