Fréttablaðið - 07.11.2005, Blaðsíða 75

23MÁNUDAGUR 7. nóvember 2005 23
Plokkfiskur – tilboð 590 kr/kg
Glæný línuýsa Glæný stórlúða
Mikið úrval af tilbúnum fiskréttum
Nýsteiktar fiskibollur
Fiskbúðin
Álfheimum
Álfheimum 4
553 8090
Fiskbúðin
Dunhaga 18
S: 517 3326
Fiskbúðin
Reykjavíkurvegi
Reykjavíkurvegi 68
564 2783
[ BÆKUR ]
UMFJÖLLUN
Jón Atli Jónasson hefur sýnt það
og sannað með miklum afköstum
undanfarið að hann er mesta efni í
alvöru leikskáld sem komið hefur
fram á sjónarsviðið á Íslandi
árum saman. Fyrsta skáldsaga
hans, Í frostinu, gefur líka sterk-
ar vísbendingar um að hann geti
ekki síður haslað sér völl á skáld-
sagnasviðinu.
Þetta er einföld, stutt og lát-
laus saga sem lætur lítið yfir sér
og einhvern veginn átti maður
fyrirfram von á því að leikskáldið
ofvirka myndi senda frá sér þykk-
ari doðrant.
Þetta gerir Í frostinu þó síður
en svo að minna verki og það er í
raun fagnaðarefni að rithöfundar
skuli leitast við að ná til lesenda á
innan við 200 blaðsíðum. Þykkar
bækur eru úr takt við tímann. Í
það minnsta þann tíma sem hún
Drífa Sig, aðalpersóna Jóns Atla,
lifir og hrærist í. Hún er einstæð
móðir og hjúkrunarkona sem nær
varla endum saman og tekst á við
gráan og þunglyndislegan hvers-
dagsleikan á milli þess sem hún
reynir að flýja hann á djamminu.
Þetta er kunnuglegt stef og þó
sagan sé einföld dregur Jón Atli
upp skýra og nöturlega mynd af
daglegu basli einstæðrar móður í
Reykjavík. Það leynist ónotalegur
drungi og feigð undir liprum og
læsilegum textanum og líklega
munu margir geta speglað sig í
Drífu.
Hún lifir sama lífi og við hin og
þó allt sé slétt á fellt á yfirborðinu
eru flestir alltaf að reyna að fylla
eitthvert andlegt svarthol innra
með sér. Tónninn í bókinni er því
ekki beinlínis upplífgandi en hann
er rétt sleginn. Í frostinu fangar
vel tilgangsleysi MTV-kynslóðar-
innar sem veit ekki hvort hún er
að koma eða fara, stefna áfram
eða aftur á bak. Drífa er líka á
sama stað í upphafi sögunnar og
enda, jafnvel ívið verr stödd. Lífið
getur verið svo innihaldslaust,
leiðinlegt og glatað og þeirri
stemningu skilar Jón Atli með til-
þrifum. Hann vekur lesandann til
umhugsunnar um tilganginn með
þessu jarðvistarbrölti okkar en
þunglyndir ættu að íhuga það að
stækka prósakkskammtinn sinn í
þrjár vikur áður en þeir lesa bók-
ina. Það er nefnilega langt síðan
depurð hefur verið komið jafn vel
til skila á prenti.
Þórarinn Þórarinsson
Við frostmark
[ BÆKUR ]
UMFJÖLLUN
Ég hef aldrei þolað Stellu Blóm-
kvist og hef hingað til aðallega
lesið bækur hennar af skyldu-
rækni mér til ama og óþæginda.
Þessar glæpasögur um harðsnúnu
lögfræðifraukuna Stellu Blóm-
kvist eru dæmigerðar sjoppubók-
menntir.
Stílinn á bókunum er einfaldur
og nokkuð ljóst að höfundurinn
setur ekki mikið púður í skriftirn-
ar. Þetta er hraðsuða sem maður
getur fullkomlega skilið að eng-
inn vilji leggja nafn sitt við og láti
því Stellu sjálfa sitja uppi með
skömmina.
Leiðinleg persóna
Þessi formáli ætti að taka af öll
tvímæli um að ég er nánast van-
hæfur til þess að fjalla um nýj-
ustu bók Stellu, Morðið í Drekk-
ingarhyl, en ég ætla samt að láta
vaða. Aðallega vegna þess að ég
skemmti mér konunglega yfir
bókinni og las hana í einum rykk.
Á dauða mínum átti ég von en að
Stella Blómkvist myndi vinna mig
yfir á sitt band, það er ótrúlegt.
Persóna Stellu er jafn óþol-
andi leiðinleg og í fyrri bókum.
