Tíminn - 22.03.1977, Blaðsíða 12

12
Þriöjudagur 22. marz 1977
Lotning
fyrir
hinu
ókunna
bókmenntir
ÞJOÐLE6
HAG
MÆLSKA
en verö þá eins og góB og
gömul kirkja
,em grætur yfir þvi aö
vera tóm
Tækifærisvisur standa fyrir
sinu eins og þessar afmælisvls-
ur til Þorsteins Viglundssonar:
Lagt var djarft á lifsins sjó
lagiö hiklaust tekiö.
Fargögn traust af festu nóg
fleyiö samanrekiö.
Sjötuga þú siglir dröfn
syngur kátt i reipum
Enn er leiöin löng i höfn
Lát þú sjóöa á keipum.
Þó finnst mér sem ég kynnist
Hafsteini betur i kvæöunum og
nefni þá Dóttur Eyjanna, Þanka
skyttunnar og Konurnar i flök-
unarsalnum, sem er gott kvæöi.
Þaö hafa ekki allir sem taldir
eru til skálda lagt jafnmikla
aldarfarslýsingu og alhliöa
mannvit i eitt smákvæbi.
H.Kr.
Hafsteinn Stefánsson
Leyndarmál steinsins
Ctgefandi: Skákprent
Hafsteinn Stefánsson er aust-
firzkur maöur sem lengi hefur
áttheima i Vestmannaeyjum og
er nú Hblega hálfsextugur.
Hann er góöur hagyröingur i
þjóölegum stil og af góöum og
alþýölegum hætti hefur hann
notað stökuna til aö krydda
hversdagsleikann.
Þetta er ljóöabók eftir Haf-
stein. Guömundur G. Þórarins-
son gefur bókina út og hefur rit-
aö formála þar sem hann kynn-
ir höfundinn. Segir hann þar
nokkrar góöar sögur um tiísvör
Hafsteins i óbundnu máli, en
maðurinn hefur skemmtilegt
kýmniskyn og er oft fljótur til
svars þegar á liggur.
Lausavisan skipar töluvert
rúm I þessari bók og vinir henn-
ar munu viröa hana vel, þó aö
höfundur segi af yfirlætisleysi:
Mig langar stundum ákaft til
að yrkja
um undur fagurt lif og
hagablóm
Sigvaldi Hjálmarsson:
Vatnaskil
Nokkur ljóö
Vikurútgáfan.
Sigvaldi Hjálmarsson hefur á
seinni árum lagt sig eftir aust-
rænum fræöum og unnið I
félagsskap guöspekinnar. Svo
sem vænta má bera ljóö hans
mjög svip af þessu.
Hógvær tilfinning fyrir mikil-
leika hins óþekkta er einkenni
þessara ljóða. Hógværöin á sér
rætur t vissunni um smæö
mannsins, en þeirri smæöartil-
finningu fylgir þó ekki sú tóm-
leikakennd og trúleysi sem viöa
eitrar hugarfar manna og verö-
ur aö andlegu drepi, þvi aö hér
er maðurinn skynjaöur sem
hluti lifsheildarinnar. Þegar
Sigvaldi gerir bæn sina segir
hann:
Þú
sem á mér heldur
i andardrættinum,
upp mig lýs,
gef ég megi breytast
gef ég megi breytast,
gef ég megi halda áfram
Sigvaldi Hjálmarsson
Og ennþá er þetta fjarri
sem ævin fór i aö þrá.
Þó er engu kviðið, þvi skáldið
veit aö þó aö húmvön augu þoli
birtu illa og þvi taki sumir ljós-
inu illa
er ástæðulaust aö kvarta og
kviöa,
þeir kveikja sjálfir þegar
timar liöa.
Þeir eru ekki ennþá búnir
aö hima
i eigin myrkri nógu langan
tima.
Niöurlagsoröin i þessu ljóöa-
kveri eru aö vissu leyti einkenn-
andi fyrir skáldiö og heimspeki
þess:
aö breytast
óendanlega
i þig-
aö allt
sem þörf er á'aö segja
er ekki hægt að segja.
og þvi er bezt að þegja!
