Atuagagdliutit - 12.09.1968, Blaðsíða 20

K’-Q-lunit ... K-q-lunit
---------agdl. Robert Petersen-
sujorna landsrådit atautsimissutåi-
ne tupåtdlautigalugo atuarpara pro-
fessor Holtvedip q Q-lo atorneKaler-
Kuvdlugit „sujunersutigisimagå", pro-
fessor Holtvedivdle OKauserissai atua-
råine OKautigineKåinarpoK q Q-lo a-
torneKåsavdlutik „nalerKunerusagalu-
artut“. kisiåne tåuna oKausertaisa å-
ssiginginerat pingårnerungilaK, åma-
lo landsrådip „itigartitsinera" ajuså-
ngikaluarpoK ilumutdle kigsautigissap
tunuleKutånik påsingnigdluarnermik
patsiseKarsimagaluarune, ajoraluartu-
migdle itigartitsineK iluamérsumik tu-
ngavilingmik patsiseirarsmauneranik
misigssoraluaravko navssångilanga.
ukiorpålugssuångortune landsrådip
agdlautsivtinut oKautsivtinutdlo pi-
ngårtitsinine takutitarérsimavå oKalo-
Katigissutigssanut ilångutardlugit. ta-
måna nuånårutigingitsorsinåungilar-
put. landsrådivdle ilaussortai amer-
dlanertigut Kinigaussarmata inoKati-
gingnerme aningaussarsiornermilo pi-
ssutsinut pilerssårutigissatik nåper-
tordlugit avdlanut tungassunut på-
singnigdluarsimanigssåt piumassarisi-
nåungilarput. landsrådip tamatumu-
nga najorKutagsså tåssa udvalge oKa-
luserissagssap pitsaoKutainik ajorna-
Kutainigdlo igdluinarsiortungitsumik
ersserKigsumigdlo sarKumisinaussoK
ilaussortat tamåna najorKutaralugo
aulajangisinåusangmata. oKautsinut
agdlautsimutdlo udvalgip navsuiautå
atuaravko sule erssenringnerussumik
takusinauvara landsråde OKaluseri-
ssagssap tungavigissainik ajornakuso-
rutainigdlo navsuiaissoKartariaKaralu-
artoK. tåssame landsrådime ilaussor-
tat OKatdlinerme peicataussut pissu-
sigssaK erKordlugo udvalgip navsuiau-
tå najorKutaråt, tamånamiuna pivdlu-
go landsråde OKautsinut agdlautsi-
mutdlo udvalgeKartoK. udvalgivdle
sarKumiusså pissariaKartunik sarKu-
miussinerungilaK, kisiåniuna atsior-
tuata nangmineK isumane igdluinar-
siortumik sarKumiusimagai. udvalgip
ilaussortai avdlat ingmikut oKause-
Karsinåungineramik? udvalgime ilau-
ssortaKarpoK sumut sangminerming-
nik påsisimangnigtunik.
adlagsinauneK agdlauserdlo ataut-
simut issigisagåine agdlangnerup suv-
dlunit Kanon iluseKarnera åssigigpoK
1) atortugssångordlugo akuerineKarsi-
magune, amalo 2) agdlagtitdlune ator-
nera ajornakusoruteKångikune. tåssu-
nga ilångutdlugo taissariaKarpoK „k“p
ukiune 100 sivneKardlualersune atu-
gausimanera atuinarnigssånut tunga-
vigssatut issigissagssaungmat. kisiåne
tamånalunit udvalgip taisimångilå.
pissariaKarsorinåsångikaluarpoK tai-
savdlugo agdlangnerit nangminerissa-
mingnik nipeKångingmata, atorneKar-
tardlutigdle OKautsit nipåinut ilisar-
naKutitut. agdlangnerit avdlanik ni-
peKångitdlat taimågdlåt inuit nipigi-
titåinik, taimåitumik tupåtdlagpunga
udvalgip agdlagåne atuaravko imåi-
toK: „tamatumunga udvalgip OKauti-
gisavå Q K’-tut nipeKångitsoK..
