Tíminn - 03.02.1978, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 3. febrúar 1978
Eymundur Magnússon, Flögu í Skriðdal:
LANDBÚNAÐURINN
OG ÖFGAHÓPARNIR
Nú undanfariB hefur mikiB
veriB skrifaB og rifizt um land-
búnaB, og ber þar mest á öfga-
röddum úr báöum hdpum þ.e.
raddir sem hrópa „niBur meB
landbúnaB” og svo hinir sem
verja landbúnaBinn eins og heil-
laga kú. ÞaB hefur vantaB allar
milliraddir i kórinn, raddir sem
vega og meta af skynsemi hvort
ekki væri hagkvæmara fyrir
þjóBina aB stinga útúr húsunum
i staB þess aB leggja þau niBur,
eöa búa viö óbreytt þar til allt er
i óefni komiB, eins og öfga-
hóparnir einblina á.
Ég fylgi hvorugum þessara
hópa þvi ég veit aö landbúnaö-
ur, eins og hann er rekinn á Is-
landi, er langt frá þvi aB vera
gallalaus, en aftur á móti eru
möguleikar til hagkvæms
reksturs óteljandi s vo ekki kem-
ur til greina aö ræöa þaö aö
leggja hann niöur og eta i staö-
inn innflutta súra mjólk, úldin
egg og fl. þess háttar.
Eins og vetrarveöráttan er
hér er nú anzi hætt viö aö ekki
veröi alltaf ferskur matur á
okkar boröum, þviþaB geta liöiö
svo vikurnaraö ekki.sé lendandi
flugvélum um land allt og
skipaflutningar ganga seint og
geta lika teppzt eins og allir
vita. Ég þekki marga útlend-
inga sem dvalizt hafa hérlendis,
og þaB sem þeir lofa mest er
hvaö maturinn sé ferskur og
góöur. Auk þess aö fá ekki
ferskan mat yröum viö aö laga
okkur að matarvenjum þeirra
þjóöa sem ættu aukabita handa
okkur, og missum viö þá sér-
kenni okkar fæöu og þaö bezta,
þ.e. t.d. skyrið, hangikjötiö,
slátriö, súrmatinn og saltkjötiö
— þetta er það sem Islendingar
sakna mest þegar þeir dveljast
erlendis.
Viö höfum á Islandi svo til
ómengaöa náttúru og getum
framleitt úrvalsfæðu mikiö fjöl-
breyttari en við gerum í dag.
Það er lika vitaö aö i góöærum
veröur alltaf nokkur umfram
framleiðsla, en varðandi hana
látum viö eins og viö séum meö
eitthvert drasl sem viö veröum
aölosna við. Auðvitað eigum við
aöauglýsa þaö sem úrvals vöru
eöa lúxus vöru, þvi þannig
dæma erlendir gestir á Islandi
og þaö er það rétta. Viö veröum
bara aö vera duglegri aö afla
okkurmarkaöa, pakka vörunni i
smekklegar umbúöir og merkja
nafniö tSLAND á áberandi staö
— þaö vantar alltaf.
Nú skulum við lika meta hvaö
landbúnaöur hefur aö segja fyr-
ir atvinnulifiö i landinu.
Bændurnir eru ekki margir en
ótaldir eru þeir sem beint og
óbeint hafa atvinnu vegna
þeirra, þaö má telja prjónastof-
ur, verzlanir, sláturhús,
mjólkurstöðvar, vegagerö,
bankar, smiöir, rafvirkjar ofl.
o.fl. og ef ekki væri byggt i
sveitunum og ekki til kjarnar
eins og Selfoss, Hella, Hvols-
völlur eða Egilsstaöir þá væri
þungur baggi á sjávarþorpun-
um aö halda uppi samgöngum
sinum á milli. Eitt er ótaliö og
þaö er hiö mikla gagn og þroski
sem kaupstaöa börn öölast við
sumarstörf í sveitinni. Þaö er
ómetanlegt og býr ævilangt i
þeim sem eru svo heppnir aö
komast þannig i snertingu við
náttúruna á unga aldri og finna
aö til er annað en streita og
spilling kaupstaöa og borga.
Það má lengi telja rök fyrir
þvi aö landbúnaöur sé Is-
lendingum ómissandi, en nú
skal drepið á nokkuö af þvi sem
betur má fara og þarf skjótra
aðgerða.
