Tíminn - 05.03.1976, Qupperneq 8

8
Föstudagur 5. marz 1976.
Guðmundur Marteinsson
Guðmundur AAarteinsson:
Opið bréf til
Helga Haraldssonar
á Hrafnkelsstöðum
Kæri vinur!
Þaö haföi mér sizt dottiö i
hug, aö ég ætti eftir að lenda i
orðakasti viö þig. En hvaö getur
ekki gerzt, þegar komiö er viö
kvikuna?!
Ég var að lesa grein þina i
Timanum, Júbilár 1976. Þýtt á
islenzku myndi það heita
„Fagnaðarár”. En þvi miður
gætir þar nokkurs „ófagnaðar”,
sem ég get ekki stillt mig um að
andmæla.
Mér virðist þú gefa i skyn, að
á Suðurlandi eigi skógrækt ekki
réttá sér, ogstyður þú þá ,kenn-
ingu” með þvi að benda á
Rauðavatnsstöðina. Þetta er nú
eiginlega að „ráðast á garðinn,
þar sem hann er lægstur”, en
þarna er um leið komið við kaun
Skógræktarfélags Reykjavikur,
bæði félagsins, sem upphaflega
bar það nafn og stofnað var rétt
eftir siöustu aldamót, en gafst
upp að einum eða tveimur ára-
tugum liðnum, og svo félagsins
með sama nafni, sem stofnað
var fyrir tæpum þrjátiu árum
og enn lifir góðu lifi.
Rauðavatnsstöðin er þögult
tákn um:
1. Eldlegan áhuga hugsjóna-
manna upp úr siðustu alda-
mótum,
2. miskunnarlausa baráttu
brauðryðjandans við margs
konar óviðráðanlega erfið-
leika,
3. „olnbogabarn”, sem orðið
hefur að þoka fyrir yngra
barni i meira uppáhaldi, sök-
um þess aðþaðvar talið betur
af Guði gert (Heiðmörk).
(Loks má e.t.v. geta þess, að
Rauöavatnsstöðin er smám
saman, fyrir tilverknað
manna og móður náttúru, að
,,risa úr öskustónni”.)
— 0 —
Það má fullyrða, aö elztu
menn muna ekki hér um slóðir
jafn stórkostleg veðrabrigöi á
jafn skömmum tima eins og 9.
april-veðrið 1963. Vissulega
guldu margir upprennandi
skógarlundir hér sunnanlands
mikiö afhroð i þessu veðri, eink-
um á veðursælustu stöðum á
láglendi, t.d. i Fljótshlið og und-
ir Eyjafjöllum og I Reykjavik og
næsta nágrenni, en jafnvel á
þessum stöðum stóðu mörg er-
lend tré veðrið af sér. (Ég minn-
ist ekki að hafa áður heyrt þetta
veður kallað „skirdagsveður”,
enda er það naumast réttnefni.
9. april 1963, dagurinn þegar
þetta veöur dundi yfir, eftir
nokkurra vikna hlýviðriskafla á
Góu og Einmánuði, var þriðju-
dagur, tveimur dögum fyrir
skirdag. En þótt einhverjir
fjandmenn skógræktar hafi af
einskærri illkvitni fundið upp á
þvi að kalla þetta veður
„Hákonarveður”, þá er það
engum til sóma að halda þvi á
lofti.)
Það var ánægjulegt, að þér
skyldi gefast tækifæri til þess að
koma i Hallormsstaðaskóg
þetta sama vor, og fékkst að sjá
að þar var allt i lagi. En þú hefð-
ir þar á eftir getað brugðið þér
stutta bæjarleið upp að
Hvammi, og gengið um skógar-
brekkuna hans Helga frænda
þins Kjartanssonar, og fullviss-
að þig um, að einnig þar var
„allt I lagi”. Niður á Álfaskeið
eru tvær bæjarleiðir frá Hrafn-
kelsstöðum. Ungi skógar-
lundurinn þar lét heldur ekki á
sjá, að heitið gæti eftir þetta
ógnarveður. Hæstu trén i greni-
trjáaþyrpingunni þar, 35 ára
gömul, eru nú á niunda metra á
hæð og á annað fet að gildleika
niður við rót, og þau hafa hvaö
eftir annað borið þroskað fræ.
Að skógrækt eigi ekki rétt á
sér á Suðurlandi er sleggjudóm-
ur misviturra manna, og þvi fer
viðs fjarri, að það sé stutt gild-
um rökum.
— O —
Að sauðfjárrækt og skógrækt
séu ósamræmanlegar andstæð-
ur er meinloka. Sjálfur hefur þú
svo sem alkunnugt er verið frá-
bær ræktunarmaður — á sviði
sauöfjárbúskapar, og mátt
sannarlega vera hreykinn af
ræktunarstarfi þinu. Þú hefur
tekið ástfóstri við sauðkindina,
en förunautur ástarinnar er af-
brýðissemin, og veit ég ekki
nema þaö sannist á þér. En þú
átt fyrir alla muni ekki aö láta
neina Halldóra eða Hákona
glepja þér sýn!
— 0 —
Mér finnst skemmtilegt að
geta rifjað upp dæmi þess.að for
ustumenn i islenzkum land-
búnaði fyrr á árum hafa jafn-
framt verið brauðryðjendur i is-
lenzkum skógræktarmálum.
Það var rétt um aldamótin
siðustu, að hafizt var handa um
skógrækt hér á landi. Einn liður
i þeirri sókn sem þá var hafin á
þeim vettvangi var stofnun
Skógræktarfélags Reykjavikur
hins eldra, og aðalhvatamaður
að stofnun þess félags, var Þór-
hallur Bjarnarson, sem um all-
langt skeið var stjórnarformað-
ur Búnaðarfélags Islands. Hann
reisti nýbýli rétt utan við
Reykjavik og bjó þar rausnar-
búi i fjölda mörg ár. Nýbýlið
skirði hann Laufás eftir
fæðingarstað sinum við Eyja-
fjörð. Það dregur sizt úr orðstir
þessa manns á sviði ræktunar-
mála, að hann var um langt
skeið forstöðumaður Presta-
skólans i Reykjavik, og siðar
biskup. Einnig má minnast
þess, að einn aðalhvatamaður
að stofnun Skógræktarfélags Is-
lands og fyrsti formaður þess,
var Sigurður Sigurðsson
búnaðarmálastjóri. Svipuð
dæmi mætti raunar einnig nefna
frá siðustu árum, og mörgum
áhugasömum skógræktarmönn-
um i bændastétt hef ég kynnzt á
liðnum áratugum.
— O —
1 grein þinni ferð þú nokkrum
orðum um þann leiða sið að
„draga meira en Drottinn gef-
ur”. Það er ekki aðeins hin sið-
ustu ár sem viö Islendingar höf-
um stundað þá iðju, og það gild-
ir heldur ekki aðeins um þorsk
og sild. Það gildir einnig um
skógana, sem uxu hér „milli
fjalls og fjöru” þegar forfeður
vorir komu hingað og námu
þetta blessaða land. Skógarnir
hafa sannarlega með einum og
öðrum hætti átt sinn þátt i aö
halda lifinu i þessari þjóö gegn-
um aldirnar, þótt við sem nú lif-
um gerum okkurnaumast grein
fyrir þvi. Það situr raunar ekki
í mér að vera aö segja þér frá
þessu, jafn sögufróðum manni.
t Hrunamannahrepp, þeirri
('ndislegu sveit, eru skógarleif-
ir i Tungufellsdal og meðfram
Jvitá innarlega. Varla getur
íokkur vafi leikið á þvi, að i
ipphafi landnáms hafi megin-
íluti þessarar sveitar verið
ikógi vaxinn. En sundurflak-
mdi hliöarnar, einkum i innsta
íluta sveitarinnar bera þess
dtni, að á þessum slóðum hafi á
iðnum árum og öldum verið
,dregið meira en Drottinn gaf”.
^að tjáir ekki að kenna Heklu-
'osinu 1104 eða öðrum náttúru-
íamförum um þessa eyðingu.
fér hefur skógaröxi og sauða-
önn verið að verki hömlulaust,
aldaraðir m.ö.o. búseta
nannsins.
Svipaða sögu er að segja um
aðrar sveitir ofan til á Suður-
landsundirlendinu, en einmitt á
þvi svæði hefur fengizt sterk
visbending, svo ekki sé sagt
sönnun, um góð vaxtarskilyrði
fyrir skóg, ekki aðeins af inn-
lendum.heldureinnigaf erlend-
um uppruna. Og naumast verð-
ur skógræktarmönnum lagt til
lasts, þótt þeir vilji reyna, þar
sem skilyrði leyfa, að rækta
viðameiri og verðmætari skóga
en þá sem áður uxu hér.
Þótt fósturjörðinni hafi á liðn-
um öldum (af Guðs og manna
völdum) verið misþyrmt, er
naumast sanngjarnt að ásaka
þjóðina. Hún barðist fyrir lifi
sinu, og það bitnaði á gróðri
landsins og gróðurmold.
En nú er öldin önnur. Island
er orðið tæknivætt velferöarriki.
Eyðingaröflin eru enn að verki,
en nú er þjóðin þess umkomin
að spyrna við fótum, og finnur
til skyldu sinnar i þeim efnum.
