Atuagagdliutit

Árgangur

Atuagagdliutit - 24.12.1971, Blaðsíða 24

Atuagagdliutit - 24.12.1971, Blaðsíða 24
SVALBARD - Svalbard pivdlugo piviussunik ili- simassagssat: Svalbard imalunit Spitsbergen — atit tåuko mardluk ardlåinåtdlunit tikerånut inoror- sårnermik inuvdluarnartunigdlo erKaisitsissungitdlat. sujugdleK tåssauvoK norgemiutorKat OKau- siat isumaKartoK „sineriak issig- toK“, islandimiutorKat agdlagau- tåine, sujugdlerpåmik agdlauseri- neKarfiåne, taimatut atserdlugo erKartorneKarsimavoK, tåssanilo navssårineKarnerat pisimassuti- tausimavoK 1194-imut. Spitsber- gen tåssauvoK ateK hollandimiut ilisimassagssarsiortuata Willem Naretsip atsiusså, nuna navsså- rerKigkamiuk ukiut 400 Kångiu- tutdlo islandimiutorKanit kingug- dliuvdlune — 1596-ime — isuma- gisimavdlugit KåKai ingigtut, tåu- kume takugssaulerKårtarmata nuna Kanigdliartortitdlugo ilisar- nautauvdlutik. atitdle tåuko ta- marmik encuvigsungitdlat tåssa Spitsbergeniviup kangilé Kvitøya (KeKertaK KaKortOK) ilaginging- måssuk, Kong Karlip nunå Hopen- ilo tåussumunga ilagitineicarsi- mångingmata atsérKårnerme, ki- salo sule kujasingnerujugssuaK Bjørnøya — KeKertårånguaK Kaer- suinaK Nordkapip Spitsbergeniv- dlo akunerpiangajånitoK, uvdlut tamangajagdluinaisa putsunit pu- jorssuarmitdlo porsimajuåinanga- jagtOK, pissutigalugo imat kissar- nerussut Atlantikumérsut sikuiu- itsuvdlo sarfaisa nigdlertut kativ- figpiånikame. Svalbard uvdlumisut isumaKar- titauvoK nunat tåuko tamaisa atautsimortitdlugit. Norge nuna- ne issigtune pigissåinut ilaugujor- taoK Jan Mayen, Kalåtdlit-nunå- nut Islandimit KaningnerussoK Bjørnøyatungajagdlo silåinaKar- dlune. Svalbardip igdloKarfisa „pi- ngårnerssaråt" Longyarbyen Ad- ventsfjordimltoK, amerikamio J. M. Longyar atsiutdlugo, tåussu- ma tungavilersimangmago 1906- ime, aumarssuaKarfigssuit piar- nigssåt isumagalugo igdloKarfi- liorsimavdlune. Sveangruvan sa- naneKarpoK 1917-ime svenskit aningaussalersuissuvdlutik, tuni- neKarsimavdlunile 1934-me pi- gingneKatigigssuarnut Store Nor- ske Vestspitsbergen Kulkompagni A/S-imut. tåssane aumarssuarsiorneK aut- dlarterKigsimavoK Svalbardime avdlanilo ardlalingne sorssung- nerssup aseruinerisa kingornisi- gut, 1950-imile Sveagruvan ki- ngumut taimaiterKingneKarérpoK. åmåtaoK Ny Aalesundime Kongs- fjordimitume (King's Bay) augti- tagssarsiorneK måna unigsima- vok, „nunarssuarmilo igdloKarfit, KimugtuitsoKarfit il. il. avangnar- dlersåt" måna angnerussutigut so- Karane Kimataussutut taissaria- Kalersimavdlune, taimåitordle ukiut ikigtunguit matuma sujor- nagut ungasigsumut radiukut ug- tortaissarfingmik inungnik 20- nik sulissulingmik tamåne sana- simåput. Moskushavnimik atser- neKarsimaneranut pissutauvoK 1929-me tamauna umingmangnik niussissoKarsimangmat Kalåtdlit- nunåningånérsunik. måna tamå- ne umavdluartorujugssuput — so- runame endgsisitauvdluinardlu- tik takornarianutdlo alutornaKa- lutik