Atuagagdliutit - 14.06.1956, Blaðsíða 2

Kalåtdlit-nunåta sujunigsså Danmarki-
taoK sujunigssarå
danskit amerdlanerpåt kalåtdlinut inugsiarnersut iluamigdle
påsingmngitsut påsitiniartariamrput
Kalåtdlit-nunåne Danmarkimilume
Kalåtdlit-nunåta Kanon inigssitaunera
(issiginenarnera) ukiune kingugdler-
ne Kavsinik ernartornenartarsimavoK.
tamatumane pinenångilan nålagker-
suinikut inatsisitigut Kanoiv inigssitan-
nera. tåuna aulajaitdligauvdluarérpoK.
inigssiniarnenartut tåssåuput Kalåt-
dlit-nunane sulinen, aningaussat Ka-
låtdlit-nunfine atugagssångortitau-
ssartut, sulinen ukiut nutåt piumassa-
rissåt sulilo ukiorpålungne piumassa-
rigatdlagagssåt sumitinenåsanersut.
danskit ussiatdlangnerinerpåt nunat
nunasiagdlit ilisimatikumavdlugit su-
liagssat taimatut nåmagsinenarsi-
naungmata? pissutsit pissarianartitsi-
nerat pissutiginardlugo danskit tungå-
nit suliniarnerunerdlune? inungnik
ikiuiniarnerinaunerdlune? „Danmar-
kitorKame“ inuit sonutigiuagagssåtut,
påsingnigdlutik erKumajuardlutigdlo
suliagssåtut issigineuarnerdlune?
una apernuteKarumatdlarton! må-
ssame, kisiéne-una ilånikut pissaria-
KartinartartoK perKigsårtumik sujune-
Karniartumigdlo påsiniainigssaK. ta-
måna åssigingmik Kalåtdlit-nunåne
nunavdlo ilane avdlame inuit sonuti-
gingitsornaviångilåt. agdlåme imana
„nunap ilåne avdlame" inuit pissutsit
Kanon issuserpiånik takungnigtaria-
nartut sonutiginerpaussarianarpåt!
Danmarkime uvdlume inonarpon
Kalåtdlit-nunåne sulinermik påsingni-
ngingåramik tupingnåinartunik. isu-
manarput sulinen inungnik ajorssar-
tunik ikiuiniarnerinaviusson. sonuti-
gigtåipalugtumik sianitdliortumigdlo
sujunersutigissarpåt kalåtdlit akiki-
nerpåmik ajunginerpåmigdlo piuma-
gåine Danmarkime nenertat mingne-
russut ilånut nuginarianartut tåssani-
lo nålagauvfingmit ikiornenardlutik
inusinaornuvdlutik. agdlåme sule j-
ngassangneruvdlutik sujunersutigi-
ssarsimavåt Kalåtdlit-nunåt pisiuma-
ssumut tunernuvdlugo nunat avdlat
aningaussatsiarssuinilc akilerserujug.
ssuardlugo. ilumortumik onautigissa-
rianarpon inuit taimåitut ikigtungung-
mata — ikigtoralårssungmata. taimåi-
tumik kalåtdlit tungånit onautsit tai-
måitut sugssaringinarianarput ilumo-
rutdlugitdlunit tigussarianaratik.
inuit amerdlanerit Kalåtdlit-nunåne
ukiune måkunane pissunik taimalo
Kalåtdlit-nunåta Danmarkimut pingå-
rutånik iluamik påsingningitsut ang-
nerussumik sonutigissarianarput. inuit
tåuko amerdlanerpaussut Kalåtdlit-
nunånut kalåtdlinutdlo ikingutingncr-
suviuput, sonutigingningneratdle-una
påsissakinarton imanalo ilåne nika-
gingnigpalulårtusinaussardlune. Ka-
låtdlit-nunåt aningaussanik atugag-
ssanartitaussarianarmat ernortutipåt,
tupigusutigåtdle aningaussat atugag-
ssarititaussartut amerdlavatdlaning-
mata, sulilo angnerussumik tupigi-
ssarpåt suliagssan nåmagsilersutut
misingnarserérsimångingmat. inuit
tåuko amerdlanerpaussut tåssåuput
Kalåldlit-nunånut ministeriemut tåu-
ssumalo pissortånut ajornartorsiortit-
silersinaussut aningaussat atugagssat
pissarianartut pigssarsiariniarnerine.
tåuko suliniarfigissarianarput Kalåt-
dlit-nunåta aningaussatigut inugtutdlo
inunikut tapersiutitut pissarianagkanc
pisagpagit, tamatumunåkut Kalåtdlit-
nunåt ernortumik påsinenalernuvdlu-
go danskit nålagauvfiåne pingårtung-
mat.
