Tíminn - 03.02.1978, Blaðsíða 14

14
Föstudagur 3. febrúar 1978

Áletrun á útflutningsflöskunum
er yfirleitt á ensku.
ME3STA GROÐAFYRIRTÆKIÐ
í SVÍÞJÓÐ SELUR VATN
— Við erum liæstánægðir segir Artur Petersson forstjóri þess fyrir-
tækis i Sviþjóð er skilar hlutfallslega mestum hagnaði.
Mesta gróðafyrirtæki i Svi-
þjóð selur vatn á flöskum. Það
er að visu ekki venjulegt
drykkjarvatn, heldur heilsu-
drykkur sem fenginn er úr jörðu
við Ramlösa i Sviþjóð. Velta
þessa- fyrirtækis er innan við
1.900 milljónir islenzkra króna
en gróðinn um 570 milljónir. Það
er hátt i 30% af veltunni.
Drykkur þessi Ramlösa-vatn-
ið er bæði seldur heima fyrir i
Sviþjóð og til útlanda. Neyzlan
hefur aukizt heima fyrir og er
um 15% af framleiðslunni notað
i veitingahúsum, matsölum
fyrirtækja og á ráðstefnum. En
miklu meira hefur útflutningur-
inn aukizt.
Sáhét Johan Jakob Döbelius
sem hóf að sdja þetta vatn fyrir
270 árum. Það var yfirstéttin
sænska sem tók þá trú að þetta
væri hinn mesti heilsudrykkur.
Nú er þessu vatni tappað á sex-
tiu og fimm milljónir flaskna á
ári með ofurlitilli iblöndun af
kolsýru og nú er þessi drykkur
að vinnasér veruleganmarkað i
Bandarikjunum og Kanada.
Vegna aukinnar sölu hefur
veriðreistný verkstöð miklu af-
kastameiri en hin eldri og
mönnum telst svo til að dæla
megi upp fjórum sinnum meira
vatni en nú er gert. Af þvi má
ráða hversugróðavænlega horf-
ir fyrir Ramlösa heilsubrunni,
eins og fyrirtækið heitir.
Enginn ber brigður á gæði
vatnsins. En hvort það er svo
einstakt i sinni röð sem eig-
endur lindanna vilja vera láta
skal aftur á móti ósagt. En það
nægði á sinum tima til þess að
gera Johan Jakob Döbelius að
aðalsmanni er hét eftir það
Johann Jakob von Döbeln og
var afi Döbelns þess sem frægur
er i bókmenntunum.
Það á þátt i velgengni fyrir-'
tækisins og aukinni sölu heilsu-
bótardrykkjarins að fólk hneig-
ist nú að léttara fæöi en verið
hefur. Þótt heilsubótardrykkur-
inn frá Ramlösa sé ekki lengur
auglýstursem undrameðal,fell-
ur hann velað þessum nýjuhug-
myndum. 1 honum eru ekki nein
tortryggileg efni og engu er i
hann bættnema litlu einu af kol-
sýru.
En nú er þar komið i veröld-
inni að hreint og gott drykkjar-
vatn er að verða munaðarvara.
veröldin er stór en við erum
smáir segja forráðamenn fyrir-
tækisins og það er óumræðilega
mikill markaður i öllum áttum
ef einu sinni tekst að ná þar fót-
festu. Sala Rarúlösa-vatnsins
hefúr fjórfaldazt á fimm árum
og það segir sina sögu.
Sérstæð bók
,, Sj ónleikur
þúsund ára
mannlífs”
Það þótti merkur atburður,
þegar fyrri útgáfa Hornstend-
ingabókarÞórleifs Bjarnasonar
kom út árið 1943. Hún vakti
mikla athygli og um hana var
skrifað meira en aðrar bækur
þá. Allir luku á hana lofsorði.
Slik var hún að efni og anda.
