Tíminn - 10.11.1976, Blaðsíða 13

Miövikudagur 10. nóvember 1976
TÍMINN
13
Háskóla Islands Dr. Guð-
mundur Eggertsson flytur
inngangserindi að nýjum
erindaflokki.
20.00 Kvöldvaka.a. Einsöngur:
Benedikt Benediktsson
syngur islensk Iög Ólafur
Vignir Albertsson leikur á
pianó. b. Bóndinn á Brúnum
Sverrir Kristjánsson sagn-
fræöingur flytur söguþátt
sinn um Eirik á Brúnum i
sjö köflum. (Hljóðritun fór
frain i fyrrasumar og hefur
ekki verið útvarpað áöur):
— fyrsti kafli. c. „Ég vildi
ég fengi að vera strá”Knút-
ur R. Magnússon les úr ljóð-
um Páls ólafssonar. d.
Sungið og kveðiðÞáttur um
þjóðlög og alþýðutónlist i
umsjá Njáls Sigurðssonar.
e. Brot úr sögu eyöibýla i
Vestur-Húnavatnssýslu
eftir Gunnþór Guðmunds-
son bónda á Dæli i Víðidal.
Baldur Pálmason flytur. f.
Kórsöngur: Þjóðleikhúss-
kórinn syngur lög eftir Jón
Laxdal. Söngstjóri: Dr.
Hallgrimur Helgason.
21.30 Útvarpssagan: „Nýjar
raddir, nýir staðir” eftir
Truman Capote Atli
Magnússon les þýðingu sina
(3)
22.00 Fréttir
22.15 Veðurfregnir Kvöld-
sagan: „Minningabók Þor-
valds Thoroddsens” Sveinn
Skorri Höskuldsson les (8).
22.40 Djassþátturi umsjá Jóns
Múla Arnasonar.
23.25 Fréttir. Dagskrárlok.
sjónvarp
Miðvikudagur
10. nóvember
18.00 Þúsunddyrahúsiö Norsk
myndasaga. Allt á öðrum
endanum Þýðandi Gréta
Sigfúsdóttir. Sögumaður
Þórhallur Sigurðsson.
(Nordvision-Norska sjón-
varpið)
18.20 Skipbrotsmennirnir
Ástralskur myndaflokkur.
5. þáttur. Leyndardómur
eyjarinnar Þýðandi Jó-
hanna Jóhannsdóttir.
18.45 Maginn Bandarisk mynd
um starfsemi magans. Þýð-
andi Björn Baldursson. Þul-
ur Gunnar Helgason.
Hlé
20.00 Fréttir og veður
20.30 Auglýsingar og dagskrá
20.40 Færeyingar og fiskveiði-
mörkin Fræðslumynd um
landhelgismál Færeyinga
og aðalatvinnuveg þeirra,
sjávarútveg. Siðan myndin
var gerð, i marsmánuði
siðastliðnum, hefur fær-
eyska lögþingið samþykkt
að færa landhelgina út i 200
sjómilur 1. janúar 1977.
Þýðandiog þulur Jón O. Ed-
wald. (Nordvision-Norska
sjónvarpið)
21.05 Nýjasta tækni og visindi
Umsjónarmaður Sigurður
H. Richter.
21.30 Frá Listahátið 1976
Franski pianóleikarinn
Pascal Rogé leikur sex
prelúdiur eftir Claude De-
bussy.
21.55 Augliti til auglitisSænsk-
ur myndaflokkur eftir Ing-
mar Bergman. Lokaþáttur.
Efni þriðja þáttar: Jenný
ákveður að fyrirfara sér og
tekur inn banvænan
skammt af svefnlyfjum.
Tómas Jacobi tekur að
undrast um hana og fer
heim til hennar, þar sem
hann finnur hana og flytur á
sjúkrahús. Eiginmaður
Jennýjar heimsækir hana á
spitalann. Hún biður hann
að koma frekar næsta dag,
en hann er timabundinn og
fer aftur til Chicago. Tómas
situr hjá Jenný, og smám
saman fer hún að jafna sig.
Þýðandi Dóra Hafsteins-
dóttir. (Nordvision-Sænska
sjónvarpið)
22.40 Dagskrárlok
Hinrik konungur VIII
og konur hans sex
Eftir Paul Rival
1. KAFLI
Spænska konungsdóttirin Katrín af Argon (1485-1501)
Isabella drottning sem eiginkona og móðir.
Isabella drottning af Kastilfu og Ferdinand konungur
af Aragon, voru að því er virtist eins hamingjusöm og
konungur og drottning gátu verið. Þau réðu ríkjum á
Spáni um það leyti, sem Loðvík XI, Frakkakonungur var
að verða gamall og barnið Karl VII, lifti enn í
draumheimum á grænum hjöllunum við Amboise.
Spænsku konungshjónin voru fræg fyrir veldi sitt og
sigra. Þau voru fríð, á spænska visu, jáau voru jafnvel
dálítið lík, þar sem þau voru skyld, en það varð til að
styrkja það aðdráttarafl sem sameinaði þau. Þau voru
bæði langieitog full að vöngum, þau voru föl yfirlitum
og dökkeygð. Augu Ferdinands voru ef til vill ekki alveg
eins Ijómandi og ísabellu en eldur þeirra var falinn undir
þungum augnlokum. Isabella var Ijónynja, Ferdinand
ref urinn. Þau nutu ekki þeirrar bragðlausu hamingju né
þess algjöra ákafa sem skáldin tileinka sínum ímynduðu
elskendum. Hjá holdi klæddu fólki mundi slíkt áhyggju-
leysi f Ijótt verða að lífsleiða. ísabella elskaði mann sinn
heitt og hann einan. Fredinand var aðeins yngri, en kona
hans, hann naut kvenhylli og var ekki við eina f jölina
felldur. Hann kunni vel að meta heimanmund Isabellu
gáfur hennar og hugrekki, skírlífi hennar og alla sið-
ferðílega kosti, honum féll heldur ekki illa andlit hennar
né líkami, en stundum varð hann þreyttur á allri þessari
tign. Þá flýði hann til faðmlaga sem voru ekki eins siða-
vönd en fullteins aðlaðandi. Til þessa fékk hann þúsund
tækifæri, á ferðalögum, í hernaði og þegar drottningin
var þunguð. Isabella vissi vel um ótryggð hans, henni
sveið þetta, en þó ekki óbærilega. Hún var ekki ein þeirra
auðsveipu kvenna sem fórna sínum veraldarauði sem
mútum fyrir eiginmann. Hún stýrði konungsríki sínu,
Kastilíu, styrkti hendi, og þegar tækifæri gafst, minnti
hún Ferdinand á, að hún væri ekki þegn hans, heldur
einvaldur honum jafnvel voldugri. Þannig klippti hún af
honum klærnar. Hún þurfti rétt að víkja að þessu og þá
kom hann aftur í hjónasængina og þá áttu þau unaðsnæt-
ur. Þessi stormur sem alltaf var yfirvofandi en skall
aldrei á bjargaði þeim frá tilbreytingarleysi, þau gættu
þessað heyra aldrei nema þytinn í f jarska. Strax og dag-
aði áttu þau svo storbrotin áhugamál, að dagur var kom-
inn að kveldi áður en þau mundu eftir margslungnum
holdsins vegum.
Guð hafði gefið þeim hásætin með yfirnáttúrulegri í-
hlutun. Eldri bróðir Ferdinands hafði vikið fyrír honum
með því að deyja á dularf ullan hátt. Því var hvíslað, að
þar hefði forsjóninni verið hjálpað með eitri. Isabella
hafði eignast Kastilíu fyrir enn meiri náð.
Á undan henni hafði Hinrik IV, bróðir hennar, verið við
völd, en biskupar hans og aðalsmenn höfðu hátíðlega lýst
því yfir að hann gæti ekki getið börn. Hinrik hafði boðið
sannanir fyrir hinu gagnstæða, þar sem kona hans hafði
orðið þunguð og fætt barn, en aðalsmennirnir í Kastilíu
staðhæfðu með fullkominni geðró, að konungur hefði
sentstaðgengil í hjónasængina og þvi væri litla konungs-
dóttirin óskilgetin. Þeir ofsóttu hinn ógæfusama
Hinrik IV, settu hann áf og urðu þess valdandi að hann dó
af harmi. Því næst hrifsaði hin trúaða Isabella hásætið,
rak litlu konungsdótturina á brott og þvingaði hana til að
loka sig inni í klaustri einu í Portúgal.
Isabella var þá nýgift Ferdinand, þau sameinuðu svo
Aragon og Kastilíu, og í stað hinna tveggja litlu konungs-
ríkja réðu þau nú yf ir Spáni. Þó voru enn þrjú landsvæði,
sem þau höfðu ekki náð haldi á, Portúgal í vestri,Nav-
arra, sem lá að Pyreneaf jöllum og Granada, sem Már-
arnir réðu enn yfir. Granada voru sundurtættar leyfar
voldugs keisaradæmis, illa stjórnað, spillt og eyðilagt af
flokkadráttum og morðum, andi kvennabúranna hefði
og hjálpaðtil að afsiða þjóðina, en þau voru umlukt töfr-
um hinna lokuðu garða með marmaraskrauti og gos-
brunnum. Þegar hin trúaða Isabella og hinn slægvitri
Ferdinand hugsuðu um þennan girnilega ávöxt, Gran-
ada, fylltist munnur þeirra vatni.
Á hverju ári fóru þau með óf riði á hendur Márunum í
Granada. Á hverju ári voru þau sigursæl, náðu nokkrum
köstulum á sitt vald og nálguðust höf uðborgina. Þau biðu
þess dags með óþoli, er þau gætu eygt hina rauðu turna
Alhambrahallar gnæfa upp úr grænum trjátoppunum.
Þau áttu sina erindreka í Granada — Gyðinga og Mára.
Þeir létu þim í té upplýsingar, og komu af stað sundur-
þykkju. Þeir sáu um að spámenn ógæf unnar gengju þar
um þröng skuggaleg strætin, og svöruðu kvörtunum íbú-
anna með því að spá hefnd af himnum.
Einu sinni í skæruhernaði náðist hinn litli konungsson-
ur Mára, Boabild. Hann var neyddur til að ganga af trú
sinni, síðan var honum sleppt í þeirri von að veiklyndi
hans og heimska mundi bjóða ógæfunni heim. Þau fóru
inn í Ronda, Zahara og hin bezt vörðu virki. Þau drápu og
sömdu svo frið, þegar hermenn þeirra voru orðnir
þreyttir á blóðsúthellingum.
Áður en þau yfirgáfu hinar unnu borgir hinkruðu þau
við, til að horfa á hina vantrúuðu ryðjast út um háreist
borgarhliðin. Þetta fólk var skelfingu lostið, þarna fóru
menn klæddir snjáðum hempum, rakaðar krúnur þeirra
gljáðu í sólinni og feitlagnar konur, sem voru orðnarfölar
í skugga kvennabúranna, þær drógu börn sín á eftir sér,
börðu frá sér hina drukknu hermenn, og reyndu að hylja
sig blæjum sínum.
Ferdinand var í öllum hertygjum, skarpleitt andlit
hans virtistenn sólbrúnna undir hjálminum. Hann horfði
á f lóttafólkið svörtum óheillavænlegum augum. Við hlið
hans sat Isabella þráð bein, á múldýri sínu, hún var vaf-
in þykkum möttlum það sást varla í andlit hennar undir
fellingum léreftshúfunnar. Isabella athugaði Ferdinand
og taldi um leið perlurnar í löngu talnabandinu. Þau
höfðu förumunka í föruneyti sínu, þeir klæddust hvitum
kyrtlum og svörtum kuf lum. Þeir boðuðu hinum vantrú-
uðu fagnaðarboðskapinn og Gyðingunum Nýja-testa-
mentið. Þau létu skriftaföður sinn, Torquemada setjast
að í Sevilla.
Bálkestir voru kyntir undir virkisgörðum borganna,
þar voru þúsundir villitrúarmanna brenndir. Allir skulf u
frammi fyrír Rannsóknarréttinum, jafnvel prestar og
biskupar. Daunninn af brenndu holdi reis upp af sléttum
Andalúsíu og hásléttum Tagus og Douro, þessi daunn
varð sem nýtt reykelsi. Isabellu var þungt um hjartað er
hún horfði á hinar heilögu skrúðgöngur fara fram hjá,
með hinn græna kross aftökudaganna. Hún hlustaði á
söngl munkanna, hún sá hina dauðadæmdu hníga niður.
Isabella grét, en hún sigraðist á veikleikanum og þagg-
aði rödd Satans. Eldurinn mundi hreinsa þessa aumu
villutrúarmenn, mundi hreinsa þá af öllum sora og bera
þá til himna, hún var að gef a þá Guði. Ferdinand saf naði
saman eigum hinna látnu, hann var önnum kaf inn við að
styrkja efnahag sinn.
Ferdinand og Isabella höfðu verið gift í meira en
fimmtán ár, þau áttu þegar þrjár dætur og einn son.
Hinn fimmtánda desember 1485 mátti heyra glaðlegan
klukknahljóm, sem ómaði frá öllum klukkuturnum,
Verkamennirnir, sem unnu við plægingar úti í hinum is-
kalda vindi Kastilíu, iðnaðarmennirnir, sem strituðu inni
hjá eldstæðum sínum litu upp og allir undruðust hvaða