Atuagagdliutit - 21.11.1957, Blaðsíða 4

T
nunamionniut ornat mujuartanik savaligssfivoK. auna PåniaK nauane Kutslnarssuarme
anguteralagssuarmik p i ssa Kars i mass ok.
Der er mange vilde får i Brooks Range fjeldene. Her har PancaK skudt en diger væder
højt oppe 1 fjeldet, lige overfor „Kæmpernes dal“.
aussaK KångiukalugtuåinaleKaoK. i-
pernat aussarigteruglormat Brooks
Rangep KåKaine putdlaekinartaKissut
måna péruput, silåinaK nigdlatåK, Kå-
Karssui l ersserKarigserulordlutik.
eskimut najugåt tatsip sinåne orpi-
garasårtume alianai tdluinartumitoK
eridgsisimanardlmnaKaoK. uvdloK i-
teråine taimak tugtunik icinerussår-
neK, kisisame neKitugarigavtigik. ta-
måne katitdluta inuit 65-uvugut 200
migss. KingmeKardluta. — taimåtdla-
rångat tugtut ingerdlåt tékutaraut, a-
vangnamukåt asulo ingerdlarssutdla-
railutik. tåva KÉKat avangnåne tug-
torpagssuit katerssusimassut ukialer-
nerane atautsikorssuaK orpigpagssuit
tunganut kujåmukårtugssat. tåssaluko
tugtut avangnamukåt ilatik kujamut
sågtinagit angumerssiniaissut.
sule autdlainiartarpugut inussutig-
ssarsissåinardlutalume. taKuaKålugsi-
magaluarpunga, erninardle påsisima-
vara nunarKatika taKussavnik avguar-
tariaKardlugit, tamåname mane iler-
Kungmat. taimaingmatdlume erininar-
seriångitsoK taKussåka sujungnaerdlu-
tik, tåssalo tugtut neKitsiarssue kisisa
inussutigilerdlutigik.
isumaKartoKartarloruna inuit ki-
nguarsimassut arKaléinavigssuaK ne-
Kitortartut. taimåitoKångilardle, nuna-
miut pissusitorKåt maligdluarKigsår-
dlugit tugtut pilagtarpait, tåssalo su-
minermik asiulitaKåsanatik.
tugtup nerKaringnersså soKutigivat-
dlångilåt, tamåkule erdlavé iloKutailo
mamari tdlårait, taimatutdlo neruvkå-
ngeKalutigdlo patingerdluinardlutik. -
ilame tugtup igdlåvinut agdlåt neri-
ssarpait. tugtut niaKue piumaneKat-
dlåraut, issait tunorasårtuinait, Kara-
sait agdleruilo mamartaKingmata. u-
pernakut nagssugssait pututerérångata
nue pérdlugit åma nerissarpait. milu-
ngissat Kuperdlue tugtut amisa akor-
nånitartut sordluinitartutdlo ingagdlu-
git mamarivdluinartarpait, umatitdlu-
git aulångaisa nerissardlugit — asulu-
miuna nerivdlugit mamaKalutik. tug-
tut neKåinangajåinik inussuteKara-
luardlutik eskimut perKeKaut, sukulu-
portoKartaratigdlunit. kigutigeKaut, c-
vitaminime timip pissariaKagai tug-
tunit pissaramikik. uvanga ama ne-
Kåinarnik nerigaluardluta pendg-
dluarpunga KaKutigorssuåinardlume
nerissagssat måko sordlo katorfilit pu~
nerdlo erKaissardlugit.
taima inussauseKarnermikut sor-
dlume eskimut nukigssamik siporussa-
Karsimajuéinartut. ila takuvdlugit Ki-
marissusé, nukigtuvdlutigdlo Kasusui-
ssusé. ilåne maugkaliornartukasik Kå-
Kane tugtunik malerssuissut issiging-
nårdlugit sordlume téssa pinguéinar-
tut. aulagsarexalutigdlo tukumare-
Kaut, tamåname sungiutinarsimaga-
miko, aputaiuitsungajagssuarme inuv-
dlune aulagsarissuseK pingåKingmat.
taimåikaluarlor.dliuna sussagssaKå-
ngeriardlutik sarfarsiatårnigssatsåmut
nikaginagagssåungitsut.
nunamiunuko inuit sila tut. tikitar-
torssungikaluarput, ikigtuinånguil ki-
simik kujamut Yokonip kugssua Kå-
ngersimavdlugo. ta imåikaluar tordie
KaKortumik amiligtut silagpårigtigaut.