„sut tamaisa ernortumik inigssisi-
naujumavdlugit" sul nåmagsincKarta-
rianartut takunialersinagit onautigi-
ssarianarparput soruname Danmarki-
me inuit ilaligssungmata Kalåtdlit-
nunåta nanon issiginenartarianarnera-
nik påsingnigdluartut. inuit tåuko tå-
ssåuput nangmingnen takussamikut
imalunit isumaliutigingnigdluarnermi-
kut pissutsit atanatigingnerånik er-
nortumik påsingnigsimassut. tamalu-
munga atassumik minister Kjærbøl
åssersutitut tigunenardluarsinauvon.
tåussuma Kalåtdlit-nunåne ajornartor-
siutinik påsiniaivdluarnermigut isu-
maliutigingnignermigutdlo sonuti-
gingnignen umasson pigilersimavå,
sonutigingnigneratalo taima itup ilua-
mik suleriarsinaulersisimavå suliag-
ssamut tamarmut iluamik takussutig-
ssångortumik. Kjærbølile tamatumane
kisimlngilan! Danmarkime uvdlume
inuit ingmikortuine tamane arnanar-
pon angutekardlunilo Kalåtdlit-nunå-
ne apernutinik ernortumik inigssisi-
massunik.
arnat angutitdlo tamåko avnutiga-
lugit kisalo åma måungånit påsisitsi-
niaijuarnikut inuit amerdlanerssait
ildngutingnersut amerdlanerpånigdle
påsissakitsut tigussariniartarianarput
isuma una pigilernuvdlugo Kalåtdlit-
nunåta sujunigsså pivdlugo sulinen
Danmarkip sujunigsså pivdlugo suli-
nerungmat.
atago uvane agdlauserissame tama-
tumuna narssutinariartigik ernortuga-
luardlutik tupingnångitsut: „ingminut
ikiulernigssamut ikiugaunen", kalåt-
dlit sulinikut nangmagarujugssuat
ajornartorsiutitdlo ernåisagåine suli-
nerat mikissungitson — atagulo aper-
nutit ingmikualugtuararpagssue pissa-
rianartussut uningatilåratdlartigik.
sulinen autdlartitan iluagternugåine
tungavenartumik issigingnissusenar-
tarianarpon ingmikortortat „tonunga-
ssut" nångerdlugit suliniarnermik pi-
ssarial ingmik ingerdlatsernigsinau-
ssumik — tungavenardlune issiging-
ningnermik angisumik anersågssamig-
dlo tunioraissumik.
issigingningnen tungaviusson pissa-
rianarton tamåna tungavigalugo nuna.
me tamarme påsingningnen ukiune
aggersune pilersinenartarianarpon pi-
lersinenåsavdlunilo. påsingningnerdlo
tamåna pigalugo Kalåtdlit-nunåt tå-
ssaussarianarpon inuit suliagssåt, ka-
låtdlit danskitdlo åssigingmik suliag-
ssarissåt. kalåtdlinut suliagssan unau-
von inuiagtut ingmikut pigissat ata-
tisavdlugit tamatumale saniatigut nu-
kitik atusavdlugit atugarigsårnikut
Kagfagsarnermut anersåkutdlo nutå-
A/G-p atuartartuinut.
tilarnerit uko ilingnut sågfigingni-
ssutåuput! avisine sussunilunit imåi-
tarpon imarissat ilait inuit ilåinåinut
sonutiginartardlutik. unale ilingnor-
pian ttingassuvon. tåssane sulenatau-
nigssat pinenarpon.
avise aitsåt iluamik pingåssusena-
lcrsarpon ivdlit -7- atuartarton — isu-
matit isumaliutititdlo erssernigsumik
sarnumerslkångamigit. agdlautigissa-
narfigssian una ivdlit pivdlutit piler-
sitauvon. årnigssuissonarfiup måna-
mut avdlaunerulårtumik agdlautigi-
ssanarfigssian tåuna atorniarpå. ma-
lugisagunarpat ingmikortortan
mik inerikiartornermut Danmarkip
ilaine avdlane inuit sulenatigalugit.
