Fréttablaðið - 18.12.2005, Blaðsíða 18

Suðurveri • Glæsibæ • Húsgagnahöllinni
Mjódd • Smáratorgi
M
IX
A
•
fí
t
•
5
1
0
1
7
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
18. desember 2005 SUNNUDAGUR18
stjornmal@frettabladid.is nánar á visir.is
Þrátt fyrir úttektir, skýrsl-
ur og greinargerðir um
stöðu og framtíð Íbúðalána-
sjóðs hefur fjöldi sérfræð-
inga og stjórnmálamanna
ekki látið sannfærast um að
fjárhagsstaða og fjárstýr-
ing sjóðsins sé í lagi. Inn í
þetta blandist miklir hags-
munir banka og pólítískur
þrýstingur þeirra sem telja
sjóðinn hafa lokið hlutverki
sínu.
Augljóst virðist að Sjálfstæðis-
menn telja Íbúðalánasjóð tíma-
skekkju. Þingmenn eins og Pétur
H. Blöndal og Guðlaugur Þór
Þórðarson hafa ekkert legið á
skoðunum sínum í þeim efnum,
Framsóknarmönnum til lítillar
skemmtunar.
Fréttablaðið greindi fyrir
skemmstu frá því að fjármála-
ráðuneytið, Lánasýsla ríkisins og
ríkisábyrgðasjóður hefðu mjög
ákveðnar skoðanir á fjárstýringu
Íbúðalánasjóðs. Enda lífsnauðsyn-
legt að halda uppi tekjum sjóðsins
á móti gríðarlegum skuldbinding-
um hans. Síðastliðinn miðvikudag
var sérfræðingur Lánasýslunn-
ar kallaður á fund félagsmála-
nefndar Alþingis ásamt öðrum
sem koma að málefnum sjóðsins.
Þar lýsti hann þeirri skoðun að
sjóðurinn hefði varla farið lög-
lega með ríkisfé þegar hann gerði
samninga um að lána bönkum og
sparisjóðum 85 milljarða króna af
uppgreiðslufé.
Beðið svara
Þennan sama dag sendu ráðherrar
fjármála og félagsmála Ríkisend-
urskoðun bréf og báðu embættið
um greinargerð um stöðu sjóðsins.
Spurðu hvort eigið fé hans stefndi
niður fyrir lögmæt hættumörk og
hvort um væri að ræða skamm-
tíma- eða langtímaástand ef svo
væri. Í þriðja lagi er í bréfinu
beðið um svar við því hvort reyna
muni á ríkisábyrgð á skuldbind-
ingum sjóðsins.
„Það er nú kannski ofmælt að
við höfum áhyggjur af Íbúðalána-
sjóði en við erum auðvitað ekki
að spyrja þessara spurninga að
ástæðulausu. Ég held að þetta séu
þær lykilspurningar sem þurfi að
svara og það getur verið að eitt-
hvað annað komi upp í tengslum
við það,“ segir Árni Mathiesen
fjármálaráðherra. Hann segir
Ríkisendurskoðun hafa svigrúm
til þess að skoða þá hluti sem hún
telji eðlilegt og rétt að skoða. „Ég
er mjög sáttur við það að koma
málinu í þennan farveg. Ég held
að í ljósi þess að stjórnsýsluskoð-
unin er yfirstaðin sé rökrétt að
Ríkisendurskoðun taki þennan
þátt að sér líka.“
Áhyggjulaus
Árni Magnússon félagsmálaráð-
herra kannast við áhyggjur, meðal
annars Lánasýslu ríkisins og Ríkis-
ábyrgðarsjóðs. „Mér hefur ekki
þótt sérstök ástæða til þess að hafa
áhyggjur í þeim efnum en það er
sjálfsagt að fara yfir þetta. Mér
finnst ríkissendurskoðandi vera
rétti aðilinn til þess að fara yfir
þetta. Í spurningunum felst ekki
gagnrýni heldur þarf að kveða
upp úr um það að ekki sé ástæða
til þess að hafa áhyggjur.“
Félagsmálaráðherra segir að í
þeim hluta skýrslunnar sem lokið
sé komist Ríkisendurskoðun að
þeirri niðurstöðu að sennilega
hafi viðbrögð stjórnenda Íbúða-
lánasjóðs forðað sjóðnum og þar
með ríkissjóði frá tjóni.
