Atuagagdliutit - 21.11.1957, Blaðsíða 1

GRØNLANDSPOSTEN
ukiut 97-iat
nuvimparip 21-at 1957
nr. 24
1956-ime tuberkulose nåpautlnit
toKussutaussunit nr. 6-iuvoK
ukiorpagssuarne tOKUssutaunerpaussaraluarame
— ajunårdlutik tOKUssartut ajoraluartumik amer-
dleriarujugssuarsimassut nakorsauneK OKarpoK
Kangånitdle nalunaerutaussartut tulsuviginakånersinaussut misigssoråine på-
sissariaKarpoK tuberkulose Kalåldlil-nunåne loKussulaukulårnerpausimassoK.
luberkulosimik tOKussartut amerdlåssusiat laimaginangajagsimavoK — naul-
sorssutigineKarlarsimavdlunilo Kalåtdlit-nunåne loKussut pingasungordlugit
avgoråine avgorneK alauseK luberkulosimik toKussut eKartar tut. sule 1954-me
1955-milo tuberkulose torKutaussartunil sagdlersausimagaluarpoK, tdssame u-
kiune tåukunane mardlungne inuit 168 nåpåumik tamatuminga toKussuteKarsi-
mangmala, imalunit tOKUssut tamarmik 25,9 åma 18,6 pct. luberkulosimik pissu-
tenarsimavdlutik.
— 1956-me nakorsaKarfingnit nalunaerutit, månåkut nakorsaunerup Preben
Smithip årnigssuldlugit suliarissai Kimerdloråine påsissariaKarpoK tuberkulose
torKutaussartunit sagdlersaujungnaersimassoK, torKutaussarlut tugdlerigsikåi-
ne nr. 6-inångorsimavdlune, taimalo malungnardlune ukiune kingugdlerne Ka-
låtdlit-nunåne tuberkulose nungusarniardlugo suliniarnerujugssuaK isumamut
nåpertutumik kinguneKarsimassoK. 1951-52-me tOKussartut 30 pcl.-é sule luber-
kulosimik pissuteKartarsimagaluarpul. 1953-me ajuteKartut Danmarkime sana-
lorianut perKigsariartortalernerat peKatigalugo luberkulosimik tOKussartut iki-
leriarujugssuarsimåput. 1954-me „Dronning Ingridip sanatoriå“ Nungme atuler-
mal luberkulosimik tOKussartut ikileriarKigsimåpul, 1955-milo „Misigssut“ alu-
lermal sule ikileriarKigsimavdlutik. 1956-me tuberkulosimik tOKussartut ikile-
riarnerujugssual suliniarneril tamåko kingunerisimavåt.
nåpautip nungutitaunigssånut inuniarmkut pi-
ssutsit aperKutaussugssåuput
— isumaKartorKartariaKångilardle,
nakorsauneK Smith OKarpoK, månåkut
tuberkulosimik tOKussartut ikileria-
Kingmata, tåssa tuberkulose Kalåtdlit-
nunåne nungukalugtualersoK. tOKu-
ssartut ikileriarsimangmata pissutau-
vok påssussissautsit nutåt iluaKutiga-
lugit nåparsimassut amerdlanerit aju-
tigissartik akiorsinångorsimangmå-
ssuk, taimå i lordle nåparsimassut imåi-
naK ikileriarnigssåt ilimanångilaK. —
sule ajutilingnik påsissaKarloKartåi-
narpoK, nåpautivdlo nungutitaunig-
ssånul inuniarmkut KanoK itunik atu-
gagssaKartitauneK apernutaussugssau-
vok. månåkut tunitdlagtisimassut på-
siniåsavdlugil iluaKutigssaKalersima-
vugut, tamåkulume påssusinångorsi-
mavdlugit, sordlume åma tuberkulosi-
mut kapititarneK iluaKutaussumik ma-
lungniukumårtoK. taimaingmat tuber-
kulose a.iugauvfiginiarniåsavdlugo
Kanganit såkugssaKarnerulersimaga-
luarpugut, igdluafungåle OKimailsortå
inussautsime atugkat pitsångoriartor-
titdlugit pigssaKarniarnerdlo angner-
tusiartortitdlugo aitsåt unangminar-
siartorumårpoK.
