Fréttablaðið - 09.07.2006, Page 12

9. júlí 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
h
a
lli
in
g
@
si
m
n
e
t.
is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti
Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF
Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Í kvöld lýkur fótboltaveislu sem hófst fyrir réttum mán-uði með þátttöku 32 landsliða og hundruðum milljóna áhorfenda um allan heim. Þegar þetta er skrifað, 63 leikj-
um og 145 mörkum síðar, liggur fyrir að það verða annað
hvort Frakkar eða Ítalir sem hefja til himins á Ólympíuleik-
vanginum í Berlín eftirsóttasta verðlaunagrip fótboltaheims-
ins; gullstyttuna eftir ítalska myndhöggvarann Silvio Gazaz-
niga sem sýnir nokkra leikmenn halda jörðinni uppi.
Sjónvarpsstöðin Sýn hefur séð um að matreiða veisluna
inn á heimili landsmanna og hefur staðið sig hreint frábær-
lega í því hlutverki. Leikur Frakklands og Ítalíu í kvöld er
64. í röð beinna útsendinga stöðvarinnar og hafa þá allir leik-
ir úrslitakeppni HM verið sýndir beint á Sýn eða Sýn Extra.
Þetta er aðeins í annað sinn sem leikir heimsmeistarakeppni
eru sýndir eins og þeir leggja sig í beinni útsendingu á
Íslandi. Hitt skiptið var fyrir fjórum árum þegar Sýn og Stöð
2 léku sama leik.
Fyrstu sautján daga keppninnar, þegar leikið var sem þétt-
ast, var Sýn með óslitna HM-dagskrá frá 12.30 til 22 dag hvern.
Dagskrárgerðarfólk stöðvarinnar hefur fengið meira en
hundrað gesti í sjónvarpssal til að ræða leikina og ýmsa fleti á
keppninni. Þar hafa jafnvel skapast augnablik sem eru ekki
síður minnisstæð en atburðirnir á fótboltavöllunum í Þýska-
landi. Sérstaklega er eftirminnileg koma stuðningsmanna
landsliðs Tógó, þeirra Össurar Skarphéðinssonar og Þráins
Bertelssonar, þar sem sá síðarnefndi skartaði hátíðarbúningi
að tógóskum hætti og var auk þess með vúdúheillagrip um
hálsinn. Hvorugt dugði að vísu þeirra liði til sigurs gegn sterku
liði í Sviss, og þegar upp er staðið lifir heimsókn Össurar og
Þráins lengur í minningunni en sjálfur leikurinn.
Þá hefur þáttur þeirra Þorsteins Joð og Heimis Karlsson-
ar, 4-4-2, verið afbragðs skemmtun og umfjöllun þeirra náð
almennri skírskotun. Sérstaklega er Þorsteini lagið að fjalla
um fótbolta á þann hátt að jafnvel þeir sem hafa engan áhuga
á íþróttinni geta hrifist með.
Sýningarréttur næstu heimsmeistarakeppni, sem fer fram
í Suður-Afríku 2010, er í höndum Ríkissjónvarpsins og ljóst
er að það verður ekki auðvelt hlutskipti að fara í fótboltaskó
Sýnar. Ríkissjónvarpið er ekki í þeirri stöðu að geta lagt alla
dagskrá sína undir einn viðburð eins og Sýn hefur gert, en að
sama skapi eiga fótboltaáhugamenn kröfu um að sjónvarpið
sinni verkefninu af ekki minni glæsibrag en sjónvarpsáhorf-
endur hafa orðið vitni að undanfarnar fjórar vikur. Fjögur ár
eru til stefnu að leysa það mál. Þangað til segjum við takk
fyrir okkur Sýn.
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
Sjónvarpsstöðin Sýn hefur staðið HM-vaktina
frábærlega:
Veislunni að ljúka
„Sérstaklega er eftirminnileg koma stuðningsmanna
landsliðs Tógó, þeirra Össurar Skarphéðinssonar og
Þráins Bertelssonar, þar sem sá síðarnefndi skartaði
hátíðabúningi að tógóskum hætti og var auk þess
með vúdúheillagrip um hálsinn. Hvorugt dugði að
vísu þeirra liði til sigurs.“
Ég hef haft af því lúmskt gaman
hversu margir vinstri sinnaðir
kunningjar mínir tala þessa dag-
ana um að þjóðin megi ekki vera
hrædd. Og hvað skyldi það nú vera
sem þjóðin má ekki vera hrædd
við? Jú hún má ekki vera hrædd
við að hætt verði við opinbera þátt-
töku í atvinnulífinu, þ.e. í uppbygg-
ingu stóriðju. Þeir benda á að ef
fólki er gefið svigrúm og tækifæri
þá sé hugviti og framkvæmdagleði
þess engin takmörk sett og því
engin ástæða til að allt fari í hund
og kött ef ríkinu tekst ekki að laða
að stóriðjufyrirtæki til landsins.
