Tíminn - 17.09.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 17. september 1976.
Menn eru hættir að kippa sér
eins upp við það þótt fólk láti
skipta um kyn og þeir gerðu 1952,
þegar Christine Jorgensen (fædd
George) skýrði frá þvi, að hún
væri kynskiptingur og hefði
gengizt undir slikan uppskurð i
Danmörku.
Kynskiptingar eru fólk, sem er
sannfært um, að það ætti i raun-
inni að vera af hinu kyninu og
finnst það vera fjötraö i eigin
likama.
Þannig leið Christine
Jorgensen fyrir uppskurðinn,
sem breytti likama hennar
þannig, aö hún liktist konu. En
það var sársaukafullt að sjá
fyrirsagnirnar i blööunum. Og
hún varð að fá sér vinnu i nætur-
klúbbum til að sjá fyrir sér.
Nú eru sögur kynskiptinga
ekkert óvenjulegar. David
Susskind hefur átt viötöl við þá.
Brezki rithöfundurinn Jan Morris
skrifaði um eigin reynslu I bók-
inni Conundrum, en hún lét
breyta sér úr James I Jan.
Ræningi einn framdi bankarán I
Brooklyn fyrir nokkrum árum til
aö kosta aðgerð ástvinar sins,
sem vildi skipta um kyn, og eftir
sögu þeirra var gerö kvikmyndin
,,Dog Day Afternoon”.
Nýjasta sagan er um dr. Renee
Richards, 41 árs augnlækni i New
York, (sem var þekktur sem dr.
Richard Raskind fyrir uppskurð-
inn I ágúst I fyrra), en hún vildi
taka þátt i Bandarikjakeppni I
tennis nú I október.
Dr. Raskind var þekktur
tennisleikari I Bandarlkjunum og
hafði unnið marga keppni allt frá
þvi hann var við háskólanám I
Yale. 1974 var hann 13. bezti
tennisleikari I hópi 35 ára og eldri.
Sem kona litur Renee nú á sig
sem talsmanna annarra, sem
hafa látið breyta sér I konu. Hún
átti I erfiðleikum, þegar hún vildi
komast I kvennakeppni I tennis.
í ágúst s.l. vann hún kvenna-
keppni i tennis I San Diego, og
eftir aö fréttamaður einn haföi
ljóstrað upp um fyrra kynferði
hennar, sagðist hún mundi freista
þess að komast I kvennalands-
keppnina I Forest Hills.
Aðrar tenniskonur sögðu, að
samkeppni við Renee, sem er 67
kg og 188 cm, væri óréttmæt
vegna krafta hennar. Ellefu
konur hættu við keppni I South
Orange, New Jersey eftir að hafa
haft I hótunum, vegna þess að
Renee var með.
Vandamálið er þvi, hvort hún
telst opinberlega vera karl eða
kona. Dómstólar hafa aldrei
skorið úr um slíkt, svo að banda-
riska tennissambandið fylgdi
dæmi ólympiunefndarinnar og
krafðistlitningaprófunar af öllum
konum, sem ætluöu aö taka þátt i
landskeppninni.
Flestir læknar kynskiptinga
segja, að ákvörðun um kynferöi
sé flóknari en svo, aö niðurstaða
litningaprófunar skeri úr um það.
Prófunin er gerð á þann hátt að
skaf úr munninum er rannsakað I
smásjá. Samkvæmt erfðafræö-
inni á kona að hafa tvo kynlitn-
inga, sem eru kallaöir X, en karl
einn X og einn Y.
Dr. Richard, sem getið hefur
son með konu, hefur neitað að
láta gera þessa prófun á sér, en ef
hún léti gera hana, yrði úrskurö-
urinn sennilega sá, að hún væri
karl, samkvæmt kenningum
erfðafræðinnar. Kynskiptingar

ko
eru fæddir karlmenn, eða konur,
en trúa þvi, aö þeir séu af hinu
kyninu, og séu fjötraðir I röngum
likama.
Hvað er þá kynferði? Það getur
verið umdeilanlegt. Skorið var úr
um eitt slikt mál i marz siöast-
liðnum, þegar hæstiréttur I New
Jersey kvað upp þann úrskurö að
hjónaband kynskiptings og ein-
staklings af gagnstæðu kyni væri
löglegt, ef kynskiptingurinn segir
makanum tilvonandi frá aðgerð-
inni, sem hann hefur gengizt und-
ir, fyrir hjónavigsluna. Dómarinn
visaði á bug fyrri dómsúrskurð-
um i Bandarikjunum og Eng-
landi, þar sem skorið var úr um
kynferðieingöngu samkvæmt
fæðingarvottorði eða litninga-
prófun.