Þráin og leitin eru fyrir-
feröarmikil i þessum ljóðum og
niðurstaðan jafnan ein:
Þetta er ályktun eftirmálans
sem dagsettur er 7. október
siöastliöinn.
H.Kr.
Góðvættir senda
skutulsveina
Óskar Aöalsteinn:
Vökuljóð
fyrir alla.
Ægisútgáfan.
Efni þessarar bókar er kallað
aö sé f jórir ljóðaflokkar er heita
svo: Eyjavaka. — Vitaljóö. —
Lampinn. — Kjarvalskviöa. Þá
er þó eftir aö geta um teikning-
ar Gisla Sigurössonar sem eru
nokkrar og vissulega bókar-
prýöi.
Erfitt rim finnst ekki I þessari
bók og raunar litiö um rim.
Dæmi um formiö er þetta loka-
stef Eyjavöku:
Heimey
fjöllin þin
i grænu flosi
— þegar vorar.
Og smáálfar
fara i feröalög
út um öll Eyjasund
— þegar kvöldar.
Gleyma sér
i sólmóöunni
— sofna inn á
rjómalygnuna
— litla stund
Og fugl i bjargi
— fugl i mó
fá sér blund.
Ætti ég aö finna eitthvert
sýnishom þessa skáldskapar
eöa þeirrar lifsskoöunar sem aö
baki býr veldi ég þetta úr Vita-
ljóöum:
Óskar Aöalsteinn
Margt litur glaöur maöur
sér til yndis.
Og margt er honum gott gert.
Góðvættir senda honum skutil-
sveina
og leiöa hann um einstigi —
svo finni hann heimastiginn
sinn
Þetta er boöskapur skáldsins.
Þriöju flokkurinn, Lampinn,
er að visu um þá sem horfnir
eru frá æskustöövunum en þær
og fortiöin halda þó áfram að
vera hluti af lifinu og tilverunni.
Og minning hennar
er titrandi hljómur
i brjósti minu —
sem aldrei týnist
Kjarvalskviöa er samin út frá
persónulegum minningum og
kynnumhöfundar viö Jóhannes
Kjarval.
Kenndarljóö og tilfinninga-
skáldskapur er vandmeðfar-
inn. Lesendur njóta sliks ekki til
fulls nema þeir tileinki sér hug-
blæ höfundarins og finni til með
honum. Þaö er Iþrótt skáldsins
aö hrifa lesandann með sér.
Þaö hefur löngum gengiö mis-
jafnlega og kemur hvort
tveggja til, takmarkanir
skáldsins i túlkun og ónæmi les-
anda. Þvi er þaö svo algengt að
einum veröur þaö allgóöur
skáldskapur sem öðrum er lit-
ilsviröi. Þvi er það svo tak-
markað hvaö hægt er aö meta
gildi skáldskapar fyrir aöra , —
og er þetta sagt meö fullri virö-
ingu fyrir bókmenntafræöinni.
Einhvern veginn er það trú
min aö Vestfirðingar á svipuðu
aldursskeiöi og höfundur kunni
aö finna meira en liggur I aug-
um uppi viö fyrstu sýn I þessu
kveri:
Einu sinni-------
þaö var vor —
þaö var sumar —
svo undur stutt.
Og þaö var haustkyrrö
svo undur góö.
Þú minning
sem aldrei týnist
H.Kr.
Lanasjóður sveitarfélaga 10 ára:
Lán einkum til hitaveitna, gatna-
gerðar, vatnsveitna og skólabygginga
Kjördæmi: Þús.kr. % V
Reykjanes 190.400 10,95
Reykjavik 135.840 7,81
Vesturland 136.900 7,88
Vestfiröir 228.215 13,13
Norövesturland 342.275 19,69
Noröausturland 194.919 11,21
Austurland 207.293 11,92
Suöurland 302.550 17,41
Samtals 1.738.392 100%
Eftir tegundum framkvæmda skiptast heildarútlán sjóösins þannig:
Tegundir framkv.: Þús.kr. %
Hitaveitur 615.950 35,43
Gatnagerð 442.675 25,46
Vatnsveitur 436.080 25,09
Skólar 216.537 12,46
Annaö 27.150 1,56
Samtals 1.738.392 100%
Hinn 1. febrúar s.l. voru liðin
tiu ár frá þvi aö Lánasjóöur
sveitarfélaga tók til starfa. 1 til-
efni af þvi hefur sjóöurinn gefiö
út afmælisrit, þar sem rakinn er
aödragandinn aö stofnun sjóös-
ins og greint frá starfsemi hans
liöinn áratug.
