Atuagagdliutit - 04.03.1971, Blaðsíða 5

kalåtdlit 8 akornane atauseK
sakiagdlumik napauteKarsimavoK
pissutsit taimåisimåput ukiut 15 matuma sujornagut. taimane
sakiagdlut toKiissutaukulåmerpauvoK, manale toKussutau-
ssamera sungitsuararssuångordlune, nakorsaunen P. Krebs
Lange OKarpoK autdlalernermine aperssorneitardlune
nunavtine teknikikut ineriartor-
nerujugssuaK igdlua’tungeKarpoK
tåussumatutdle ajasornartigissu-
mik. ukiut 20 matuma sujornagut
sakiagdlut nunavtine torKutau-
ssarnerpausimavoK. taimane nå-
pautip tåussuma ukiumut kalåt-
dlit 200 tOKutarpai. uvdlumikut
ukiumut taimågdlåt inuit 1—2 sa-
kiagdlumik toKussarput. taimatut
pissoKarsinausimavoK „SANA“
sananenarsimangmat danskitdlo
nakorsat pikorigdlutik sulisi-
mangmata. måna sakiagdlut ima
kinguariarsimatigaoK sanatoria
hospitalimik taineKartalersimav-
dlune nåparsimavigssuartutdlo a-
tugaulersimavdlune.
ukiut 17 Kångiuput sanatoriap
angmarneKameranit, ukiunilo ki-
ngugdleme 12 nunavtine sakiag-
dlumik nungusainiamermik suju-
lerssuisimassoK tåssa nakorsau-
neK P. Krebs Lange, måna nakor-
sauneK autdlarpoK nersortaria-
Kartumik nunavtine sulisimav-
dlune.
arfangniat tikiussåt
nakorsauneK P. Krebs Lange aut-
dlalemerane Atuagagdliutit tu-
ngånit OKaloKatigineKarsimavoK.
aperKutigineKarmat nunarput u-
kiorpagssungitsut matuma sujor-
nagut nunat påsissutigssatigut na-
lunaerssuissartut akomåne sa-
kiagdluteKarfiunerpausimanersoK,
akivoK:
— åp, ajoraluartumik taimåisi-
mavoK. sakiagdlumik nåpaute-
KartameK tamatumingalo toKU-
ssuteKartarneK Kalåtdlit-nunåne
ingassagdluinarsimavoK sorssung-
nerssup kingugdliup sujornagut
tamatumalo nalåne. taimågdlåt
nunat Asiap kangianitut ardlanå-
ngitsut avdlatdlo atausiåkåt tai-
nia agtigissumik sakiagdluteKar-
fiusimåput.
sakiagdlut nunarssuarme ta-
marme nåpautauvoK, kiagtune
issigtunilo sujumugagssauvdlune,
siaruainigssamutdlo pivfigssa-
KardluarsimavoK nåpautaugame
pisoKarujugssuaK. sordlo ujaråi-
namik såkoKaratdlarnerup nalå-
nit ilivitoncat ægyptinimiutoncat-
dlo aunavérsagkat misigssordlu-
git påsineitarsimavoK taimaner-
ssuardle nåpautausimassoK.
— sakiagdlut sule atugaoKaoK
1958-ime nunavtlnut pigavit?
— taimatut OKartoxardluarsi-
nauvoK. nåpautip xanox atugau-
tiginera ilåtigut påsinexarsinau-
simavox kisitsisinit takussutigssa-
uit. Kalåtdlit-nunåt 100.000-inik
inoxar simag aluarpat 1956-ime,
tåukuninga ukiumut 2000 patdlig-
dlugit sakiagdlumik nåpartarsi-
måsagaluarput. assersdtitut tai-
nexåsaox taimane Danmarkime
Inuit 100.000 akomåne ukiumut
taimågdlåt 30 migssait sakiagdlu-
teKalersarsimassut. taimane ka-
låtdlit arfinek pingasut akomåne
atauseK sakiagdlutexardlunilunit
tåussuminga nåpautexarsimasi-
tnavoK.