danskinut suliagssan tåssåusaon pissa-
rianavigsutigut autdlarnisinaussumik
suliniarnen. nunap ingmikortua ikior-
nenarnermik suliniarnermigdlo ator-
figssanartitsisson nangåjatdlagane pi-
ssugssauvfiungmat påsinenåsaon, sor-
dlume Sønderjylland taimatordluinan
Danmarkimut utertitaunerme kingor-
nagut ardlaligpagssuartigut saniatigut
nålagauvfiup nunainit avdlanit ikior-
nenartarianarsimasson.
pingårnerpautitdlugule „inuiåussut-
sime suliagssan" — ernortumik påsi-
ssan — tåssåusaon suliagssamik Kalåt-
dlit-nunåinaringisåta åmale Danmark-
ip sujunigsså pivdlugo ingerdlåne-
nartugssainik påsingningnen.
Danmark onalugtuarissaunikut na-
nga månalo pissukut Kalåtdlit-nunåne
ima pissugssauvfenalersimavon tu-
nuarternen imalunit uningnen tåssåu-
savdlune danskit inuiait ajorssarnerat.
ukiune untritilingne navsigsunguane
Danmarkip onalugtuarissaunera ni-
merdloråine erssernivigsumik mising-
nartarpon danskit atausiångenalutik
„ingminut nåmagisimårnen" takutitar-
simagåt. suliagssat pissugssauvfitdlo
kinguartinenartarsimåput. nåmagtu-
migdle påsisimångisåt auna ukiut
ingerdlanerine ingmingnut nåmagisi-
inårniartuåsagunik naggatågut ing-
mingne nåmåssusenarnigssamingnut
nukigssaerutisagamik, inuiaitdlo ta-
matumane nukigssanångitsut inuiait
avdlat kulturikut uvdluvtine åssigt-
ngitsorpagssuit tungånit nanitsinerå-
nut ernlnan akiusinaujungnåisåput.
tamatuma kingunerisavå kulturikut
nålagkersuinikutdlo tunuariartuler-
nen, pissuserdlo taima iton uvdlut ar-
dlåne inuiait nålagauvfiuvdlo piuné-
runerånik kingunenarsinauvon — ta-
måna sujornatigut takunenartarérsi-
mavon.
inuiangnut piumassat uvane ernar-
tornenartut nalunenångilan åmåtaon
inungnut atausiåkånut piumassaung-
mata. inuk sukut ardlåtigut nanon itu-
kutdlunit isumamik napatitsissumik,
ingerdlatitsissumik, inunermine angu-
niagkatut pingårtitaminik pigissanå-
ngitson ilaSossauginalersugssauvon.
ingmine atasinåussusia kipisaon!
Danmark uvdlume Kalåtdlit-nunåne
isumamik atatitsissussumik pigissa-
narpon, imalunit taima misigissaria-
naraluarpon, sordlo kalåtdlit uvdlume
nuname inugtaonatimingnik atorfig-
ssanartitanartut taimåtaon danskit
inuiait Kalåtdlit-nunånik kalåtdlinig-
dlo atorfigssanartitanangårput.
tåssa imåipon: Danmarkip nangmi-
nen sujunigsse pivdlugo Kalåtdlit-nu-
nåt atorfigssanartipå, sordlutaon Ka-
låtdlit-nunåta nangrninen sujunigsse
pivdlugo Danmark atorfigssanartikå.
Jørgen Felbo.
„avangnånit kujatånut", radiokut nai-
lisagkamigdlo nanitdlugo radioavisi-
kut ilåtigut tusarigkangnik imanar-
tarton, mingnerulersinenardlunilo a-
tautsimortitainik agdlagaulersimang-
mat. taorsiutdlugo nupernerme uvane
apernutit sussutdlunit pingårtut tu-
ngavenartumik ingerdlånenalersiniar-
pavut, normume uvane agdlauserissat
pingårnerssåtut nup. 2-me inigssitan
tungavigalugo, åmalume A/G-me ag-
dlauserissat avdlat, taimatutdlo Kalåt-
dlit-nunåne Danmarkimilo pisimassut
tungavigalugit isumatit matuinuna na-
lunaerslnauvatit. taimailiorumåsassu-
tit nularingilarput.
