Tíminn - 02.11.1976, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Þriöjudagur 2. nóvember 1976.
Ingvar Gíslason, alþingismaður:
Frekari stóriðja el cki
eftirsóknarverð ot 9
Eyfirðingar vilja e slíka sendingu kki
Iðnaöarráðherra svaraöi fyrir
nokkru fyrirspurn frá Ingvari
Glslasyni varöandi hugsanlegt ál-
ver viö Eyjafjörö. t framsögu-
ræöu sinni fyrir fyrirspurninni
sagöi Ingvar, aö hann teldi mikil-
vægt aö fá svar viö þessari fyrir-
spurn, þvf aö honum hafi veriö
ókunnugt um þaö viö upphaf nú-
verandi stjórnarsamstarfs, aö
rætt hafi verið um þess háttar
aukningu erlends atvinnurekstr-
ar f landinu, og sllkt heföi ekki
slðar veröi boriö undir
Framsóknarflokkinn.
Fyrirspurn Ingvars er I fimm
liöum og fara spurningarnar og
svör ráöherra hér á eftir.
1. spurning.
Eru uppi ráöageröir hjá rlkis-
stjórninni um aö auka stóriöju-
rekstur erlendra aöila á tslandi?
Rlkisstjórnin hefur áhuga á þvl
aö auka og efla iönaö á Islandi og
nýta I þvl skyni orkulindir lands-
ins.
Varöandi stóriöju er rétt aö
telja aö fyrsta stóriöjufyrirtækiö
á tslandi sé Aburöarverksmiöjan
I Gufunesi, sem byggöist á virkj-
un trafoss í Sogi.
Næsta stóriöjufyrirtæki var
Sementsverksmiöjan á Akranesi.
Hiö þriöja og stærsta er Alveriö
I Straumsvik, sem reist var I
sambandi viö hiö mikla orkuver I
Þjórsá viö Búrfell.
Næsta verkefni I stóriöju er
járnblendiverksmiöja I Hvalfiröi.
Eru samningar um hana nú
komnir á lokastig og munu ts-
lendingar eiga meirihluta þess
fyrirtækis eða 55%.
Loks má nefna ylræktarver. sem
enn er á undirbúningsstigi, en I
sllku fyrirtæki myndu tslending-
ar eiga mikinn meirihluta.
2. spurning.
Hefur veriö gerö áætlun um aö
reisa álver viö Eyjafjörö?
Þrem árum eftir aö samiö var
viö svissneska álfélagiö um bygg-
ingu álvers viö Straumsvik mun
bandariskt fyrirtæki hafa látiö I
ljós áhuga á þvl að reisa álverk-
smiöju á tslandi.
30. mai 1969 var haldinn á Akur-
eyri sameiginlegur fundur sveit-
arfélaga viö Eyjafjörö og var þar
samþykkt: ,,aö skora á stjórnvöld
aö kanna til hlltar möguleika á
þvl aö staösetja álverksmiöju þá,
sem rlkisstjórnin semur nú um
viö Bandarlkjastjórn, viö Eyja-
fjörö.”
Var þessi ályktun tilkynnt meö
bréfi sýslumanns Eyjafjaröar-
sýslu og bæjarfógeta Akureyrar
til Jóhanns Hafstein iönaöarráö-
herra.
alþingi
Ingvar Glslason.
I samningi um álveriö i
Straumsvlk segir í 37. gr. Aö fari
svo, aö rikisstjórnin hyggi á þaö i
framtlöinni aö byggja álbræðslu á
Norðurlandi sé svissneska Alfé-
lagiö reiöubúiö aö taka til vin-
samlegrar athugunar þátttöku I
slíku fyrirtæki I félagi viö Is-
lenzka aðila, svo fremi aö þaö sé
fjárhagslega hagkvæmt.
Sumarið 1970ákvaö ríkisstjórn-
in aö nota þessa heimild og var
skipuö nefnd af hálfu iönabar-
ráöuneytisins og voru tilnefndir
ArniSnævarr, ráöuneytisstjóri og
Lárus Jónsson, framkvæmda-
stjóri Noröurlandsáætlunar en af
hálfu Islenzka Alfélagsins Ragn-
ar Halldórsson, forstjóri og sviss-
neskur verkfræðingur úr starfs-
liði Alusuisse.
Könnuöu nefndarmenn ýmsa
staöi noröanlands.
Meginniðurstööur nefndarinnar
voru þær, aö markaðshorfur á
sölu áls voru ekki þaö góöar aö
tiltækt þætti aö byggja aö svo
stöddu annað álver hérlendis.
Meöal fyrstu verkefna
Viöræöunefndar um orkufrekan
iðnab haustiö 1971 voru viöræbur
viö bandaríska fyrirtækiö Union
Carbide og norska fyrirtækið
Norsk Hydro.
