Tíminn - 22.03.1977, Blaðsíða 11

Þriöjudagur 22. marz 1977
n
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gfslason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, simar 18300 — 18306; Skrifstofur i Aöal-
stræti 7, slmi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsingá-
simi 19523.. Verö i lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f..
Báknið og Sjálf-
stæðisflokkurinn
í málgögnum Sjálfstæðismanna er oft talað
um báknið i miklum umvöndunartón og er þá
átt við rikið og stofnanir þess. Jafnframt er lát-
ið að þvi liggja að Sjálfstæðisflokkurinn sé
mikill andstæðingur þess„ að báknið færist út,
og hann hafi gert sitt til að draga úr vexti þess.
Hins vegar hafi hann ekki komið þvi fram
vegna samstarfsflokka sinna fyrr og siðar.
í tilefni af þvi er rétt að upplýsa, að ekki er
Timanum kunnugt um siðan núverandi stjórn-
arsamstarf hófst neinar meiriháttar tillögur
Sjálfstæðisflokksins um að draga úr bákninu.
Sá hluti rikisbáknsins, sem heyrir undir ráðu-
neyti Sjálfstæðismanna hefur ekki þanizt
minna út en hinn hlutinn, sem ekki heyrir undir
þá, nema siður sé. Það hefur heldur ekki farið
mikið fyrir tillögum Sjálfstæðismanna á þingi
um að draga úr bákninu. Þvert á móti liggja
fyrir nokkrar tillögur frá þeim um hið gagn-
stæða, t.d. frumvarp um lögsögumann Alþingis
og þingsályktunartillaga um upplýsingastofn-
un verzlunarinnar. Hér er um tvær nýjar opin-
berar stofnanir að ræða, sem vafalaust má
færa rök fyrir að geti reynzt gagnlegar, en ó-
neitanlega myndu þær stækka báknið og auka
útgjöld rikissjóðs.
En þetta segir ekki alla söguna um raun-
verulega afstöðu Sjálfstæðismanna. Það er
ekki alls staðar sem þeir þurfa á samstarfs-
flokki að halda, heldur ráða einir og geta þvi
mótað stefnuna. Þetta gildir t.d. um lang-
stærsta bæjarfélag landsins, Reykjavikurborg,
sem raunar er eins konar riki i rikinu. Kring-
um borgarstjórnina hefur risið upp bákn, sem
alltaf er að vaxa og gefur rikisbákninu vissu-
lega ekki neitt eftir i þeim efnum. Reykjavik-
urborg er óyggjandi dæmi þess, að báknið
dafnar ekki siður, þar sem Sjálfstæðismenn
ráða einir en þar sem þeir þurfa að vinna með
öðrum.
Sjálfstæðismenn ættu þvi að hætta öllum
látalátum og þykjast vera sérstaklega andvig-
ir bákninu. Þeir eiga sinn þátt i hinum mikla
vexti þess ekki siður en aðrir flokkar. Enginn
flokkur hefur lika komið sér eins vel fyrir i
bákninu og Sjálfstæðisflokkurinn, og gildir það
bæði um rikið, bankana og Reykjavikurborg.
Alltaf þegar til alvörunnar kemur standa
Sjálfstæðismenn fast um þessi vigi sin.
Jafnréttiskrafa
Eins og glöggt hefur komið fram á bænda-
fundunum sem haldnir hafa verið viða um
land að undanförnu, rikir mikil óánægja meðal
bænda vegna skorts á fullnægjandi rekstrar-
lánum. Þótt nokkuð hafi áunnizt i þessum efn-
um hin siðari ár fyrir forgöngu Halldórs E. Sig-
urðssonar landbúnaðarráðherra, skortir enn
verulega á, að fengizt hafi fullnægjandi lausn.
Nú er enn einu sinni verið að vinna að þessum
málum, og verður að leggja áherzlu á, að sú
lausn fáist, sem bændur geta unað við og er
sambærileg þvi, sem aðrar stéttir búa við.
Bændur þurfa að fá afurðir sinar greiddar
fljótt ekki siður en launamenn kaupið sitt. Það
er jafnréttiskrafa sem ekki verður með neinni
sanngirni staðið á móti.
Fyrir bændur skiptir miklu að lausn þessa
máls fáist sem fyrst.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Aftur er barizt
um Katanga
Verður enn reynt að stofna ríki þar?
Mobutu
BARATTAN um yfirráö Kat-
anga-héraös, sem nú nefnist
oröiö Shaba, er hafin á nýjan
leik, en hún setti verulegan
svip á heimsatburðina á árun-
um 1960-1966, einkum þó á
árunum 1960-1962. Belgiska
Kongó, sem nú gengur undir
nafninu Zaire, fékk sjálfstæöi
sitt viöurkennt sumariö 1960,
en örstuttu siðar lýsti helzti
stjórnmálaleiötoginn i
Katanga, Moise Tshombe, yfir
sjálfstæði Katanga og aöskiln-
aði þess frá öörum hlutum
Kongós. Yfirleitt var taliö að
Tshombe væri þar ekki einn i
ráöum, heldur stæöu belgiskir
auðhringir aö baki honum, en I
Katanga er einhverjar auöug-
ustu koparnámur i heimi.