Hvers konar stjórn er það á
málum þegar flutt er inn kraft-
fóöur i staö þess aö lækka eöa
fella niöur tolla og söluskatt af
vélum til graskögglageröar og
lækka verö á rafmagni til þess-
arar framleiöslu, þaö er selt á
svipuöu veröi og til ljósanotkun-
ar meöan Alverinu I Straumsvik
er gefið rafmagniö. Vitaö er aö
islenzkir graskögglar blandaöir
steinefnum og f iskúrgangi (sem
nú er kastaö árlega aö verömæti
2 milljaröar króna) standast
fyllilega gæöi innfluttrar fóöur-
blöndu og eru þar aö auki gjald-
eyrissparandi og auka atvinnu i
landinu.
Hvernig stendur á þvf að
mysu sem fellur til viö ost og
skyrgerð er veitt i sjóinn. Þetta
er úrvals fóður bæöi fyrir menn
og skepnur. Viöa erlendis og þá
sérlega i Noregi eru kálfar og
kýr alin á mysu, þetta er
næringarrikt fóöur, en athuga
verður að kýrin veröur aö hafa
fengiðmysu strax sem kálfur til
aö hún geti nýtt hana aö fullu.
Sums staðarhef ég séö að bænd-
ur leiða mysuna i vatnsskálarn-
ar hjá kúnum og fá þær hana þá
eingöngu til drykkjar i staö
vatns. Ég skil ekkert i aö ekki sé
sköpuð aöstaða fyrir þá bændur
sem búa næst mjólkurstöövun-
um til að fá mysu. Bændur geta
t.d. útbúiö gamlan oliutank til
þessara flutninga, sett undir
hann hjól og dregiö meö
dráttarvél eða jeppa. 1 Noregi
eru mjólkurbilarnir útbúnir
með auka tank fyrir framan
mjólkurtankinn, þannig er
bændum færö undanrenna til
kálfaeldis samtimis og mjólkin
er sótt. Þessa tanka vantar á þá
bila sem keyptir hafa veriö til
landsins og er þaö mikill skaöi
þvi bæöi máfæra bændum mysu
og undanrennu á þennan hátt án
flutningskostnaöar. Bætt kálfa-
eldi er undirstaða þess aö hægt
sé að fá þær afuröir af nautgrip-
um sem stofninngefur efni til og
tel ég þennan liö alveg hafa
gleymzt til þessa, þaö er bara
fyrir stuttu aö á teikningum af
fjósum er fariö aö gera ráö fyrir
aö þaö kæmu kálfar úr kúnum
og þeir þyrftu pláss.
Hvað veldur þvi að ekki er
byggt almennilega yfir
áburðarverksmiðjuna svo ekki
þurfi að poka sama áburðinn
tvisvar eöa oftar vegna þess að
hann harðnarl pokunum á verk-
smiðjulóöinni? Þaö er ekki
undarlegt þó áburöurinn sé dýr
þegar svona er á málum haldið.
Með aukinni votheysverkun
og jarðvinnslu viö grænfóöur og
grænmetisrækt er þörf kraft-
mikilla véla til aö draga þung
hlöss og brjóta nýtt land, — en
hvernig er farið aö með tolla-
álagningu á framhjóladrifnar
dráttarvélar. —■ Jú; 47 hestafla
vélkostar án framhjóladrifs ca.
1730000 en sama vél meö fram-
hjóladrifi kostar 3300000, 95
hestafla vél kostar ca. 3900000
án fr. drifs en meö þvi kostar
húnca. 7200000. Nær þetta nokk-
urri átt aö svona skul' ráöizt aö
bændum meö okurtollum? Er
furöa aö afuröirnar veröi dýr-
ar?
Of mikil áherzla hefur veriö
lögö á sauöfjárrækt af stjórn
búnaðarmála og bitnar það á
nautgriparæktinni, þaö mætti
að skaðlausu fækka rikisrekn-
um rolluræktartilraunabúum,
— sem fæst, ef nokkurt, stendur
úndir kostnaöi.
