Tíminn - 30.08.1977, Side 10

10
Þriðjudagur 30. ágúst 1977
kannski alls ekki rekstrarfé.
Bæði stofnfé og lánsfé þjöðar-
innar hefur verið varið til að of-
veiða uppeldisfisk. Stofnfjárað-
staða tiliðnaðarerennimolum.
Hún er einkum í höndum
þriggja sjóða. Einn sjóðstjóri
segir e.t.v. já við lánsbeiðni.
Annar nei. Þriðji svarar ekki.
Rekstrarlán og stofnfé er dýr-
ara til iðnaðar en tilannarra at-
vinnugreina — öfugt við það
sem vera ætti. Allt þetta þarf
auðvitað að taka til lagfæringar
i tengslum við nýsköpun iðnað-
arins. Ganga verður út frá að
þessiatriði yrðu endurskipulögð
— og er þá fyrst hægt að fara að
huga alvarlega að vali sjálfra
verkefnanna.
Verkefnaval.
Ef fyrst er rætt um verkefni á
svæði I.Þ.I. þá verður auðvitað
fyrst fyrir að styrkja stöðu
þeirra iðnfyrirtækja. sem fyrir
eru. Það er hvað helzt um að
ræða skipabyggingar og skipa-
viðgerðir. Alveg vafalaust ætti
að taka þennan iðnað inn I
heildaráætlun landsins um að
gera innlendar skipasmlða-
stöðvar færar um að annast við-
hald flotans og endurbyggingu.
Nýsmiði einhverra tiltekinna
skipastærða væri eðlilegt að
koma fyrir á þessu svæði. Gera
mætti ráð fyrir að minnst 30-60
manns gætu haft framtlöar-
vinnu við þessi verkefni, til við-
bótar þeim, sem fyrir eru.
En bér þarf að hafa I huga, að
atvinnuþörfin er dreifð á marga
staði — suma með litlum mann-
afla. Verkefnin þurfa þvl að
miðast við atvinnuþörf bæöi
karla og kvenna og ungmenna
— og staða með mismikinn
mannafla. Framleiðsla á ýmiss
konar vélum og vélbúnaði tel
ég, að þessi svæöi ættu að velja
sér sem verkefni, að einhverj-
um hluta.
Um allan hinn tæknivædda
heim er f jöldi smáverkstæða og
verksmiðja sem framleiða véla-
hluti og vélar — einkum þá
hluti, sem ekki verða fram-
leiddir I svonefndri fjöldafram-
leiðslu, þar sem tugir þúsunda
eða milljónir af sama stykkinu
eru gerð i sömu verksmiðju.
Okkar samfélagi hæfir illa þess
kyns framleiðsla, en aftur á
móti vel sú framleiðsla þar sem
tækni og vélabúnaði þarf að
beita , en ekki mikilli sjálf-
virkni.
Málmiðnaðarsviðið hefur þá
miklu kosti, að fjarlægð frá
mörkuðum skiptir oft litlu máli
— og sjálf úrvinnsluefnin —
málmarnir — eru heimsmark-
aðsvörur, sem jafnan eru að-
gengilegar.
Hvernig væri t.d. fyrir ein-
hvern af minni bæjum á Austur-
” landi að framleiða einhverjar
gerðir bifreiðavarahluta. Högg-
deyfar, bilfjaðrir, bilgormar,
vatnsdælur I bila, bremsubún-
aður, mælar ýmiss konar, ljós,
lampar,hurðahúnar, hjarir o.s.
frv. Allt hið siðarnefnda gæti
verið hvort sem væri fyrir hús
eða bifreiðar.
Ýmsir þessara hluta eru nú
framleiddir einmitt i smáverk-
stæðum út um allan heim, þar
sem viða er greitt miklu hærra
kaup en hér, og þar sem orka er
dýrari en hér. Auðvitað væri
sjálfsagt fyrir tslendinga að
láta iðnað sinn fá orku fyrir
sáralitið verð. Það bætti sam-
keppnisaðstöðuna og kostar I
reynd mjög lltið þjóðhagslega
séð.