Gamansöm og ærslafull köpur-
yrði meistara Þórbergs varð-
andi sum nýstárleg tilbrigði i
stil höfundar, breyta þar engu
um, enda meira en hæpið, að sá
snjalli maður — Þórbergur —
hefði sjálfur náð betri tökum á
efni sinu en Þórleifur, þótt
Hornstrendingur hefði veriö,
hvað hann ekki var!
Nýlega var i útvarpserindi
vikið að „jólabókaflóðinu” svo-
nefnda. Ekki kvaðst ræðumaður
gefa sig i aö tíunda þá fram-
leiðslu, en þó ekki geta stillt sig
um að nefna eitt ritverk, Skútu-
öldina eftir Gils Guðmundsson.
En i' umsögn um þá ágætu bók,
sem hann ekki taldi mega vanta
á neitt menningarheimili,
komst hann einhvern veginn
ekki hjá þvi að nefna annað rit i
sömu andrá: Hornstrendmga-
bók Þórleifs. Þetta var vitur-
lega mælt og manninum likt, þvi
vart rnunu önnur tvö ritverk
standa styrkari fótum i þjóðleg-
um bókmenntum landsmanna,
hvort á sinn hátt. Bókaútgáfan
ÖRN & ÖRLYGUR á þvi miklar
þakkir skilið fyrir myndarlega
endurútgáfu beggja þessara
bóka, sem verið hafa ófáanlegar
með öllu um margra ára skeið.
Ég sem Aðalvikingur fagnaði
mjög útkomu Hornstrendinga-
bókará sinum tima, en nú vekur
hin siðari útgáfa mér á ný engu
minni ánægju, svo vel sem hún
er úr garði gerð, bæði að inni-
haldi og ytra útliti. Kemur þar
fyrst til greina hreinn bókarauki
höfundarins sjálfs, sem felst i
fjórum nýjum köflum, er bera
þessi heiti: Hvalveiðar, Mótor-
bátaútgerð i Sléttuhreppi,
Fiskimið Aðalvikinga, og hinn
skemmtilegi sagnaþáttur Rauð-
ur logi i Rekavik.í annan stað
er yfirferð og endurskoðun Þór-
leifs, sem hnikað hefur ýmsu
annars góðu til hins betra, auk
beinna leiðréttinga, sem ekki
breyta þó i heild yfirbragði og
sannferðugheitum frumgerðar
bókarinnar. Þá má ekki gleyma
hinum mörgu og góðu myndum
Hjálmars R. Bárðarsonar, sem
nú prýða ritið, auk þess sem
hann hefur endurunnið og bætt
sumar myndir Finns Jónssonar
úr frumútgáfu.
Eins og alkunna er, hefur
Hornstrendingabók að geyma
óhemjumikinn og sérstæðan
fróðleik, sem út af fyrir sig er
dýrmætt að varðveita, og var
varla seinna vænna. t þessu
sambandi get ég ekki stillt mig
um að tilfæra hér orð Halldórs
Laxness, sem hann viðhaföi
þegar árið 1950 — eftir honum
minnisstætt ferðalag um sögu-
svið Þórleifs. Hann segir:
„Sjónleikur þúsund ára mann-
lifs er allur, og bráðum enginn
eftir á staðnum til að muna neitt
sem hefur gerst: þraut og gnótt,
gleði og harmar þrjátiu,f jörutíu
kynslóða öld frammaf öld síöan
árið 900 eða 950 eða þarikring,
vonir, ástir, jól, lifsháskar,
móðir og barn þúsund sinnum
og kanski oftar, og jafnvel svo-
litil likfylgd, ýmist á fuglglööum
sumardegi eða i hriöarágaung-
um um vetur, — allt búið, „og
loks er eins og ekkert hafi
gerst,” segir hið vitra skáld.”
