Tíminn - 16.01.1977, Síða 25

ET8! isiint>( .3! iagsí)unnu2
Sunnudagur 16. janúar 1977
lostmi

25
Safn til sögu.

meðal annars þetta: ...Item lét
hann gera i Kirkjubæ, og lagði
sjálfur allan kostnað til, refla
sæmilega kringum alla stóru stof-
una, svo að engir voru fyrr jafn-
reisugir, og gaf þá kirkjunni.”
Hvað orðið hefur af þessum refl-
um i Stórustofu i Skálholti veit
vist enginn. Hvenær þeir hafa
horfið þaðan, er ekki gott að
segja. En þeir voru þar ekki þeg-
ar þar voru upp skrifaðar eignir
eftir lát Gissurar Einarssonar,
fyrsta lúterska biskupsins.
Reflarnir i Stórustofu i Skál-
holti hafa efalaust verið eins og
Reynisstaðareflarnir, með ,,heil-
agra manna sögum", likt og
hannyrðir Ingunnar lærðu, sem
kenndi latinu á meðan hún
saumaði. En Ingunn var á Hólum,
i tið Jóns biskups Ogmundssonar,
nær hálfri annarri öld áður.
I kennslubókum er látið i það
skina, að það hafi eingöngu verið
munkar, sem unnið hafi islenzkri
menningu „nytsemdarverk” i
klaustrum. Annað sýnir þessi frá-
sögn annála um reflana frá
Kirkjubæ og ritgerð dr. Selmu
Jónsdóttur i Skirni 1965, þar sem
hún færir gild rök að þvi, að fræg-
asta handavinna islenzk, reflarn-
ir miklu i söfnum hérlendis og er-
lendis hafi verið hannyrðir frá
Reynisstaðarklaustri, um sömu
mundir og biskup lætur gera refl-
ana i Kirkjubæ.
— Áttu við, að kennslubækur
okkar þarfnist endurskoðunar,
mcðal annars til þess að rétta hlut
kvenna i sögunni?
— Já, Kennslubækurnar þarf
að rannsaka vandlega og bæta inn
i þær kvennasögunni, ef svo mætti
aö oröi komast. Vissulega hafa
konur litið átt þess kost að kom-
ast á blöð sögunnar, störf þeirra
hafa verið með þeim hætti. 1 ts-
lendingasögunum eru það helzt
óvenjulegar konur, sem um er
getiö. Og þegar kennslubækurnar
segja frá kvenskörungum, er
kannski komizt svoað orði: Móöir
Skarphéðins hét Bergþóra, en
ekki: Bergþóra var móðir
Skarphéöins. 1 fyrra tilfellinu er
Skarphéöinn aðalpersónan, en
þar sem ætlunin var að segja frá
kvenskörungum sögualdar, átti
Bergþóra auðvitað að vera aöal-
persónan. Það er ekki sama,
hvernig frá er sagt. — Það er
þannig rétt, sem Rolf Heller
segir, að kvenna sé aðeins getið i
sögunum til þess að auka á hetju-
hlutverk karlmanna.
Samtímaheimildir í
Kvennasögusafninu
— En svo við snúum okkur
beint að Kvennasögusafninu: Eru
ekki tiltækar hér heilmiklar
nútimaheimildir um kvenna-
sögu?
— Það er vissulega til talsvert
af nútimasöguefni, eða efni frá
siðustu árum og áratugum. En
flest af þvi er meira og minna
götugt, ef svo mætti segja, nema
þá helzt frá kvennaárinu og
kvennafrideginum 24. okt. 1975.
Um kvennafriið höfum við mjög
miklar heimildir, vegna þess að
framkvæmdanefnd fridagsins og
allar undirnefndir gáfu Kvenna-
sögusafni Islands öll plögg sin i
sambandi við það, og mikið fé að
auki, sem hefur verið notað til
þess að kaupa spjaldskrárskáp,
ritvél, bókahillur og margt fleira,
sem safninu var nauðsynlegt. Ein
af nefndum kvennafrisins, fjöl-
miðlanefndin svokallaða, safnaði
öllum úrklippum, sem unnt var
að fá úr innlendum og erlendum
blöðum, limdi þær á stór pappa-
spjöld, sem siðan voru bundin inn
i þessar tvær stóru bækur, sem
liggja hérna á borðinu. Reyndar
held ég, að eitthvað vanti af
heimildum utan af landi, þvi að
nýlega fengum við efni, sem við
vissum ekki um áður.
Af öðru heillegu heimildaefni
frá siðari árum, má sérstaklega
nefna úrklippusafn af greinum og
fréttum um Fæðingardeildarmál-
ið svokallaða og Landspitalasöfn-
un kvenna 1969. Þetta úrkiippu-
safn færði Bjarnveig Bjarnadóttir
safninu i vor, og auk þess tugi af-
rita af bréfum, sem hún og Helga
Nielsdóttir höföu sent stofnunum
og fyrirtækjum, sem þær tóku aö
sér að fá til aö styðja söfnunina.
Auk þess átti safnið fyrir eitthvaö
af heimildum, einkum um þátt
KRFt að þessu máli.
Ekki eitt orð um upphaf
Fæðingardeildarmálsins
Mér er þetta mál sérstaklega i
huga núna vegna þess, að nú rétt
fyrir áramótin var hin nýja Fæö-
ingar- og kvensjúkdómadeild
Landspitalans formlega tekin i

