Atuagagdliutit - 27.08.1986, Blaðsíða 11

NR. 35 1986
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
I I
tajaarpallaarsimanngikkualuaru-
nilumi ajussangikkaluarpoq. Inga-
sattaj aarsimavorli.
Kenn Harper allappoq qallunaaq
paasiniaasoq sioorasaarlugu Minik
pillugu paasisaanik arsaarsimagi-
ga, aammalu namminer suliani
paasissutissaatini issuaavigalugit a-
torsimagikka.
Aatsaat taama sallulluni ajortit-
siniaatigisumik. Salluliuutai ta-
maasa eqqunngitsuunerarsinnaa-
vakka, ilisimatuullu taaneqartup
Københavnimiittup uppernarsar-
sinnaavaa nammineq Harperimit a-
tornerlunneqarsimalluni.
Harper ajortitsiniaalluni salluli-
ornermini ingasattajaaraluttuin-
narpoq, Peter Freuchenimullu im-
minut assersuunnerarlunga oqaase-
risaasigut ersiinnarpoq oqalliseri-
aaseq qanoq ittoq inuup taassumap
atortarneraa. Peter Freuchenip i-
nuusimanera pillugu paasissutissa-
nik ukiuni arlalinngulersuni kater-
suisimavunga, isumaqarama inuk
taanna ilaatigut suusupagineqar-
tarsimasoq. Katersukkakkatamak-
ku annertoqisut ingerlappakka es-
kimologeq Danmarkimiittoq sule-
qatigalugu aammalu Peter Freu-
chenip kinguaavi paaseqatigilluin-
narlugit. Tamanna Kenn Harperip
paasisariaqarpaa. Neriuppungalu
imminut Minimmut assersuussi-
massanngitsoq, Miniup oqaluttu-
assartaanik paasiniaanini pissuti-
giinnarlugu.
Kenn Harper AG nr. 30-imi al-
lappoq: »Soqutiginarpoq Philip o-
qaluttuariniakkami aallaqqaataani
allammat Minik pillugu oqaluttua-
nik siumuisimalluni Kalaallit Nu-
naannik oqaluttuartartut kunngita
Piitarsuup, Peter Freuchenip paasi-
niaaffiginerani. Tamaattoqanngi-
Iarli.«
Ilami ilisimatuup Harperip paa-
sisimasorisai imaannaanngeqaat.
Københavnimi iluarineqanngitsoq
Miniup aqqa tusaqqaarpara 1979-
imi Uisakavsak pillugu aviisimut
ullormut saqqummersartumut In-
formationimut allaaserisaqartil-
lunga, taanna Minik aapparalugu
USA-miissimammat, taamaner-
niillu paasisassarsiortalerpunga
Minik pillugu ilisima sakka amerli-
artuaartillugit. 1982-imilu qallu-
naaq issittormiut pillugit ilisimasa-
qarluartuunerartagaat allaffigaa-
ra, taannalu akilluni imatut allap-
poq: »60-ikkut qiteqqunneranniilli
ilaatigut Minik pillugu paasissutis-
sanik katersuingaatsiarsimavunga
tamakkulu atuakkianngortillugit
saqqummersilersaarpakka. Taa-
maattumik qujassagaluarpunga
Minik pillugu paasisassarsiunngiin-
naraluaruit. Uangami piffissaqar-
luassaguma naqitertinniarumaa-
gassara maannakkut ukiuunerani
naammassissagunarakku. Soorlu-
mi allattutit Minik pillugu pissa-
nganarluinnartumik atuakkiorto-
qarsinnaavoq (...) Uanga pitsaa-
nerpaamik angusaqarumallunga u-
kiuni taakkunani nipaatsumik suli-
simavunga, misigisimavungalu Mi-
nik ilisimasaqarfigillualersimallu-
gu. Taamaattumik ajuusaarutigis-
sava allat taassuminnga ingiassaga-
luarpannga. Neriuppunga paasillu-
assagimma.«
Tamakku pipput 1982-imi, ki-
ngorna taannalu arlaleriarluta naa-
peqatigiittarpugut. Taamanikkut
uanga nammineerlunga Minik pil-
lugu allaaserisaqarnissara eqqar-
saatiginngilara. USA-mili pinerlut-
torsuartut inuusimanerarluni oqa-
luttuarisimasai soqutigalugit. Oqa-
luttuarmi tupinnarluinnartuuvoq,
eqqarsarpungalu isumaliutersuuti-
nik ilalaarlugu pinerluttulersaaru-
titsialanngorsinnaasoq.
Paasiniaasup paasissutissanik —
naleqarpianngitsunik — tunivaa-
nga oqarlunilu Miniup USA-mi qa-
noq inuusimanera ilisimasaqarfi-
givallaanngikkini aammalu piner-
luttorsuartut inuusimanerarsima-
nera ilumoortuunersoq ilisima-
ngikkini. Uangalu pilersaarutikka
allatorluinnaq ittuummata neqe-
roorfigaara suleqatigiumallugu. Si-
ullermillu Miniup USA-mi qanoq
pisimanera paasiniaaffigiumallu-
gu.