ilångutdlugo OKautigissariaKarpoK es-
kimujungmata avdlat akuneKångivig-
sul, imaKa Alaskame eskimunit aku-
neKångitsunit kisiartaulersut.
inoKatigingnerup tungåtigut årKig-
ssutdluarsimassunik oKautigineKarsi-
nåungitdlat, pissartaKaratik pitdlai-
ssaratigdlo. maleruagaisa pingårner-
ssaråt kinalunit peKalårtOK ilaminut
avguaissugssaussoK ikiortariaKartor-
Snare til fangst af vildren og bjergfår.
avansnata
dlo ikiorneKåsassoK, tamåname inuiait
piniagagssat malerssordlugit, angalau-
ginartut atasinaunigssånut aperKu-
taungmat. atautsimornigssamik peKa-
tigingnigssamigdlo misigissuseKarput,
kommunistitutdle iliuseKartulut OKau-
tigineKarsinaunatik. nangminerssor-
dlutik suliniartut malungniutdluarsi-
nåuput, autdlainiardlume pikorigsoK
piumåssuseKartordlo nangmineK ilua-
Kutigssaminik amernik avdlanigdlo
katerssugaKarsinauvdlune.
tupingnaKaoK inoKatigit tåuko a-
kornåne årKiagingnerup angnertu-
ssusia, KimasårneK akåreKatigingneK
malungnardluinardlune. isumagigsår-
tuarnerat tunissutåinåungilaK. nikat-
dlornarsivfiatigume agdlåt Kimasår-
niartarput. taimaitdlutåsit unukut ne-
rissagssaileKikujugdluta tuperme ig-
siarussårniartugut Kukinia Kungujo-
riardlune pilerpoK: „nikntdlungaussar-
neK pivfiungilaK, nuånårsarniarta".
tåssalo erinarssordlune agpitdlune.
såruname ama måne toråtåginaK i-
nuvfidngikaluarpoK. KaKutiguinardle
angnertunerussunik isumaKatigingi-
ssuteKarsinaussarpoK. taimåitordle
nalerisalertorneK aiornångitsunik.
taimaitdlune angutit inusugtut ilåt
nunaKarfiup avatinguanut tuperiar-
torpoK nulé Katsugsimagunardlugo. si-
visu.iåmik tarKavane tupersimagaluar-
sinardlune kiserdliorneK avangugiler-
simaneramiuk utorKaunerssaussut ta-
maisa KaerKutipai KanoK pinigssami-
n'k sujunersorKuvdlune. imåinåungi-
vigsumik atautsimiuårrateKaugut o-
Katdlitorpagssuvdlutik. sujuligtaissu-
pajåtut issigigunarmånga åma åipa-
ringnerup pitsaoKutai erKartordlugit
oKalugiaratdlaruiunga. OKalugiautiga
tupingnartoKånglkaluaKaoK. avika-
luartufdle tusarnårKigsårpånga suju-
nersutigalugo maligdlugo ingmingnut
nugterKigdlutik tåvånga autdlarpunga
sule tassa avingitsut.
nunamiunuko arnartait kussanartut.
inungningme kinguarsimassunik av-
dlanik taima arnarterigtigissunik ta-
kusimångilanga, pingårtumik niviar-
tait issikorigfårigdlutik. tamåkule Ka-
lipangneK ajortut, arnarpalugfårig-
dlutik KungujungneK KimårigsoK ki-
siat kussagsautigigåt. tåvaninerssua-
ra tamåt nivissamik atautsimigdlunit
tårKungassumik ånugtumigdlunit ta-
kungilanga, måssa åma tåvane inuneK
nuånåginarfigssåungikaluartoK.
indiånerit Canadap issigtuanitut
ama tugtunik piniagagdlit sujornati-
gut najorsimassåka OKartarput: „ar-
nartanarane måne inuneK ajomaKaoK.
arnat atissagssavtinik merssutarpåti-
gut, Kissugtåutardluta, neKautivut
nangmagtortardlugit, iggåtardlula u-
nuamilo ivavdluta kissagsimårtitar-
dluta“. nunamiutaoK arnartait taimai-
put, inoKatigit akornåne pingåruteKå-
ssusiat namagtumik nersualårneKarsi-
nåungilaK.
