Tíminn - 21.01.1976, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 21. janúar 1976.
TÍMINN
15
Búnaðartíðindi
Gísli Kristjánsson skrifar
NORDMENN NEYDAST TIL
ÞESS AÐ TVÖFALDA
INNFLUTNING Á KJÖTI
— aukinn markaður fyrir íslenzkt lambakjöt?
GK—Rvik. — Framkvæmdastjóri
miöstöðva norsku kjötverzlana
landsins, Finn T. Isakssen, gerði
grein fyrir þvi, I norskum mál-
gögnum fyrir skömmu að á árinu
1976- 77 mundu Norðmenn þurfa
að flytja inn um 16 milljónir kg.
16.000 lestir af kjöti, eða rúmlega
tvöfalt meira magn en á árinu
1974- 75.
Astæðan til þessa er, að bústofn
bænda hefur minnkað að mun eða
sem nemur 16.000 kúm og 3.800
gyltum á siðastliðnu ári. Hann
gat þess sérstaklega að svinum
fækkaði fyrst og fremst vegna
þess að úr ýmsum búöum heföi
verið harðlega deilt á forsvars-
menn framleiðslumála, að nota
korn handa svinum á sama tima
og milljónir manna svelta.
Það er annars ákvörðun norska
stórþingsins, að þjóðin þurfi ekki
að sækja teljandi magn fæöu-
fagna til útlandsins. Eins og mál-
um er komið nú flytur norska
þjóðin inn um þriðjung af mann-
legri næringu og auðvitað vex sá
liöur ef heimaframleiðsla minnk-
ar.
1 þessu sambandi er vert aö
spyrja, hvort markaður fyrir is-
lenzkt lambakjöt i Noregi muni
aukast þegar málum er svo kom-
ið þar i landi, að kjöt vantar i
auknum mæli??
Nýtt lyf eykur vaxtarhraða
sláturdýra um 6-7% án þess
að spilla afurðunum
GK—Reykjavik. — Allir kannast
nú orðið við langa röð nafna, er
enda á mycin.en það eru lyf, sem
vinna bug á bakterium af ýmsu
tagi og eru þvi notuð i vaxandi
mæli til að lækna kvilla eða verj-
ast þeim. Þessum lyfjum sumum
fylgja vissir annmarkar, sem
ekki skulu raktir hér, en hafa það
til ókosta, að gæta verður varúðar
um notkun þeirra.
A markaði og i tilraunum hefur
að undanförnu verið á ferð
erlendis nýtt mycin, sem heitir
virginiamycin en það hefur sam-
kvæmt reynslunni ekki þá ókosti
sem við ýmis önnur og náskyld
efni eru tengdir.
í tilraunum með svin og ali-
fugla hefur það komið i ljós, að
áhrifa þessa mycins gætir ekki i
afurðunum svo sem gerist með
ýmis önnur.
Eftir itrekaðar tilraunir hefur
nú verið veitt heimild til að
blanda umræddu lyfi i fóður i
grannlöndunum, auðvitað I
ákveðnum mæli. Það hefur sem
sé sýnt sig, að virginiamycin
hefur áhrif til aukins vaxtarhraða
og það svo um munar, bæði hjá
grisum og hænuungum.
Virginiamycin hefur engar
eiturverkanir i mönnum eða
skepnum. það sogast ekki upp úr
meltingarvegi manna né dýra og
einmitt þess vegna berast áhrifin
ekki yfir i afurðirnar. Marg-
endurteknar tilraunir hafa sýnt,
að meðal ungdýra, sem að ofan
getur, hefur vaxtarhraði aukizt
um 6-7% þegar umræddu mycini
er blandað i fóðrið, en við tilraun-
ir hjá Forsögslaboratoriet i
Kaupmannahöfn hefur umrædd
vaxtarhraðaaukning varla reynzt
eins mikil og i tilraunum annars
staðar, ef til vill af þvi að
fóðrunarskilyrði eru þar full-
komnari en hjá öðrum gerist.