Þessi kjaftfora, drykkfellda, ljós-
hærða og ofvirka kynbomba í
lögfræðingastétt er hálfgerður
kynskiptingur eða það sem þeir
kalla „gender bender“ í útland-
inu. Hún er dæmigerð karlhetja
glæpasgnanna með brjóst og píku.
Sturtar í sig viskí eins og hún sé
Humphrey Bogart í akkorði, tál-
dregur konur og karla á víxl og
kastar fórnarlömbunum svo frá
sér þegar hún hefur fengið nægju
sína og hegðar sér að öllu leyti
eins og versta karlremba.
Það er í sjálfu sér ekkert nema
gott um þetta að segja og „gend-
er benderar“ geta verið mjög
skemmtilegir og það er vissulega
smart að láta svona hvassa tík
hrista upp í formföstu karlasam-
félagi sakamálasögunnar. Gallinn
er bara sá að Stella er leiðinda-
pía sem hefur alltaf síðasta orðið
en það er bara vegna þess að hún
getur alltaf vitnað í einhverja
niðursuðudósaheimspeki frá
móður sinni. Það fara um mann
ónot í hvert skipti sem hún segir:
„Sagði mamma,“ og það gerist
nánast í hverjum kafla.
Flott plott
Stella sjálf og flatur stíllinn nær þó
ekki að skemma Morðið í Drekk-
ingarhyl. Sagan er bara svo helvíti
skemmtileg og ég er ekki frá því
að þetta sé skemmtilegasta plottið
sem ég hef séð í íslenskum krimma
í þessari umferð. Stella tekur að
sér að verja nýbúa sem er grun-
aður um að hafa framið svokalað
heiðursmorð á dóttur sinni og að
hafa svo komið líki hennar fyrir
í Drekkingarhyl. Það er auðvitað
ekkert sem sýnist og Stella kemst
að því að morðið tengist spillingu
sem teygir anga sína uppi efstu lög
lögreglunnar og dómsmálaráðu-
neytis. Þetta er krassandi og Stella
lætur það ekki aftra sér þó hún
þurfi að takast á við volduga karl-
punga í leit sinni að réttlætinu.
Þá blandast fortíð Stellu einnig
í málið og hún þarf að gera upp
við pervertinn hann föður sinn
sem lék hana grátt í æsku. Það
vekur óneitanlega meiri áhuga
þegar Stella vitnar í pabba sinn en
mömmu. Ánægjuleg tilbreyting
sem varpar nýju ljósi á þreytandi
persónuna.
Hver er Stella?
Þessi spurning brann á fólki fyrir
nokkrum árum og það var vin-
sæll samkvæmisleikur að reyna
að giska á hver það er sem stend-
ur á bak við Stellu sem á að vera
eitt best varðveitta leyndarmál
íslenskra bókmennta. Jafn ólíkir
menn og Stefán Jón Hafstein og
Davíð Oddsson hafa verið nefnd-
ir til sögunnar og líklega lúslesa
margir bækur Stellu í leit að vís-
bendingum um höfundinn. Ég
ætla ekki að varpa fram neinum
kenningum að þessu sinni en tel
óhætt að fullyrða að Stella er karl-
maður sem er kominn um eða yfir
fimmtugt. Sterkasta vísbendingin
um það er kynlíf Stellu og þá ekki
síst lessukynlífið sem er eins og
sprottið upp úr ómerkilegri klám-
mynd og brengluðum kynórum
karla um kynlíf tveggja kvenna.
Þar fyrir utan löðrar textinn allur
í karlrembu þó hann sé lagður
konu í munn.
Annars er það hætt að skipta
máli hver Stella er og ef hún held-
ur áfram á sömu braut og hættir
að vera leiðinleg má hún skrifa
fleiri bækur sem hún skamm-
ast sín fyrir mín vegna. Morðið í
Drekkingarhyl er fínn krimmi en
ekki nógu góð til þess að nokkur
ætti að vilja gangast við henni.
Þórarinn Þórarinsson
Stella í stuði
MORÐIÐ Í DREKKINGARHYL
Höf: Stella Blómkvist
Útg: Mál og menning
Niðurstaða: Stella sjálf og flatur stíllinn nær
þó ekki að skemma Morðið í Drekkingarhyl.
Sagan er bara svo helvíti skemmtileg og ég er
ekki frá því að þetta sé skemmtilegasta plottið
sem ég hef séð í íslenskum krimma í þessari
umferð.
Í FROSTINU
Höf: Jón Atli Jónasson
Útg: JPV
Niðurstaða: Þunglyndir ættu að íhuga það að
stækka prósakkskammtinn sinn í þrjár vikur
áður en þeir lesa bókina. Það er nefnilega
langt síðan depurð hefur verið komið jafn vel
til skila á prenti.