NYTT í morgunmatinn:
ÝMIR
NÝTT í sósur, salöt og búðinga:
ÝMIR
Sýrð mjólkurafurð, holl og góð
ÝMIR

Góður með blöndu
af rifnu rúgbrauði
og púðursykri:
r

YMIR
notkun með nokkurri viðhöfn. Sú
athöfn var að minu mati dæmi-
gerð fyrir karlmannasamfélagið.
Þeir, sem að þessu stóðu, eiga þó
ekki allir óskilið mál. En þar
hefur sennilega legið að baki
hugsunin: Hirðum vér eigi að tina
til einstök dæmi um hlut kvenna
að þessu máli, enda þótt auðvelt
væri. Þeir sem þarna voru saman
komnir, hafa sjálfsagt verið búnir
að gleyma þvi, hafi þeir þá
nokkurn tima vitað það, að eftir
að konur fengu kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis árið 1915,
hófu þær fjársöfnun til þess að
reistur yrði landspitali á tslandi.
Hann tók svo til starfa 1930. Þeir
hafa sjálfsagt ekki heldur vitað,
að árið 1894 söfnuðu konur fé til
þess að háskóli yrði stofnaður hér
á landi. — Við afhendingarathöfn-
ina 29. des. 1976 var ekki vikið
einu orði að upphafi Fæðingar-
deildarmálsins, né að Land-
spitalasöfnun kvenna 1969.
Fréttamennirnir, sem voru við
afhendinguna, hafa efalaust ekki
tekið eftir hinni algeru þögn um
þátt kvenna við að koma þessari
byggingu á laggirnar. Þeir eru
flestir svo ungir, að þeir muna
ekki eftir, nema vera minntir á
það, þegar konurnar sátu á
áheyrendapöllum Alþingis áriö
1969. Þeir muna sjálfsagt ekki
eftirþessum sterka „þrýstihópi”,
eins og hann myndi vafalaust
verða kallaður nú. Ég mun ekki
heldur ásaka þá um sögufölsun.
Hins vegar sé ég þaö nú, aö við
höfum gleymt einu, þegar við
sömdum stofnskrá Kvennasögu-
safns tslands. Við segjum þar, að
safnið eigi að safna, varðveita,
skrá og skjalfesta hitt og þetta, en
við hefðum gjarnan máttbæta þvi
við, aðskylt væri að vera jafnan á
varöbergi gegn sögufölsunum.
Daglegum fölsunum, sem oftast
er erfitt að varast.
Gefum framtíðinni
rétta mynd af
nútímanum
Nýlega var i sjónvarpinu
þátturinn Munir og minjar, sem
jafnan er með þvi merkasta, sem
þetta nútimatæki býður fólki upp
á. Þessi þáttur var um byggða-
safnið i Skógum undir Eyjafjöll-
um. Sjálfsagt hefur þátturinn
verið góður að mörgu leyti, ég tek
fram, að ég sá ekki fyrri hlutann.
Þarna var meðal annars sýnt,
hvernig islenzkir skór voru gerð-
ir. Lágmarkskrafa er, að rétt efni
sé notað til þess að vinna úr,
þegar sýnd eru vinnubrögð hvort
sem þau eru gömul eða ný. I
þessum sjónvarpsþætti var notað
eitthvert stift, gljáandi efni, sem
likist meira plasti en sauðskinni.
Tæplega var hægt að verpa það,
hvað þá að brydda, enda var
engin tilraun gerð til þess. Og
fleira hefði verið hægt að gera
athugasemd við. Kvennasögusafn
Islands geymir þegar athuga-
semdir við þennan sjónvarpsþátt,
sem einhvern tima kann að
minna á, að „heimildarkvik-
myndir” eru ekki ævinlega full-
gildar heimildir.
Þessi tvö dæmi, sjón-
varpsþátturinn og Fæðingar-
deildarmálið, ættu að geta sann-
fært okkur um það, að skylda
okkar er ekki einungis að safna og
halda til haga heimildum um
liðinn tima, heldur eins og ekki
siður, að sjá svo um að samtiðar-
saga sjálfra okkar komist eins
rétt og verða má til óborinna
kynslóða.
— VS
BILA-
PARTA-
SALAN
auglýsir
Nýkomnir varahlutir í:
Ford Falcon 1965
Land/Rover 1968
Ford Fairlane 1965
Austin Gipsy 1964
Plymouth Valiant 1967
Daf 44 1967
BILAPARTASALAN
Höfðatúni 10 — Sími 1-13-97
Sendum um allt land
( Verzlun & Itjónusta )
VÆ/Æ/ÆÆ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/ÆÆ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/^ fVÆ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/^ f/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/^
LOFTPRESSUR OG SPRENGINGAR i i
Tökum að okkur alla loftpressuvinnu, % 2
borun og sprengingar. Fleygun, múr- 2 2
brot og röralagnir. ^ ^
i i Blomaskreytingar é
pipulagningameistari i \ .... . . ., . í
Símar 4-40-94 & 2-67-48 i g VIO oll tæKltæri
Þórður Sigurðsson — Sími 5-38-71
^/Æ/Æ/Æ,
Æ/Æ/Æ/jé i.
’/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/ÆÆ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/a
Sr Brey,,"9ar í I MicHÍiáN .
^ y v/ Hveragerði - Sími 99-4225 ^
r/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/já V/
VÆ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/Æ/á