Lyf þetta hefur verið notað að
undanförnu við mannalækningar
en nú eru dyr opnaðar til notkun-
ar þess hjá grannþjóunum og
viðar, af þvi að staðfest er, að
áhrifa þess gætir ekki i mjólk eða
kjöti.
Hvort það muni borga sig að
nota lyfið til þess að tryggja örari
vöxt getur verið álitamál.
t Danmörku er verð þess sem
svarar um 28.000 islenzkar krónur
hvert kg. eða 28 krónur grammið
og á tslandi getur það varla orðið
minna, liklega meira, eins og
flest annað hér.
Hvort það svo borgar sig að
nota umrætt lyf hér i hliðstæðum
tilgangi, skal ósagt látið, en kost-
ur er að nota virkt mycin, sem
ekki berst með búfjárafurðum
áleiðis til neytenda þeirra i
mannheimum.
Um Norðurlönd er heimild veitt
til sölu efnis þessa til blöndunar i
fóður, með auðkenninu „Stafac
500”.
Þurfa að reisa fjós
yfir 60 þús. kýr á ári
næsta áratuginn
GK—Rvik. — Hagstofnun land-
búnaðarins i Kaupmannahöfn
hefur reiknazt til, að um komandi
10 ár þurfi Danir að reisa fjós yfir
60.000 kýr árlega, eða 600.000 bása
samtals til ársins 1985.
1 þessu felst geysileg fjárfest-
ing, sem ekki fæst á nokkurn hátt
greidd i afurðaverðinu.
Þess vegna er nú veitt opinbert
framlag til þess að reisa bygging-
ar i þágu landbúnaðarfram-
leiðslunnar. Hins vegar er það
áhugaefni að finna leiðir til að
byggja ódýrt, en þó vel gerðar og
hagkvæmar byggingar.
A ráðunautafundum um þessi
mál fyrir skömmu kom fram, að
það væri þekkt að aðeins hefði
kostað 3.000 d. kr. (um 90.000 isl)
að byggja yfir kúna á vissum
stöðum og allt upp i 14.000 væri
kostnaður á bás i nýju fjósi, en
það er feikilegur munur. Lands-
ráðunautur i nautgriparækt taldi
allsendis ógerlegt að byggja bás,
sem kostaði 12-14 þúsund )þ.e.
400-450 þúsund isl. kr.) yfir kúna,
hversu mikill og góður tækni-
búnaður, sem hér með væri feng-
inn. Menn hafa byggt dýrt, sagði
hann, af þvi að þeir hafa reiknað
með, að mjólkurverðið hækki
stöðugt og þannig verði unnt að
láta framleiðsluna standa undir
byggingakostnaði.
Það er ekki húsnæðið eitt, sem
ákveður framleiðslukostnað
mjólkurinnar, sagði hann, hitt er
Krabbameinsvaldur
í jurtaolíu?
brigði af jurtum þessarar ættar,
þar sem minna en 15% af fitu-
sýrum oliunnar er erucasýra,
en við það magn er miðað i
ákvæðunum.
Tilefnið til umræddra fyrir-
mæla er það, að talið hefur verið
og þykir nú nær fullvist, að eru-
casýra er eitt þeirra efna, sem
magnar vözt krabbameins i
fólki, og þótt aðeins sé
takmarkaður hluti rapsoliu
notaður i manneldisvörur, er
það talið meira en nóg til þess
að stuðla að auknum krabba-
meinssjúkdómum.
Hins vegar er ekkert um það
fullyrt, hvort áhrif umræddrar
sýru séu saknæm i fóðri eða i
afurðum búfjár.
GK—Rvik. — Erlend fagblöð
landbúnaðarins segja frá þvi
um þessar mundir, að gerð hafi
verið alþjóðasamþykkt þess
efnis, að krefjast þess, að aðeins
séu ræktaðar rapstegundir, sem
hafi litið magn erucasýru I sér
fólgið.
Svo sem ræktunarmönnum er
kunnugt er raps ræktað i stórum
stil i mörgum löndum, bæði til
framleiðslu jurtaoliu og svo til
þess að fá jafnframt próteinrik-
ar oliukökur, sem fást með þvi
að pressa jurtaleifarnar þegar
búið er að fjarlægja oliuna.