— Ennfremur: „.... hér þarf að
segja sögu hvers býlis, hvers ör-
nefnis, alt sem vitað er um
vinnubrögð, venjur og hætti, öll
atvik og atburði sem eru sérstök
fyrir þessa eyddu byggð, innan-
sveitartrú og átthagaminningar
sem hér geingu, allt sem lýtur
að persónusögu, þó ekki sé
nema nafn, tilsvar, visa, aðeins
ef i þvi felst svipleiftur manns.”
Engin ein bók né heldur nokk-
ur einn maður getur gert öllu
þessu fullnaðarskil. En Horn-
strendingabók Þórleifs Bjarna-
sonar bjargar miklu og er þess
vegna sérstaklega dýrmæt frá
þvi sjónarmiði — auk annars,
sem vel er um bókina. Það er
andleg hvild og endurnæring
stressuðum þéttbýlismönnum
að láta hugann reika með höf-
undi um furðustrendur byggðar
og fólks á þessum afvikna stað á
hjara lands og heims. Að lesa
bókina er eins og að svala
þorsta — upplifa annan heim i
þessum heimi. Hér á vissulega
við aö segja „enginn veit, hvaö
átt hefur fyrr en misst hefur” —
og lika minnast spekiorða
gamla Grims: „Rótarslitinn
visnar visir, þótt vökvist hlýrri
morgundögg”, hvað þá ef hann
gerir það ekki!
Baldvin Þ. Kristjánsson.
Sýning á kennslu-
tækjum í Hafnarfirði
Kennarafélag Hafnarfjarðar
gengst fyrir sýningu á kennslu-
tækjum i Viðistaðaskóla nú um
helgina. Verður sýningin opin
laugardag og sunnudag kl. 14 til
18 báöa dagana.
Við opnun sýningarinnar flytur
Guðbjartur Gunnarsson, for-
stöðumaður kennslugagnastöðv-
ar F'ræðsluskrifstofu Reykjavik-
ur, erindi um nýsitækni.
Mörg fyrirtæki sýna það sem
þau hafa á boðstólum og kynna
nýjungar. Leiðbeinendur verða á
sýningunni og kynna notkun tækj-
anna. Aðgangur er öllum heimill.
Nýlegar geréir af myndvörpum
eru m.a. á sýningunni.
Portúgalsstjórn:
Fást við verkfall í fyrstu
vikunni eftir valdatökuna
Lissabon/Reuter. Nýmynduð
stjórn vinstri og miðflokkamanna
i Portúgal mun þegar þurfa að
fást við fyrsta verkfallið i stjórn-
artið sinni á firmmtudag. Það eru
kennarar og starfsmenn við járn-
brautir sem boðað hafa til verk-
fallsins, sama dag og stjórnin
leggur fyrir þingið frumvarp um
mjög hertar aðgerðin sem ætlað
er að koma fjárhag Portúgals á
réttan kjöl. 27 þúsund járnbraut-
arstarfsmenn og 30 þúsund kenn-
arar munu taka þátt i verkfallinu
og mótmæla þar með aðhalds-
stefnu stjórnarinnar i efnahags-
málum.
Talið er að verkfallið spegli
andstöðu kommúnista við hina
nýju stjórn Soaresar, en i henni
eru ráðherrar úr ihaldsflokknum.
Járnbrautarverkamenn fara
fram á bætt launakjör en aðalum-
kvörtunarefni kennara er, að þeim
finnist sem of litið samráð sé haft
við þá varðandi stefnuna i
menntamálum. Menntamálaráð-
herrann, Mario Sottomayor
Cardian, gegndi sama embætti i
fyrri stjórn Soaresar.
Verkalýðsfélögin, en þar eru
kommúnistar i miklum meiri-
hluta, hafa boðað til fjöldafunda
næstkomandi laugardag, þar sem
viðhorfið til nýju stjórnarinnar
venður til umræðu. Verkalýðsfé-
lögin hafa þegar lýst yfir þvi að
hin nýju stjórnvöld séu ógnun við
kjör verkamanna.
Timinner
• peningar
i Auglýsíd
: íTtmanum: