Fréttablaðið - 18.12.2005, Blaðsíða 59

Sjálfstæður seðlabanki þarf
að vera hlutlaus gagnvart stjórn
og stjórnarandstöðu: hann verð-
ur að njóta trausts og virðingar
báðum megin við borðið. Sjálf-
stæður seðlabanki þarf að veita
ríkisstjórninni aðhald, ekki pól-
itískt aðhald, það er ekki í hans
verkahring, heldur strangt og
óvilhallt efnahagsaðhald. For-
sætisráðherra getur ekki með
góðu móti borið fullt traust til
seðlabanka, sem er stýrt af fyrr-
verandi höfuðandstæðingi á vett-
vangi stjórnmálanna. Þetta getur
skapað togstreitu og úlfúð og
spillt hagstjórninni, ekki sízt ef
seðlabankastjórinn sýnir engin
merki þess, að hann sé hættur
að skapa ókyrrð í kringum sig og
illindi. Og það er ekki heldur trú-
verðugt, ef hann varpar yfir sig
huliðshempu og þykist allt í einu
vera steinhættur að stofna til
átaka. Steingrímur Hermannsson
mátti eiga það, að hann lét lítið á
sér bera þau ár, sem hann sat í
bankastjórn Seðlabankans. Hann
má einnig eiga það, að hann hefur
látið á sér skiljast, að hann sjái
hálfpartinn eftir því að hafa tekið
sér sæti þar. Aðrir mættu gjarn-
an taka hann sér til fyrirmyndar
að þessu leyti.
Bankaráð Seðlabankans er
kapítuli út af fyrir sig. Þar sitja
menn, sem hafa viðurkennt opin-
berlega, að hinir hæfustu menn
veljist ekki inn í bankastjórnina
af stjórnmálaástæðum, og hafa
um leið lýst þeirra skoðun, að laun
seðlabankastjóra þurfi að fylgja
launum bankastjóra viðskipta-
bankanna. Það er engu líkara en
þessum bankaráðsmönnum sé
ókunnugt um það, að viðskipta-
bankarnir eru nú einkabankar og
laun bankastjóranna þar eru tengd
afkomu bankanna. Einn þeirra
orðaði þessa hugsun svo: ,,Seðla-
bankinn getur auðvitað ekki verið
eitthvert eyland.“ Fólkið í landinu
stendur varnarlaust frammi fyrir
slíkum málflutningi, og ég get
eiginlega ekki annað gert en vísa
góðfúsum lesendum á bækur eins
og t.d. On Bullshit eftir banda-
ríska heimspekinginn Harry G.
Frankfurt (Princeton University
Press, 2005).
Seðlabankar geta notið trausts
og virðingar meðal almennings
og gera það víðast hvar. Seðla-
banki Bandaríkjanna er ekki haf-
inn yfir gagnrýni, en hann nýtur
almenns trausts og virðingar
vegna þess, að Bandaríkjamenn
gera strangar hæfniskröfur til
sinna seðlabankastjóra. Ef forseti
Bandaríkjanna tæki upp á því að
tilnefna óhæfan mann í banka-
stjórnina, t.d. sjálfan sig, myndi
slík útnefning að öllum líkindum
stranda í þinginu. Bandaríkja-
menn hafa sett sér stjórnarskrá,
sem tryggir skýra aðgreiningu
löggjafarvalds, framkvæmd-
arvalds og dómsvalds - stjórn-
arskrá, sem þeir halda í heiðri.
Þetta þurfa þeir að hugleiða
stjórnmálamennirnir, sem hafa
haldið áfram að raða sjálfum
sér og hver öðrum í bankastjórn
Seðlabanka Íslands. Ábendingin
er brýn vegna þess, að þetta eru
sömu menn og brutu stjórnarskrá
lýðveldisins með því láta undir
höfuð leggjast að halda þjóðarat-
kvæðagreiðslu um frumvarp rík-
isstjórnarinnar til fjölmiðlalaga,
eftir að forseti Íslands synjaði
lögunum undirskriftar sumarið
2004.
Höfundur er prófessor í hagfræði í
Háskóla Íslands.
SUNNUDAGUR 18. desember 2005 43
-10%
Borð (180x100) og sex stólar
126.000.-
Verð áður: 140.000.-
Verð nú:
Sjónvarpsskenkur
Fáanlegur í tveimur stærðum
240cm
Verð:
29.500.-
69.000.-
183cm
Verð:
65.000.-
Hilla með ljósi
Verð:
-10%
Stækkanlegt borð 160(45+45)x100) og sex stólar
153.000.-
Verð áður: 170.000.-
Verð nú:
Skenkur 125cm hár
108.000.-
Verð:
Sjónvarpsskenkur
200cm
Verð: 67.000.-
Veggskápur
Verð:
29.500.-
BÆJARL IND 12 - S : 544 4420
201 KÓPAVOGUR
Opið um helgina: lau 10:00-18:00 - sun 13:00-18:00
ÞÓRÐUR FRIÐJÓNSSON
Það er eftirsjá að Þjóðhagsstofnun,
því að hún vann gott starf undir
stjórn Jóns Sigurðssonar, Þórð-
ar Friðjónssonar og Friðriks Más
Baldurssonar, og aðrar stofnanir
og ráðuneyti hafa að minni hyggju
ekki náð að fylla skarðið, sem hún
skildi eftir sig.
DAVÍÐ ODDSSON
Ef Seðlabankinn lyti faglegri og
hæfri stjórn, þá væri hann nú þegar
búinn að vinna talsvert af þeirri
undirbúningsvinnu, sem vinna þarf
til að búa Ísland undir umsókn um
aðild að Evrópusambandinu, ef á
skyldi reyna. Sjálfstæður og ábyrg-
ur seðlabanki undir faglegri stjórn
myndi vinna slíka vinnu í tækan
tíma til að vera við öllu búinn og
þurfa ekki að láta bíða eftir sér, ef
kallið kemur, og hann myndi ekki
bíða eftir tilskipunum úr stjórn-
arráðinu. Það er ólíklegt, nánast
óhugsandi, að núverandi banka-
stjórn Seðlabankans muni beita
sér fyrir slíkum undirbúningi innan
bankans til að vinna tíma. Formað-
ur bankastjórnarinnar er stjórn-
málamaður og virðist telja flokk
sinn hafa hag af því, að Ísland verði
áfram utan Evrópusambandsins.
GEIR HALLGRÍMSSON
Geir bar glöggt skynbragð á efna-
hagsmál, enda gerðu ungir sjálf-
stæðismenn sumir óspart grín að
honum, þegar hann var forsætis-
ráðherra. Sá, sem þótti fyndnastur í
hópnum og þykir enn, sagði, að Geir
talaði eins og blaðafulltrúi Þjóð-
hagsstofnunar, ha ha ha, enda átti
Geir löngum undir högg að sækja í
Sjálfstæðisflokknum, þótt hann væri
formaður flokksins um skeið.