sakiagdlut åma Kalåtdlit-nunå-
ne nåpaut pisoKångorérsimavoK,
1721-me Hans Egede maunga
Pingmat. Kalåtdlit-nunåt pivdlu-
go atuagkiamine Hans Egedep
taivå inusugtut pingårtumigdlo
méricat akornåne toKussoKakulå-
KissoK. pasinarpoK sakiagdlut ta-
•natumunga pissutausimåsaKi-
ssok. sakiagdlut siaruarsimagu-
narpoK arfangniat ukiut 15—1700
ingerdlaneråne tunitdlaisimane-
fatigut. kalåtdlit sujuåve Canada-
mingånit tåkukamik ukiut 3—4000
matuma sujornagut sakiagdlumik
nåpauteKarsimagunångitdlat ili-
manångilardlo Kavdlunåtsiånit
tunitdlagtisimanigssåt.
sorssungnerssup kingugdliup
kingornagut toxussartut tamar-
mik pingasorarterutait sakiagdlu-
mik perxutexartarput, 1955-ilo ti-
kitdlugo sakiagdlut Kalåtdlit-
nunåne avdlanit tamanit toxu-
ssutaukulåmerpausimavoK. måna
tOTKutaussartut tugdlerxgsinexar-
neråne sakiagdlut sungitsuarar-
ssuångorpoK, ajunårnerit toxu-
ssutaunerpaussalersimavdlutik.
15—18-eriåumik sule
angneruvoK
— sakiagdlumik nungusainiame-
rup tungåtigut uvdlumikut Ka-
noK angussaKartoKarsimava?
— taerérpara sakiagdlumik to-
Kussartut ikileriarsimaKissut.
1950-ime nautsorssutigineKartar-
poK Kalåtdlit-nunåne inuit 200
ukiumut sakiagdlumik toKussar-
tut, måna taimågdlåt 1—2 ukiu-
mut sakiagdlumik toKussarput.
sakiagdlutdle nåpautaungmat pi-
årtumik katsorsameKarångame
årKigtartoK toKussartut taima iki-
litigisimanerat ima påsissariaKå-
ngilaK tåssa nåpaut atugaujung-
nainga j agdluinarsimassoK.
taimaingmat onautiginiarpara
1955-ime „Misigssut" angalaorti-
neKarKårmat Kitåne sakiagdlute-
Kartut 570 migssåinltut nanisima-
givut. 1970-ime sakiagdlåteicartut
påsineKarput 68-iuput. nikingå-
ssut sule angnerugaluarpoK tåssa-
me taimanernit månamut inuit
amerdlisimaKingmata. 1951-imit
58-imut kalåtdlit 16—1700 Dan-
markimut pericigsariartortineKar-
simåput. taimåikaluartordle sa-
natoriartåK 211-nik sinigfenar-
tOK 1954-ime angmarmat inigssat
tamarmik ulivkåvigsimåput, pe-
Katigalugule åma sinerissame nå-
parsimavingne sakiagdlutlligpag-
ssuit uningasimavdlutik.
uvdlumikut kalåtdlinik Dan-
markime perKigsartoKångingaja-
vigpoK, månilo Dronning Ingrids
Hospitalime sinigfit pingajorarte-
rutåinait sakiagdlutilingnut ator-
put sivnerilo atomeKardlutik av-
dlamik pereuteKardlutik pilagti-
tugssanut katsorsarneKartunut-
dlo.
måssa sakiagdlutip nungusa-
gaunerata tungåtigut sujuaria-
ngåtsiartoxarsimagaluartoK tai-
måitoK nåpaut tåuna sule Kalåt-
dlit-nunåne Danmarkimingarnit
15—18-eriåumik atugauneruvoK.
taimaingmat sakiagdlumik nu-
ngusainiamex xasukamago inger-
dlaterKigtariaKarpox.
nangitut 18 pct-iuput
— nangitoKartaKå?
— nangitoKartarpoK imånar-
ssuardle pinane. nangitOKartar-
neranut ilåtigut pissutauvoK 1940-
kut nålerneråne népauteKarsima-
ssut månåkutut pitsautigissumik
påssuneKarsinausimångingmata.
åmame tamåna plssuteKarpoK
perKigsarsimassut ilaisa anger-
dlarérnermikut nakorsautigssatik
puigortarsimangmatigik taimai-
livdlune katsorsarneKarnerat si-
vikinårneKartarsimavdlune.
ukiut mardlugsuit matuma su-
jorna nangitartunik nalunaer-
ssugkat misigssuatårdlugit påsi-
vara bakteriaicartut 18 pct-é na-
ngitusimassut. Danmarkime na-
ngitut åma taima tunga j ak amer-
dlåssusenartarput.
— perKigsivdluinarnigssamut
uvdlumikut KanoK periarfigssa-
Kartigå?