pigssarigsårnerulerneK åmétaoK i-
noKatigit akornåne pissutsit kisitsisi-
ngordlugi t nautsorssorneKarneratigut
malungniuterérsimavoK. 1956-me ka-
låtdlit 940-nik amerdleriarsimåput. u-
kiume téssane 1246 erniusimåput 350-
tdlo toKusimavdlutik. 1955-me inu-
ngortut 1181-uput toKussutdlo 372-uv-
dlutik. tåssa 1955-me toKUSsut 15,5
promillemit 1956-me 14,6 promillemut
ikileriarsimåput, Danmarkimile toKu-
ssut 1954-me 9,lpromilleusimavdlutik.
ukiune ardlaKaKissune erniussartut a-
merdlaKatigiginarsimåput, toKussar-
tuldle måna ikileriarsimaKingmata i-
nuil.amerdlingåtsiarsimavdlutik. Dan-
markime inuit amerdleriautåt 1954-me
8,2 promilleusimavoK, ukiordle tåuna
Kalåtdlit-nunåne inuit 29,3 promille-
mik amerdleriarsimavdlutik, 1955-me
32,1-mik 1956-milo 34,2-mik. silar-
ssuarme nunane sunilunit inuit laima-
tut amerdleriartigissarunångitdlat, tai-
maiginåsagpatdlo ukiut Kulit Kångiu-
pata kalåtdlil 1{t-mik amerdleriartug-
ssauvdlutik.
— soruname kisitsisit taimåtut Dan-
markime Kalåtdlit-nunånilo ingming-
nut sanigdliuneKarnigssåt mianerssu-
tigissariaKarpoK, nakorsauneK OKar-
poK. nunap avgornerine tåukunane
mardlungne tOKussartut amerdléssusé
ingmingnut sanigdliuneKåsagpata er-
KornerusaoK misigssoråine nunane
tåukunane Kavsinik ukiugdlit KanoK
amerdlatigissut toKussarsimassut. av-
guaKatigigsikåine Kalåtdlit-nunåta i-
nue Danmarkip inuinit inusungneru-
put, taimåitumik nunane tåukunane
tOKussartut inuisa amerdlåssusinul na-
lerKiutdlugit amerdlaKatiglsagaluar-
patalunit erKortumik OKautigalugo
Kalåtdlit-nunåne tOKussartut amer-
dlanerussugssåuput.
åmåtaoK niuvertoruseKarfingne asi-
mioKarfingnilo tOKussartut igdloKar-
fingne toKussarluningarnit amerdla-
neruput, tåssa sujugdlerne 17 promil-
leuvdlutik kingugdlernile 12,6-uvdlu-
tik. niuvertoruseKarfingne asimioKar-
fingnilo erniussartut amerdlaneruput,
erniussutdle amerdleriautaussut igdlo-
Karfingne amerdlaneruvdlutik. tama-
tumunga pissutauvoK nakorsaKångit-
sumltune nålungiarssuit toKukulårne-
rungmata. kisale ama igdloKarfingnut
nugtertoKariartuinarneK tamatumane
aperKutåungitsungilaK, nugtertume i-
nusugtukajungmata, taimåitumigdlo
niuvertoruseKarfit asimioKarfitdlo i-
nue utorKartaKarasårnerulersardlutik.
ajunårnerit 75-it toKumik
naggatigdlit
1956-me ajunårnerit amerdlanernit
torKutigineKarsimåput torKutigineKar-
tunik 75-nik ajunårneKarsimavoK, tå-
ssa tOKUssut tamarmik 21,3 pct.-é. tug-
dliuvoK puagdlungneK (lungebetæn-.
delse) 37-nit torKutigineKarsimavdlu-
ne, nuagdluk 34-nit, umatdlutit 33-nit,
nålungiarssuit nåpautait 30-nit — ki-
salo aitsåt tuberkulose 26-nit.