Hugmyndin aö stofnun sér-
stakrar lánastofnunar fyrir
sveitarfélögin kom fyrst fram
áriö 1953, og var Jónas heitinn
Guömundsson, ráöuneytisstjóri
og formaöur Sambands Is-
lenzkra sveitarfélaga helzti
hvatamaöur málsins. Lög um
Lánasjóö sveitarfélaga voru
sett voriö 1966 fyrir forgöngu
Gunnars Thoroddsen, þáver-
andi fjármálaráöherra. 1 fyrstu
stjórn sjóösins, áttu sæti: Jónas
G. Rafnar, formaöur, Gunn-
laugur Pétursson, Jónas
Guömundsson, Magnús E.
Guöjónsson og Siguröur I.
Sigurösson, Núverandi stjórn
sjóösins skipa: Jónas G. Rafn-
ar, formaöur, Gunnlaugur
Pétursson, Bjarni Einarsson,
Ólafur G. Einarsson og ölvir
Karlsson.
Framkvæmdastjóri sjóösins
frá upphafi hefur veriö Magnús
E. Guöjónsson.
Sjóöurinn hefur frá upphafi
haft sameiginlega fram-
kvæmdastjórn og skrifstofuhald
meö Sambandi Islenzkra sveit-
arfélaga og Bjargráöasjóöi.
Megintilgangur Lánasjóös
sveitarfélaga er aö veita sveit-
arfélögum landsins stofnlán til
meiriháttar framkvæmda.
Fyrstu árin veitti sjóöurinn
einkum lán til vatnsveitufram-
kvæmda og skólabygginga i
dreifbýli. Hin siöari ár hafa lán-
veitingar sjóösins til annarra
framkvæmda fariö vaxandi s.s.
til gatnageröar I þéttbýli og til
hitaveituframkvæmda.
Tekjur sjóösins hafa veriö
vextir af eigin fé, framlög frá
Jöfnunarsjóöi sveitarfélaga og
rikissjóöi. Fyrstu átta starfsár-
in var framlag frá Jöfunarsjóöi
15 millj. kr. á ári og framlag
rikissjóös frá 4,5 millj. kr. og 8,0
millj. kr. á ári, en frá og meö ár-
inu 1975 hefur framlag frá Jöfn
unarsjóöi numiö 5% af tekjum
þess sjóös og framlag rikissjóös
hefur veriö helmingur þeirrar
fjárhæöar. Heildartekjur
Lánasjóös sveitarfélaga á árinu
1976 námu tæpum 445 millj. kr.,
en tekjur umfram gjöld voru
342,2 millj. kr. Höfuöstóll sjóös-
ins I árslok 1976 var 769,7 millj.
kr. Rekstrarkostnaöur sjóösins
siöastliöiö ár var 6,6 mÚlj. kr.
Til viöbótar eigin ráöstöf-
unarfé hefur sjóöurinn árlega
tekiö lán hjá Framkvæmdasjóöi
lslands til aö endurlána sveitar-
félögunum. Samanlagt hafa þær
lántökur numiö 960 millj. kr.
Lánveitingar sjóösins fyrsta
starfsár hans, 1967, námu rúm-
lega 24 millj. kr., en á siöasta
ári námu lánveitingar 712,5
millj. kr., en lánveitingar sjóös-
ins frá upphafi hafa numiö 1.738
millj.kr.
Samanl ögö útlán sjóösins frá
upphafi hafa skipzt þannig eftir
kjördæmum:
Alls hafa 165 sveitarfélög og
fyrirtæki þeirra fengiö lán úr
sjóönum frá upphafi, þ.e. allir
kaupstaöir landsins 21 og 144
hreppar.
Ef heildarlánveitingar
sjóösins frá upphafi 1.738 millj.
kr. væru framreiknaöar, mundu
þær jafngilda 3.893 mUlj. kr. á
verölagi I árslok 1976.