— ajoKutigdlit piårtumik unig-
simagångata perKigsartuvdlo kat-
sorsarneKarnine ernortumik
ingerdlåsimagångago åma anger-
dlarérnerme kingornagut, tauva
perKigsivdluinamigssånik nerior-
ssorsinaussarpavut. OKautigineKa-
rérsutut sakiagdlumik toKussartut
Kalåtdlit-nunåne KaKutigulerput.
Kalåtdlit-nunåne nålungiarssuit
tamarmik nåpåumut tåssunga
akiussutigssalerneKartarmata Ka-
ratsap ameraisigut tuberkulose-
KalersameK takugssaujungnaer-
dluinangajagpoK. nåpaut tåuna
sujornatigut tamatigut tOKumik
kinguneKartarsimavoK mérarpag-
ssuarnitdlo toKussutaussarsimav-
dlune. „Misigssut" atordlugo uki-
umortumik misigssuineKartaler-
mat nåpauteKartut amerdlaner-
påt piårtumik påsissalerpavut,
Kujanartumik. angnertunerussut
KaKutigut takussagkavut pissute-
Karput ukiut ardlaKartut misig-
ssortisimånginermik. taimaingmat
ukiut tamaisa misigssortitaria-
KarpoK.
peKataussoKartaKaoK
— ukiumortumik misigssuissame-
rit peKatauvfigineKartamerat nå-
maginartipiuk?
— nåmaginardluartutut aitsåt
OKautigineKarsinaugunarpoK inuit
pingitsoKångivigdlutik misigssor-
titartugpata, tamånale piumassa-
risavdlugo ingassagpatdlårpoK.
Kalåtdlit-nunåne misigssortikiar-
tortartut amerdlåssusiat ajori-
ssagssåungitdluinarpoK, pingårtu-
mik erKarsautigalugo 1955-ip ki-
ngorna ukiut tamaisa Kitåne mi-
sigssuineKartarsimassoK „Misig-
ssut" atordlugo.
„Misigssut" Thulemukartine-
KartarpoK ukiut sisamat avdlor-
tardlugit, sikutdle pissutigalugit
umiarssuåraK tåuna Tunumukar-
tineKartångilaK, ingmikutdlo ili-
niarsimassunik nakorsanik Tunu-
mut misigssuiartortitsissarpugut.
ukiut sujugdlit misigssortitarsi-
måput inuit tamåkerdlutik 90
pct-é, sivnerdlugitdlunit. ukiut
kingugdlit misigssortikiartortut
80 pct. sivneicalårtarsimåput. tå-
ssa ikigissagssåungenaut, Kalåt-
dlit-nunåne Danmarkimilo inuit
amerdlåssusé sanigdliutisagåine
Kalåtdlit-nunåne misigssortikiar-
tortOKarnerussarsimavdlune.
— perKigsarsimassut nukigtor-
sernigssåt nåmaginartumik aut-
dluneKarpa?
— nuånisagaluaKaoK sulerpiar-
sinaujungnaersimagaluartut su-
ngiusancingnigssamut ikiomeKar-
nerussaleraluarpata, pingårtumig-
dlo saunermikut navgussamikut-
dlo tuberkuloseKarsimassut ilait
sulinermut sungiusarneKancing-
nigssamik angnertumik pissaria-
Kartitsigaluarput. taimåitutdle
ikigtuinaussarput puangmikut
ajoKutilingnut nalenciutdlugit,
puangmikutdle ajoKuteKarsima-
ssut nakorsautåinarnik pilagtit-
dlutigdlunit katsorsarneKarsima-
ssut amerdlanerpårtaisa akornu-
teKångitsumik sujornagut suliari-
simassatik uterfigendgsinaussar-
pait, agdlåt artomartunik sulia-
nartut sordlo piniartut aulisar-
tutdlo.
angnertumik ajoKuteKarsima-
ssut KångerneKarsinåungitsumik
kinguneKartitsissarput ilungersu-
lårdlutik ipiarKa j åssungordlutik.
taimailissutdle amerdlanertigut
utorKaussarput, suliamut sungiu-
sareinigssamik pissariaKartitsi-
vatdlångitsut utorKalerérsimaner-
tik pissutigalugo. imanale KaKUgo
Kalåtdlit-nunåne sungiusarKinig-
ssamut periarfigssaKalerpat tai-
ma ikiorneKartugssatut migssi-
ngiussisinaugaluarnermit amer-
dlanerussut sarKumerumårput.
sakiagdlutenarsimassutdle tai-
matut sungiusarKigtariaKartug-
ssat amerdlasorssunaviångitdlat.
tatigingnigdluartut
— kalåtdlit pencigsartutigalugit
KanoK ipat?