Innan Efnahagsbandaiagsins
hafa þessi ákvæði valdið nokkr-
um vanda, þvi að ekki er auð-
gert i fljótheitum að finna af-
staðreynd, að aðeins 15% af af-
urðahæfni kúnna er arfbundin, en
85% er háð fóðri og fóðrun, með-
ferð og húsvist. Hve mikill hluti
þessa pósts felst i húsvistinni get-
ur ráðið ákaflega miklu um arðs-
vonina, og vissulega er engin leið
að renta og afskrifa þær
hámarksupphæðir, sem dæmin
sýna að varið hefur verið til þess
að reisa hús yfir dýrustu básana.
1 þessu sambandi er vert að
geta þess, aö þegar talað er um
fjósbáser innifalinn i kostnaði sá
tæknibúnaður, sem tilheyrir á
nútimavisu, þar sem rörmjalta-
kerfi og fastur flutningabúnaður
fyrir fóður og mykju, ásamt
tilheyrandi geymsluhúsum fyrir
fóður (hlöður)öu og mykju, sem
hjá Dönum er nú jafnan geymar
fyrir fljótandi mykju eða steypt
haugstæði.
t sambandi við þessar fréttir er
rétt að geta þess, að nýtizku
búnaöur er nú framleiddur i Dan-
mörku til þess að flytja gróffóður
úr geymslum i básjötur. Er þar
um að ræða færibandafyrirkomu-
lag, sem liklegt er að geri minni
kröfur til breiðra fóðurganga en
þegar fóðrið er flutt að jöt-
um ihjólbörum eða á vögnum. Er
talið liklegt, að sparaður
byggingakostnaður með mjókk-
uðum fóðurgöngum vegi á móti
færibandakostnaðinum, svo að
bætt tækni hafi i för með sér
lækkaðan byggingakostnað nokk-
uð sem er óvenjulegt.
Verkalýðsfélagið vill Blönduvirkjun en
Upprekstrarfélagið mælir með Jökulsá
Mó-Reykjavik — Timanum hafa
borizt eftirfarandi ályktanir um
virkjun Blöndu:
„Stjórn og fulltrúaráðsfundur
Verkalýðsfélagsins A.-Hún.,
haldinn 10. jan. sl., lýsir sig ein-
dregiö fylgjandi Blönduvirkjun.
þar sem slik virkjun hljóti að
skapa stóraukið öryggi i raforku-
málum landsins, jáfnframt þvi
sem hún skapar Norðurlandi
meiri möguleika til frekari upp-
byggingar og atvinnuöryggis.
Þá telur fundurinn, að haga
beri framkvæmdum þannig, að
heimahéruðin njóti vinnunnar
sem bezt.
Skorar þvi stjórn og fulltrúaráð
V.A.H. á alla alþingismenn kjör-
dæmisins aö beita sér af alefli
fyrir framgangi málsins.”
„Stjórn Vörubifreiðastjórafé-
lagsins Neista, Austur-Húna-
vatnssýslu, skorar á rikisstjórn
tslands að hefja framkvæmdir
við virkjun Blöndu sem allra
fyrst.”
„Fundur hreppsnefndar Engi-
hliðarhrepps, haldinn 16.1. 1976,
ályktar eftirfarandi vegna á-
stands orkumála i Norðlendinga-
fjórðungi:
1. Þar sem orkuskortur i Norð-
lendingafjórð. er slikur að eðli-
leg atvinnuþróun er útilokuð,
bæði við sjó og i sveit, þá telur
hreppsnefndin hreina nauðsyn
bera til þess að bráður bugur sé
að þvi undinn að reisa stórvirkjun
i Norðlendingafjórðungi.
Náttúruhamfarir við Kröflu
sýna ljóslega hve völtum fótum
raforkuframleiðsla þjóöarinnar
stendur og undirstrikar, svo ekki
verðurum villzt, þörfina á þvi, að
næsta stórvirkjun verði reist á ör-
uggu svæði, vegna eldgosa og
jarðskjálfta.