Norsk Hydro lét I ljós áhuga á
þátttöku I orkufrekum iönaði á ts-
landi og veturinn 1973-1974 kann-
aöi Norsk Hydro, meö samþykki
nefndarinnar og iðnaðarráðu-
neytisins aöstæöur til byggingar
álvers noröanlands og austan.
Fyrirtækinu var sérstaklega
bentá Eyjafjörö, Noröausturland
og Austfiröi.
1 framhaldi af þessum athugun-
um sendi Norsk Hydro Viöræðu-
nefndinni snemma árs 1975 nokk-
urn samanburö á staösetningu ál-
vers við Eyjafjörö, Húsavlk og
Reyöarfjörö og fól sú greinargerÖ
I sér þaö álit, aö aöstæöur væru
hagstæðastar viö Eyjafjörö.
Haustiö 1975 fól Viöræðunefnd-
in, meö samþykki iönaöarráöu-
neytisins, tveim fulltrúum aö
gera, ásamt fulltrúum frá Norsk
Hydro, ýmsar athuganir og afla
upplýsinga, sem nauösynlegar
Gunnar Thoroddsen.
eru.áöurenafstaöa veröi tekin til
þess, hvort hefja skuli samninga-
viöræöur viö Norsk Hyrdo um
byggingu álbræöslu á noröur-
landi.
Rétt er aö taka skýrt fram, að
þessir fulltrúar Viöræöunefndar
hafa ekkert umboð til samninga
og I vinnu þeirra felast engar
skuldbindingar fyrir Islendinga.
3. spurning
Eru hafnar náttúrufræöilegar
rannsóknir I sambandi viö sllka
áætlun? Ef svo er, hver kostar
áætlanirnar?
Engar náttúrufræöilegar
rannsóknir eru hafnar.
Hins vegar vinna þeir fulltrúar,
sem áöur er getið, aö gerö til-
lagna um þaö, hvernig rétt væri
að haga umhverfisrannsóknum,
bæöi félagslegum og náttúru-
fræöilegum, sem framkvæma
þyrfti áöur en hægt væri aö taka
afstööu til staðarvals fyrir
hugsanlega stóriöju.
4. spurning.
Hverjir eiga sæti I viöræöu-
nefnd um orkufrekan iönaö?
Með bréfi dagsettu 28. sept. 1971
skipaði Magnús Kjartansson, iön-
aðarráðherra eftirtalda menn 1
Viöræöunefnd um orkufrekan
iönaö:
Dr. Jóhannes Nordal, seöla-
bankastjóri, formaöur, Ingi R.
Helgason, hæstaréttarlögmaður,
Ragnar ölafsson, hæstaréttarlög-
maöur og Steingrlmur
Hermannsson, alþingismaöur.
14. október 1974 skipaði Gunnar
Thoroddsen iönaöarráöherra
Ingólf Jónsson, alþingismann og
16. desember 1974 Sigþór
Jóhannesson, ráögjafarverkfræö-
ing, i nefndina.
Starfsmaöur nefndarinnar frá
upphafi hefur veriö Garöar
Ingvarsson, hagfræöingur.
5. spurning.
1 hvers umboöi starfar nefndin,
hvert er verksviö hennar,
umboöstimi og fjárráö?
Samkvæmt bréfi Magnúsar
Kjartanssonar, iönaöarráöherra
frá 28. sept. 1971 skal nefndin vera
„til „ráöuneytis um viðræöur viö
erlenda aðila, sem áhuga hafa á
þátttöku i orkufrekum iðnaði
ásamt Islendingu,. Nefndin
annast viöræöur viö slika aöila i
samráöi viö iðnaðarráðuneytiö”.
Umboðstimi er ekki tilgreindur
I skipunarbréfinu.
Nefndin hefur frá upphafi notiö
sérstakrar fjárveitingar á fjár-
lögum.
A árinu 1976 eru veittar kr .8.550
millj. i þessu skyni, en i fjárlaga-
tillögum fyrir áriö 1977 kr. 10
millj.
Þegar ráðherra hafði lokið
ræðu sinni tók fyrirspyrjandi til
máls og sagöi m .a., aö ekki gæfist
aö þessu sinni neinn timi til aö
fara aö hef ja almennar umræöur
um stóriöjumál eöa um samvinnu
Islendinga viö erlenda aðila um
rekstur stóöiöjuvera. En þó verö
ég að segja þaö, aö ég hlýt að láta
I ljós andstöðu mina gegn hug-
myndum um frekari samvinnu á
þessu sviði. Og ég held, aö þaö sé
nauðsynlegt, ef slikar hugmyndir
eru uppi, aö þá þurfi að ræða þaö
miklu nánar innan stjórnarflokk-
anna og innan þingsins heldur en
veriöhefur. Ég tel fyrir mitt leyti,
aö okkar reynsla af stóriðjuver-
um, svo og aukin þekking okkar á
starfsemi flestra slikra fyrir-
tækja hérlendis nú, gefi þaö til
kynna, að þaö sé óæskilegt fyrir
Islendinga aö sækjast eftir stór-
iöju I landinu.