Islendingar eiga fleiri hug-
vitsmenn en flestar aðrar þjóð-
ir, en uppfinningar þeirra hafa
jafnan orðið útlendingum að
bráð. (Skuttogarinn er t.d.
islenzk uppfinning og hiXundur-
inn lifir enn) Mál er að linni.
Einn islenzkur hugvitsmaður
hefur fundið upp sérstaka gerð
nagladekkja. Einn bær gæti
hæglega lifað af þvi að fram-
leiða samkvæmt uppfinningu
hans.
Oliuspil hafa lengi verið
framleidd hérlendis, — og hægt
að selja þau úr landi I stórum
stíl. Einn kaupstaður á Austur-
landi gæti sérhæft sig I ákveð,-
inni gerð slikra spila fyrir
heimsmarkaðinn. Framtaks-
menn i Ólafsfirði hafa nýlega
tekið til við samsetningu á afl-
vélum.Ekkiættiaðvera hörgull
á fleiri hliðstæðum verkefnum,
ef af vandvirkni er unnið.
Ýmis verkefni á sviöi raf-
eindatækni eru tilvalin fyrir litil
samfélög.
Gefjun og Alafoss hafa dreift
iðnaðarverkefnum með góðum
árangri á undanförnum árum,
— og er það virðingarvert og
þakkarvert. Samt vil ég fremur
ráða frá þvi að fara langt inn á
braut textiliönaðar (vefnaðar
og saumaskapar). Þvi að yfir-
leitt er það svo, að samkeppni er
þar miklu harðari en t.d. á
málmiðnaðarsviðinu. Það mun
vera vegna þess, að þegar van-
þróaðar þjóðir byrja að iðnvæð-
ast, byrja þær jafnan á textil-
iðnaðinum.
Textiliðnaður er lika mikið
stundaður i ýmsum austan-
tjalds-löndum, þar sem kaup er
mjög lágt. Við verðum að stefna
að þvi að velja iðnaðargreinar,
þar sem hægt er að gjalda
sæmilegt kaup, þvi neyzlustig
og rauntekjur, verða að hækka
verulega hér á landi á næstu ár-
um.
Mikilvægt er, að einhver sú
stjórnun sé á fyrirgreiðslumál- .
um fyrir iðnaðinn, að ekki
hlaupi of margir i það sama,
eins og við hefur viljað brenna
hér á landi og viðar.
Ahugamenn um stofnun iðn-
aðar eiga að geta gengið í hug-
myndabanka, t.d. hjá
Iönþróunarstofnuninni. Vera
má aö visir að honum sé þegar
til.
En svo ég bæti aðeins við
upptalninguna. Væri ekki tilval-
ið að hafa verksmiðju fyrir
niðurlagningu á þvi mikla lost-
æti, reyktum rauðmaga, t.d.. á
Þórhöfn —og leggja þar einnig
niður grásleppuhrogn, er tilfall-
ast á nærliggjandi svæði. Rauð-
maginn er reyktur i sérstökum
reykofnum, sem eru talsvert
dýrir. Þessa ofna má auðveld-
lega smiða hér, og þvi ekki að
smiða slika ofna fyrir 'einhvern
hluta heimsmarkaðarins?
Verðið á ýmsum slikum tækj-
um er svo ótrúlega hátt, að það
hlýtur að vera auðvelt að keppa
við það fyrir okkur hér.
Auðvitað eigum við, eins og
allar aðrar þjóðir, sem dugur er
i, að stunda okkar eigin iðnaöar-
njósnir og stela, stæla og endur-
bæta á tæknisviðinu, eins og t.d.
Japanir hafa gert. Þjóðhaga-
smiðir okkar fengju þá fyrst
verkefni við hæfi, þegar þjóðin
færi fyriralvöru að tæknivæðast
á sviði málmiðnaðarins. Gáfur
taflmannsins eru illa nýttar á
taflmótum, þó skemmtUegt sé
út af fyrir sig. En hversu miklu
hagkvæmara væri ekki að beita
tilsvarandi taflmennskuga'fum
a'sviöi uppfinninga og endur-
bóta, við sköpun nýs iðnaðar.
