Tíminn - 16.01.1977, Síða 17

Sunnudagur 16. janúar 1977
17
r
V
Gísli Högnason, Læk:
ILLGRESI OG
JÓLAGJAFIR
A vordögum árið 1923 er
presturinn í sveitinni úti I kart-
öflugarði ásamt dreng úr sókn-
inni, sem hann hafði sér til
hjálpar við garðræktina i
nokkra daga. Prestur var mikill
ræktunarmaður, bæði hvað
snerti matjurtir og ekki siður
blóm og tré, en drengurinn var
fermingarbarn hans. Sagði
hann drengnum, að hann skyldi
vera i næsta beði við sig, svo
þeir gætu talað saman.
Ósköp var nú drengurinn
feiminn við prestinn sinn. Hon-
um fannst hann vera svo ósköp
litill i návist þessa gáfaða
manns, sem alltaf var eitthvað
að fræða eða segja sögu. Og
prestur fer að tala um það, að
flestum þyki leiðinlegt að reita
arfa, en sér finnist starfið í
sjálfu sér ekki leiðinlegt en hann
fyndi til með arfanum.
Drengurinn hváði. Honum
hlaut að hafa misheyrzt. Jú,
hann fann til með arfanum, þvi
allt sem lifandi væri fyndi til,
þegar þvi væri gert mein, einnig
arfinn. Það væri eins með arf-
ann og okkur, að hann þyrfti
fæðu, vatn og loft og hann væri
lika að berjast fyrir lifi sinu og
afkvæma sinna. Það gerðu líka
menn, sem okkur þættu vondir,
og það væri með arfann éins og
svo margt annað, sem ekki væri
gott, að ef það fengi hagstæö
lifsskilyrði, þá yrði það oft þvi
góða yfirsterkara, t.d. myndu
kartöflurnar ekki ná þroska ef
við fjarlægðum ekki arfann.
Þannig væri það lika hjá
mörgum þjóðum. Það kæmust
stundum vondir menn í þá aö-
stöðu i þjóðfélaginu, aö geta
gert mörg vond verk og sumar
þjóðir heföu glatað sjáfstæði
sinu þess vegna. Þeir væru eins
og illgresið, sem við værum að
eyða, og eins hefði fólkiö i
þessum löndum oft orðið að llða
hörmungar vegna þessara
manna.
A siðastliðnum vetri hélt einn
af þingmönnum þjóðarinnar
ræðu i sameinuðu þingi á
Alþingi Islendinga, sem lengi
mun i minnum höfð af þeim,
sem á hlustuðu og sáu, þvi henni
var sjónvarpaö. Ekki af þvi, að
hún værisvo góð, eða maðurinn
sem flutti hefði þann persónu-
leika, er maður óskar að geyma
i minni, heldur af þvi, að þar
flutti hann þá mestu svlvirð-
inga-og ósannindaræðu, sem ég
hef nokkurn tima heyrt og vart
mun önnurslik flutt hafa verið á
Alþingi íslendinga. Þar dróttaði
hann þvi að dómsmálaráðherra
þjóðarinnar, að hann væri,
sekur um yfirhilmingu, ásamt
ýmsu öðru, er ekki verður rakið
hér, I afar viðkvæmu máli,
sorglegu óhæfuverki, sem talið
var að átt hefði sér stað, en ekki
tekizt að upplýsa.
Þingmenn drupu höfði og
dauðakyrrð varl salnum. Þegar
þessi ógæfumaður haföi lokið
við að flytja mál sitt, var þján-
ingarsvipur á andlitum sumra
þingmanna. Hvað var eiginlega
að ske? Gamall bóndi, sem
opnar sjónvarp sitt þetta kvöld,
áttiekkivoná,að slikiratburðir
gerðust á Alþingi.
Dómsmálaráðherra talaði
næst. Hann gekk rólegum
skrefum aö ræðustólnum, þar
sem hann svo hrakti hvert
atriðið af öðru i ósannindaræðu
þessa ógæfumanns. Það var
mikill þungi i rödd ráðherrans
og leit hann öðru hverju til þess
manns, sem hann var aö svara
og það var sem hann sigi saman
I sæti sínu, varð minni og minni.
Það skaut upp úr djúpi undirvit-
undar minnar þessu gamla
ævintýri frá 1923. Það hafði þá
alltaf lifað mér mér. Var dóms-
málaráðherra ekki einmitt að
framkvæma þaö sama og við i
garðinum, var hann ekki ein-
mitt að fjarlægja illgresi? Svo
sannarlega. Ég sá þaö á svip
hans, að hann fann til með arf-
anum, éins og presturinn minn
þennan vordag, en verkið varð
hann aö framkvæma, ekki fyrst
og fremst vegna sin persónu-
lega, en fyrir islenzka þjóð, land
sitt og fósturjörð, og það held
ég, aö hugsandi mönnum hafi
verið ljóst á þessari stund.
Hversu óumræöilega má maður
ekki vera þakklátur, og öll is-
lenzka þjóðin, að eiga slika
menn, sem alltaf eru stærstir á
úrslitastund, án þess aö þeir séu
þess meðvitandi sjálfir?