(Kavdlunåtuanit nugtigan). OKautsit
tåu'ko aitsåt navsuiausersoråine isu-
maKalisåput: Q danskit romanerinit
OKausersiåine nipinut k-mik agdlang-
neKarsinaussunuinaK atorneKartar-
POK.
taimale OKautsit tåukua tunuåne
agdlautsip tungavianut issigingning-
nerput maligdlugo ajornakusorutit su-
le angnertunerussut nagdliutisåput.
tamåko takuinardlugit isumaKarnara-
luarpoK q-p K-vdlunit atornigssånut
tungåssuteKangitsut. kisiåne ilånguta-
riaicarsoraka agdlangnerit atausiåkåt
tungånut issigingningnerput agdlaut-
simut issigingningnivtinit avdlaune-
russumik tungaveKartariaKångingmat.
udvalgip OKauserissånit aperKutit må-
ko Kagfakålerput: agdlangnerit (nang-
minerissamingnik) nipeKarpat? dan-
skit agdlausiåne taimatut nipeKarpat?
inuiait atautsit OKausisa iluåne ag-
dlangnerit aulajangersumik nipeKar-
pat? agdlangnerit aulajangersumik
nipeKarpat åma inuiangnit åssigingit-
sunit atorneKaraluarunik? — tauvalo
kalåtdlit OKausinut tungatitdlugo: ka-
låtdlit OKausine agdlangnerit danskit
oKausinisut nipeKarpat? kalåtdlit o-
Kausine agdlangneK atauseK aulaja-
ngersumik nipaKartarame? aperKutit
tamåko tamarmik någgårtariaKarput
agdlangnerit nangminerissamingnik
nipeKånginerat pinarnago, åmale ag-
dlangnerit iléinångue ima agdlångo-
rarKartigissumik atorneKarmata nipit
atausiussutut issigineKarsinauvdlutik.
tåssa udvalgip OKauserisså kukuina-
rane åmale isumanik kukussunik tu-
nuleKutaKarpoK.
éssersutigisinauvarput agdlangneK
/c/ OKautsine danskit ordboginitune
nipinut åssigingitsunut atorneKarmat:
cancer (sujugdleK k-tut kingugdleK s-
isut), cello (sj-utut), amalo Chile (tsj-
utut). agdlangneK /g/ nipinut åssigi-
ngitsunut OKautsine ukunane atorne-
KarpoK: bage, gage, angre, angreb,
og George. agdlangneK /j/ danskinit,
tulungnit franskinitdlo nipinut åssi-
gingitsunut pingasunut atorneKarpoK.
aperKutit kingugdlit pivdlugit OKarta-
riaKarpoK agdlangnerit ardlaligssuit
kalåtdlit OKausine nipinut danskit ni-
påinut encainaraluardlutik avdlau-
ssunut atorneKartut, sordlo /p/, /k/
lll, /g/, pingårtumigdlo /ss/, /dl/,
/gg/ /rr/-ilo. agdlangnerit nipinut tai-
matut åssigingitsunut atorneKartut
suna nipigisavåt? åmalunime kalåt-
dlit OKausisa iluåne taimåitunik tai-
ssagssaKarpugut, OKaruvta: „tatigå"
t åssigingitsunik mardlungnik nipe-
Kartitdlugo, aperissariaKalisaugut /t/
KanoK nipeKarnersoK. /u/ /i/-lo Ka-
noK nipeKarpat OKautsime uvane:
„autdlaisiminut"? /ng/ KanoK agdlag-
kuvta „mfirma“? il. il.
neriugpunga aperKutit åssersutitdlo
namagtut imåitumik OKauseKarsinau-
nigssavtinut:
agdlangneK inuiait ardlaisa OKausi-
ne nipimut (imal. nipinut) aulajanger-
simassumut (-nut) atorneKartoK o-
Kautsine avdlane nipinut avdlanut a-
torneKarsinauvoK.
inuiait mardluit OKausine nipe atau-
sinaugaluaK åssigingitsunik agdlang-
neKarsinauvoK.
inuiait atautsit OKausine agdlangneK
atauseK nipinut åssigingitsunut ator-
neKarsinauvoK.