NUNAMIUT II
agdl. HELGE INGSTAD
tamåne piniartut ilåt PåniaK erKar-
’torérpara, angut inugigsoK erKimat-
dlarKigsorssuaK silagssorigsordlo. Ka-
susuitsorssuvoK maigtungåramilo u-
kiorigssuaK aputåinarme singumassar-
dlune. malungnauteKaKigame inoKati-
gingne OKausigssaKaKaoK.
tamåssa åma Kukinja tupingnartu-
mik KimassoK, pinerrarigsoK sulialu-
kungnaertugssåungitsoK, tåvanimiu t
pilimassortåt. Kavdlunånut nautsor-
ssutdlugit pigissai ingassagissagssåu-
ngikaluarput, eskimoKataisale atarni-
ssarivdluinarpåt. uvniagoK Kukinja
tunutiligssuaK, atorfigssaKartitaminit
amerdlanernik agdlåt usiuvfamigoK
åma sujornalitsanik amancut aminik
avdlanigdlo torKortaKartoK.
i,
auvartut aussame ukiamilo Kingmit nangmigtigissarpait. tupingnaKaoK tamåko Kasusui-
tåssusé, nangmårssuatik oKinguångitsut ilåne avKiitdlugtukasikut uvdlup ilatsiarssua i-
ngerdlåkångamikik.
Ved sommer og høst benyttes hundene som pakdyr og er en uvurderlig hjælp, når vild-
renen er skudt langt borte fra bopladsen. Dot er utroligt, hvor tung en last dasse dyr time
efter time kan hære i vanskeligt fjeldterræn.
timåmiorssuine
MavtlkåK ångajårssuvoK, sagdluku-
joK, nipaerdluk ilåne Kuisåriartéinar-
toK. 70 migssåne ukioKarpoK pissutsi-
migut tamåne kinguårigpagssuit i-
ngerdlaneråne piniartutut kulture pi-
lersineKarsimassoK malungnartitdlugo.
KimugsertoK tugtuniartordlo takuv-
dlugo sordlume tåssa inusugtunguaK.
AgOK åma 70 migss. ukioKarpoK, lu-
pingnartumik KilassoK. utorKarmik
taima aulagsarigtigissumik takusimå-
ngilanga, asulume åma piniagagssanut
KanigssoKalune. inugtialagssuaK av-
Kingmingnarissara Atinik.
Min ven Atnik.
dianik ikiuiumatoK. eskimut såvituga.
luaKissut ÅgOK nalisingilara. nalu-
naerKutåraKartoruna pisorKamik aki-
kitsumik tugdlusimårutigivdluinagka-
minik. taimaitdluniåsit nalunaeKutår-
Kame sigssingusså kigtorarmat nior-
tuminik merKumigdlo putoriardlugo
uigunertuårsinarpå kikiåranguanik
miligtussivfigalugo. piarérame nalu-
naerKutårKane ikussuterKeriarmiuk —
taimak ajoraluångilaK.
tamåko inusukårtait åma erKartut-
siåsavåka. Piliala nakunrSsuaK, maig-
tunerssaralugulo OKilanerssåt. ilamé å-
ma Kåvik nikaginagagssåungilaK. ilå-
niåsit amarKUt 14 suniarnagit aggersi-
narKariardlugit kisiåne unga sujung-
naermata erKåisimavai. — inusuit
avdlat tåussuminga seKajunerunge-
Kaut.
tamåssame åma mérKat, tamåkua-
rarssuit Kimajungnaertugssåungitsut
nagguveKatimik pinertussiisianik Ki-
låssuslånigdlo takutitsissutdlusoK. a-
ngajorKåt mérartatik KujageKait, ag-
sut sangmissardlugit, nålagkersorna-
gitdle piumassåinik pisitardlugit. pe-
KatigigtariaKarneK mérKat påsisimav-
dluarpåtaoK pisinaoriarångamigdlo i-
kiutardlutik.
tupeK tugtut amerssuinik katiligaK,
nånup amianik umilik nånuvdlo ina-
luinik igalålik najoruminartorssuvoK
orKuvdlune åmame narKe orpigar-
ssuarnik tugdlerKersugaussaramik,
KåKatdlo akornåne orKuartumitdlutik.
sordlo erKartorériga tamånimiut
mardlugsuit kisimik tulugtut oKalulår-
sinåuput. nunamiut OKalugtausiat si-
nåmiui erinerulordlutik oKalugtausiå-
nit avdlauvoK, erinåt åssigiginanga-
jauvdlune. timåmiut sinåmiutdlo o-
Kausé avdlåussuteKangångitdlat, må-
ssa timåmiune oKautsit ilait sinåmiune
atorneKångikaluartut. kalåtdlit ajorna-
kusoruleKångitsumik nunamiunik o-
KaloKatigingnigsinaugunarput, Knud
Rasmussenivme Kimugsimik Canadap
Alaskavdlo avangnånut angalaner-
ssuarmine maunarKukame nunamiut
kalåtdlisut OKalusinåusimavai.
ukiékut nigdlertitaleriarmat Kissug-
ssaileKinarsivoK, tåssame orpigpag-
ssuaKarfiup avangnåinarssuanikavta.