Ukiut tulliuttut marlussuit inger-
laneranni Miniup USA-mi qanoq
pisimanera annerusutigut paasisaq
qanoq pisimanera annerusutigut
paasisaqarfigaara. Canadami
USA-milu tusagassiortoqatima i-
kinngutigilluakkamalu saaffigin-
niFfissanut eqqortunut innersuut-
tarpaannga, paasisakkalu amerleri-
armata paasivara Minik pinerlut-
torsuartut inuusimanngitsoq. Ta-
mannalu uppernarsilluarpara Mi-
nik pillugu New York Times-imi al-
laaserisaasimasut assilinerinik tu-
sagassiortoqatima ilaata nassim-
manga.
Taava paasivara taanna tunnga-
vigalugu pissanganartunik atuakki-
orsinnaananga, taamalu paasiniaa-
soq Københavnimiittoq orneqqik-
kakku paasivara Miniup 1909-
immit 16-imut Thulemiissimanera
pillugu eqqaamasaqarpiarunnaari-
asaarsimasoq.
Imaappoq itigartitaalluinnar-
punga, paasissutissanik tunineqar-
nanga paasivaralu ingerlaqqeriar-
sinnaajunnaarlunga. Soqutiginnin-
neruleriaannarpungali, naallu suli
paasissutissanik Amerikamit A-
vannarlermiit pissarsiuaraluarlu-
nga taamaattoq Thulemiissimanera
ilisimasaqarfiginngilluinnarpara.
Taamaattumik aalajangerpunga
Minik taamaatikkallarumallugu,
naak amerikamiumut tusaamasar-
suarmut attuumassuteqarsimanera
paasigaluarlugu suli soqutigineru-
leriaannarsimagaluarlugu.
Piitarsuaq aqqutigalugu Minik
pillugu paasisaqaqqippunga
1985- imi Piitarsuaq kisiat aallup-
para, assilisallu karserpaalussuit
Det kgl. Bibliotek-imeersut Piitar-
suarmut tunngasut 1985-imi ukiak-
kut Niaqornanukaappakka.
Minik Piitarsuarlu assigiinngillu-
innartuusoraakka, 85-imi oktober-
novemberimi Piitarsuaq pillugu a-
tuagaqartillunga naammattuueria-
saarnissama tungaanut. Kigaatsu-
mik paasiartuaarpara taakku im-
minnut atassuteqarfeqatigiilluar-
tarsimasut, Piitarsuarlu ukiuni ar-
lalinni Minik pillugu ullorsiutimi-
nut ilanngussaqartarsimasoq. Taa-
va atuakkiariniakkakka kaanngar-
titassaanatik imminnut ataqatigii-
lerput.
Piitarsuup inunngorneraniit
1986- imi februarimi ukiut 100-in-
ngormata — uanga isumagama ma-
lillugu — periarfissaqqilluinnaler-
poq inuit marluk taakku oqaluttu-
assartaasa oqaluttuarinissaannut,
Miniup 1910-imi Piitarsuarmik
naapitsisinnani USA-mi misigisi-
masai ilanngullugit.
Maanna paasiniaasup Køben-
havnimiittup atassuteqarfigeq-
qaarneraniit ukiut sisamat qaangi-
ussimapput. Atuakkiariniakkani
suli saqqummersissimanngilaa,
aammalumi taassumannga pissar-
siarisimasakka annikitsuinnaasi-
mapput, paasisallu ataqatigiinne-
rat manna allatorluinnaq isikkoqa-
lersimavoq.
Minik pillugu »ajortuliara« taas-
sumallu paasiniaasunnguamut Kø-
benhavnimiittumut issumunnga
tunngasortaa eqqaassagukku oqar-
tariaqarpunga, allaaserisintasara
paasissutissanik taassumannga pis-
sarsiarisimasannik akoqanngilluin-
narmat. Paasissutissaatinimi tunni-
ukkumanngilluinnarpai. Tamanna
ajunngilluinnarpoq. Ukiullumi si-
samat ingerlareersimalermata isu-
maqarpunga piumalluinnarsima-
guni atuakkiaminik saqqummiussi-
nissaminut naammattorsuarmik
pi f fissaqareersimasoq.
Neriuppunga tamatumuuna paa-
sineqassasoq Kenn Harper pisima-
sut ilisimasaqarfiginngilluinnakka-
ni pillugit peqqaakkunnaarligu sal-
lusimasoq. Soqutiginngilluinnar-
para quianaatsuunerarlungaluun-
niit pingaakujuttuunerassappanga.
Nalunngilarami isumaqatigiinngit-
toqarsinnaasoq, oqallittoqarsin-
naalluni isornartorsiuisoqarsin-
naallunilu. Allaammi naqqiisoqar-
sinnaavoq. Uangali isumaqarpu-
nga peqqusersuujunerarneqartari-
aqarnanga.