nuånårutaoKalutik. KeKertame rusit piaivfé ateKar- put Pyramiden, Grumantbyen (Grumant rusit Svalbardimut ate- ritipåt), kisalo Barentsburg, tå- ssanilo Svalbardip konsulia ruseK najuganarpoK. Longyarbyenisut igdloKarlit tåuko pingasut åma inigssisimåput Isfjordenime tåu- ssumalunit avaleKutaine, ukiaru- jugssuarneranut umiarssuartigut tikineKarsinaugajugdlutik. inugtalersuiniardlune misili- neK pitdlagkanik inulerdlugo Svalbardile sordlo åssersutigalu- go kajumigineKarsimångilaK Ka- låtdlit-nunånisut Kangarssuardle inungnit unigfigineKarnigssamut. åmåtaoK tamåna pissutigalugo „nunap inuveKångilaK" ingmikut pissusilingnik, tamånalo ilasaissu- simavoK KeKertat nalunartuinut ilisimaneKånginerånutdlo — inuit aternik taimåitunik KanoK isu- maKarnerinik erKarsarsimagpata. taimåitumigdlo takornariat ilåt ugpertikuminartOK Ny Ålesundi- mioK (tåuna avangnarpasissuser- me 79°-imipoK avdl. sanimukar- tune) sapiserdlune inuisa ilåt nor- gemioK aperisimavå ilumornersoK inutOKarisimassaralue savingnik kaporneKardlutik toKorarneKarsi- massut KeKertat nunasiariniarne- Kalermata! Barentsivdle kingornatigut tu- luit, hollandimiut rusitdlo pingår- tumik kitåta sineriåne angatdlå- tarsimåput, tamåne sarfap kissar- tup Atlantikumérsup avaleKutai- sa ilåta aussame silåinaK kiåssu- seKalersitarmago 20° celcius ti- kitdlugit ilåtigutdlo pissutauvdlu- ne sivisungåtsiartorssuarmik umi- artorfigineKarsinauneranut. pi- ngårnerssausimagunarpordle sule taimanikut ilikarneKarsimånging- mata iluamik navianartorpagssu- arnut issigtune angalanerup nag- sa tainut igdlersoriarsinaunigssaK; navianartut tamåko pingårnerssa- rigunarpåt ersigineKarnerpaussoK sukuluporneK. nalungilåt nåpaut Kanordlunlt ardlåtigut nerissanut tungåssuteKartOK, kisiånile måna ilisimaneKartOK C-vitaminit nau- titatdlo amigautaussarsimassut ilisimaneKarane. taimåitordle ta- kuneKarsimavoK — imaKalunit eskimunit ilikarneKarsimanerpoK — puissit auat nutåK nåpåussuar- mut tamatumunga amilårnartu- mut katsorsautaussartoK. kisiåne sukulupumik nåparsimassumut soruname ajornarnerungårpoK puisse umårigsoK pissariniésav- dlugo nalussaugalup aup imer- niarniardlugo sungiuniarnigsså- nut tamåname åma sungiuniåsav- dlugo ajornaitsungikaluarmat! ki- ngorna påsissap avdlap Spitsber- genip erKåne angalassorpagssuit inunerat ånåutarsimavå, tåssa naussunguit mikissut sap. aku- nerpålunguine aussaussarnerane naussartut inussutigssartait. ilua- nårdlune naussoK åma panertit- dlune iluaKutigssartå atåinartar- poK atserneKardluåinarsimavdlu- nilume: sukulupup naussua ajo- rungnaernartoK. kisiåne tåssa ukiniarneK taima- nikut navianarsimaKaoK, måssa ersinavigsortorssungikaluardlune sordlume imatut tuluit nunasiar- tortitaKaraluarneråtut pitdlagkat toKutagssångortitat tåssungnåu- neKaraluarsimangmata iluagti- ngitdluinardlutigdle. ukiortinago tuluit umiarssuåt kingugdleK tu- luit-nunånut uterdlune autdlå- sangmat, pitdlagkat Kinlnarsima- våt