kalåtdlisut agdlagtarnivtine inuiait
avdlat agdlangnernik atuinerat ma-
ligdluinångilarput.
kalåtdlisutaoK agdlangneK atauseK
nipinut åssigingitsunut atortarparput,
tamånalo pivdlugo igdluinarsiortu-
mik „agdlangnerup nipå“-nik OKarsi-
nåungilagut.
oKauserissat tåukua ersserKigsau-
tauniarput udvalgip OKauserissaisa:
„Q K’-tut nipeKångitsoK...“ agdlang-
nerit nangmineK nipigingisånik nipe-
Kartiniaraluarmatigik, tåssanilo er-
KarsautigineKarsimassoK danskit q-
mik atuinerat (måssa danskit agdlag-
tausiat taineKångikaluartoK, imalunit
OKåinarta: tamåna taineKarsimånging-
mat sule KularnånginerulerpoK dan-

11863 kom Peter Wulff til København fra Pinneberg i Holsten,
udsendt af sin chef, J. H. Heydorn, der af den danske konge,
Christian den VIM, allerede i 1845 havde modtaget kongelig be-
villing til at drive privilligeret tobaksfabrik.
Efter krigen 1864, der adskilte Holsten og Slesvig fra Danmark,
løste Peter Wulff borgerskab i Staden og etablerede den 3. sep-
tember 1868 P. WulfT’s cigarfabrik.
»Til kunderne er intet for godt og intet besvær for stort for at
opfylde deres ønsker« - var Peter Wulff’s motto, og gennem hun-
drede år har det været virksomhedens stræben at leve op hertil
under devisen: NIHIL SINE LABORE
KG L. HOFLEV ER ANDØR
GRUNDLAGT 1868
skit agdlagtausiat erKarsautigineKar-
toK) kukussumik tunuleKutaKarpoK,
tåssa agdlangnerit nipitdlo avdlångu-
juitsumik tamanutdlo atortumik ing-
mingnut atåssuteKartiniarneKaraluar-
mata.
q-p K-vdlo pilersimanere
agdlangnerit atortagkavut, latinerit
alfabété, nalunångivigsumik grækerit
agdlangnerinik sujuaissaKarput (må-
ssa latinerit agdlausertik etruskinit
pisimagaluaråt). grækerit agdlangne-
re semitit (jutit, arabiamiut Kanitai-
salo) agdlangnerinit pingoriartorsimå-
put. agdlangnerit grækerit semitinit
pissaisa ilåt tåssa „koppa“-mik tai-
neKartartoK, tåunalo latinerit ag-
dlangneråne tåssa Q-ngortOK. kisiåne
„koppa“ grækerit angnertumik atu-
ngilåt, latineritdlo taimågdlåt nipimut
„qu'‘-(kw)-mut atordlugo. agdlangne-
rup tåussuma grækerit latineritdlo
agdlausine taima atorneKarKartigine-
ra pissuteKarpoK nipe semitit ag-
dlangnermik tåussuminga (,,qoph“)
agdlagtagåt grækerit latineritdlo o-
Kausine amigautaungmat. tåssa nipe
„neriligtarmioK" kalatdlit K-vata ni-
peKatå. tåssa ukiut tusintigdlit ardla-
Kartut matuma sujornatigutdle k-P
nipånut atortumik agdlangneKarér-
poK, agdlangnermitdlo tåussumånga
q pilersimavoK. agdlangnerup tåussu-
ma latinerit OKausine nipimut k-mik
agdlangneKarsinaussumut atorneKa-
lersimanera pissuteKarpoK latinerit
europamiutdlo avdlat OKausine nipe
/K/-mik agdlagtagarput atorneKå-
ngingmat. semitit agdlangnerat „qoph“
sule semitit OKausine ardlalingne K-p
nipånut atorneKarpoK, sordlo arabia-
miutut ægyptenimiututdlo. hebræerit
itsaK OKausine K-mik agdlagtagarput
atorneKarsimagaluartoK nalunångilaK,
månale hebræerit OKausisa kingumut
atorneKarKilerneråne k-mik nipeKa-
lersimavdlune.