atuartartut agdlagait...
avangnånit
kujatånut
Nungme seminariap realiane agdlag-
tarissanik soraerumérnermut atassu-
mik kalåtdlisut agdlautigissanarneK
soraerumerutauvortaon. nulenutat ni-
niagagssångortitaussut tåssausimåput
„kalåtdline inuianatigingne arnal uv-
dlumikut nanon angussanarsimag-
pat?" åma „kalåliussutsivtine sut er-
dligissagssaråvut, nanordlo atatiniar-
sinauvavut?"
*
Ausiangne atuarfigssarssup AB-
skolegssap igdlutagssaisa pingajuat
sulissartut sanalerpåt, nåparsimavi-
liornerdlo aussap ingerdlanerane aut-
dlartinenåsaon. mérnat atuarfitonåt
atorungnaertugssångorton ernisug-
siortugssat nåparsimassunigdlo pår-
ssissungorniat inigilerumåråt piler-
ssårutiginenarpon.
★
Kangerdluarssorutsime aulisardlua-
lerput. junip ingerdlanerane taraju-
gagssat 2500 tonsit migssinge tulåune-
nåsangatipait. natårnanik tunissineK
autdlartisimavoK. kalåtdlitaon tamatu-
mane penatausinautitåuput. sinerissap
avatåne Kangerdluarssorutsimut tiki-
tardlutik aulitsagtut måna tåssåuput
savalingmiormiut aulisariutait arfi-
nigdlit, norskit sisamat, tyskit 12—15,
islandimiut tatdlimat, franskit sisamat
kisalo spaniamiut portugalimiutdlo
aulisariuterpålue.
★
Danmarkime såkutut linginissartor-
tartut nålagaunerssåt generalløjtnant
Tage Andersen angerdlarame onarsi-
mavon Kalåtdlit-nunåne tingmissar-
tornikut pissutsit ilimagissamit ajor-
nerunårsimavdlugit.
*
umiarssuan motorilik „Oluf Sven"
Sikuiuitsume kujatdlerme tulungnit
ilisimassagssarsiortunit angerdlartar-
figtut atornenarsimasson måna Kalåt-
dlit-nunånukarlugssångorpon ilisima-
tunut umiarssuauvdlune. umiarssuaK
helikopterinut mitarfigssatut årnig"
ssugausson septemberime SikuiuitsU-
mut kujatdlermukarnisaon.
★
K’anortume nakorsap pujortulérai'-
ssuagsså „Henrik Deichmann" måna
Holbækime umiarssualiorfingmit tu*
niunenarpon. „Alf Berthelsen" sujor-
na Sisimiunilerson åssigå. nakorsa*
atenautå 1900-t autdlartineråne K’a"
nortume, Cmåname Sisimiunilo nakor-
saussarsimavon. 1939-me tonuvoK-
„Henrik Deichmann" 33 tonsiuvoio
200,000 kr.-nik akenarsimavon.
*
Savalingmiune ingerdlåssenatigB
„Grønlandsfelagid" statsministerienl^
845,000 kr.-nik atorniarput Kangcf"
dluarssorutsime sanaortugkanut.
erssernigsarumavarputdle årnigssU'-
ssonarfik pissarianarnera nåpertof'
dlugo ilångutagssianik ilåtigut nai*J'
saissarianartarumårmat inigssan V1'1.'
dlugo. åma ilångussat pissarianartits1'
nerput nåpertordlugo ilånikut onauSc'
narfigissarianartarumårpavut, kisat ^
piumassarårput ilångutagssiat atsio'j'
nenartåsassut imalunit ilångutagss'
ssup atine årnigssuissonarfingmut 111'
lunaertåsagå.
taimailivdluta kikutdlunit ilångutn?
ssiumassut tikitdluarnuvavut. ninuj
gåvse erssernigsunik sapingisamig(”c
takingitsunik agdlangniartarnuvdlus •
pingårnerutitdlugulo ninutiginiaga.j
put unauvon nangrninen piumåssuts
nåpertordlugo inuiait kalåtdlit _ Da
markimilo inuit pivdlugit pissariaK*
tunik agdlautigingnernuvdlutit.
årnigs9'
2