kingumut iklnardlutik utinar- niardlutik nunamingnilo nivinga- gaunigssaK piumaneruvdlugo, Kåumaterpålungne nåpitagssatik nalunartut Kunugineruvdlugit, måssa — ukioK anigorsimagalua- runiko — inunertik kivfåungissu- sertigdlo ånåutugssaugaluardlugit nunatåmingnilo akornuserneKa- ratik inusinaugaluardlutik! nunap pisussutai iluaKutigi- ncKåsåput — nungutdlugit- dlunit Tromsø Norgep avangnånltoK er- Kortumik taineKartarpoK issigtup imåta isåriånik. ilisimassagssar- siornerpagssuit tåssånga autdla- kåvfeKarput, piniartugaluarunik, ilisimatujugaluarunik, tupingnar- torsiuinartugaluarunik takorna- riaugaluarunigdlunit, tamarmik avangnamukarniarunik tåssunar- Kutisåput. åmåtaoK kultureKarnikut inui- aitdlo OKalugtuarissauneratigut iliniutigssat pitsavit Svalbard piv- dlugo måne nanissagssåuput ka- terssugausivingme, tåssane ag- ssainikut nanissat takuneKarsi- nauvdlutik hollandimiut rusitdlo nunaKarfératOKåinit pissut, ilåti- gut måkuvdlutik amimernit, så- kut, atissat atortutdlo. pingårtumik issigtut imaisa pi- sussutait piniarneKarput — ima- lunit nungusarneKarput; agdlåt ima ingassagtigissumik arfivik sujugdliutdlugo kingornalo auveK tamatuma erKåne nungutdluinar- tutut OKautigissariaKarneruvdlu- tik. kingorna pingårtumik puissit, nånut teriangniatdlo piniarneKa- lerput. måna tamåkuninga åma pi- niarneK taimaitineKartutut OKau- tigissariaKarnerulerpoK, sinerissa- mile tamane tamåne Kanga ilior- tautsit nanissagssartait takug- ssåuput sule; tamatumunga pissu- taussut ilagåt Kissuit silåinarme taima panertigissume issigtumilo auneK ajungajagdluinarmata. sordlo hollandimiut, avangna- mut kimut ungatdlersauvdlutik nunaKarfeKarput Amsterdamøya — 80° avdl. san. nalingajåne — igdloKarfilåvigssuarmik nunaKar- feKarfeKarput ateKartitamingnik Smeerenburg, orssut igdloKarfiat, agsorssuardligoK aussaunerane ukiune 1600-kune pilugkavfiu- ssarpoK------ måna taimågdlåt tamane tamå- ne arferit aorfitdlo saunikoKar- poK ImaKalunit nåpartaK orssu- nut pujussartOK erKaisitsissunik inuit piumatussuserssuånik ungåi- nardlo issiginerånik. sule Norgeme inussoKarpoK inu- nermik ilåne imalunit angnersså- ne nunap tåussuma issigtup sine- riaine tåukulunit erKåine piniar- tutut piniariartartututdlunit inu- simassunik. — kisiåne tamåko Ka- Kutigoralugtuinarput, sordlo issig- tut umassorssuisut piniagarisima- ssamigtut KaKutigoralugtuinar- dlutik. uvdlume ajornångineru- ssumik Kularnåinerussumigdlo inussutigssarsiuteKarneK ajorna- rungnaerpoK, piniarneK aulisar- nerdlo sukisaersautåinångorsi- mavdlutik, inatsisiliortiterneKar- dlutik sordlo silarssuarme avdla- ne tamane pissartut. nutårsiag- ssarpagssuit akornine åma iléngu- simåput nånungniarnigssamik inerteiKutit piniartauseK autdlai- sit nangmingneK igitugssiat iner- KCKertaK CTKUmitSOK akerdlcrigkutånik pile- rujugssuaK, sorssugRusimassoK månalo takornariarjik terKiitaulersimavdlutik. taima igi- tugssiaKartarneK