Uanga nammineerlunga
Minimmik paasinninnera
Paasineqarsinnaalereerpoq paasis-
sutissat namminerluinnaq kater-
sorsimasakka Sermitsiakkut allaa-
serisanni tunngavigisimagikka.
Kenn Harperili tassunga killiin-
nanngilaq: »...Tamatuminnga o-
qaluttuassaq sukumerlugu oqalut-
tuarineqarsinnaanngilaq atuakki-
ortumit — massa ukiut ikittuun-
ngitsut Kalaallit Nunaanniissima-
galuarluni kalaallisut pisinnaan-
ngitsumit, paasiniaajumalluni Ka-
laallit Nunaat qimallugu aallaru-
manngitsumit...« Harperip isoril-
luinnarpaa paasiniaatillunga tusa-
gassiortumik tamanut allaaserisa-
qartartumik imminut taasarsima-
gama.
Harperip suut tamaasa iluaquti-
giniarsinnaavai, tassamigooq ka-
laallisut oqalussinnaagami Minillu
pillugu oqaluttuarsinnaalluni. Tor-
rak. Uangali paasiniaasimavunga
Københavnimi, New Yorkimi, St.
Johs.-imi, Montreal-imi allaammi
Siorapalummi Inuutersuaq Ullo-
riaq oqaluttuartissimavara Qaa-
naamiissimallungalu inuit utoq-
qaat Minimmik naapitsisimasut o-
qaluttuartittarlugit. Neriuppunga
taakkua Minilersaarutiga narrut-
saatigisimassanngikkaat, neriup-
pungalu taakkua uannik ikiuisima-
nerat Kenn Harperip pasinapilut-
tunngortissanngikkaa, tassami o-
qalutseqarlunga aatsaat oqaloqati-
gisariaqartarsimagakkit.
Atuakkat tunngavissarsiorfigi-
sarsimasakka amerlaqisut taagor-
sinnaagaluarpakka inuppassuillu
uannik ikiuisarsimasut aqqi taa-
gorsinnaagaluarlugit. Kenn Har-
peritullu unammillerniaannarni-
anngilanga.
Tusagassiortutut tamanut allaa-
serisaqartartut taasarsimaninnut
pissutaavoq ilumut taamaattuuga-
ma, aammalu erseqqissarumagak-
ku soorlu namminersornerullutik
oqartussani atorfilittut taasarlu-
nga saaffiginnittarnissara kissaati-
ginngikkiga.
Ajuusaarnarpoq usorunneq
sinnganerlu pissutaallutik taama-
tut akaarnaatsigisumik oqallittari-
aqaleratta, aammalu Miniup misi-
gisimasai tupinnarluinnartut alla-
Uagut kalaalikulunnguit feeriartar-
nerput nammineq akilerlugu anga-
laffigisarparput, suliffitsinnit KN1-
imit akikillisaanneqarata tapiiffi-
gineqarsinnaanataluunniit, aam-
mami akissarsiakinnerit ilagaavut.
Milliuunerpassuarnik nalilinnik
paarisaqarluta, taamatullu tunisa-
qartitsisarluta iluanaarutaaqisu-
mik.
Uggornaqaarli immiorfissuup
Faxe-p qaaqquniarsimagaluarma-
tigut, KNI-illi sulisuni taamaalioq-
qusimanngilai. Sooq? Immaqalu
torluinnarlu ittut tunngavigalugit
nalilerniartariaqalermat Kenn
Harper qanoq pikkoritsiginersoq.
Tassuuna erserujussuaannarpoq
pivisunut oqaluttuanulluunniit ki-
sermaassisussaasorineq qanoq sia-
niitsorpallannerutigisoq.
Neriuppunga Kenn Harper silat-
tuaqiumaartoq, Jørgen Fleischer
paasiumaaraa Kenn Harperip »tu-
paallannartuutaanik« ilanngussi-
nerminik nuannaarutiginninnini
taamaallaat qarlinnut iloqutsine-
rup kissaallanneratasivisussusiatut
sivisussuseqartoq.
Philip Lauritzen, Qaqortoq (su-
linngiffeqarluni), den 3. august
1986.
kiisami nuliavut ilagalugit feeria-
laassagaluarluta, nammineq aki-
linngisatsinnik.
Immaqa pisiniarfiit quersuillu
naalagaat ukiut marlukkaarlugit
akiliullugit ataatsimiitittaramigit?
Suleqatitsinnut qaamasunut im-
mikkoortitaanerput atorunnaar-
tinneqarniarli!
In uulluaqqusilluta
KNI-ip pisiniarfiini
quersuaanilu pisortat
kalaalikassaat.
Grønlands Skibs- og Entreprenørværksted Aps
Telefon 2 22 52
Allakkat ammasut
Josef Motzfeldtimut
V/A $£) atisaarniarfik • manufaktur
1 "" 1