Um það bera vott sandgræðsla
og skógrækt, en á hvorum
tveggja vettvangi var hafizt
handa i byrjun þessarar aldar.
Báöum mun okkur minnisstæð
ur sandgræðslubrautryðjand-
inn, Gunnlaugur Kristmunds-
son, sem á unglingsárum okkar
lagði til atlögu við Reykjasand á
Skeiðum — og sigraði. Siöan
hefur Sandgræðslan (Land-
græðsla rikisins) unnið margan
sigurinn, þótt enn eigi hún við
ofurefli að etja, og þrotlausa
baráttu framundan um ófyrir-
siáanlega framtið.
Skógrækt rikisins hefur einnig
unniö afrek á þeim þremur
aldarfjórðungum sem hún hefur
starfað, einkum siðari helming
timabilsins, ekki aðeins á Hall-
ormsstað og Vöglum, heldur
einnig sunnanlands og vestan: i
Haukadal og Þjórsárdal, i
Skorradal og viðar i Borgar-
firði.
Skógræktarfélög eru starf-
andi viðs vegar um land, og
hafa með sér heildarsamtök,
Skógræktarfélag íslands. Njóta
þau öll nokkurs rikisstyrks, og
sum þeirra fjárhagsstuðnings
frá hlutaðeigand-i bæjarfélagi,
hreppsfelagi eða sýslufélagi.
Enn er þó skógrækt á tslandi
mjög skammt á veg komin.
í Hrunamannahrepp var, eins
og okkur er báðum kunnugt,
fyrir tveimur-þremur árum
hrundið af stað skemmtilegu og
álitlegu skógræktarverkefni:
Akjósanlegt skógræktarsvæði i
miðri sveit, 20-25 ha að viðáttu,
girt fjárheldri girðingu, og
skógrækt hafin með dyggilegri
aðstoð skólaæskunnar. Sam-
eiginlegt átak sveitarfélags,
búnaðarfélags, ungmenna-
félags.kvenfélags og skóla, með
girðingarstyrk frá Skógrækt
rikisins.
-0-
Ég sagði i upphafi þessa
bréfs, að ég gæti ekki stillt mig
um að andmæla þvi sem ég kall-
aði „ófögnuð” i júbilársgrein
þinni. En mér sýnist þetta nú
vera orðin smáprédikun, með
umræddan „ófögnuð” sem
pistil.
Þú hefurnú, Helgi, séð margt
um dagana og farið viða um,
allt frá Dofrafjöllum i Noregi til
Klettafjalla i Kanada. En stund-
um er „leitað langt yfir
skammt”.
Nú þegar vorar, ættir þú að
„bregða undir þig betri fætin-
um” og skreppa inn að Hvammi
og ganga um brekkurnar, þar
sem skógurinn er, fyrir til-
verknað Helga og sona hans, i
óða önn „að klæða fjallið”. Ég
fuUvissa þig mun, að það væri
sönn heilsubótarganga.
Meðkærrikveðju
Ný bílasala í Reykjavík:
Bílaúrvalið hf.
Gsal—Reykjavik — Bilaúrvalið
hf. heitir ný bílasala i Reykjavík,
og er hún til húsa i Borgartúni 29.
Aö sögn eigenda bilasölunnar,
Gunnars Brynjólfssonar og Ólafs
Sigurðssonar, veröur Bilaúrvalið
opið alla virka daga frá kl. 9-20,
með þeirri undantekningu þó, að
opiö verður til kl. 22 á fimmtu-
dagskvöldum. Þá verður enn
fremur opiö um helgar, á laugar-
dögum frá kl. 10-18 og á sunnu-
dögum frá kl. 13-18.
Auk bifreiða mun Bilaúrvalið
selja vélsleða, hjólhýsi og vélhjól
(skellinöðrur).
Fyrirtækið býður seljendum
bila upp á það, að þvo og bóna bil-
ana fyrir vægt verö, og eins er
seljendum boðið að geyma bila
sina I salarkynnum fyrirtækisins
fyrir kr. 200,- á sólarhring, og er
farartækið þá algjörlega á ábyr$)
bilasölunnar, þ.e.a.s. aö það er
tryggt fyrir bruna, þjófnaði og
öðru.
Aö sögn eigenda mun lands-
byggöarfólk geta sent bila sina til
Reykjavikur í sölu t.d. með skip-
um, og mun þá fyrirtækið taka á
móti bilunum og ábyrgjast þá,
þar til þeir hafa verið seldir.
Eigendur Bílaúrvalsins, Gunnar og ólafur, f salarkynnum fyrirtækisins að Borgartúni 29, en salurinn er
um 300 fermetrar að flatarmáli. Myndin var tekin skömmu áður en fyrirtækið var opnað.
—Tímamynd: Gunnar