ima sanaussar- poK, nånup nangminérdlune niar- Kumigut erKortugssångordlune autdlait autdlartitugssauvdlugo narajaK nerinialeruniuk tåssalo KOKagssiniutipalåK amilårnartoK. pissaK unaugajugtarpoK arnaviaK piaralik ingminut piarKaminutdlo pigssarsiuissoK. nunap milumassuinit tamåko saniatigut umassuput teriangniaK Svalbardivdlo tugtua, tugtuara- minérånguaK tugtut ilaKutarit mingnerssåt ernumitsoK. uvdlut nutåt KeKertap uivssu- minartoKaKissup soKutiginartue avdlanut sangutisimavai, tåssa nunap iluanut. augtitagssaleru- jugssuvoK pingorKautinigdlo pe- Kardlune, ilåinånguile påsinarsi- simåput iluanårutigalugit piarne- Karsinaussut. kisiånile ukiune un- tritilingne aumarssualerujugssu- ssok ilisimaneKarsimavoK kisiåni- le ajornartorsiutigssarpagssua- KarsimavoK piaivfingmik inger- dlataKarniarnigssamut aitsåtdlo uvdluvtine moderniussune tamå- na ajornarungnaersimavdlune. ukiut untritigdlit kingugdlit ni- kineråne inuinait nangminerssor- tut inuiangnit åssigingitsunit pi- ssut amerdlaKissut aumarssuar- siorfeKarsimåput sinerlssame kit- dlerme imalunit akuerineKartar- simåput piaisinaunermik. kisiåne tamåko ukiut ingerdlaneråne piaivfitik piaisinautitaunertigdlu- nit tunissarsimavait norgemiut nålagauvfiånut imalunit Store Norske Vestspitsbergen Kulkom- pagnimut — pigingneKatigit nåla- gauvfingmit tapersersugaussut, uvdlume europap kitåmiuinit ki- simik Svalbardip aumarssuai pit- saoKissut piagarait. sorssungnerssup kingugdliup nalåne sorssugfik avangnar- dlerpåK kisiåne sordlo taineKarérsoK åmå- taoK rusit aumarssuarsiorfingnik ardlalingnik tåvane peKarput, nu- navdlo erKumitsortainut ilaugu- jortaoK Sovjetime inugtaussut tagpavanitut Norgemut akilerår- titaungmata — imåikaluarporme akigssarsiat 4 u/«-inai akileråru- taussardlutik! taima årKigssuisso- Karsimanera erssiutauvoK Sovjet- ip Kularutigssåungitsutut issigi- lersimagå nunap Norgemit pigi- neKarnera, kisiånile kikunut ata- neK akuerissausimangmat ingmi- kut Svalbard pivdlugo isumaKa- tiglssutikut — Sovjetunionip 1924- me akuerissåtigut — pigingning- neK migdlisagauvoK, Norgep nu- nanut avdlanut angmatitsinigsså“- nik ilalik — tåssa imåipoK Nor- gep akuerssissutigisagå inuiait av- dlat pisussutinik iluaKutiging- ningniarsinaunerat ingmikut aku- erineKartarnertigut. isumaKatigl- ssut ilauvoK nunat åssiglngitsut tamalånut avguarneKarnerånut Versaillesime Frankrigimitume inuiait nunatdlo kigdlingisa av- dlångortitigaunerånut atassoK sorssungnerssup sujugdliup nåne- rane, ilåtigutdlo Kujaniutaussutut erssersitsiniutauvdlune Norge umiartornikut iligingnut angner- torujugssuarmik iluaKutaussarsi- mangmat sorssungnerssup nalåne, ilåtigutdlo atarKingningniutauv- dlune norgemiut sujugdliuvdlutik tamåne issigtume angalassarsi- manerånut — suliåme ilarujug- ssue norgemiut ilisimatut nåmag- sissarisimangmatigik, piniartuisa il. il. kisalo agssortugagssåunging- mat nuna Norgemut Kaningner- påjussoK