nakorsaunerup Smithip Kalåtdlit-
nunånit tamarme nakorsaKarfingne
nalunaerutaussut najorKutaralugit a-
junårnernik misigssuinialerpoK. 1957-
me ajunårnerit tamarmik pinerdlinc-
ritdlunit nåparsimavingmut unissu-
taussarsimassut tamarmik agdlaglor-
niarneKarput nåparsimavingne ag-
dlagtaivit najorKutaralugit, januariv-
dlo autdlarKautånit 1958 pinerdlineri-
taoK nakorsiåutåinardlugit påssune-
Karsimassut ilångutdlugit agdlagtor-
neKalisavdlutitaoK. pinerdlinernut a-
junårnernutdlo agdlagtuivfigssat imi-
gagssat nakorsanut nagsiuneKarsimå-
put, nautsorssutigineKarpordlo 1958-p
nålernerane ajunårnerit pinerdlinerit-
dlo 3000 påsissutigssaKartineKalisa-
ssut.
tamåko nalunaerutaussut misigssua-
tårdlugit ajunårnernul pinerdliner-
nutdlo pissutausimassut påsipeKarnig-
ssåt neriugineKarpoK taimalo imåkut,
ånåussiniartarnikut sulinikutdlo år-
dlerKuteKånginerunigssaK anguniar-
dlugo åssigingitsunik årKigssussisso-
Karsinångusavdlune. tamånalo peKa-
tigalugo Kalåtdlit-nunåta radiuatigut
mianerssorfigissagssat nivtarsåutaler-
neKarniårput.
ajunårnerit soruname nunap pissu-
sianut, silåinånut inutigssarsiumutdlo
tungagajugtarput. ajunårnerit 75 su-
nut tunganerat sunigdlo pissuteKarne-
rat misigssorneKarsimavoK påsineKar-
simavdlune tåukunånga nålungiar-
ssuit 17 igdlerme nanerneKardlutik
toKUsimassut oKorutinilunit ipisimav-
dlutik. 42-tdle imåkut ajunårsimav-
dlutik. Kulit umiarssualivikut nåkarsi-
måput, tatdlimat aulakordlutik ipisi-
mavdlutik, arfinigdlit Kajausimavdlu-
tik, arfineK mardluk aulisardlutik a-
junårsimavdlutik, arfineK pingasut
umiusimavdlutik arfinigdlitdlo siku-
kut nåkarsimavdlutik. åmåtaoK aju-
nårtunit taineKarsinåuput sisamat ne-
Kimik mikiartordlutik toKusimassut,
mardluk autdlartorfigitisimassut pi-
ngasutdlo ingmingnut toKusimassut.
nålungiarssuit toKUSsar-
nerat migdliartorpoK
nålungiarssuit toKukulårpatdlårne-
rånut tungatitdlugo nakorsauneK o-
KauseKarpoK 1956-me nålungiarssuit
tOKUssut loKussut tamarmik 7,9 pct.-
iånik amerdlåssuseKarsimassut. ukiu-
ne kingugdlerne arfinilingne arfineK
mardlungne nålungiarssuit tOKussar-
tut amerdlaKatigigsiméngitdlat 1951-
vdle kingorna nålungiarssuit toKussut
ikileriarsimaKalutik, taimane toKussut
tamarmik 13,7 pct.-é nålungiarssusi-
mavdlutik. åssersutigalugo taineKarsi-
nauvoK Danmarkime nålungiarssuit
toKussut 1954-me 2,7 pct.-usimassut.
nålungiarssuit tOKussartut ikiliar-
tornerånut Kåumarsainerup angneru-
jartornera pissutauvoK, taimatutdlo
inussautsime atugkat pitsångoriartor-
nerat igdlutdlo nåkutigineKarneruler-
nerat tamatumane malungniusimav-
dlutik. ukiune kingugdlerne nakorsat
amerdlanerulersimåput nålungiar-
ssuitdlo pårineKarnigssånik ilitsersui-
ssartut atorfinigtineKartalersimavdlu-
tik. nålungiarssuit pårineKarnigsså-
nik ilitsersuissartut månåkut mardlui-
naugaluarput — måssalo aningaussat
tamatumane atorneKartugssat akuer-
ssissutigineKarsimagaluartut taimatut
atorfinigkusugtunik nalunaertoKarsi-
mångilaK. taimatutaoK sånginerussut
nårtussutdlo Danmarkimisut imung-
mik pissartagaKartitaulernerat tama-
tumane suniusimagunarpoK.