Ég er sammála þeim en get ekki
varist því að hugsa til þess hvernig
þessir sömu kunningjar mínir hafa
árum saman hamast gegn einka-
væðingu ríkisfyrirtækja, afnámi
hvers kyns hafta og auknu við-
skiptafrelsi. Þeim hefur alltaf
fundist við hægri menn óábyrgir
og skeytingalausir þegar við höfum
haldið því fram að það sé engin
ástæða fyrir þjóðina að vera hrædd
þó ráðist væri í einkavæðingu sím-
ans, bankanna, skipafélagsins,
prentsmiðjunnar, ferðaskrifstof-
unnar eða hvað það nú var sem
vinstri menn hafa talið bráðnauð-
synlegt að væru í eigu ríkisins.
Reynslan sýnir að framkvæmda-
gleði og hugviti fólksins eru engin
takmörk sett, þjónustan batnar og
mannlífið verður blómlegra.
Flutningskerfið áfram í almanna-
eigu
Síðasta sunnudag reifaði ég þá
skoðun mína að best sé að hið opin-
bera selji Landsvirkjun. Fyrir því
færði ég aðallega tvenn rök. Ann-
ars vegar að viðskiptahagsmunir
Landsvirkjunar krefjast þess að
leynd hvíli yfir orkusamningum til
stóriðju en á móti er sú krafa að
þar sem fyrirtækið er í almanna-
eigu þurfi slíkir samningar að vera
opinberir. Viðskiptahagsmunirnir
fara því ekki saman við eignar-
haldið. Hins vegar starfar Lands-
virkjun nú á samkeppnismarkaði
og má ætla að á næstu árum muni
samkeppni í orkuframleiðslu fara
vaxandi. Þegar þetta tvennt er
vegið saman tel ég að rétt sé að
hefja undirbúning að sölu Lands-
virkjunar. En þessi rök eiga ekki
við um flutning raforkunnar. Sam-
keppni verður til dæmis ekki komið
við í flutning raforku svo vel sé.
Því tel ég að ekki eigi að selja flutn-
ingskerfið með Landsvikjun, best
er að ríkið eigi það áfram.
Nátturvernd og stjórnmálamenn
Náttúruvernd og náttúrunýting
verða ekki skilin í sundur. Það er
tómt mál að tala um að við getum
búið í þessu landi án þess að nýta
gæði náttúrunnar. En það er því
mjög nauðsynlegt að við komum
okkur saman um aðferð til þess að
ákveða hvenær rétt sé að leyfa
byggingu stóriðju og raforkuvera.
Þau átök sem hafa verið í þjóðfé-
laginu undanfarið hafa verið svo
erfið meðal annars vegna þess að
okkur skortir sameiginleg viðmið
og grunn sem við getum byggt á.
Ég tel að ef ríkið hættir að vera
þátttakandi í stóriðjuframkvæmd-
um í gegnum Landsvirkjun megi
þoka umræðunni um umhverfis-
málin í rétta átt. Stjórnmálamenn-
irnir eiga í fyrsta lagi að einbeita
sér að þeim skilyrðum sem við
viljum setja náttúrunýtingunni.
Vissulega hefur margt gott verið
gert í því máli en þeirri vinnu er
langt í frá lokið og reyndar má
segja að henni ljúki aldrei. Í öðru
lagi þarf að verðleggja nýtingar-
réttinn á náttúrunni, þ.e. réttinn
til að virkja. Þetta síðarnefnda er
lykilatriði.
Hvers virði er náttúran?
Leyndin sem er á orkuverði Lands-
virkjunar gerir það að verkum að
fjárhagslegar forsendur virkjun-
ar eru ekki aðgengilegar almenn-
ingi. Orkuverðið endurspeglar
annars vegar það sem Landsvirkj-
un þarf að fá til að hagnast og hins
vegar hvernig við verðleggjum
náttúruna sem fórnað er. Eins og
málum er nú háttað getur almenn-
ingur ekki gert sér grein fyrir því
mati, það fer fram fyrir luktum
dyrum. Mér finnst það ekki skrýt-
ið þegar málið er virt frá þessum
sjónarhóli að umræðan um nátt-
úruvernd og náttúrunýtingu verði
stundum losaraleg og um leið
heiftúðug - hvar eiga menn að
mætast?
Sameiginleg viðmið - lykill að
lausn
Ef ríkið selur Landsvirkjun mun
fyrirtækið ákveða orkuverð sitt til
stóriðju út frá venjulegum hagn-
aðarsjónarmiðum hafi slík fram-
kvæmd staðist þær kröfur sem
umhverfismat gerir. Áfram mun
væntanlega hvíla leynd yfir því
verði. En það sem breytist er að
nú þarf fyrirtækið að greiða fyrir
virkjunarréttinn. Sú upphæð end-
urspeglar hversu mikils við
metum náttúruna sem við fórnum
vegna virkjanaframkvæmda.
Ákvörðun um þetta gjald þyrfti að
taka á Alþingi og orkuverðið
hækkar sem nemur gjaldinu. Þar
með er sá þáttur sem skiptir okkur
svo miklu, það er hvers virði nátt-
úran er sem fórna á, orðinn opin-
ber. Ef við ákveðum að gjaldið eigi
að vera hátt þá erum við að senda
þau skilaboð að náttúran sé okkur
mikils virði. Þar með geta verk-
efni sem standast umhverfismat
orðið óhagkvæm vegna þess að
við teljum að ekki komi nægar
fjárhagslegar bætur fyrir að fórna
náttúrunni. Aðalmálið er að
ákvörðunin verður gegnsæ,
almenningur getur séð svart á
hvítu hvaða forsendur stjórnvöld
gefa sér þegar mikilvægar ákvarð-
anir í efnahags- og umhverfismál-
um eru teknar. Þessi lausn er auð-
vitað engin allra meina bót en án
gegnsæis og sameiginlegra við-
miða verður aldrei von til þess að
hægt sé að ná sæmilegri sátt.
Náttúruvernd og orkuverð
Í DAG
NÁTTÚRUVERND
ILLUGI
GUNNARSSON
Það er tómt mál að tala um að
við getum búið í þessu landi án
þess að nýta gæði náttúrunn-
ar. En það er því mjög nauð-
synlegt að við komum okkur
saman um aðferð til þess að
ákveða hvenær rétt sé að leyfa
byggingu stóriðju og raforku-
vera.
Óskhyggjan
Össur Skarphéðinsson fjallar um
varnarviðræður Íslands og Bandaríkj-
anna á heimasíðu sinni um helgina.
„Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra er
helsti sérfræðingur ríkisstjórnarinnar í
varnar- og öryggismálum - og betur að
sér um þau mál en samanlagður emb-
ættismannaherinn,“ skrifar Össur. „Það
er athyglisvert, hvernig honum hefur
verið haldið utan við þessar
viðræður. Það bendir ekki til
þess að nýi forsætisráðherr-
ann sé sérlega sjálfsör-
uggur í þessu máli. Björn
hefur hins vegar fellt sinn
dóm um samningatækni
ríkisstjórnarinnar. Í nýlegri
grein í tímaritinu Þjóð-
málum sagði hann að
markmið hennar hefðu
byggst á óskhyggju.
Það eru orð að sönnu.“
Líttu þér nær
Ögmundur Jónasson skrifar eins og
Össur reglulega á sína heimasíðu. Þar
birtir hann líka lesendabréf. Í einu slíku
segir Hjörtur Hjartarson: „Í sambandi við
grein þína um starfslokagreiðslu fyrrum
forstjóra Straums-Burðaráss, langar mig
að benda á eftirfarandi: Hugsanlegt er
að deyfð fólks gagnvart málinu megi
meðal annars rekja til fulltrúa þess á
Alþingi. Á Alþingi tóku forystumenn
stjórnarandstöðunnar höndum
saman við þá Halldór og Davíð og
sviku út forréttindi sjálfum sér til
handa. Eftirlaunaforréttindi með
lítilli 50 prósenta launahækkun til
formanna stjórnarandstöðunnar
sem viðbit. Þótt litið sé fram
hjá launahækkun til formanna
stjórnarandstöðuflokkanna, hafa
Samtök atvinnulífsins virt
eftirlaunaforréttindin ein
til 50 milljóna króna
starfslokagreiðslu fyrir þingmenn og til
100 milljóna króna starfslokagreiðslu
fyrir ráðherra.“
Réttlæti og óréttlæti
Á Vef-þjóðviljanum er fjallað um útboð
á flugleiðum til fámennra staða sem
ríkir niðurgreiðir. „Nú er að sumu leyti
skiljanlegt að einhverjir íbúar landsins
vilji láta aðra íbúa þess greiða fyrir sig
hluta af ferðakostnaði sínum heim og
að heiman. Það breytir því þó ekki
að vandséð er hvernig hægt er að
réttlæta það að taka fé af einum
manni og afhenda öðrum til að
hann geti ferðast með ódýrari
eða þægilegri hætti en ella.
En vandinn er ef til vill sá að
þeir sem taka ákvarðanir um
að taka fé af einum til að gefa
öðrum eru sjaldnast beðnir
um að réttlæta aðgerðir sínar.“
bjorgvin@frettabladid.is