tamåko pivdlugit • OKautsit åssigi-
ngikaluartut ersserKigsarniardlugit
nipisiorKigsårdlune agdlangnerme u-
kiorpagssuångulersune q K-p nipånut
atorneKarsimavoK, taimågdlåt nipi-
siorKigsårdlune agdlangnermut tu-
ngatitdlugo agdlangnerup „nipå“-nik
OKarneK ajornåsångilaK, tåukunanime
agdlangnerit nipinut aulajangersi-
mavdluinartunut atorneKarmata, tå-
ssanilo q-p nipå tåssa K-p nipå.
kisalo taissariaKarpoK OKautsinut
agdlautsimutdlo udvalge 1957-ime
landsrådip atautsimissutaine kup-
265-ime (Kavdlunåtuane) nalunaeru-
mine imåitumik OKauseKarsimangmat:
„takornartat atuagkiåine kalåtdlit o-
Kausiat K-mik ilalik ilånguneKåsagpat
q-p K-mut taortaussutut atornigsså a-
jornaKuteKångilaK11. tåssane malugi-
ssariaKarpoK OKauserissat tåuko ig-
dluatungåinågut suniuteKartugssaung-
mata, tåssame OKautsit agdlauserdlo
pivdlugit udvalge takornartat OKaut-
sivtinik KanoK agdlangniarnigssåinut
OKausigssaKångingmat, igdluatungå-
gutdle akuerssisimanine sumiginarsi-
naunago.
sumingånime agdlangneK IkI pisi-
manerpa? OKarsinauvugut k tåssa K
migdlisitaK. OKauseK tåuna ilimagi-
ssamit itineruvoK. Kleinschmidtip k-P
K-vdlo ingmikut agdlangneKartaria-
Karnerat påsigamiuk grækerit ag-
dlangnerat „kappa“ mikissoit (k) k-
mut atugagssatut Kinersimavå. tamå-
na ukiut 20-ngulersut matuma sujor-
nagut Alfred Schmittimit uparuarne-
KarérsimavoK. taineKarérpoK q-p ni-
på grækerit OKausiåne amigautau-
ssok, tåssalume „k“ (kappa) grækerit
nipimut k-mik agdlagtagkavtinut a-
tortarpåt.
tåssa agdlangneK itsånit k-mut a-
torneKartartoK K-mut atorparput, ag-
dlautsimutdlo udvalgip nipip K-p ag-
dlangnitoKå (q) nalerKutingitsutut na-
lunaerutigå, måssa udvalgip tåussuma
ukiut Kulit matuma sujornagut k-P
nipånut q-p atorsinaunigsså akuer-
ssissutigerérsimagaluardlugo.
soruname agdlangnerit tåukua itså-
nit atornerata pårdlangassuanik ator-
niaruvtigit inerterissugssaKångilagut.
tamånale iluamik pisagpat agdlauseK
pivdlugo påsingningnerput tamatu-
munga tunuleKutaussariaKarpoK, Små-
lo naKinerup atugagssavta pissariaKå-
ngitsunik ajornaKusersortariaKåsångi-
låtigut, pingårtumik naKiterutit na-
Kinertait skrivemaskinavdlo agdlang-
nertai erKarsautigisagåine. naKinerit
ingmikut skrivemaskinamut ilångu-
tariaKartut akitsorsautauginaratik å-
male aulajangersumik ineKånginermi-
kut issiginago kalåtdlisut skrivema-
skinamik agdlangniarneK iluamik år-
KigssuneK ajornarsisipåt.
åssigmgitsukutånik
alfabeteKarpugut
åmale erKaimassariaKarparput la-
tinerit alfabetiat kisiat atortoringi-
navtigo. sulile latinerit alfabetiat ki-
siat atorniartitdlugo ilikaruminaeKU-
tausinaussoK tåssa sisamångordlugo
iliniartariaKaravtigo (naKitane ag-
dlangnerit angisut atusavdlugitdlo K’
ajornartorsiutinut ilångutarpoK, sor-
dlo udvalgip landsrådip 1957-ime a-
tautsimissutaine nalunaerumine kup-
265 (Kavdlunåtuane) påsinarsarérsi-
20