Kissugssatuåuput orpigkat panertut,
ukiutdlume ingerdlaneråne eskimut
orpigaKarfit angnertorssuit nungussa-
vigdlugit Kissugtarfigissarsimavait.
nunat kaperdlagtartut avdlat åssigi-
nagit Alaskap avangnåne kuit sinait
orpigaKangåtsiartarput, sikuiuitsoK 50
km-nik ungasigtigilerdlugo agdlåt or-
pigkat sujumugagssaussardlutik. or-
pigkat åssigingitsut Kulit migssåine
eskimut tamaisa ingm!kut taiguteKar-
tipait. orpigkat tamåko ilåt orpigtut
portutigilersinaussarpoK kanårtålo 20
Påniap nulia UniiulåK, nukardleKune Ivérak amårdlugo. UmialaK amårånghgaluardlune
pinertonaoK. anérusåta tugtut aminik llupaKutigdlip Kalia ånoråmimiuvoK agdlalik ting-
inissartumik tikidssaii.
Umealaiv med den yngste søn W'i'aK på ryggen under renkoften. Dette er Paneaks kone.
Hun er lille og slank, sejg som en vidje. Over renskindskoften har hun et blomstret bom-
uldshetræk, som er kommet med fly.
BaiuitiguinaK nunamiormiut ivssunik liarmalingnik dgdluliortarput aniårssuamik sauni-
lerdlugit, asulume issigingme orKussaKalutik.
En sjælden gang hygger nunamiiuteme også hytter af tørv. Træværket er af vidjostokkc.
Et lunt hjem en kold vinterdag.
cm. siligtigilersardlune. orpigaKar-
fingne tugtorssuaKangåtsiarsinauvoK.
orpigaKarfit Kangånitdle nunamiu-
nut pingåruteKarsimaKaut Kavsitigut-
dlume kul tur i at sunersimavdlugo or-
pigkat KissugineKåinartångitdlat ama-
le tupernut KanarineKartardlutik, a-
pusiusiarineKartardlutik il. il. orpig-
katdlume tupernut tugdlenciuneKarsi-
massarångamik pitsaussaKalutik.
ilåniåsit Kukinja, Angmalik Inuar-
dluarardlo tugtorpagssuit nåmagtorat-
dlardlugit tikiserdlugit ilangeratdlaru-
javut, tåssalo ikuatdlaeriardluta ig-
dlingnarnersiordlugit igassorssuångor-
dluta. nerri lu teréravta neKåussuavut
Kimagdlugit angerdlaratdlarpugut a-
Kaguane Kingmissardluta aiumåravti-
gik.
unul åginalersoK t ikik i ar tulersugu t
mérarpagssuit arpåinaK parssiarpåti-
gut anertikåinardlo OKalugtuardlutik
Kukinjap erningua Tordlak sisamanik
ukiulik nåparsimalersimassoK.
tupermut iseriaKaugut nukagpiaraK
ipisånguvdlunilo noKartartoK amåta
sardliarå, nalunarane noKartarnermik
nåparsimalersimassoK.
iupeK angutinik arnanik mérKanig-
dlo ulivkårpoK. unuarssuaK tåssane ig-
siarussårpugut TordlånguaK ajuleri ar-
tuårtoK soriarsinaunata issigalugo. ta-
kuvdlugo kivdligtisimanaKaoK inuit
tåuko peratårtorssungitsut nåpåumik
nalåuneKardlutik KanoK ilioriarsinåu-
ngissusiat. misigåra uvanga Kavdlu-
nårtartuaussunga ikiuisinaussunga ne-
riugdlutik Kigsimigiarånga. Kanordle
tåssa iliorniåsaunga?
Tordlaup arnåla Unalinap akuner-
pagssuit erninguane sardliartuarpå
aitsardlune sujumuinaK ukissivdlune.
