Tíminn - 19.05.1976, Qupperneq 9

Miðvikudagur 19. mai 1976
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjdri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfuiltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I
Aðalstræti 7, sfmi 26500 — afgreiðslusfmi 12323 — aug-
lýsingasfmi 19523. Verð I lausasölu kr. 50.00. Askriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Hvers virði er
varnarstöðin?
Erlendir fjölmiðlar hafa undanfarið haft þau
ummæli eftir Jósef Luns framkvæmdastjóra
Atlantshafsbandalagsins, að það myndi kosta
Bandaríkin 22 milljarða dollara eða 4000
milljarða islenzkra króna, að koma upp eftir-
litskerfi, sem jafngilti herstöðinni á Kefla-
vikurflugvelli, og þó yrði þetta nýja kerfi ekki
eins öruggt og fullkomið. Reiknað hefur verið
út, að þetta sé 66-föld upphæð islenzku f járlag-
anna i ár. Við þetta bætist svo, að þetta eftir-
litskerfi, sem þyrfti að byggjast á fjórum stór-
um flugvélamóðurskipum ásamt mörgum
fylgdarskipum, yrði margfalt dýrara i rekstri
en Keflavikurstöðin. Það er þvi enginn smá-
vægilegur hagnaður, sem Bandarikin hafa af
stöðinni i Keflavik.
Islendingar veita þvi Bandarikjunum og At-
lantshafsbandalaginu ekki neina smávægilega
fyrirgreiðslu með þvi að leyfa þeim að reka
þessa þýðingarmiklu eftirlitsstöð á Kefla-
vikurflugvelli. Að visu má segja, að hún veiti
Islendingum nokkurt öryggi, ef hún hjálpar til
að draga úr styrjaldarhættu, en hún skapar
lika stórfellda áhættu, ef til styrjaldar kæmi,
Þá verður það fyrsta takmark andstæðinganna
að eyðileggja jafnmikilvæg tæki. Til þess
þyrfti ekki nema eina kjarnorkusprengju, sem
myndi eyða mestu eða öllu Stór-Reykjavikur-
svæðinu.
Islendingar ættu að mega vænta þess, að það
yrði metið að einhverju, að þeir veita banda-
mönnum i Atlantshafsbandalaginu og þó eink-
um Bandarikjunum einhverja fyrirgreiðslu.
En hver eru launin? Islendingar eiga i höggi
við gamalt nýlenduveldi, sem vægðarlaust
reynir að eyðileggja afkomugrundvöll þeirra.
Þeir hafa farið þess á leit við Bandarikin, að fá
hjá þeim strandvarnarskip, sem gæti mjög
styrkt þá i baráttunni við innrásarherinn. Svar
Bandarikjastjórnar er blákalt nei, Hvorki
Bandarikin né önnur Natóriki virðast hafa lagt
verulega að Bretum að hætta ofbeldisverkun-
um.
Þannig eru Islendingar óvirtir og niðurlægð-
ir af þeim, sem þykjast þó vera bandamenn.
Það er þvi engin furða, þótt sú stefna eigi vax-
andi fylgi, að íslendingar endurskoði alla
afstöðu sina til varnarliðsins.
Þolinmæði íslend-
inga á þrotum
Utanrikisráðherra heldur i dag utan, á fund
utanrikisráðherra Natórikjanna. Beri þessi för
islenzka ráðherrans engan árangur, verður að
telja fullreynt, hvort einhvers stuðnings er að
vænta frá Nató eða ekki, þá mun tillögu
fimmmenninganna, sem lagt hafa til á Alþingi,
að sendiherrann i Brussel verði kvaddur
heim, vaxa fylgi. Þá mun þjóðin vart una
þvi lengur, að setið verði áfram á fundum
varnarsamtaka við hlið innrásarmannanna.
Þetta mættu svonefndar sambandsþjóðir okk-
ar gera sér ljóst.
ÞÞ.
Spartak Beglov, APN:
Víðtækara samstarf
treystir fríðinn
Efla þarf samvinnu Evrópuþjóða ó mörgum sviðum
MJÖG er nú rætt um þaft i
biöðum vestan tjalds og aust-
an, hvort Helsinki-y firlýsingin
svonefnda muni bera tilætlaft-
an árangur. Meðal annars
blandast þetta mjög inn i
kosningabaráttuna i Banda-
rikjunum. Eftirfarandi grein
Beglov sýnir hvernig ráfta-
menn Sovétrfkjanna túlka af-
stöftu sfna til þessa máls.