NU er þetta voðamál upp
lýst og játning liggur fyrir. Aö
svo er, er einmitt önnur stóra
jólagjöfin min og þjóðarinnar
allrar. Fyrir hana þakka ég af
heilum hug. A hvaða leið var Is-
lenzk þjóð? Hvert voðaverkið
rak annað, og gamall maður
eins og ég, var skelfingu lostinn.
Var þjóðin öll það ekki lika?
Vorum við ekki að ganga af vegi
réttlætisins?
Mér er það vel ljóst, að þessi
dýrmæta gjöf er mér og þjóðinni
færð af dómsmálaráöherra
hennar, ólafi Jóhannessyni, og
starfsmönnum hans, manninum
sem rægður hefur verið og svl-
virtur af andstæðingum sinum,
svo fáheyrt er, en hefur alltaf
komið stærri út úr hverri raun
og ber nú höfuð og herðar yfir
alla þá, sem vinna Islenzkri þjóð
á sviði stjórnmála i dag. Vor-
maður samtiðarinnar.
En jólagjafirnar minar eru
tvær, sem mér þykja beztar og
fegurstar, og vil ég nú geta
hinnar, sem er I raun samofin
þeirri fyrri i huga mér. A borð-
inu hjá mér liggja þrjár bækur.
Er þaö Visnasafnið tekið saman
af Sigurði Jónssyni frá Hauka-
gili. Efni þessara bóka eru
stökur, ferhendur, samhljómar
islenzkrar tungu.
1 formála fyrsta bindis segir
Sigurður: „Það er kunnara en
frá þurfi að segja, hversu hag-
mælskan og leikur við mál og
rim átti rikan þátt i þvi að varð-
veita málið hreint og tært”, og
skal undir það tekið hér. Stakan
var blik frá lifsvaka fátækrar
þjóðar, sem háði tvisýna bar-
áttu fyrir lifi sinu, við hungur og
drepsóttir i harðbýlu landi, svo
aðdáun vekur. Nú i dag, á þess-
ari öld velmegunar og kröfu-
gerðar, er þessu þó mjög svo
öðru visi farið. „Nú má kaupa
þessi ljóð, þrykkt og gyllt i snið-
um, á gerviskinni, gerviljóð, af
gerviljóöasmiðum”. Velmeg-
unin gerir menn andlega lata,
rim og stuðlar eru of erfitt
skáldskaparform andlega
lötum manni. Þvi er farið að
halda að þjóðinni, að óljóö séu
ljóð og ólist sé list, og jafnvel er
fariö að bera á andlegri leti I
málinu sjálfu, islenzkri tungu.
Getur verið, að illgresi sé farið
að skjóta rótum i dýrustu arf-
leifð þjóðarinnar?
Sagt mun hafa verið, að Is-
lenzk ljóðagerð i formi stök-
unnar og islenzk tunga myndu
fara i sömu gröf. Svo náin eru
tengslin. Þessar bækur Sigurðar
frá Haukagili geyma þennan
gullna loga, er þjóöin vermdi
sér við i formi máls og hljóms,
og glatist þjóðinni sá gimsteinn,
erfleiru hætt. Þvi er mér Visna-
safnið dýrmæt jólagjöf. Þessar
bækur ættu að vera til á hverju
islenzku heimili og þvi skal ekki
farið út i tilvitnanir hér. Þær
eiga að vera i hverjum barna-
og unglingaskóla landsins, lesn-
ar þar og efnið skýrt af kenn-
urunum, ásamt kennslu i brag-
fræði. Hvað með allar þessar
tómstundir barna og unglinga?
Væri það ekki vel þegin tóm-
stundaiðja og mannbætandi að
bæta visnagerð á hennar
stundaskrá? Er ég ekki i
neinum vafa um, að svo væri.
Tveir unglingar voru i sumar-
vinnu á minu heimili. Eitt sinn
kastaði ég aö þeim fyrri parti
visu. Þau þrifu þá blað og blýant
úr vasa sinum og skrifuöu niöur.
Svo komu þau brosandi til mfn
eftir matartimann, með sitt
blaðið hvort, og voru þau búin
að botna visuna. Ég spuröi þau,
hvort foreldrar þeirra gerðu
vísu „Nei, nei. Það er einn af
kennurunum okkar, sem kennir
okkur það.” Það hlýtur að vera
góður kennari? „Kennari? Já,
sá bezti i skólanum”.
Þessar gjafir, sem ég hlaut á
þessum jólum, eru mér ákaf-
lega kærar báðar, þó mér sé
ljóst, að ég á þær ekki einn, þær
eru sameign þjóðarinnar allrar,
og eru þaö ekki stærstu og beztu
jólagjafirnar?
Gisli Högnason, Læk.
Heimilis
ánægjan
eykst
með
Tímanum
Og enn aukum við fiölbreytnina
Við þann mikla fjölda sem fyrir er af sófasettum
bætum við nú
ADAM-SOFASETTINU
sem er vandað og fallegt, bólstrað í einlitu, möttu plussi
í fallegum litum.
Verið velkomin.
Skoðið úrvalið.
4 KJORGARÐI m smiðjuvegi 6 sími 44544