Unalina 40 sivnerdlugit ukioKarpoK,
kinå ameKusulerérnikugaluardlune, i-
ssai kussanardlutik. saniane igsiavoK
uvia Kukinja nakuarssuvdlunilo tati-
torssugaluarpoK, kinale isumamigut
nakusårniarsinauva nalunago mérKane
toKussugssaussoK?
kisa KåumarniartorssuångorpoK sule
tåssane igsiarussårtugut. tauva Kukin-
jap erninguane tugtup aminånik Ki-
pigsimassoK savteriardlugo pilerpoK:
„niungue nigdlertéréput. ernlnaK er-
nérutugssångorpunga“. seKineK nuisi-
matsiåinartoK Tordlak Iokuvok.
erninaK arnat toKussunguaK KaKor-
tumik anoråssivåt uvnernigdlo kang-
mivdlugo. angulit mardluk igdlerfi-
liorput, tåunalo åma KaKortumik Kag-
dlerdlugo.
kinguningua PåniaK tikiutdlune pi-
lerpoK: „KorKume narssamut ilineKår
saoK. nagdliutorsiornigssamut peKa-
tauniarna11. —
— nagdliutorsiorloKåsagame? aperi-
vunga.
— so, ilericorigavligo ilissaussoKarå-
ngat taimailiortardluta.
atautsimordluta narssamukåvugut
KorKup KerKata migssånut, tasamu-
ngalo piniariartugut angutit ilait mar-
dluk ilivigssamilr agssailerdlutik. ni-
viartavut arpåinaK kup sinånut Ki-
ssugtariarput, pitsiåinardlo kigdlut i-
luarsauteriardlugit neKiliortorssuå-
ngordlutik. nerrisilitdlaravta sordlo
sumik pissoKarsimångilaK, surtiut Ki-
viaréine Kungujulassut Kimasårtut.
nukagpiarKap toKUssup angajorKåve
pigdlersuput, ilatik nerissamingnik
nungutsissutdlo tunipatdlagtardlugit.
nerrituteritdlaravta mérKat inusuit-
dlo arpaKåtårdlutik nalinginarnigdlo
unangmissaKåtårdlutik alikusersorput
inusugtavut issigingnårniarivut åma
tåssa KorKup igdluatigut tugtorpag-
ssuit avangnamukåt nagdliuput. oKa-
ranilo Angmaliup autdlåine tiguga-
miuk taimak lugtuniardlune autdlar-
POK.
sule tåssa ilivigssaK agssaussårpåt
nuname Kerissume.
angutit mardluk nunaKarfingmit ti-
kiuput erssuserdlutik ilivinguaK Ka-
KortoK erssugdlugo. tikiututdlo erKar-
put tamarme nipaitdlivdluinarpoK.
tauva igdlerfik agssagkamut ikineKar-
poK nukagpiarKap niaKua avangamut
sågtitdlugo. igdlerfik matorneKarpoK
iliverdlo såningassortalerneKardlune.
månékut unugkiartulerpoK. KéKat i-
ngigtut ungatånut seKineK tarripoK Ki-
laup augpitdliunerata narssaK ilivi-
nguardlo tavdligdlugit.
ingerdlaKatigiårdluta nunaKarfivti-
nut autdlakåvugut, ilavut oKatdlisili-
galutik Kuisårtarniardlutigdlo, nag-
dliutorsiortoKåsangmåme. Tordlångu-
galuvdle arnå avigsårKupOK taseK se-
Kerngup tarritup augpitdlersitå Kerne-
råjanguartoK sinerdlugo autdlardlune.
nakångarme sujumut ordlerdlune i-
ngerdlavoK, anånaK aliasugtoK erni-
tuaminit KimagaussoK.
inunerdle tåssunga kigdleKartug-
sséungilaK. ukiagssarKajålersume tug-
tut kujåmukårnigssarssuat nipangiu-,
simanérupoK, asume tugtut tamatigut
isumavdlutaussut. tunuteKångikåine
Kåumissårfiungilaic månåkutdlume tu-
noK KåumarKutigssaK nerissagssardlo
piniarlariaKardlune — nuliorérånga-
mik tugtut sanigortaKingmata. tugtor-
pagssuit pissarnermigsut KoroK måna
atuardlugo kuj åmukårumårnerdlutik,
avdlåkusanerdlu tigdlunit?
Nukalnk, nunamiormiut plnersortånguat.
lugen var sødere en lille Nukåluk.
4
5