Norgemutdlo atåsagune tugdluarneruvdlune. ukioK 1925 tamanut tusardliu- neKarpoK nunamut ilångutitau- ssok, 1949-milo nunap ilå tamåna avangnardlerpåK kungikormiunit tikineKarKårpoK, tåssa taimane kungigssaussoK Olav KeKertat pi- ngårnerssåine tikitagssat pingår- nerussut angatdlavigingmagit; angissutsimikut norgemiut kunge- Karfigtåvata 1905-ime angissusia- ta tatdlimarartenrtigåt. taimailivdlune Svalbardip oKa- lugtuarissaunera moderniussoK naitsungugaluarpoK taimåitordle ilångutagssauvdlune Norgep OKa- lugtuagssartainut tyskit 1940—45- mut Norge tiguarmåssuk. Island- imut nalerKiutdlugo, Island naut- sorssutigissariaKarmat iligit At- lantikume sorssungnerånut Kitiu- ssutut taimatutdlo nunane issig- tune imanut Svalbard sorssung- nerup autdlartilernerane soku- tauvdluångitsutut issigissariaKar- simavoK; kisiånile aumarssuaKar- nine ilåtigut pissutigalugo, ilåti- gutdlo nunap sumissusia pissuti- galugo silasiorneK ernarsautiga- lugo pingåruteKarmat taimåitoK nunat sorssugtut soKutigissaisa ilagilerpåt, tamatumalo kingune- ralugo pisanganartunik alianartu- nigdlo pissoKarnera, måssa pisi- massut tamåko Norgeme Kalåt- dlit-nunåtalo tunuane pisimassu- nit tusåmaneKånginerugaluartut. Svalbardime norgemiut — 1000 migssåinait, ilaKartut arnanik mérKanigdlo — nunamingne 1940- me pisimassunit sunigauvingika- luarput— kisiånile inuneK pissar- nertut sapingisamingnik avdlå- ngortinago ingerdlåniarssaralugo, ingerdlarKinarput aumarssuarnik piaivdlutik, ilåtigut pissutigalugo Norge orpigpagssuakitsoK Kissug- ssanik inue pissariaKarmata. ki- siåne sordlo norgemiorpagssuit avdlat åssigalugit atausiåkåt Svalbardimit 1940-me Norgep tu- niutlnarnerata kingornagut Tu- luit-nunånut ingerdlaniarssari- put norgemiut såkutuinut kivfåu- ngitsunut ilånguniardlutik, angu- titdle 8 sapisertut — norskit angatdlatåt tikitoK sujugdleK inue ajugauvfigalugit tigussaralugo aussame 1940 Svalbardimut tiki- kaluaK, sikusiut ateKartoK „Is- bjørn", Tuluit-nunånut pingitsai- livdlugo ingerdlatiniaraluarpåt — Kimånermingne ajutorput; sumi- ssusersiornermik naluput Bjørnø- yamut tikitordlutik, tåssanilo nor- skit atorfiligtaisa kingornalo ty- skit ilisimalersimavåt KanoK ilior- niartut, inuitdlo arfineK pingasut ilait arfinigdlit någdliugtitsiving- nut pisitåuput kingornalo toKU- tauvdlutik. tyskit Sovjetunione junime 1941 såssungméssuk pissutsit årdleri- narnerulivigput, måna tikitdlugo nunat sikuiuitsumitut soKutigine- Kångitsut tåssångåinaK sorssug- fingmut pingåruteKalerput, tåssa sordlo taineKarérsutut Svalbard- ime aumarssuarsiorfeKarmata, pe- Katigititdlugulo iligit påsilerpåt tagpavssuma aumarssuai norge- miut inuinait kiagsautitut Norge- me atorpatdlångikait akerdlianig- dle tyskit sorssungnerme såkug- ssiornerånut atordluarneKartoru- jugssuit. tamatumunga ilångupor- taoK Svalbardime silasiornikut 24

x

Atuagagdliutit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.