Þaö er auövitað ákaflega nauö-
synlegt aö efla iönað á Islandi. En
þaö er jafn nauðsynlegt að gera
sér grein fyrir þvi, hvaöa iðnaður
er okkur hentugur og hvaöa iön-
aöur er okkur eftirsóknarveröur.
Ég tel, aö stóriöja sé ekki i flokki
þess iðnaöar, sem er okkur eftir-
sóknarveröur, og mér finnst, aö
frekari atvinnurekstur útlend-
inga eigi ekki aö koma til greina.
Hvað snertir álver við Eyja-
fjörö sérstaklega, sem mjög hef-
ur nú verið rætt um, þá er þaö
vitanlega jafn óeftirsóknarvert
aö fá þangað slíkt iöjuver eins og
það væri að setja það niður ein-
hvers staðar annars staöar. Og ég
þori að fullyrða þaö, — og ég vil
að þaö komi hér fram, — aö það
er mjög litill áhugi hjá fólki við
Eyjafjörö á að fá slika sendingu,
en hins vegar hygg ég, að þaö sé
mikil bein andstaöa gegn þvi
máli.
Þessu næst ræddi þingmaöur-
inn nokkuð um viöræöunefnd um
orkufrekan iðnað og lagöi sér-
staka áherzlu á þá skoöun sina aö
hún ætti ekki aö vera of pmsvifa-
mikil, og ætti ekki að starfa of
lengi. Ekki mætti hún heldur
starfa of frjálst og hún má sizt gf
öllu vera eins innilokuö i störfum
sinum eins og mér viröist, að hún
hafi veriö. A.m.k. er þaö alveg
augljóst, að viö, sem á þingi sitj-
um, höfum ekki haft mikið af
störfum þessarar nefndar aö
segja. Við höfum ekki haft neinar
reglubundnar fréttir af henni.
Þess vegna held ég, að þaö væri
til mikilla bóta, að koma á meiri
trúnaöi á milli þessarar nefndar
og þingflokkanna eða einstakra
þingmanna, ef þessarar nefndar
er talin þörf, og ég held, að það
væri i rauninni lágmarkiö aö þaö
bærist til þingsins og helzt til ein-
stakra þingmanna árleg skýrsla
um störf hennar, úr þvi aö hún
hefur þannig umboö, að hún hefur
eiginlega engan sérstakan um-
boöstima,heldur er nánast skipuö
ævilangt, aö þvi er viröist, og ég
held jafnvel, að þaö væri æski-
legt, aö svona skýrsla yröi rædd I
sameinuöu þingi, eins og ýmsar
aðrar skýrslur, sem berast þing-
inu. Ég held, að þaö væri mjög
æskilegt.
Ég vil þess vegna beina þvi al-
veg sérstaklega til hæstv.
iðnaöarráðherra, aö hann taki
þessa athugasemd til greina um
það, að svo lengi sem þessi nefnd
starfar, þá gefi hún reglubundnar
skýrslur til þingflokka, eða til
einstakra þingmanna og ég gæti
vel hugsaö mér, aö sllk skýrsla
yröi rædd I þinginu. Ég held, aö
þaö væri mjög gagnlegt, ef viö
gætum „opnað” umræöur um
þessi mál.
Aö lokinni ræöu Ingvars tóku
þingmennirnir Jónas Arnason,
Stefán Jónsson, Steingrimur Her-
mannsson, Stefán Valgeirsson og
Jóhann Hafstein til máls.
Endurbyggja verður
raflínur í landinu
Hiöveika rafllnukerfi, bæöi aöallinur og dreifikerfi, hefur viöa
enga möguleika á aö anna aukinni eftirspurn eftir raforku og
hefur vlöa skapazt vandræöaástand, þar sem ekki er unnt aö
sinna hrýnni þörf. Þar sem svo er ástatt þola úrbætur enga biö.
Þetta og margt fleira kemur fram I greinargerö meö tillögu tíl
þingsályktunar um endurbyggingu raflinukerfis i landinu, en til-
lagan er flutt af 6 þingmönnum Framsóknarflokksins en þeir
eru:
Jón Helgason, Halldór Asgrlmsson, Ingi Tryggvason, Asgeir
Bjarnason, Steingrimur Hermannsson, Guðrún Benediktsdóttir.
Tillagan er svohljóöandi:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta nú þegar gera
áætlun um endurbyggingu raflinukerfisins I landinu, bæöi stofn-
ogdreifilinur. Aætlunin veröi miöuöviö þaö, að á næstu 4-6árum
verði byggt upp fullnægjandi linukerfi, svoaöhægt veröi aö anna
eftirspurn eftir raforku til iönaöar, húshitunar og annarra nota
meö nægjanlegu öryggi fyrir notendur um allt land.