Nautgriparækt hér er i megn-
asta ólestriog skilég ekki hvers
vegna svo er látið fara. Er þaö
virkilega einn maður, þ.e. Páll
A.Pálsson yfirdýralæknir, sem
ræður þvi aö ekki er flutt inn
sæði til kynbóta á okkar
mjólkurkúm, en i staöinn verið
aösulla meö holdanaut af lélegu
kyni, sem hvorki mjólkar né
gefur af sér gott kjöt og eyði-
leggur allar framfarir sem ann-
ars gætu oröiö hjá mjólkurkún-
um? Auðvitaö freistast bændur
til aö sæða sinar mjólkurkýr
meö þessu holdasæöi til aö fá
sæmilegakálfa tilinnleggs, þeir
segjast sæöa lólegustu kýrnar
meö þessu. En hvaö er raun-
verulega veriö aö gera? Jú, þaö
eru eyðilagöar mjólkurstofns-
kynbæturnar. Þaö á ekki að
vera til svo léleg mjólkurkýr, aö
hægt sé aö sæöa hana meö
holdanautasæði. En þaö er nú
bara svo aö islenzkar kýr eru
þvilikir smáskrokkar aö bændur
telja sig tapa á þvi aö reka
mjólkurframleiðslu eins og á að
gera þ.e. sæöa kýrnar meö törf-
um af mjólkurkyni, setja á allar
kvigur og dæma þær fyrst þegar
aö fyrstu sæöingu kemur og siö-
an eftir burö ef hún hefur staöizt
fyrridóm. Þessi kviga hefði get-
aö oröiö tarfur, en 50% kálfa
verða
tarfar og er pvi mikiö atriöi að
fyrir séu bæöi hjá móður og föö-
ur hæfileikar til kjötsöfnunar til
að þessi 50% nýtist. Þetta er
ekki til hjá islenzka kúastofnin-
um, og telur bóndinn sig þvi
frekar græða á þvi að fá sæmi-
lega kálfa til slátrunar og sæöir
mjólkurkýr meö holdanauta-
sæði, þó hann þannig skemmi
fyrir sér, ef kálfurinn verður
kviga og reyndar lika fyrir allri
mjólkurgriparækt i landinu.
Hvaö er til útbóta? Ég hef
unnið sem fjósamaöur auk Is-
lands I Englandi, Noregi og Svi-
þjóð og tel af minni reynslu aö
viö ættum aö flytja inn sæöi frá
Noregi, þar sem ræktaö er i
sama stofninum miklir
mjólkurhæfileikar og hár fall-
þungi. Þar nýtist fyllilega hvert
fætt dýr hvort sem það er tarf-
ur, gölluð eöa slösuö kviga eöa
þá kýr sem lógaö er strax og
hún byrjar að falla I nyt. Viö
munum ekki strax komast eins
langt og Norömenn I þessu efni
en þeirra kýr mjólka 5962 kg af
4% feitri mjóik af 3994 fe (fóður
einingum) þar af 1650 fe fóður-
blanda (41,3%) Þetta gerirca. 1
kg mjólk af 0,66-0,70 fe. Með þvi
að sæða okkar stærstu og beztu
kýr meö sæöi úr beztu norsku
törfunum munum við geta rétt
úr kryppunni á blessuöum kún-
um okkar sem gefa bara sinar
og bein og framleiddu 3411 kg
4% feita mjólk 1975 en hæst var
nytin 1971 3963 kg 4,16% feit
mjólk, og notar islenzka kýrin
0,40-0,50 fe pr. 1 kg mjólk. Þær
norsku mjólka þvi ca. 2551 kg
meiri mjólk af 0,23 fleiri fé og er
þá ótalinn vinnusparnaður og
minni byggingakostnaður sem
gerir dæmið enn hagstæöara
þeim norsku. Sænsku kýrnar
eru lika góðar og mjög nálægt
þeim norsku og nota til fram-
leiöslu á 5000 kg mjólkur árlega
4050 fe þ.e. fe pr kg mjólk eru
0,80. Mig langar aö birta hér
hluta úr grein úr sænska
búnaöarblaöinu Husdjur 4/2
1977 „Siöan 1959/60 hefur fóöur-
notkun pr kú aukizt um 1000 fe.
Afköst á kú hafa á sama tima
aukizt um 2000 kg mjólk. Fóöur-
notkun til framleiöslu á 1 kg af
mjólk hefur þvi lækkað um 20%.