„Ég hef ekki áhyggjur af
rekstri eða framtíðarhorfum
Íbúðalánasjóðs en það er sjálfsagt
að fara yfir þessi mál.“
Samtök atvinnulífsins reiknuðu
út síðastliðið sumar að sjóðurinn
hefði tapað fimmtán milljörðum
króna vegna áhlaups bankanna
inn á fasteignalánamarkaðinn og
uppgreiðslna á íbúðalánum sem
nú nema nærri 160 milljörðum
króna. Samtök atvinnulífsins ótt-
uðust að eigið fé sjóðsins væri
uppurið, en í uppgjöri fyrra árs-
helmings 2005 nam það engu að
síður 13,3 milljörðum króna.
Skortur á fagmennsku?
„Yfirferð félagsmálanefndar yfir
málefni Íbúðalánasjóðs í vikunni
sýndi fram á að óvönduð vinnu-
brögð hjá Íbúðalánasjóði eru að
grafa undan tilvist félagslega
íbúðakerfisins,“ segir Lúðvík
Bergvinsson þingmaður Samfylk-
ingarinnar, en hann á sæti í nefnd-
inni. „Þessi staðreynd hefur gefið
íhaldsmönnum, sem vilja fá bönk-
unum yfirráð á þessum markaði,
byr undir báða vængi.“
Lúðvík bendir á að sjóðurinn
hafi notað ákveðna aðferð við að
skipta 260 milljörðum króna í
húsnæðisbréfum yfir í íbúðabréf
sem ekki höfðu uppgreiðslurétt.
Og fyrir það hafi sjóðurinn greitt
allt að 700 milljónir króna í ráð-
gjöf erlendis frá. „Sú aðferð gaf
bönkunum færi á að gera árás á
sjóðinn sem ekki sér fyrir endann
á. Hann var því afar viðkvæmur
fyrir uppgreiðslum þegar bank-
arnir hófu innreið sína á fast-
eignamarkaðinn í fyrra. Í því
fáti sem kom á sjóðinn þá breytti
hann sinni áhættustýringarstefnu
án þess að tilkynna það Fjármála-
eftirliti, Lánasýslu ríkisins eða
fjármálaráðuneyti og hóf að
stunda afleiðuviðskipti með pen-
inga, sem eru með ríkisábyrgð,“
segir Lúðvík Bergvinsson.
Nú er bara að sjá hvað Ríkis-
endurskoðun segir um eigið fé
sjóðsins.
johannh@frettabladid.is
VIKA Í PÓLITÍK
JÓHANN HAUKSSON
Ekki ástæðulaus spurning
LÚÐVÍK
BERGVINSSON
ÞINGMAÐUR
„Sú aðferð gaf
bönkunum færi
á að gera árás á
sjóðinn sem ekki
sér fyrir endann
á.“
Um vinnubrögð
Þegar Alþingi frestaði fundum sínum fyrr í mánuðinum
var frumvarp til vatnalaga til annarrar umræðu og komið
til nefndar.
Tilgangur frumvarpsins er að eignarhald á vatni sé eins
skýrt og verða má, nýting þess sé skynsamleg og sjálfbær.
Gæta skal þess að raska ekki vatni, farvegi eða lífríki, vist-
kerfum eða landslagi umfram nauðsyn komi til nýtingar
þess af einhverjum toga.
Ætlun stjórnvalda er einnig að leysa af hólmi 83 ára
gömul vatnalög og samræma ákvæði þeirra öðrum lögum.
Sjálfsagt verður tekist á um grundvallaratriði eignarréttar og náttúru-
verndar þegar málið kemur aftur til kasta Alþingis.
Í greinargerð með frumvarpinu segir að við smíði þess á vegum iðnað-
arráðuneytisins hafi verið haft samráð um endurskoðunina við umhverfis-
ráðuneytið og undirstofnanir þess.
Í ljósi þessara orða kemur vægast sagt á óvart að lesa í umsögn Umhverf-
isstofnunar frá 1. desember síðastliðnum, að lítið eða ekkert formlegt sam-
ráð hafi verið haft við stofnunina um smíði frumvarpsins og það hafi bein-
línis goldið fyrir það. Nefnd, sem vann frumvarpsdrögin, er gagnrýnd fyrir að
leita ekki formlegra umsagna eða viðbragða áður en frumvarpsdrögin fóru
í hendur ráðherra. „Hætt er við að umræðan (á Alþingi) verði mun harðari
en hún þyrfti að vera ef ekki er búið að ræða framkvæmdar- og tækniatriði
þess á fyrri stigum og sem flest sjónarmið liggja fyrir. Umhverfisstofnun
telur að umrætt frumvarp til vatnalaga hafi goldið þessa verklags.“
Nú er á það að líta að frumvarp til vatnalaga var fyrst lagt fram á vorþingi
2005 en var ekki afgreitt. Iðnaðarnefnd Alþingis hóf í síðasta mánuði að afla
umsagna á nýjan leik um frumvarpið og hafa þær verið að berast þinginu
að undanförnu.