EVRÓPA hefur búift við frið i
31 ár. A mælikvarða lfðandi
aldar er þetta mikil blessun.
Þess vegna er það svo mikil-
vægt að komið verði i veg
fyrir, að friðartimabilið, sem
hófstí mai 1945 verði einungis
stundarhlé I stormasamri
sögu álfunnar. Samkomulag-
ið, sem náðist i Helsinki sl.
sumar af fulltrúum 33
Evrópurikja, Bandarikjanna
og Kanada, er i fullu samræmi
við þetta verkefni.
Sökum þess, að niðurstöður
Evrópuráðstefnunnar hafa
verið túlkaðar á ýmsa vegu,
vil ég benda á, að þátttakend-
ur I þessari einstæðu ráðstefnu
voru einhuga þeirrar skoðun-
ar, að allar þær evrópsku
sambúðarreglur, sem þeir
urðu sammála um, væru jafn
þýðingarmiklar. Slökun póli-
tiskrar spennu og spennuslök-
un á hernaðarsviðinu, aukning
eðlilegs samstarfs og aukin
samskipti á sviði menningar-
mála eru ekki einangruð fyrir-
bæri I starfsemi rlkisstjórna
og þjóðfélagsafla. Fyrir frið-
sama framtíð Evrópu er það
jafn mikilvægt að farið sé eftir
þvi, sem lýst var yfir I loka-
ályktun Helsinkifundarins um
jafnrétti rikja, friðhelgi
landamæra, að beita ekki
valdi né ógnunum um vald-
beitingu, að hlutast ekki til um
innanrikismál annarra rlkja,
o.s.frv., eins og að auka gagn-
kvæman skilning og samskipti
á hinum ýmsu sviðum. .
Þetta skyldi haft I huga nú,
þegar aðeins niu mánúðir eru
liðnir frá þvi Evrópuráðstefn-
unni um öryggis og samstarfs-
mál lauk. Staðreyndin er, að I
umræðum um vandamál sam-
búðar austurs og vesturs hafa
vestrænir „skoðanamótend-
ur” oft skilið vandamál þess
að tryggja öryggi þjóða frá
framkvæmd lokaályktunar
Helsinkifundarins.
Æ STÆRRI hóp Vest-
ur-Evrópubúa er að verða
ljóst tækifærissinnað eðli
áróðursmoldviðrisins I sam-
bandi við hina svokölluðu
„sovézku ógnun”. Menn sjá,
að annars vegar er þessi há-
væra herferð orðin nokkurs
konar helgisiður, sem nauð-
synlegt er að hafa um hönd til
þess að fá þjóðþingin til að
samþykkja sihækkandi hern-
aðarútgjöld á fjárlögum. A
hinn bóginn eru þær aðferðir,
sem notaðar eru til óraunhæfs
samanburðar á gagnkvæmum
hernaðarmætti vestrænna
rikja og Sovétrikjanna of illa
dulbúnar. Þegar nauðsynlegt
þykir að réttlæta nýjar vig-
búnaðaráætlanir, sem nema
mörg þúsund milljónum doll-
ara, er þjóðsagan um „ógn-
vekjandi sovézka yfirburði” á
hernaðarsviðinu breidd út.
Þegar á hinn bóginn reynist
nauðsynlegt að sanna hæfni
þeirra manna og stofnana,
sem fjalla um varnarmálin,
leggja hershöfðingjarnir jafn-
skjótt fram áhrifamiklar tölur
um hernaðarlega „yfirburði
yfir Rússana”.
Andrei Gromiko.
A sama tima og sósíalista-
rikini'Evrópu benda á i Vinar-
viðræðunum mjög einfalda og
skynsamlega leið út úr þvi á-
standi sem skapazt hefur: Að
hefja fækkun i herjum Sovét-
rikjanna og Bandarikjanna i
Mið-Evrópu þegar á þessu ári,
samtimis þvi að allir aðilar
skuldbindi sig til að hefjast
handa um að draga úr vigbún-
aði ári síðar en haldi þangað
til óbreyttum herstyrk sinum
og vopnabúnaði. Þannig eru
sósialistarikin fullkomlega
reiðubúin til að taka ákvörðun
um að snúa sér að afvopnun og
hefja undirbúning hennar þeg-
ar i stað.