Ef til vill er óþarfi að tala um
að „stela og stæla” Því lang-
mest af þeirri tæknilegu þekk-
ingu sem við þurfum á aö halda
ertiltæk hverjum, semnýta vill,
m.a. i tækniritum, sem tækni-
menn okkar eru fullfærir um að
vinna úr, með þekkingu sinni og
hugviti. Nefni ég i þessu sam-
bandi lykilrit eins og „Metal
Abstracts” „Chemical
Abstracts” „Ceramic
Abstracts” o.s.frv.
Stjórnendur þessara rita
fylgjast með hinum tæknilegu
nýjungum hver á sinu sviði —og
greina þar frá hvar hinar
tæknilegu upplýsingar er að
finna.
Ýmsar erlendar stofnanir eru
lika reiðubúnar til að veita
tæknilega hjálp.
Einkaleyfaskrifstofur, m.a. á
Norðurlöndum, eru einnig jafn-
an reiðubúnar að láta í té einka-
leyfalýsingar, gegn hóflegu
gjaldi.
Engin ástæða er til að dttast
það svo mjög, þó litilsháttar
halli yrði fyrstu árin á sumum
hinna nýju iðngreina, þvi styrk-
ur til þeirra yrði algjörlega
hverfandi á þjóðhagslegan
mælikvarða.
Þvi má ekki gleyma, að sá
iðnaður, sem hér um ræöir er
óhjákvæmilegur liður i þvi að
hægt verði að koma á þeirri
efnahagslegu skipulagsbreyt-
ingu, sem skiptir sköpum um
efnahagslega framtið þjdöar-
innar! En sumar greinar
mundu fljótt gefa betur af sér en
útgerð og fiskverkun gerir nú.
Nágrannaþjóðir okkar hafa
efnast á iðnaði. Við höfum að
sumu leyti betri aðstöðu en þær.
Siðar mun ég vikja aö fleiri
iðnaðarverkefnum — m.a. fyrir
Norðurland vestra og Suð-
vesturland.
KristjánFriðriksson.
Hvaða iðngreinar skal
velja?
Hvaða iðnaður? Þetta er sú
spurning sem hvað oftast hefur
verið lögð fram á þeim mörgu
fundum, þar sem ég á undan-
förnum misserum hef svarað
spurningum um Hagkeðju-
stefnuna.
Núe. það að sjálfsögðu þann-
ig að það er ekki á færi neins
eins manns að gera tillögur um
ný iðnaðarverkefni fyrir heila
landshluta. Ég hef aðeins valið
mér það hlutverk að reyna að
legga meginlinur — og leitast
við á þann hátt að koma málum
á umræðustig.
Hér er um að ræöa verkefni
framtaksmanna á hverjum stað
fyrirsig — og sizt ber að gleyma
þvi, að Iðnþróunarstofnun Is-
lands og Rannsóknarstofnun
iðnaðarins eru I rauninni báðar i
viðbragðsstöðu til að gefa ráð og
verða að liði við uppbyggingu
nýs iðnaðar. Svo er útflutnings-
miðstöð iðnaðarins tilbúintilað
selja vörur úr landi fyrir útf lytj-
endur islenzkra iönaöarvara.
Allt eru þetta nokkuð góðar
stofnanir — sem hafa hæfum
mönnum á að skipa.
Brúin ófæra — Stiginn
ógengi
Sannleikurinn er sá, að það er
dálitið búið að gera fyrir iðnað-
inn af opinberri hálfu á undan-
förnum árum, en samt hefur
það komiðaðlitlu gagni —þrátt
fyrir talsverðan tilkostnað.
Þessar aögerðir hafa verið ó-
heiistæðar. Þeim má likja við
brú, þar sem búið er að byggja
stöplana og leggja bita og þil
milli sumra stöplanna en sumir
stöplarnir eru ótengdir og brúin
þvi ófær. Lika mætti likja þess-
um opinberu aðgerðum fyrir
iðnaöinn við stiga, þar sem
komnir eru kjálkar og sumar af
tröppunum komnar I, en sumar
vantar, svo stiginn er ógengur.
Þannig má e.t.v. fá ráölegg-
ingar um iðnað
. E.t.v. lika stofnfé en þá