Belgfsku auöhringarnir vildu
gjarnan ráöa yfir námunum
áfram og studdu þvi Tshombe
til valda. Þeir hjálpuöu honum
til að koma upp talsveröum
her undir stjórn hvitra mála-
liða. Herliö Kongós stóöst
Katangahernum ekki snúning
og sneri stjórn Zaire sér þá til
Sameinuðu þjóðanna, sem
ákváöu aö skerast i leikinn
undir forustu Svians
Hammarskjöld, sem þá var
framkvæmdastjóri þeirra.
Hammarskjöld fórst i flug-
slysi i Katanga haustiö 1961,
en skömmu slöar tókst herliöi,
sem Sameinuöu þjóöirnar
sendu á vettvang, aö brjóta
Katangaher á bak aftur og
innlima Katanga I Kongó aö
nýju. Flestir hermenn Kat-
angahersins flýöu þá til Ang-
ola og gengu á mála hjá
Portúgölum. Nokkru eftir aö
Mobutu tók sér einræðisvald I
Kongó 1965, var gerö ný upp-
reisnartilraun i Katanga,
en hún var bæld niður.
Uppreisnarmennirnir flýöu
til Angola og samein-
uöust þeim Katangamönn-
um, sem voru þar fyrir. Áriö
1974, þegar ljóst var oröiö, aö
Portúgalar myndu hrekjast
frá Angola, gengu Katanga-
menn úr þjónustu þeirra og
geröust stuöningsmenn þeirr-
ar sjálfstæöishreyfingar I
Angola, sem nú hefur náö þar
völdum meö aöstoö Rússa og
Kúbumanna.
ÞESSIR hermenn frá Katanga
viröast alltaf hafa stefnt aö
þvi aö halda heim aftur, ef
tækifæri biðist og þvi haldiö
allvel hópinn. Stjórn Zaire
virðist þó hafa veriö hætt aö
óttast þá, þvi aö hún hefur haft
sáralitinn hernaöarlegan viö-
búnað I Katanga, og innrás
Katangamanna, sem hófst
skömmu eftir siöustu
mánaöamót, viröist hafa kom-
ið henni á óvart. Innrásar-
mönnum hefur lika oröiö
verulega ágengt. Þeim hefur
tekizt aö ná nokkrum borgum
á vald sitt og stefna i áttina til
Kowesi, þar sem mesta kopar-
vinnslan fer fram. Fyrir
stjórn Zaire er öröugra um
varnir en ella sökum þess, aö
regntiminn stendur yfir, og
verður þvi auknu herliöi ekki
komiö fljótlega á vettvang,
nema flugleiöis. Þvihefur hún
leitað aöstoöar Bandarikj-
anna, Belgiu og Frakklands
um aðstoö viö slika flutninga,
auk meiri hergagna. Þessi
hjálp hefur aö einhverju leyti
verið veitt, en öll þessi riki
vilja þó fara varlega I þetta,
unz atburöarásin skýrist bet-
ur, en margt er enn óljóst i
sambandi við hana, þvi að
-fréttir eru mjög óljósar frá
Katanga. Þannig eru tölur um
fjölda innrásarhersins mjög á
reiki. Stjórn Zaire telur hann
vera um 5 þús. manns og séu
Kúbumenn meðal þeirra. Aör-
ar fréttir telja innrásarliðiö
vera frá 800-2000 manns séu og
hvitir málaliðar i hópi þeirra.
Yfirleitt ber slöargreindu
fréttum saman um, aö megin-
kjarni þessa liðs séu fyrrver-
andi hermenn Katangahers.
Þeim mun verða ljóst, er þeir
snúa nú heim aftur, aö margt
hefur breytzti Katanga siöan
þeir flúöu þaöan. Mobutu hef-
ur breytt öllum nöfnum til aö
má út evrópsk áhrif. Þvi heitir
Kongó nú orðiö Zaire og Kat-
anga nefnist orðiö Shaba, eins
og áöur segir. Þá hafa kopar-
námurnar veriö þjóönýttar, en
þaöan fær Zaire um 70-80% af
útflutningstekjum sinum. Þaö
yrði þvi mikiö áfall fyrir Zaire
aö missa Shaba.
ENN VIRÐIST það ekki full-
ljóst, hvaö fyrir innrásar-
mönnum vakir. Sumir telja þá
stefna aö rlkisstofnun i Shaba.
Aörir telja innrásina aöeins
þátt I alhliöa uppreisn gegn
Mobutu, og megi þvi brátt
vænta uppreisnartilrauna I
öðrum landshlutum. Zaire er
mjög viölent land, þar sem
búa um 200 þjóðflokkar, og er
þvi ekki auövelt aö halda rik-
inu saman. Þá eru fréttir enn
á reiki um það, hvort stjórnir
Angola, Sovétrikjanna og
Kúbu styðji innrásarherinn.
Sitthvaö þykir benda til, aö
þessar stjórnir geri þaö,
a.m.k. óbeint. Enn hafa þó
ekki önnur stjórnvöld fullyrt
þetta en þau kinversku. Þvi
hefur verið lýst yfir i Peking,
aö Rússar standi á bak við
innrásina og þvi muni kin-
verska stjórnin ekki gagnrýna
þaö, þótt Bandarikjastjórn
veiti stjórn Zaire hernaöar-
lega aöstoö. Þ.Þ.
Uppdráttur sem sýnir Shaba (Katanga) Innrásarmenn
hafa hertekiö Kapanga og Dilolo