Hvað varöar aukið traust,
sem er óaöskiljanlegur þáttur
þess að tryggja viðhlitandi
skilyrði fyrir framkvæmd
áðurnefndra pólitlskra megin-
reglna um sambúð þjóða
Evrópu, þá er nauðsynlegt, að
friðsamlegt frumkvæði ann-
ars aðilanshljóti stuðning hins
aðilans. í stað þess að skerpa
andspæniö á að efla gagn-
kvæman skilning og þróa
samvinnu. Þetta er það sem
mestu varðar I dag og þjónar
bezt hagsmunum þjóða bæöi
Austur- og Vestur-Evrópu.
ÞAÐ ER ekkert undarlegt þótt
almenningur i Evrópu fylgdist
af miklum áhuga meö nýjum
samskiptum Sovétrikjanna og
Frakklands I tengslum viö
heimsókn Andrei Gromiko, ut-
anrikisráðherra Sovétrlkj-
anna, til Parisar i lok april.
Þessi áhugi stafar fyrst og
fremst af þvi, að sambúð
Sovétrikjanna og Frakklands
einkennist sérstaklega af þvi,
að báðir aöilar reyna að lyfta
henni á nýtt stig. 1 þessu sam-
bandi beinist athyglin jafnt að
pólitiskum, efnahagslegum og
samskiptavandamálum. A
siöasta ári lýstu báðir aðilar
þvi yfir, að þeir litu á Evrópu-
ráöstefnuna sem vettvang
sameiginlegra aðgerða. Slík
afstaða gerir þeim kleift að
halda áfram aukinni sam-
vinnu á ýmsum sviöum.
Lokaályktunin hefur að
geyma samkomulag um mörg
grundvallaratriöi sem gera
þarf gildandi i framkvæmd.
Eitt af ráðunum til þess að
auka traust milli rlkja með
ólikt þjóðskipulag er sam-
eiginleg hlutdeild þeirra I
lausn brýnna vandamála
Evrópuþjóða, m.a. á hagnýta
sviðinu, t.d. i sambandi við
orkumál, bættar samgöngur,
umhverfisvernd, heilsugæzlu,
o.s.frv. 011 þessi atriði snerta
beint brýnvandamál dagslegs
lifs. Samtimis getur skapazt
nýr gagnkvæmur skilningur
milli þjóðanna við sameigin-
legt starf og lausn þessara
vandamála. Að þessu miðar
sovézka tillagan um að haldin
verði Evrópuráðstefna eða
ráðstefna, sem auðveldi
þjóðunum að ráðast i sam-
eiginleg verkefni, s.s. nýtingu
orkuauðlinda, endurbætur á
flutningakerfi Evrópu, gerð
ráðstafana á sviði umhverfis-
verndar, o.s.frv. Þessi tillaga
sem er i fullu samræmi við
anda lokaályktunar Helsinki-
ráðstefnunnar biður þess að
hljóta viðeigandi undirtektir
hinsaðilans. Af viðbrögðunum
við henni er unnt að dæma i
hvaða mæli önnur riki eru
reiðubúin til að gera grund-
vallar samkomulagsatriði að
raunhæfri pólitiskri stefnu.
Tillaga Ráðs gagnkvæmrar
enfahagsaðstoðar um sam-
vinnu þess og Efnahags-
bandalagsins biður og undir-
tekta.
ÞAÐ ERU mörg og brýn verk-
efni á sérhverju sviði al-
þjóðlegra samskipta innan
Evrópu. Sovétrikin hvetja tif
þessað horfið verði frá orðum
til gerðai sambandi við fram-
kvæmd lokaályktunar Hel-
sinkiráðstefnunnar og að
bygging friöar og öryggis í
Evrópu verði reist á nokkrum
undirstöðustólpum: Hollustu
við pólitiskar meginreglur, að
sem fyrst veröi horfið að
spennuslökun á hernaðar-
sviðinu, og að samstarfi á
jafnréttisgrundvelli á sviði
efnahagsmála, vlsinda, tækni
og menningarmála. Slik af-
staða er lykillinn að þvi að
unnt verði að gera frið að eðli-
legum lifsháttum á megin-
landi Evrópu. Þetta var það
sem 25. flokksþing Kommún-
istaflokks Sovétrikjanna átti
við, er það skilgreindi það sem
eitt höfuðatriði i ste&iu Sovét-
rikjanna iutanrikismálum að:
„gera allt sem unnt er til að
auka alþjóðlega spennuslök-
un,aðgæða hana raunhæfu lifi
gagnkvæmrar, hagstæðrar
samvinnu rikja i milli. Að
vinna kappsamlega að fullri
framkvæmd lokaályktunar'
Evrópuráðstefnunnar og að
meira friðsamlegu samstarfi
innan Evrópu.