Skoðun dómarans var, að ef lif-
fræðilegu útliti kynskiptingsins
hefur verið breytt til samræmis
við sálfræðilegt kyn hans, þá
hlýtur kynferði hans á opinberum
persónuskilrikjum að verða I
samræmi við þaö.
Með öðrum orðum, eftir kyn-
ferðisbreytingu hefur kynskipt-
ingur sömu lagaréttindi og fólk af
þvi kyni, sem hann telur sig til-
heyra.
Dr. Richards hefur ekki enn
ákveðið, hvort hann kærir tennis-
sambandiö fyrir að krefjast
litningaprófunar, en ef hún gerir
það, kynni fyrrnefndur úrskurður.
að hafa áhrif á niðurstööur mála-
ferlanna.
Christine Jorgensen telur mál
Renee Richards mikilvægt vegna
þess, að það varðar persónu-
skráningu einstaklingsins.
Hún býr nú i Laguna Beach I
Kaliforniu, ferðast mikiö um og
flytur fyrirlestra fyrir heil-
brigðisstéttir og stúdenta.
„Enginn okkar er 100% kona
eða karl”, segir hún. „Auðvitað
verð ég enn mikið vör við forvitni
varöandi kynskiptingu, þegar ég
held fyrirlestra mina, en nú hefur
fólk minni áhuga á hinum gagn-
stæðu kynjum, en fremur á þvi
hvernig fólk finnur til gagnvart
þvi hvaö það er.”
Það er ekki aðeins afstaöa fólks
til kynskiptinga, sem hefur
breytzt, heldur hafa „systur”
Richards
eftir aðgerðina.
Renee
Dr. Richards sem karlmaður
hennar einnig breytt um siði.
Áður vildu þær vera yfirkven-
legar og glæsilegar. Nu leitast
þær margar við að vera frjáls-
legar i klæðaburði og útliti.
„Það er mikil framför”, sagði
hún.
Kynskipti eru sjaldgæf og koma
einkum fyrir meðal karlmanna.
Læknum er fyrirbrigðið enn ráð-
gáta. Rannsóknir hafa leitt til til-
gátna um, að orsökin sé hor-
mónastarfsemi fyrir fæðingu,
sem hafi áhrif á heiiann og siðari
þroska barnsins.
Skýrslur eru ekki til um fjölda
uppskurða, en gizkað er á, að um
10.000 Bandarikjamenn eigi við
þetta vandamál að striða.
Venjulega eru þessir menn ein-
mana og einangraðir, næstum
sjúklega uppteknir af vandamáli
sinu, og oft ranglega kynvilltir
eða karlmenn, sem klæöast kven-
fötum.
Þeir hafa oft viðbjóð á þvi,
hvernig þeir eru skapaðir, hins
vegar eru kynvillingar ánægðir
með likama sina, þótt þeir laðist
að þeim, sem eru af sama kyni.
Kynskiptingar geta ekki lifað
„eðlilegu” lifi hafa oft litlar kyn-
hvatir og eiga sér oft þá leyndu
von að gangast undir uppskurð og
láta breyta um kyn. Margir
þeirra eru sannfærðir um að aö-
gerðin leysi öll vandamál, og
leggja sig fram um að sannfæra
lækna um, að þeir hafi þörf fyrir
uppskurðinn.
Erickson stofnunin, 1627
Moreland Ave., Baton Rouge,
Louisiana, hefur séö um ráögjöf
fyrir kynskiptinga I lögfræði-
legum, siðferðilegum og læknis-
fræðilegum málum. Hún er á
meðal 40 sjúkrahúsa og ráð-
leggingastöðva i Bandarikjunum,
þar sem sálfræðimeðferð og
hormónagjöf fer fram, og 20
sjúkrahúsa, þar sem uppskurðir
eru framkvæmdir.
Kostnaðurinn stendur I vegi
fyrir þvi, að margir kynskipt-
ingar láti skera sig upp. Heildar-
kostnaður við sálfræöiráðgjöf,
hormóna, rafmagnsmeðferð
(fyrir karlmenn) og uppskurö
getur numið 10.000 Bandarikja-
dölum.
Tryggingafyrirtæki hafa mis-
munandi stefnu I hinum ýmsu
rikjum, en sum, svo sem Blái
krossinn — Blái skjöldurinn I New
York, taka hvert tilfelli til
Ihugunar sérstaklega. Medicaid I
New York borgar ekki aðgerðir á
kynskiptingum. 1 New Jersey og