— uvanga tuberkulosimut tu-
ngassumik suliavne pingasunik
åssigingitdlumarKigsårtunik su-
liaKarsimavunga. sujugdlermik
nakorsaunermut tugdliuvunga
Københavnip kommuniata sana-
toriåne Avnstrupime, nåparsima-
ssutigalugit københavnimiut oaa-
riatdlandgsut nuånersutdlo ilait-
dle åma påmingnakulugtut.
1944-mit ukiune 13-ingajangne
nakorsauneruvunga privatimik
sanatoriame erKigsisimanartume
Vejlfjordimitume, tåssane åma
nuname avdlamiorpagssuit uni-
ngassutigisimavdlugit. ukiut ki-
ngugdlit tåssane åma kalålerpå-
luit nåparsimassutigåvut. kisalo
ukiut kingugdlit 12 Kåumatitdlo
arfinigdlit måne Kalåtdlit-nunå-
nisimavunga kalåtdlit perKigsar-
tut ilisarilersimavdlugit, tupigu-
sutigisimavdlugulo nåmagigtåssu-
siat, isumagigsåssusiat tatiging-
nissusiatdlo KanoK katsorsarne-
Karnigssamik sujunersorneKarå-
ngamik. sordlo pilagtikumanersut
piumånginersutdlunit aperigåine
akissaraut: nakorsaunerup nalu-
ngineruvå, tamåna, suliariga-
miuk.
ingminut nikagiatdlangnarta-
KaoK taima tatigineKartigalune,
åmale KujaniarneK misigingitsu-
gagssaunane taima pineKardlune.
soruname tamavingmik taimåi-
ngikaluarput, perxigsartut kalåt-
dlit ilaKarsinaussarmatåtaoK kig-
dlormorniartunik, isumartik nå-
per tuinardlugo iliomiartartunik.
påsissarale aulajangiussara tamå-
ko aserorsimångilåt, isumaKara-
ma kalåtdlisut nåparsimassutig-
kuminartigissunik sujumugagssa-
KangårunångitsoK.
— Kalåtdlit-nunåninerit nuå-
narisimaviuk?
— OKausererigkavnit malung-
nånguatsiarpoK måninerput ilua-
rivdluarsimagigput. ulapårnartar-
simaKaoK, ilånikut imaKa inga-
ssaluatsiartumik, pingårtumik
ukiut sujugdlit. tamatumingale
åma kingorågkama ilisimaterér-
simavånga. pitsaunerusimåsaga-
luarpoK sungivfeKamerusinausi-
magaluaråine.
Kalåtdlit-nunåta ilagsivdluarsi-
mavåtigut, nuånersorpagssuarnik
misigissaKartisimavdluta mérKa-
vutdlo tunisimavdlugit måne mé-
raunermik puigorsinåungisag-
ssånik. Kalåtdlit-nunarssuat alia-
naeKissoK ungagilersimavarput,
Danmarkimilo inugpagssuit uke-
rutut akornånileruvta ingmivti-
nut OKarfigissartugssauvugut:
imaKåtaorme NiaKornånguamut
angalaorsinaugåine, taima nipait-
dlunilo erKigsinartigissoK.
Julut.
VIL DE HENTES I
LUFTHAVNEN?
Vognene bringes til lufthavnen, og kan afleveres samme sted.
Skriv eller ring om tilbud og priser.
Vi kan tilbyde følgende:
VOLVO 142
TAUNUS 17 M
CORTINA
CAPRI VW m. m. på
meget billige betingelser.
Forudbestilling:
Irwing Jensen
Backersvej 15
2300 København S
Tlf.: 55 10 60
Ole Siewartz Nielsen
Postboks 9
3940 Frederiksh&b
Tlf.: Frh. 72 85
Metalaffald
er penge værd...
Vi er købere til alle arter metalaffald til
højeste dagspris.
saviminikut
nalenarput.
■ a
saviminikut sutdlunit pisiarissarpavut ang-
nerpåmik akilerdlugit.
NORDISK JERN & METAL A'S
Entreprenørdalen . Box 210 . Godthåb . Telf. 1603
Adr. Hvissingvej 116 . 2600 Glostrup
Telegramadresse: AJAND . Telex 5712