2. Fram hefur komið, svo ekki
verður um villzt, að virkjun
Blöndu er það miklu hagkvæmari
öðrum virkjunum, sem um hefur
verið rætt, að sjálfsagt er að
benda á hana sem næsta áfanga i
virkjunarmálum.
3. Hreppsnefndin leggur á-
herzlu á, að orku frá Blönduvirkj-
un verði ráðstafað þannig, að
uppbygging og þróun iðnaðar og
annarra þátta atvinnulifs i fjórð-
ungnum verði látin sitja i fyrir-
rúmi. Með tilliti til hins háa oliu-
verðs, er augljós sú nauðsyn, að
raforka verði nýtt til húsahitunar
alls staðar þar sem jarðvarma
nýtur ekki.
4. Með hliðsjón af framanrituðu
beinir hreppsnefndin þeirri ein-
dregnu áskorun til Alþingis og
rikisstjórnar, að snúizt verði við
þvi hið fyrsta, að raforkuver
verði reist við Blöndu.
Alyktunin var samþykkt með
atkvæðum allra nefndarmanna.”
„Fundur sveitarstjórnarmanna
i Upprekstrarfélagi Eyvindar-
stáðaheiðar, haldinn að Argarði
8. nóv. 1975, itrekar fyrri sam-
þykktir um virkjanir á Norður-
landi vestra. Litur fundurinn svo
á, að fagna beri virkjunaráform-
um i' þessum landshluta og telur,
að virkjun við Villinganes i
Jökulsá i Skagafirði eigi að vera
fyrsta stig virkjana á Norður-
landi vestra. Minnir fundurinn á
fyrri röksemdir þar að lútandi.
Þvi beinir fundurinn þeirri áskor-
un til rikisstjórnarinnar að leggja
frumvarp um virkjun Jökulsár í
Skagafirði fyrir aiþingi það, er nú
situr. Kom hins vegar til þess að
virkjun Blöndu, með þeim hætti
sem nú er gertráð fyrir, verði tal-
in „óhjákvæmileg þjóðarnauð-
syn”, minnir fundurinn á 3. lið á-
lyktunarinnar frá 18. marz sl. um
bætur gróðurlendis og mann-
virkja á Eyvindarstaðaheiði.
Áskilur fundurinn sér allan rétt
fyrir hönd Upprekstrarfélagsins
máli þessu viðkomandi.
Fundurinn álitur drög iönaðar-
ráðuneytisins um tilhögun slikra
bóta hugsanlegan umræðugrund-
völl, að nokkru leyti, en vekur
meðal annars athygli á eftirfar-
andi atriðum sem gagngerðra
breytinga þarfnist og gera verði
kröfu um, með tilliti til Upp-
rekstrarfélags Eyvindarstaða-
heiðar.
l.a. Fara verður fram á veru-
lega aukið magn ókeypis raforku,
meðal annars vegna aðstöðumun-
ar við staðarval raforkuversins.
1. b. Sérstaklega verði athugað
um bætur til þeirra sem ekki hafa
gagn af slikum bótum.
2. Allmiklu stærra land verði
tekið til uppgræðslu en það sem
fer undir vatn eða spillist á annan
hátt.
3. Verði ekki viðunandi árangur
af uppgræðslu að mati héraðs-
ráðunauta og annarra heima-
manna, kosti virkjunin tilsvar-
andi áburðargjöf og/eða upp-
græðslu á heimalönd.
4. Virkjunin sjái um vegabætur.
svo að hægt sé að dreifa búfé um
afréttina, þar sem einn bezti hluti
hennar fer undir vatn. Leggja
verður áherzlu á brú á Ströngu-
kvisl.
5. 3ja fasa rafmagn verði lagt
um þær sveitir austan Blöndu
sem hlut eiga að máli.
6. Bætur fyrir veiðimöguleika
verði athugaðar með tilliti til lax
og silungsveiði, i Haugakvisl og
Galtará. Einnig verði tryggt að
jarðir i Blöndudal tapi ekki veiði-
arði vegna þess að áin verði færð
úr landi þeirra.
Þá kosti virkjunin að sjálfsögðu
alla vörzlu vegna slikra breyt-
inga.”