Forsaga frumvarpsins er einmitt sú sem getið er í upphafi umsagnar
Umhverfisstofnunar en þar segir: „Líkt og iðnaðarnefnd er vel kunnugt hafa
verið mjög skiptar skoðanir um nefnt frumvarp og Umhverfisstofnun og
Náttúrufræðistofnun gerðu fjölmargar athugasemdir við fyrra frumvarp um
sama efni þegar það var til umfjöllunar Alþingis á síðasta löggjafarþingi.“
Ef til vill er vert fyrir þingið að fylgjast vel með vinnubrögðum æðri
stjórnsýslu í landinu. Það gæti sparað fyrirhöfn og fjármuni.
Allt á síðustu stundu
Um síðustu helgi auglýsti Framsóknarflokkurinn eftir framboðum í próf-
kjöri flokksins fyrir borgarstjórnarkosningarnar í vor. Framboðsfrestur
rennur út 29. desember.
Einungis þrír hafa boðið sig fram í sex efstu sætin þegar
þetta er ritað. Björn Ingi Hrafnsson og Anna Kristins-
dóttir berjast um fyrsta sætið og Marsibil Sæmunds-
dóttir gefur kost á sér í annað sæti listans.
Á frétt Sjónvarpsins síðastliðið föstudagskvöld var að
skilja að enginn þyrði að bjóða sig fram af ótta við að
kalla yfir sig reiði flokksforystunnar. Björn Ingi
væri frambjóðandi hennar enda aðstoðar-
maður flokksformannsins og forsætisráð-
herra.
Kvisast hefur að Óskar Bergsson íhugi þrátt
fyrir þetta að bjóða sig fram gegn Önnu og
Birni Inga, hvattur af ýmsum framsóknar-
mönnum í höfuðborginni. Enda ágætt að
láta grasrótina og forystuna togast á um
fylgið.
Víti til varnaðar
Guðmundur Ólafsson hagfræðingur segir að íslenskir neytendur séu
auðsveipir taglhnýtingar, vanastir því að láta okra á sér möglunarlaust.
Þess vegna muni þeir ekki bregðast hart við nýjum upplýsingum um að
matvöruverð á Íslandi sé hið hæsta í Evrópu.
Guðmundur heldur því óspart fram að ódýrara sé fyrir neytendur að
taka alla bændur landsins á launaskrá heldur en að halda uppi núver-
andi styrkjakerfi landbúnaðarins.
Hér rifjast upp sagan af Gunnari Bjarnasyni hrossa-
ráðunaut sem fór um landið fyrir áratugum
og boðaði að landbúnað yrði að reka eins og
hvern annan bisness undir lögmáli framboðs og
eftirspurnar. Líkt og Guðmundur gerir raunar nú.
Svo kuldalegar voru móttökurnar í Skagafirði að
bóndi þar í héraði sór og sárt við lagði að hann
skyldi draga upp byssuhólkinn ef Gunnar
léti sjá sig þar aftur með slíkar villukenn-
ingar.
Það er rétt að koma þessu á framfæri við
Guðmund.
Úr bakherberginu
„En hafi Sinfóníuhljómsveit Íslands gert í buxurn-
ar með þessum tónleikum er það þó ekki nema
vægur fnykur af því miðað við þá stækju sem þessi
uppákoma hefur gert embætti forseta Íslands og
Ólafi Ragnari Grímssyni persónulega.“
Illugi Jökulsson á NFS í vikunni og í
Fréttablaðinu síðastliðinn fimmtudag.
UMMÆLI VIKUNNAR,, U MÆLI VIKUN AR ,,
ÁRNI MAGNÚS-
SON FÉLAGS-
MÁLARÁÐ-
HERRA „Ég hef
ekki áhyggjur
af rekstri eða
framtíðarhorfum
Íbúðalánasjóðs.“
ÁRNI MATHIESEN
FJÁRMÁLARÁÐ-
HERRA
„...Við erum
auðvitað ekki að
spyrja þessara
spurninga að
ástæðulausu.“
VIÐ TJÖRNINA Sjálfstæðismenn og framsóknarmenn eru ekki sammála um hver framtíð Íbúðalánasjóðs eigi að vera. Ríkisendurskoðun
hefur fengið bréf frá ráðherrum félagsmála og fjármála þar sem þess er óskað að fjárhagsstaða sjóðsins verði könnuð. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM