Tíminn - 08.12.1976, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 8. desember 1976
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Riistjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu
við Lindargötu, sfmar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aðal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýsinga-
sími 19523. Verð i lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuði. Blaöaprenth.f.,
Er Island orðið
láglaunaland?
Mjög er nú orðið algengt að tala um Island sem
láglaunaland, en þá er jafnan miðað við kauptaxta.
Hins er ekki gætt i þessum samanburði, að hér muni
yfirgreiðslur algengari og eftirvinna meiri en i þeim
löndum, sem miðað er við. 1 itarlegri grein eftir
Stefán Jónsson, sem birtist i Timanum siðastliðinn
sunnudag, er þetta skýrt nokkuð og að lokum
dregnar fram eftirgreindar niðurstöður:
„1) Lengsta vinnuvikan hér i dagvinnu er 37 klst.
Heildar dagvinnustundir ársins eru ca. 1.600 klst.
Meðal dagvinnuvika ársins gefur ca. 30 til 31 klst. Við
þennan dagvinnutima er samningskaupið hér miðað.
Fyrir liggur, að dagvinnutiminn hjá okkur hér er allt
að 15% skemmri en á sumum hinum Norður-
löndunum.
2) Samningskaupinu til iðnlærðra manna hér fylgir
i flestum tilfellum 20 til 25% yfirgreiðsla. Hjá ýmsum
er þetta hærra, og hjá þeim, sem vinna við upp-
mælingu, liklega allt að 100% hærra. Um yfir-
greiðslur i öðrum starfsgreinum er minna vitað.
3) Varaformaður Dagsbrúnar hefir lýst yfir opin-
berlega, að hið samningsbundna launakerfi hér sé
sprungið vegna viðtækra yfirgreiðslna. Af þessu má
ráða, að yfirgreiðslur nái i einhverri mynd til Dags-
brúnarmanna. Samtimis þessu benda aðrir á, að
samningskaup Dagsbrúnarmanna i dagvinnu sé á
þessu ári aðeins ca. ein milljón. Ef bætt er á þessa
einu milljón 20% yfirgreiðslu og aukavinnutima til að
jafna dagvinnutimann hér og hjá nágrönnum okkar,
þá er þessi eina milljón komin i kr. 1.416.000.00. Ekki
er mér kunnugt um, hvort kaupsprengingin þýðir
þetta hjá Dagsbrúnarmönnum almennt, enda aðeins
bent á þetta sem rök fyrir því, að rannsaka þarf þetta
mál áður en dómur er kveðinn upp.
4) Mikil aukavinna er unnin hér i sumum starfs-
greinum, ekki aðeins til að ná raunverulegri 40
stunda vinnuviku, heldur mun meira, jafnvel 40 til 50
stunda meðalvinnuvika á ári. Slikur vinnutimi gefur
um það bil tvöfaldar árstekjur, miðað við samnings-
kaupið i dagvinnu. Fæstir munu mæla með slikum
vinnutima, þótt ótrúlega hnargir vilji eiga kost á
honum til að auka tekjur sinar. Hitt má átelja, að
launamannasamtökin skuli ekkert gera i þvi, að
jafna réttinn til yfirvinnu, þótt þeim sé ljóst, að
einhver yfirvinnuréttur telst nú hér, samkvæmt
reynslu, til hlunninda i tekjuöflun. Þeim mun og
ljóst, að nægar tekjur af dagvinnutimanum fást ekki
með órökstuddum kröfum, heldur verða þar til að
koma raunhæf vinnubrögð um aukinn launajöfnuð og
stærri köku til að skipta en nú virðist fyrir hendi.
5) Framámönnum i samtökum launamanna og
atvinnurekenda er örugglega ljóst, að skattamál til-
heyra kjaramálum, þótt þau einnig tilheyri hag-
stjórnartækjum. Þeim mun einnig ljóst, að allir
skattar greiðast af tekjum, hvort sem þeir eru beinir
eða óbeinir. Slik skipting tilheyrir og kjaraatriðum.
Hér er þvi um mál að ræða, sem ekki er auðið fyrir
slik samtök að leiða hjá sér. Skattamál eru vanda-
söm og flókin mál. í þeim er stöðugt verið að hræra
án þess að umrædd samtök tjái sig um slikt. Er það
máske ótti við ábyrgðina, sem veldur sliku?”
Vissulega eru þessar niðurstöður Stefáns Jóns-
sonar hinar athyglisverðustu. Þær gefa ljóst til
kynna, að hér er þörf nýrra vinnuaðferða, bæði i
sambandi við yfirborganir og eftirvinnu. En meðan
svo er ekki, er það fjarri lagi, að dagvinnutaxtarnir
einir gefi rétta mynd af launakjörunum.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Danir stöðva verð
og kauphækkanir
Hjáseta Baunsgaards vekur mikla athygli
SIÐASTLIÐINN laugardag
fór fram söguleg atkvæöa-
greiðsla I danska þinginu, þar
sem athyglin beindist hvað
mest að einum fyrrverandi
forsætisráðherra, Hilmar
Baunsgaard. Eftir mikið þóf
höfðu september-flokkarnir
svonefndu komið sér saman
um nýtt bráöabirgðasam-
komulag um efnahagsmál, en
þeir höfðu náð öðru bráða-
birgðasamkomulagi i septem-
ber siðastliðnum og draga þeir
framangreint nafn af þvi.
Aðalatriði hins nýja sam-
komulags er verð- og kaup-
stöðvun til 1. marz næstk.,
þegar núgildandi kjara-
samningar ganga úr gildi. Til-
gangurinn með þessu bráða-
birgðasamkomulagi var að-
koma i veg fyrir ólögleg verk-
föll næstu þrjá mánuöina, en
þau hafa leikið Dani grálega
siðustu mánuöina eða eftirað
septembersamkomulagið kom
til framkvæmda. Minnstu
munaði að eitt slikt verkfall,
verkfall oliubilstjóra, yrði
rikisstjórninni að falli, en
verkalýðshreyfingin beitti þá
áhrifum sinum innan flokks
sósialdemókrata, sem fer nú
einn með minnihlutastjórn, til
að hindra framgang sam-
komulags, sem september-
flokkarnir voru þá orðnir
sammála um. Hins vegar
beitti verkalýðshreyfingin sér
fyrir þvi, að oliubilstjórarnir
aflýstu verkfallinu og hófu þá
septemberflokkarnir nýja
samkomulagstilraun. Arang-
ur hennar var áðurgreint
frumvarp um verð og kaup-
stöðvun næstu þrjá mánuðina.
ÞEGAR TIL lokaatkvæða-
greiðslu kom, var hins vegar
óvist um, að þetta frumvarp
næði fram að ganga. Ásamt
flokki sósialdemókrata, stóðu
þrir miðflokkar að samkomu-
laginu, eða Radikali flokkur-
inn, Kristilegi flokkurinn og
Flokkur miðdemókrata.
Ihaldsflokkurinn veitti þvi
einnig stuöning, en hann hafði
lika stutt septembersam-
komulagið. Þingstyrkur þess-
ara þriggja flokka er ekki
meiri en svo, að þeir máttu
ekkert atkvæði missa, ef
frumvarpið átti að ná fram að
ganga, þar sem allir flokkarn-
ir til vinstri við sósialdemó-
krata,ásamtGlistrupistum og
Vinstri flokknum voru andvig-
ir þvi. Tveir þingmenn RadiJ
kala flokksins, Hilmar Bauns-
gaard og Bernhard bróðir
hans, höfðu lýst sig andviga
frumvarpinu og var þvi óvist
um áfstöðu þeirra. Hilmar
Baunsgaard færöi þau rök fyr-
ir afstöðu sinni, að hann væri
ósamþykkur þvi ákvæöi frum-
varpsins, aö atvinnurekend-
um væri bannað að láta um-
samdar kauphækkanir, sem
kæmu til framkvæmda á
gildistima laganna, ganga inn
i verðlagið. Þá hafði einn fyrr-
verandi ráðherra sósialdemó-
krata, Henry Griinbaum, lýst
sig andvigan frumvarpinu en
af öðrum forsendum, eða
þeim, að það gengi á rétt
verkalýðssamtakanna. Ef
þessir þrir menn greiddu allir
atkvæði gegn frumvarpinu,
var það dauðadæmt.
Af þessum ástæðum var at-
kvæðagreiðslunnar beðið með
mikilli forvitni. Niðurstaðan
varð sú, að Bernhard Bauns-
gaard og Henry Griinbaum
greiddu atkvæði með frum-
varpinu, en Hilmar Bauns-
gaard sat hjá. Það náði þvi
fram aö ganga með 89 atkvæð-
um gegn 85. Rétt er að geta
Hilmar Baunsgaard
þess, að einn af þingmönnum
Sósialiska þjóðarflokksins sat
hjá, en komið haföi til orða, að
allir þingmenn flokksins sætu
hjá til að forða rikisstjórninni
falli, ef nauðsynlegt þætti.
Ástæðan mun m.a. sú, að
flokkurinn er andvigur .kosn-
ingum nú, en sennilega hefði
komið til kosninga, ef frum-
varpið hefði fallið.
Eins og áöur segir, vakti af-
staða Hilmars Baunsgaard
mikla athygli, þar sem þetta
mun að likindum verða svana-
söngur hans i þinginu. Hann
lýsti yfir þvi fyrir nokkru, aö
hann myndi ekki oftar gefa
kost á sér til þingmennsku.
Hilmar Baunsgaard tók við
formennsku Radikala flokks-
ins, þegar þeir Bertil Dahl-
gaard og Jörgen Jörgensen
drógu sig i hlé, og varð á stutt-
um tima vinsælasti stjórn-
málaleiðtogi Dana og átti
sjónvarpið mestan þátt i þvi,
þvi að hann þótti skýrari og
hreinskilnari i svörum en
keppinaútar hans. Þá var
komizt svo að oröi um þessa
áróðurshæfileika hans, að tæki
hann að sér aö selja notaða
bila, myndi enginn nýr bill
seljast i Danmörku. Honum
tókst á skömmum tima að tvö-
falda þingmannatölu Radi-
kala flokksins og hann þótti
þvi sjálfsagöur forsætisráö-
herra, þegar borgaralegu
flokkarnir mynduðu stjórn
1968, en hún sat i þrjú ár. Eftir
að flokkur Glistrups kom til
sögunnar, hefur Radikali
flokkurinn misst mikið fylgi,
og er þingflokkurinn nú álika
stör og þegar Baunsgaard tók
við honum. Baunsgaard hefur
að undanförnu verið smám-
saman að draga sig i hlé og
hefur teflt fram nýjum mönn-
um til forustu. Auðséð var þvi,
að hann taldi sig ekki lengur
rétta manninn til að hefja
flokkinn til vegs á ný. Hann
tilkynnti svo i haust, aö hann
gæff ekki aftur kost á sér til
þingmennsku. Nýlega hefur
hann tekið við formennsku i
útgáfufélagi Politikens.
Baunsgaard er 56 ára og veld-
ur aldurinn þvi ekki, að hann
ogKrag draga sig i hlé, en um
skeið voru þeir helztu stjórn-
málaleiðtogar Dana.
SIÐUSTU skoðanakannanir
benda til,að siðustu atburðir i
Danmörku hafi dregið úr fylgi
Glistrupista. Samkvæmt
skoðanakönnun Galluþs i
október hefði flokkur
Glistrups unnið mikið á, eða
fengið um 21.3% atkvæðanna.
Samkvæmt skoðanakönnun
Gallups i nóvember hefði
flokkurinn ekki fengið nema
15.9%, en hann fékk 13.6% i
þingkosningunum 9. janúar
1975. Septemberflokkarnir a 11-
ir hafa heldur styrkt stööu
sina, en mest hafa kommún-
istar unnið á. Þeir heföu sam-
kvæmt Gallups-könnun i
nóvember fengið 8.1% at-
kvæðanna, en Sósialiski
þjóðarflokkurinn ekki nema
4.6%. Kommúnistar viröast
þvi vera að ná forustunni á
vinstri væng stjórnmálanna.
Þ.Þ.