niuvertoruseKarfingne asimioKar-
fingnilo nålungiarssuit tOKussartut a-
merdlanerusimåput, tupingnångilar-
dlume tamåko inue igdlugigsångine-
rungmata tåssångåinardlo nålungiar-
ssungnik nåpartoKartitdlugo nakorsa-
mit ikiorseriatårnigssaKaratik, Dan-
markisutdlume uverssagkat toKukulår-
nerusimavdlutik. mérKat 12 inungut-
simingnit iloKiåussuseKarnertik pissu-
tigalugo toKusimåput — toKussut tåu-
ko inungnut nalerKiutdlugit amerdla-
Kaut, tamatumungalo Kanigissarlgpat-
dlåt éiparilertarnerat, ilåtigutdlume
nåpautit' tunitdlangnartut nårtutdlunit
ajoKuserneKartarsimanerat pissutausi-
mavdlune.
gonorrhoersut 1955-mit 1956-mut
1800-nit 1650-nut ikileriarsimåput su-
lile amerdlasårujugssuvdlutik. Dan-
markime tamarme 1954-me gonorr-
hoersut 8200 migssånisimåput, åle*
Danmark Kalåtdlit-nunånit 180 riar-
dlune inugtunerussoK.
suliagssat angnertumik
autdluniarneKallsåput
sujunigssaK pivdlugo nakorsauneK
Smith oKauseKarpoK tuberkulosip nu-
ngusarniarneKarnera aulajangersumik
ingerdlåneKåinåsassoK, najorKutagssat
månåkut ingerdlåneKarérsut male-
ruardlugit, peKatigalugutaoK suliag-
ssat avdlat angnertumik autdluniarne-
Kalisåput — ajunårnerit. nålungiar-
ssuildlo toKukulårpatdlårnerat sag-
dliutitdlugit. nårtussunik nålungiar-
ssungnigdlo misigssuissarneK aulaja-
ngersumik ingerdlåneKalisaoK neriuti-
gineKarpordlo nålungiarssuit péssune-
Karnigssanik ilitsersuissartut amer-
dlanerulerumårtut.
åmåtaoK iloKiangnik misigssuisitsi-
nigssaK nåmagsiniarneKaralugtualer-
poK. pinerdlinerit, nåpautit inungutsi-
mitdlunit iloKiåussutit pissutigalugit
avdlatut inutigssarsiorsinaujungnaer-
simassunik nalunaerutit månåkut na-
korsaunerup katerssorpai månamutdlo
tamåkuninga nalunaerutit 596 kater-
ssorérsimavdlugit. tåukunånga 100
sivneKartut pisinauvfigissamingnut
sungiusarneKartugssatut nakorsat piu-
kusimavait, påsissutigssatdle tamå-
kerdlugit katerssorneKarérsinagit su-
ngiusainigssamut pilerssårusiorneK a-
jornaKaoK.
— isumaKartuåinarpunga, nakor-
sauneK OKarpoK, avdlatut inutigssar-
siorsinaujungnaersimassut inutigssar-
siumut pisinauvfigissamingnut su-
ngiusartariaKartut. inuit taimåitut
sutdlivingnut nalinginaussunut pisi-
neKarsinåungitdlat amerdlanertigut
malingnausinåusagunånginamik. ing-
mikul sungiusaissarfingnut pisitaria-
Karput, isumaKarpungalo Nungme sa-
natoria tamatumunga piukunardluar-
toK. ukiune kingugdlerne pingasune
-tamåna sanatoriame sulissutigineKar-
simavoK sanatoriamilo sulissussut nu-
tåmik igdlutåruata barakit ilait ator-
neKarungnéisåput sanavigssatut inig-
ssatutdlo atorneKarsinåusavdlutik. ta-
matumunga aningaussat atugagsså-
ngordlugi t akuerssissutigineKarnigssåt
utarKinarparput — nåparsimaviliag-
ssatdle nunaKarfingne ardlalingne Ka-
låtdlit-nunåne néoautinik nungusai-
nerme såkugssanik pitsaunerpårtau-
ssut — tamanit sagdliuneKarnigssåt
pingårdluinardlune.
Palle Brandl.
Influenza-epidemi
i Grønland
Den asiatiske influenza kom til
Grønland med årets sidste skibe.
Foreløbig er sygdommen konstate-
ret i Godthåb, Sukkertoppen og Ju-
lianehåb, hvor mange mennesker
er syge.