1 allt hefur afurðaaukningin pr
kú minnkað þörfina á gróffóöur-
rækt um 368000 hektara. Aftur á
móti er þörf meiri kraftfóöurs
og þarf I allt 182000 ha stærra
svæði. Sem sagt i dag þarf I allt
186000 ha minna ræktað land-
svæði en 1959/60. Meö þessari
afkastaaukningu minnkar þörf-
in fyrir byggingar vinnu og
fóður til aö framleiöa það sem
þarf af mjólk og mjólkurafurö-
um fyrir þjóðina. Við óbreytta
þörf á mjólk sparast árlega viö-
haldsfóðrið fyrir 6000 kýr, þetta
þýðir aö þaö land sem þarf fyrir
mjólkurframleiöslu minnkar
um ca. 3000 ha á ári. Þaö korn
og grænmeti sem við svo getum
ræktaö á þessu svæöi sem áöur
fór undir ræktun á kúafóðri,
mun gefa okkur betri og já-
kvæðari möguleika en áður til
að sjá heiminum fýrir fæðu”
(tilv. lokið).
Þannig lita Sviar á málið og
sömu sögu er að segja frá
Noregi.þó eru tölurnar nokkuð
hagstæðari þaðan. Flytjum þvi
inn norskt NRF sæði og jafnvel
sæöi úr beztu sænsku nautunum
lika.
Með svona ræktun ætti okkar
umframframleiðsla i góðærum
aö veröa ódýr og hagstæö til út-
flutnings, enef ekki er þörf fyrir
hana á erlendum markaði;þar
sem sumar þjóöir svelta en aðr-
ar henda mat vegna offram-
leiðslu, þá eru til leiöir til aö
halda framleiðslunni i skefjum.
— Segjum svo að bændur verði
svo vinnuglaðir þegar þeir
þurfa bara 12 kýr til að fram-
leiöa sömu mjólk og þeir áöur
þurftu 20 kýr til, að þeir haldi
áfram að hafa 20 kýr og auki
þannig offramleiösluna. í
Noregi var fundið þaö ráö aö
kúabændum voru send heim
einhver viss prósent af smjör-
fjallinu miðað við framleiðslu
hvers og eins og þannig haldið i
skefjum. Þetta leiðir svo til að
bændurfara að prufa aðrar bú-
greinar með aðalgreininni.
Hér á Islandi þarf að auka
stórlega grænmetis-og kartöflu-
rækt, minkarækt hefur gengið
velog má auka hana. Nú á tim-
um offitu og æðasjúkdóma er
þörf á fitulausu kjöti og kemur
þá kaninurækt mjög til greina,
bæði vegna skinna og holls
kjöts. Hænsnarækt til eggja-
framleiöslu þarf að auka, fiski-
rækt í vötnum þarf aö auka, og
svo má lengi telja leiöir til aö
auka fjölbreytni Islenzkrar
fæðu.
Neytum sem minnst af kjöti
sem þarf innflutt mjöl til aö
framleiða, svo sem svinakjöt og
alifugla, en boröum frekar
brauö og graut úr sama hráefni.
Hættum aö eta svona mikiö af
hvitum sykri og hveiti. Borðum
islenzkan mat, eflum islenzkan
iönað og landbúnað.
Eymundur Magnússon
Flögui Skriðdal
S-Múl
Greinargerð frá þingfararkaupsnefnd Alþingis
Þar sem mjög er hallaö réttu
máli i umræöum um kaup og kjör
þingmanna, þykir þingfarar-
kaupsnefnd Alþingis nauösyn til
bera aö gera opinberlega grein
fyrir stööu þeirra mála.
Aöalforsendan, sem allir gagn-
rýnendur gefa sér, er sú aö þing-
menn hafi nú ákveöið laun sin
sjálfir. Þetta er rangt. Kaup þing-
manna er ákveöiö skv. kjara-
samningi (eöa kjaradómi) um
laun starfsmanna rikisins, en
ýmis önnur kjaraatriöi sin
ákveöa þeir skv. lögum um þing-
fararkaup alþingismanna.
Kjaradómur úrskuröaði nú
laun þingmanna meö dómi sinum
i nóvember s.l. Samkvæmtlögum
taka þingmenn laun skv. þriðja
efsta flokki i launaskrá starfs-
manna rikisins: efsta þrepi þess
flokks og allir þingmenn sömu
laun, án tillits til starfsaldurs.
ómótmælanlegt er, aö nú er
þriöji hæsti launaflokkur starfs-
manna rikisins flokkur 120 I
launatöflu rikisstarfsmanna
Bandalags háskóla manna .
Kjaradómur úrskuröaöi aö laun i
efsta þrepi þess flokks skuli vera
kr. 328.590 á mánuöi, sem þar af
leiðandi eru nú laun þingmanna.
Þegar þingfararkaupsnefnd
bókaði þessa niöurstöðu kjara-
dóms á fundi sinum hinn 29. nóv.
s.l., þá er þaö aö visu rétt, aö eng-
inn nefndarmanna mun hafa at-
hugaö þá óþægilegu staöreynd, aö
hækkun launa þingmanna milli
ára væri þar meö oröin ein hin
mesta. Þó svo heföi veriö, heföi
það I engu breytt orðnum hlut
samkvæmt úrskuröi kjaradóms,
nema lögunum, sem um þetta
gilda, hefði áöur veriö breytt.
Eins og áöur segir úrskuröar
þingfararkaupsnefnd önnur kjör
þingmanna skv. lögum þar um.
Veröur nú gerö grein fyrir þeim
og þau borin saman við kjör ann-
arra starfsmanna rikisins, með
sérstakri vfsun til sérkennilegrar
fréttar frá háskólamönnum um
þessi efni nýveriö.
Það er staöreynd, aö nær allir
starfsmenn rikisins, sem nú taka
laun skv. þriöja efsta flokki,
hæsta þrepi, samnings BHM,
voru áöur i sama flokki og þing-
menn, og hafa þvi fengið ná-
kvæmlega sömu hlutfallshækkun
launa og þingmenn nú. Ennfrem-
ur fá þessir starfsmenn, hver ein-
asti, 20% viöbót viö laun sin mán-
aöarlega fyrir ómælda yfirvinnu.
Þeir fá þvi greiddar i laun kr.
393.308.- á mánuöi, meöan þing-
mönnum eru greiddar kr.
328.590.-, eins og áöur segir.Yfir-
vinnugreiöslur til þingmanna
hafa aldrei tiökazt, en fróðlegt
væri aö kanna, hvað greiöa þyrfti
öðrum starfsmönnum rikisins i
yfirvinnu fyrir aö vinna störf
þingmanna i fjárveitinganefnd
t.d.
Samkvæmt úrskurði þingfarar-
kaupsnefndar fá þingmenn, sem
búsettir eru utan Reykjavikur og
nágrennis, greiddan húsaleigu-
styrk, kr. 1.300 á dag ogkr. 2.950 á
dag i fæðispeninga meöan þing
stendur, eöa samtals kr. 4.250 á
dag. Allir aörir starfsmenn rikis-
ins, sem dvelja vegna vinnu utan
heimilis sins, fá til kaupa á gist-
ingu og fæöi á dagkr. 7.100 eöa kr.
2.850 meira á dag en þingmenn,
eöa sem svarar kr. 85.500 meira á
mánuöi.
Þingmenn fá greiddar flugferð-
ir i kjördæmi sin, þó eigi fleiri en
24 á ári. Aö sjálfsögðu fá aörir
starfsmenn rikisins allar slikar
ferðir greiddar, sem þeir fara
vinnu sinnar vegna. Þingmönn-
um eru greiddar kr. 40.00 á km, ef
þeir aka á eigin bifreið til og frá
kjördæmi sinu. Aörir starfsmenn
rikisins fá aftur á móti kr. 47.00
greiddar á ekinn km, ef þeir aka á
malarvegi, annars kr. 40.00. Aki
þingmenn á eigin bifreiö i kjör-
dæmi sin, kemur það i staö flug-
ferðar.
Þá er þingmönnum greiddar
kr. 187.500 hálfsárslega i bifreiða-
styrk vegna aksturs i eigin kjör-
dæmi, en þar er aö sjálfsögöu
ekkert km-gjald greitt.
Þingmenn i nágrenni Reykja-
vikur fá greidda hálfa dagpen-
inga, kr. 1.475 á dag meðan þing
stendur, og hefir svo veriö gert
sinan 1953.
Þingmenn sem búsettir eru i
Reykjavik, en gegna þing-
mennsku fyrir landsbyggöarkjör-
dæmi,fá greiddan húsaleigustyrk
milli þinga, og hálfa dagpeninga,
og hefir svo verið gertsiðan 1973.
Aö marggefnu tilefni skal það
skýrt fram tekið, aö samkvæmt
gildandi lögum njóta alþingis-
menn og ráðherrar ekki neinna
eftirlauna fyrren þeir hafa náð 65
ára aldri, hvaö lengi sem þeir
hafa setiö á Alþingi.
Vegna áburðar um skattsvik
þingmanna, skal þaö fram tekiö,
að enginn greiddur kostnaður
vegna starfa þeirra hefir verið
Framhald á bls. 23